NIEUWSBLAD
ZEELAND.
No. 114.1902.
Dinsdag 22 April.
16e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT
Wed.
Een gevolgtrekking.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Engeland en Transvaal.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
Het Volk heeft do straatschandalen der
Belgische socialisten ter verkrijging van
algemeen stemrecht toegejuicht en hoopt
dat „de Nederlandsche arbeiders eenmaal
even vurig en beslist hun burgerrecht zul
len eisehen als de Belgen thans.''
„Geeft dan ieder zijn recht dan is het
niet meer noodig er over te strijdenmerkt
het blad op.
Men lette op de woordjes „vurig" en
„strijden."
Men kan (en moot ook wel in dit ver
band) er bij denkenstrijden met vuur
wapenen.
Natuurlijk ziet het blad daar geen
kwaad in. Integendeel het keurt het
goed en noemt de regeering die de eisehen
om algemeen stemrecht niet inwilligt, de
schuldige.
Het noemt stemrecht „deelneming aan
de wetgeving". Den toestand waarbij al
gemeen stemrecht is uitgesloten, acht Het
Volk te „berusten op de heerschappij van
het geweld", en herkent in een staat die
dat kiesrecht tegenhoudt „de kiem eener
gewelddadige revolutie".
Dus niet de socialist, ook niet de door
hem opgehitste arbeider, maar do Staat is
de revolutionair!
Weer die treurige omkeering van be
grippen
Het karakter van de revolutie, door
Groen van Prinsterer zoo juist geteekend
en waartegen de strijd der antirevolutio
naire partij is gericht.
Intusschen meenen wij met den strijd
in Belgis gevoerd ons voordeol te mogen
en te moeten doen.
Tegen den eisch om algemeen kiesrecht
hebben wij ons zoo beslist mogelijk te
verzetten.
Gelijk men weet deed dit het kabinet-
Pierson in 1897 evenzeer.
Dat kabinet verklaarde in de eerste
vierjarige periode de kiesrecht-quaestie
niet te zullen behandelen.
De antirevolutionaire partij die altijd
voor een uitgebreid kiesrecht, los van den
census, geijverd heeft, verklaarde in 1901
op haar Partijdag dat zij deze quaestie
voorshands zou laten rusten om de oplos
sing der schoolquaestie te doen voorgaan.
Zij meende unaniem dat de belangen
vaD het Nederlandsche volk bij oplossing
der schoolquaestie en bij behandeling der
maatschappelijke vraagstukkon beter zouden
gediend worden dan hij de kiesrechther
ziening.
Toch blijft het huismanskiesrecht een
voornaam punt op haar program.
Waarom is de antirevolutionaire partij
tegen algemeen kiesrecht?
Niet omdat dan het kiesrecht niet meer
aan geld gebonden zou zijn.
Immers nog bij de behandeling der
kieswet-Yan Houten stond zij losmaking
van dien belastingband voor.
Ook niet omdat het aantal kiezers dan
te groot zou worden.
Het gezinskiesreeht, door de antirevolu
tionaire partij begeerd, terwijl er een mil
joen gezinnen in ons land zijn, bewijst het
tegendeel. J
Maar zij hoeft een beginselbezwaar, oen
principiSel bezwaar dat zij niet kan los
laten.
Het is herhaaldelijk door vrijzinnig de
mocraten en sociaal democraten betoogd
dat zij niet 't algemeen kiesrecht verlan
gen met het oog op meer kiezers, maar
als een recht van den staatsburger.
Dat inklevende recht van den staats
burger nu ontkennen wij.
Bestond het, dan zou dat algemeen
kiesrecht niet alleen aan mannen maar
ook aan vrouwen, niet alleen aan meer
derjarigen maar ook aan minderjarigen,
niet alleen aan rijp ervarenen maar ook
aan schoolkinderen, niet alleen aan vrijen
maar ook aan gevangenen, niet alleen aan
Nederlanders maar ook aan onderdanen in
Oost en West moeten „verleenen." De
grens zou alleen liggen in de lichamelijke
onbekwaamheid om naar de stembus te
gaan.
