NIEUWSBLA
VOOR ZEELAND
No. 110.1902.
Dinsdag 15 April
16e Jaargang.
HISTORISGH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Een brief van Lampen.
De Herhalingsoefeningen.
Engeland en Transvaal.
ELKBN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN YAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 15 regels 50 cant, iedere regel
meer 10 cent.
Wij geven hem gaarne de plaats van het
Hoofdartikel.
Geachte Redacteur
Indien ik niet overtuigd was, dat uw
lezend publiek belang stelde in het lot
der krijgsgevangenen, zou ik U geen
plaatsruimte in uwe kolommen vragen.
Vorgunt mij daarom u iots van de krijgs
gevangenen van Umballa mee te deelen.
In den nacht van 16 op 17 Juni werd
ik met 4 anderen gevangen. Eerst werden
wij te Rustenburg in degevangonis gezet,
totdat er een konvooi uitging, om ons
naar het kamp dor krijgsgevangenen te
brengen. We werden daar nogal tamelijk
goed behandeld. De Engelscben lieten alle
bezoekers toe, die ons wilden spreken.
Ons gevangenkok was niet te groot, om
trent 2 M breed en 4 M lang. Er was
niets in. Vier kale muren en eon aarden
vloer.
Na 45 dagen werden wij naar Krugers-
dorp vervoerd. Een paar dagen latei-
naar Johannesburg. Daar hadden wjj het
maar slecht. Tot nog toe waren de Tom
mies, die wij ontmoet haddon onwelwil
lend. Als ik zeg Tommies, bedoel ik ge
wone soldaten. Het is mijn vaste overtuiging
dat het niet aan de Tommios te wijten is,
dat deze oorlog zoo ontzettend vreeselijk
is. De schuldigen moet ge te Londen
zoeken. Te Ladysmith ging het weer
boter. Toen wij daar kwamen, was juist
een schip vol krijgsgevangenen ovor zeo
gegaan. Nu moesten wij daar wachten
tot er weer voldoende voorraad voov een
schip vol was. Elke week kwamen een
paar honderd nieuwe gevangenen van 11
70 jaar. Eindelijk was Tintown vol en
moest er weer ruimte gemaakt worden.
Toen wij te Durban kwamen, was het
tamelijk onstuimig. We waron dan ook
nog geen kwartier op zee, of er heersehte
een epidemische zeeziekte. De angst om
„schip te rijden", zooals de Afrikaan zegt,
was hiervan éen der oorzaken.
To Bombay werden we in getraliede
derde klas-wagens geplaatst en naar Um
balla gebracht.
Ons kamp staat op een gelijke vlakte,
zoo vlak, als ik het nooit eerder zag.
Nergens eenige helling. Talrijke bosschen
en struiken beletteD het verre uitzicht.-
Aan den N. O. kant zien we een geborgte
doch alleen in den morgen, want
overdag is de lucht zoo dampig, dat we
niets van de bergen zien. Het klimaat
is standvastig. Slechts eens hoeft het een
beetje geregend. Gedurende het winter
seizoen wordt de tomporatuur steeds lager,
zoodat het 's nachts vrij koud is. Ons
kamp is vordeeld in 4 sectiën en elke
sectie in 8 korporaalschappen. Over elke
sectie is een kaptein en over elko 32 of
40 man een korporaal aangesteld, door de
burgers gekozen. Van elke sectie gaat
een korporaalschap eiken dag do rantsoe
nen halen. We ontvangon dagelijks U/4
pond brood, een paar lepels suiker en
rijst, koffie, of thee en een beetje hout om
ons vleesch gaar te maken. Alleen Zon
dags ontvangen elke 4 man een blikje
jam. Ook geeft men ons geregeld aard
appels en een beetje groente.
's Morgens half acht blaast de trompet
en daarop mooten allen vóór hun tent gaan
staan om geteld te worden, 's Avonds half
acht worden we nog eens in de tenten ge
teld. '8 Morgens 10 uur worden onze ten
ten geïnspecteerd. Dan moet onze tent
uitgeveegd zijn, onze bedden opgomaakt
en borden en bekers netjes op een rij op
tafel staan. Om half tien moeten we gaan
slapen. Zoo ziet ge, dat we geheel mili-
tairement behandeld worden en voor gewone
soldaten is de behandeling niet slecht.
Alleen maar, het soldaat zijn zelf is lastig,
0mdat we geen soldaten zijn. Stel u voor,
Oud-lotelingen, dat ge uw werkkring, uw
gezellig thuis, uw familie, die duizende
kleinigheden, die het thuis tot uw tehuis
maken, moest vaarwel zeggen, en weer de
luzerne ingaan, zegt, hoe zou u dat lijken?