Zij die het algemeen stemrecht eisehen op
grond van dat inklevende (inhmrente) recht
van den staatsburger, zullen deze conse-
kwentie hunner leer dienen te aanvaarden.
Maar het principiëele bezwaar waarvan
wij nimmer mogen aflaten is, dat de leer
van dit inklevende recht is de leer der
volkssouvereiniteit.
Immers algemeen stemrecht in beginsel
wordt hier bedoeld.
Een recht waarmee ieder staatsburger
geboren wordt om ieder voor zijn aandeel
in do regeering van het land mee te spre
ken, en wel in dien zin dat de regeering
van het land uit de wilsuiting der geza
menlijke staatsburgers moet voortkomen.
En dit beginsel nu is (om hier de
woorden uit de toelichting van ons jongste
Program van Actie over te nemen) is het
politieke grondbeginsel van de Eransche
Revolutie van 1789 dat lijnrecht tegen
het uitgangspunt van het Antirevolutio
nair Staatsrecht over staat.
En hoe is 't volgens dit uitgangspunt?
Wel, niet anders dan dat hot God is
die ook over Nederland regeert, en daar
toe de Overheid instelt, aan wie wij, om
dat ze Dienaresse Gods is, ons als onder
danen om Gods wil te onderwerpen hebben.
Op dit punt gaan Revolutionairen (Libe
ralen, Vrijzinnig democraten en Socialisten)
en Antirevolutionairen onvoorwaardelijk
uiteen.
Wie het Agemeen Stemrecht als begin
sel aanvaardt, plaatst zich op den bodem
der Revolutie.
Alle man en alle vrouw krachtens ge
boorte of zijn, bij wijze van natuurrecht,
gerechtigd om in vereeniging, niet alleen
vertegenwoordigers bif de Overheid te kie
zen, maar ook die Overheid zelf aan te
stellen, dat is wij herhalen het de
Volkssouvereiniteit in den meest volstrekten
zin des woord s, en al zoo rechtstreeks tegen
de Souvereimteit Gods indruischend.
Derhalve al is het ook dat de tegen
woordige kieswet met haar belastingband
en velerlei ambarassen van loon en huur,
van examen en spaarbankboekje, ons even
min als de socialisten bevredigt, zoo zullen
wij ons op bovengenoemde gronden ten
allen tijde tegen den dwang om .algemeen
kiesrecht te verzetten.
Doch tevens zullen wij krachtens ons
program en eigen principiëele overtuiging
mede blijven aandringen op een kiesrecht
voor gezinshoofden, hetzij man of vrouw.
Een kiesrechtregeling derhalve op den
grondslag van de zedelijke verantwoorde
lijkheid die èn op het gezinshoofd voor
zijn gezin on op een ieder voor het hem
toevertrouwde belang rust.
Dat wij deze regeling niet verlangen in
dit vierjarig tijdperk, nu er zoovele bran
dende quaestiën om voorgang roepen, nu
het sociale vraagstuk zich onder alle par
tijen op den voorgrond dringt, zullen wij
wel niet nader hebben toe te lichten.
Socialisme of Calvinisme is het dilemma
dat in de naaste toekomst den strijd der
geesten, der beginselen, der partijen, bij
de stembus, en in het parlement zal be-
heerschen.
Evenzeer zal 't ook in het vervolg gaan
over de vraag Algemeen of Huismanskies
recht. Over volkssouvereiniteit of volks
invloed. Over een revolutionair of een
antirevolutionair stelsel.
Pers en Kiesvereenigingen hebben de
taak der voorlichting op dit punt te aan
vaarden.
Ons volk is van nature een flegmatiek
volk. Een volk dat ter wille van een
stembiljet niet spoedig naar de revolver
grijpt, of met straatsteenen slingert.
Maar 1848 heeft bewezen dat het er
toe in staat is wanneer revolutionaire voor
lichters het er toe aanhitsen, gelijk toen
maals de liberalen hebben gedaan.