Het eentonige leven is niet opgewekt. We
hebben niets te doen.
Gelukkig hebben we in onzen Majoor een
uitstekend man gevonden. Hij heeft gezorgd
voor een bibliotheek. Het zijn wel meest
Engelsche romannetjes, maar het is toch
een middel om den tjjd dood te maken.
Ik wenschte wel, dat go me eens een kist
boeken woudt sturen, met wat degelijke
lectuur. Dan heeft de Majoor ook voor
«sport" gelegenheid gegeven. Eiken avond
tegon zonsondergang als do warmto wat voor
bij is, kunt go dan ook op verschillende plaat
sen velen zich zien oefenen in voetbal,
cricket en andere spellotjes. Al meer dan
eens had er een »match" plaats tusschen
Booren en plaatsolijke Engelsche clubs.
Ook verschafte de Majoor eenig timmer
gereedschap. Allorlei dingen worden ge
maakt. Vooral wagons en pijpon. Een andero
tak van industrie is het vervaardigon van
doekspelden. Deze worden gemaakt van
hout, leiklip of van een uitgekookt soep
been. Anderen weer trachten een paar
rupees te verdienen mot het schilderen van
Nieuwjaarskaarten. Al zijn er verschillende
naties in ons kamp, toch leven wo vreed
zaam onder elkander. Nog maar eens was
er oen standje tusschen oen paar Duit-
schers en Afrikaners.
Eon Boer hooft de gewoonte om vroog op
te staan en dan met luider stem oen Psalm
te zingen. De Duitschers, die zekeren
avond laat te bed waren, wilden dien vol
gendon morgen eens lang slapen en werden
nu wakker gezongen. Dat was de oorzaak.
Eon paar klappen, gegooi met heete koffie
een snee met een tafelmes over de handdaar
liep het mee af. Er zijn hier moest Vrij-
staters en Transvalers. Bovondien 10 Hol
landers, 13 Duitschers, 2 Zwitsers, 2 Oos
tenrijkers, 2 Italianen, 2 Skandinaviërs
eenige Ieren en zelfs Engelscben 0. a. oen
gediplomeerde tandarts.
Het zou ons aangenaam zijn, wanneer
een uwer lezers zijn uitgelezen Zeeuwen
wilde sturen. Voedsel en kleoren krijgen
we genoeg om niet van honger te sterven
of van kou te verkleumen. Daarover valt
niet te klagen. Een enkelen keer een ver
snapering zou ons niettemin welkom zijn.
Met onze zieken gaat het goed. De mees
ten herstellen spoedig. Alleen de ouden
kunnen geen weerstand bieden. De meesten,
die gestorven zijn, waren dan ook oudjes
van boven de 60. Een is krankzinnig ge
worden. Ik verneem, dat men bom terug
zal sturen.
En nu, hooggeachte Red. u het beste
toewenschende, blijf ik
Uw. dv. dn.
H. LAMPEN.
Wij verwachten dat ondor de miliciens
van 1895, voorzoover zij van Christelijken
huize zijn en eerbied hebben voor het van
Godswege door de Koningin over ons uit
geoefend gezag, niemand zal meedoen aan
de revolutionaire protestmeetings tegen
hunne oproeping onder de wapenen.
Het is voor velen, voor verreweg de
meesten een harde zaak, dit stemmen wij
toe. Gehuwd en huisvader er zijn er
die reeds vijf kinderen hebben moeten
(f) Bij Kon. besluit is thans bepaald, dat in
1902 tegen den daartoe door den minister van
oorlog te bepalen tijd, tot het houden van
herhalingsoefeningen in werkelijken dienst zul
len worden geroepen de verlofgangers, behoo-
rende tot de nagenoemde lichtingen en korpsen:
Lichting 1895 de reg. inf., de comp. hos
pitaalsoldaten, het korps pontonniers, de reg.
vesting-art., het korps pantserfort-art. en het
korps genietroepen; lichting 1896: het korps
torpedistenlichting 1897de comp. hospitaal
soldaten, de reg. veld-art. ,het korps rijd. art.,
het korps pontonniers, de reg. vesting-art. het
korps pantserfort-art. en het korps genietroe
pen; lichting 1898: het korps torpedisten;
lichting 1899: de reg. inf., de comp. hospi
taalsoldaten. de reg. huzaren, de reg. veld-art.
en het korps rijd. art. lichting 1900: het korps
torpedisten en van het korps genietroepen de
vesting-telegrafisten.
zij van deze oproeping niet anders hebben
dan verdriet en ongerief en belangrijke
schade in bedrijf of beroep.