En de voorlichting en zinspelingen in
meeting jCn blad van bekwame handige
sociali' door velen toegejuicht en toe
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
gestemd, zijn het onkruid in de aarde dat
straks ook den electoralen akker ontsieren
zal, oen langzaam maar zeker werkend
vergif dat den heelen mensch, en in de
mastschappij de hondorden zal vervullen.
Daar rijpen wrange vruchten aan den
boom der Revolutie. Aan den Vrijheidsboom.
En wie de hier boven door ons aange
haalde woorden uit Bet Volk las, voelt
den tijd reeds aankomen dat de werking
dier vrucht ook in Nederland wordt waar
genomen en het Stembuslied der oude
socialisten in vervulljpg treedt.
De Heere verhoede het, en geve wijsheid
aan de Staatslieden, om dit gevaar door
Huismauskiesrecht te voorkomen.
20 April 1902.
Mr. Troelstra blijft maar getrouw met
zijn loddereindoos roDdloopen De Brand
kast beschermd met Bijbel en Wierookvat!
En zijn reis door 't land schijnt een ware
triomftocht.
Immers Bet Volk wemelt telkens van
korte berichtjes in telegramstijl, waarin
zijn tiiomf wordt bezongen.
Te Goes »een antirevolutionaire predikant
tot groot genoegen der vergadering beant
woord, zoodat zelfs 8e antirevolutionaire
klak geheel verstomde"te Utrecht in seen
debat dat weinig om 't lijf had een katho
liek arbeider en een antirevolutionair stu
dent uitvoerig beantwoord en telkens dave
rend toegejuicht". Overal waar hij komt
is het seen prachtige propaganda-avond".
En zoo zouden wij kunnen voortgaan-
Indordaad deze Saul schijnt zijn duizen
den to hebben verslagen.
Arme Brandkast, Bijhei en Wierookvat!
er blij ft niets van u over op zoo'n manier.
En vooral niet, wanneer vrijzinnig
democratische bladen het bloed kruipt
waar 't niet gaan kan zoo de loftrompet
steken over den aanvaller, en hem stijven
in zijn zelfoverschattng.
Wij blijven er hij dat de miliciens van
1895 niet moeten teekenen op het request
der socialisten.
Om de verkeerdo wetsuitlegging waaraan
het zich schuldig maakt, om de opruiende
toelichting en om de partij van de lands-
vijanden welke met haar agitatie misschien
vooral, maar zeker ook, eigen politiek be
lang bedoelt.
Mr. Troolstra roept uitsDondert de
rogeering in de oorenwij hebben belang
rijker dingen to doen dan uw poppenkas-
terij."
sLui van wie men niet weet wat zij
alzoo durven", zegt Schaper van de mi
nisters.
En Troelstra van de Koningin sprekend,
noemt haar een jonge vrouw die toevallig
Koningin is.
Met zulke mannen moeten wij nooit mee
gaan.
Hoe 't gaan moet wanneer de ziekte dor
Koningin lang aanhoudt en zij aan de
Staatszaken voor goruimen tijd wordt ont
trokken
Dan moeten volgens de Grondwet
de ministers den Raad van State van hun
bevinding kennis geven, en aan de Staten
Generaal in veroenigde zitting bijeen onder
overlegging van het advies van den Raad
van State verslag doen deze beslist dan
dat de Koningin niot in staat is te regeeren
en dan wordt het Koninklijk gezag tijdelijk
waargenomen door den Raad van State,
totdat een Regent is benoemd, waartoe 't
voorstel van den Raad van State bij de
Staten-Generaal uitgaat. De regent wordt
daarna benoemd en beëedigd en neemt de
regeering waar.
Moge het evenwel zóó ver niet behoeven
te komen
Vrijdagavond werd te Brussel in het
Volkshuis een vergadering gehouden waarin
minder publiek was dan vorige dagen. De
algemeene indruk is dat de socialisten den
slag verloren hebben wegens te vroeg doen
springen van de mijn. Aan het misleide
volk is de raad gegeven het werk te her
vatten. Het heeft zijn duizenden in den
vorm van verbeurdo dagloonen derhalve
tevergeefs geofferd, en het «heldenbloed"
heeft tevergeefs gevloeid.
Ernstig vooral was de botsing te Leuven,
welke ter elfder ure bekend werd. Daar
worden vijf der manifestanten gedood en
vijftien gekwetst. Een bloedige slotscène
die alle omstanders somber stemmen moet,
en voor rekening komt van wie haar heb
ben uitgelokt. Wij wonschen de regeering
van België geluk met hare vastberaden
houding. Negen jaar geleden was zij ook
voor den volkswil, of liever volksdwang
gezwicht. Ware dit ook nu geschied, de
regeering zou weg geweest zijn. Haar
to be or not to be (zijn of niet-zijn) stond
op 't spel. Het gezag heeft 't. veld behou
den. Ook 'Nederland heeft reden daarvoor
dankbaar te zijn. Immers wat in België de
Van der Veldes en Furnemouts doen, zul
len na verloop van tijd de Troelstra's en
Hugenholtzen trachten na te doen. Die
heeren staan voor niets. Als het gezag er
maar onder gaat
Vorige week schreef in een Italiaansch
blad een der socialistische leiders De-
winne te Brussel een gemoedelijk woord,
waaraan wij het volgende ontleenen
«Wanneer de wettige middelen niet baten
en het >wettig" gezag tegenover ons zich
stelt, dan zullen de Belgische socialisten
hun toevlucht nemen tot den opstand.
«Er zijn drie middelen: wettelijke actie,
obstructionisme, revolutionaire actie. De
socialistische partij is van plan ze alle
drie toe te passen, het een na het ander".
De socialistische partij en de) (revolutio
naire actie Het is hier zoo onbewimpeld
mogelijk uitgesproken.
De Regeering er onder en het Volk er
op. Dat wil mon.
En dat is de Revolutie I
Of de medische wetonschap er op vooruit
gegaan is?
Jacob Cats zong in hot begin der zeven
tiende eeuw
Als ick somwijlen lees wat groote Meesters
(schrijven
Van dingen nut geschat om sieckten weg te
(drijven,
Dan sta ick als verbaest van al het vremt
(bedrijf,
Dat ieder onderneemt om dit bouwvallig lijf.
Het oor-zweet van een mensch, het misthoop
(van een verken
Wordt tot een dranck gekoockt om wonder
(uyt te werken,
Den afganck van een wolf gemengd in Spaense
(wijn
Dat schrijft men voor kolijck een nutten raad
(te sijn.
De Boerenafgevaardigden hebben Vrij
dagavond om 9 uur Pretoria verlaten om
met de burgers te velde te confereeren.
Kitchener is laag genoeg geweest mis
bruik te maken van de afwezigheid der
Boerenbevelhebbers, en zijn slag te slaan
in hunne commando's.
Weer verneemt men van 55 Boeren door
kolonel Rochefort's colonne gevangen ge
nomen, onder welke zich ook de adjudant
van De Wet (Hennop) bevindt. Bij Reitz
(Vrijstaat) zijn insgelijks 13 Boeren verrast
en meegenomen door de colonnes van
Barker en Elliot.
Een medewerker van het Parijsche blad
do Eclair heeft te Brussel met dr. Leyds
gesproken. Dr. Leyds zeide, ten volle te
te vertrouwen dat de Boeren zullen over
winnen en zullen vorkrijgen wat zjj ver
langen. Hij zeide echtor ook, weinig geloof
te hechton aan de geruchten over het tot
standkomen van don vrede. De leiders der
Boeren hebben, toen zij zich tot vredes
onderhandelingen lieten vinden, zich in
niets willen binden, maar inlichtingen willen
verkrijgen over hetgeen Engeland's bedoe
ling is. Zoo de Boeren een volksstemming
houden, dan is de reden daarvan, dat Euge-
land's voorwaarden onaannemelijk lijken.