Onder hen toch zjjm geen rijken en aan
zienlijken, dewijl dezo immers, toen nog,
de gelegenheid hadden zich van den dienst
vrij te koopen.
Wij gevoelen al het ongemak en het
wee van den maatregel.
En toch mogen wij niet anders dan
hun toeroepenBegeeft u niet op 't spoor
der revolutie.
Doet niet mee met hen die 't gezag on
dermijnen.
Protesteert tegen da ploertige manier
waarop de Troelstra's on allen die maling
hebben aan het gezag gelijk zij 't hebben
aan door hen „juristerij'' gescholden recht
en wet zich over de uitvoering eener
door landsbelang gevorderde wettelijke be
paling en over onze Landsregeering uit
laten.
Wat wij u dan wel aanraden kunnen?
Zijn er onder u dié door de oproeping
voor de herhalingsoefeningen zoodanig ont-
riefd worden dat ellende en gebrek niet
alleen tijdens uwe afwezigheid, doch ook
daarna, voor de deur staan, laten die zich
dan v enden tot den burgemeester, den pre
dikant, den hoofdonderwijzer, den voor
zitter der Kieavereeniging of der Schiet-
vereeniging, of tot wien ook die eeuigen
invloed heeft bij de rogeering of met raad
en daad u zou kunnen dienen, en zogt hun
dan uwe belangen. Zij zullen door request
bij don minister of door samenspreking
met het Tweede-Kamerlid van uw kiesdi
strict meer voor u kunnen doen, dan de soci
alisten, die in oproerige vergaderingen met
hun soheeve voorstellingen de hartstochten
prikk'. len en de menschen opzetten tegen
het gozag.
Het beste is dat allen die meenen on
herstelbaar gedupeerd te zullen worden
door den maatregel, zich tot den burge
meester, of althans tot één persoon wenden
die den minister door eigen waarneming
of overtuiging kan inlichten.
Het optreden van Troelstra, c. s. in
Flanelus te Amsterdam was geheel van
de pa l af.
En evenzeer het prikkelend, logenachtig
geschrijf van Het Folie.
Dat blad scheldt de uitvoering der wet
„avert chtsehe barmhartigheid", noemt leger-
oefeningen „poppenkasterijvoedt 't denk
beeld dat recht op vrijstelling heeft die
zijn goed heelt weggegeven, verloren, ver
kocht of niet meer er naar omgezien
noemt daarom reeds den „maatregel bij
zonder hatelijk" en reduceert alles tot een
liefhebberij van opperoflicieren.
Daarbij komt dan een historische toelich
ting van de totstandkoming der militie wet
van 1901, een toelichting op zijn Volks dat
wil zeggen voor driekwart gelogen of scheef
voorgesteld, met de wijsmaking achteraf er
aan toegevoegd dat protestmeetings in die
dagen de legerwetten hadden kunnen doen
vallen, en dat men dus nu moet goed
maken wat destijds werd verzuimd. En
dan eindigt het schetterend IV/ü-artikel
aldus
Nu komt er verzet.
Een jaar te laat.
Zal het afdoende zijn, dan moethet in
kracht inhalen, wat het in tijdigheid verzuimde.
Zal men nu eindelijk wakker worden
Nog weerzinwekkerder echter dan dit
kunstmatig rumoer, is de wijze waarop
het artikel wordt ingeleid.
Er ging verleden jaar een gerucht, dat
H. M. de Koningin zich persoonlijk voor
de wijze, waarop de legerwetten tot stand
kwamen, interesseerde en dat Harerzijds
geïnspireerd was de onaannemelijkverkla-
ring van het amendement, waarop de heer
E and viel. Of hier iets van aan is, weten
wij niet. En daarmee hebben wij ook,
evenmin als destijds de Kamer, iets te
maken. De grondwettelijke onschendbaar
heid van H. M. maakt het verhandelde
tusschen Haar en Hare ministers tot iets
volmaakt intiems, waarnaar wij zelfs niet
raden mogen. Wel trachtte mr. Troelstra,
inconstitutioneel als hij is, het gerucht in
de Kamer te bespreken, doch, zooals vanzelf
spreekt, werd hieraan onmiddellijk een eind
gemaakt door den Voorzitter, mr. Gleichman,
met een enkele verwijzing naar Art. 54
der grondwet.
rjQjWat leest men nu in het Volk? Het
artikel, waarvan wij boven het slot citeerden,
vangt aldn' aan;
Juist een ;nar geleden, toen de militiewet in
behandeling was waaraan de minister van
Oorlog thans uitvoering geeft, was er in het land
geen zweem van beroering te ontdekken.
Wanhopig en hopeloos streed een klein groepje
van drie man Troelstra, Van Kol en Van
der Zwaag tegen de verkrachting van de
beslissingen der Tweede Kamer door de Tweede
Kamer zelf; de volksvertegenwoording, met
het „zoo wil ik, zoo beveel ik" van een jonge
vrouw die toevallig koningin van Nederland is,
in de ooren, en met een slaafschhcid in de
ziel, pleegde verraad aan haar eigen overtui
ging, machteloos trachtten de enkele voor
vechters van het proletariaat haar tot het besef
van eigenwaarde, tot haar plicht terug te
roepen: de vluchtende massa liep hen onder
den voet, en hoonde hen om hun beginseltrouw.
Het bleef stil in het land.
Het spreekt van zelf dat naar een blad
dat mot zoo ruwe revolutionaire hand Let
gezag onzer onschendbare Vorstin aan
randt, en baar doorlachten persoon tracht
neer te trekken tot de positie eener gril
lige jonge vrouw, in wie niet de Koningin
bij Gods gratie en door Gods bestel, maar
het toeval dat haar Koningin doet zijn,
geëerd wordt, door geen der onzen wordt
geluisterd.
Ook de oproeping uit Middelburg in
sommige bladen geplaatst en ook aan ons
blad toegezonden moet met groote voor
zichtigheid behandeld worden.
De schrijvers van dit manifest, de hoe
ren Goedhart en Bliek, beginnen met te
zeggen dat de minister van oorlog „bet
in zjjn hoofd gekregen hooft" ons a. s.
zomer 25 dagen onder de wapenen te
roepen; en bestempelen die oefeningen als
„nare liefhebberij."
Neen, dit heeft de minister van oorlog
„niet in zijn hoofd gekregen." Hij moet
de wet uitvoeren, de militiewet van 1901.
Door deze wet is de zaak der herhalings
oefeningen geheel veranderd. Immers de
milicien gaat over in de Landweer, waarin
hij in zeven jaar slechts tweemaal telkens
gedurende zes dageD, kan opgeroepen wor
den. Daarom is het dienstig hem vóór dien
overgang nog een deugdelijke oefenperiode
te doen doorloopen.
Volgens art. 111 der Militiewet komen
de verlofgangers bij de onbereden korpsen
onder de wapenen in 't geheel voor twaalf
weken. Deze bepaling is in afwijking
van den vroegeren toestand gebiedend
voorgeschreven. De ministers is derhalve
wettelijk verplicht de lichting 1895, die
nog slechts acht weken opkwam, nog eens
op te roepen.
Wij herhalen het is een harde maat
regel maar het landsbelang eischt
om met het liberale Handelsblad te spreken
een voldoende geoefendheid bij den
overgang in de Landweer.
Al die protest-bewegingen van de heeren
sociaal democraten zijn derhalve nutteloos,
ja zelfs schadelijk, want zij prikkelen tot
weigering of verzet waaruit volgens artikel
133 strafschuldigheid volgt als deserteur.
Door bescheiden optreden in de richting
als hierboven door ons is aangegeven, kan
men allicht iets meer verkrijgen te weten
vrijstelling voor de ernstig bezwaarden en
schadevergoeding op ruime schaal aan de
meest getroffenen.
Waar inderdaad feitelijke sociale en hui
selijke bezwaren bestaan, door den geeste
lijke of den burgemeester te Constateeren,
daar worde de dienst kwijtgescholden, of,
waar de verlofganger in een garnizoens
plaats woont, worde slechts een gedeelte
van den dag beslag op hem gelegd, door
hem in die garnizoensplaats te doen dienen.
In ieder geval dringen wij bjj de re
geering er ernstig op aan, ook om het
buitengewone van don toestand, dat de
wet met de grootst mogelijke mildheid
worde toegepast, en het juk op de schou
ders der opgeroepenen te leggen, zooveel
mogelijk worde verzacht.
Burger, Botha, Meijer, De la Rey, Steijn
en De Wet zijn Zaterdag uit Klerksdorp
te Pretoria aangekomen om met Kitchener
te onderhandelen.
Men leide hieruit niet af dat er kans
bestaat op onmiddellijken vrede. Het schijnt
bijna onmogelijk dat hunne voorstellen zoo
maar dadelijk aannemelijk zouden zijn voor
den Engelschen opperbevelhebber en de
Engelsche regeering.
Een Edinburgsch blad meldt de voorwaar
den die door de Boeren-gedelegeerden in
Nederland werden opgesteld om als basis
te dienen voor vredesonderhandelingen, en
die eerst zullen moeten worden goedgekeurd
door de Boerenleiders in Zuid-Afrika.
Die voorwaarden, welke mogelijk zullen
worden aangenomen als basis voor de onder
handelingen te