Anders zou de vrede onmiddellijk gesloten
zijn. Bij deze onderhandelingen, waartoe
Engeland den eersten stap gedaan heeft,
stonden de beide partijen op gelijken voet,
op den grondslag der onafhankelijkheid.
Omtrent den oorlogstoestand ontving
President Kruger dezer dagen een verslag
van generaal de la Reij. Wij laten hier
onder volgen, spatieerend datgene waarop
wij de aandacht willen vestigen.
Aan Z.H.Edele den Staatspresident der
Zuid-Afrikaansche Republiek.
Te Velde, December 1901.
Ik meen dat gedurende den afgeloopen
tijd er veel licht op onzen donkeren toe
stand is geworpen en acht het mijn duren
plioht om geen moeite te sparen ten einde
u dit rapport toe te zenden en u te doen
weten hoe het nog met onze Republieken
en ook met de Kolonies gaat, in verdere
afwachting van wat mijn Regeering en die
van den Oranje-Vrijstaat willen doen.
Mijn Regeering en die van den Oranje-
Vrijstaat zijn bereid zooais zij ook aan
Lord Kitchener hebben te kenneu gegeven
om voor hun recht te strijden tot het bit
terste einde,en er is geen sprake,
tot nog toe, bij ons om eeni-
gen vrede te sluiten, waarbij
de onafhankelijkheid der
beide Republieken niet erkend
wordt, alsook die van onze Kolonisehe
broeders, die hun lot met ons hebben
ingeworpen.
I. Ons land ligt in een puin
hoop.
Men vindt niets meer dan de muren
van gebouwen, behalve waar ook deze met
dynamiet werden opgeblazen. Bij die ver
nieling is niemand uitgesloten. Zoowel de
eigendommen van neutralen als die van de
burgers die gesneuveld zijn, en ook van de
krijgsgevangenen die vandaag op de eilanden
zitten, en van de weduwen en weezen, die
alle zijn vernield. Kerken, pastorieën en
scholen worden ook niet gespaard In
mijne afdeeling zijn de dorpen Wolmarans-
stad, Bloemhof, Schweizer-Reneke enHarte-
beestfontein, die niet door den vijand bezet
gehouden werden, geheel afgebrand. Zoo
is het in den Oranje-Vrijstaat en ook in de
oostelijke districten der Zuid-Afrikaansche
Republiek, waar Generaal Botha is.
II. Ons vee is alles weggenomen. En
waar het niet kon vervoerd worden, werd
het bij elkaar gekeerd en doodgeschoten
of met sabels en messen doodgestoken. De
ongeleerde paarden worden in kralen.ge
jaagd en daar op elkander doodgeschoten;
en waar zij in het wild grazen, worden
de bommaxims op ze gericht en worden ze
afgemaaid.
III. Sedert het graan in de aarde gelegd
was, werd het door vee vernield of opge
vreten. En waar het groot is, trekken er
lagers naar de verschillende plaatsen en
worden de soldaten en kaffers van den
vijand bij honderden uitgezonden om het
gezaaide af te kappen met sikkels of het
met bosschen en takken te vernielen. De
reeds geoogste voorraden werden in brand
gestoken.
V. Betreffende het Eoode Kruis.
Met onze gewonden gaat het zeer zwaar.
Ik had verschillende veld-hospitalen opge
richt, maar in de meeste gevallen werden
die niet door den vijand geëerbiedigd,
doordat zij er de gewonden wegvoerden
en dan alles verbrandden en ook alle
medicijnen en verbandstoffen wegnamen.
Zooals het dus nu is, moeten alle gewon
den, hoe bitter ook, vluchten zoodra de
vijand nabij komt. Ik heb aanzoek gedaan
voor medecijnen, tegen betaling. Maar nog
altoos zijn mijn aanzoeken geweigerd.
In den loop van den oorlog,
zijn alle dokters van ons weg
gegaan. In mijne afdeeling heb ik
slechts één dokter, nl. dr. van Reuvenkampff
een. Rus, die werkelijk trouw is en veel
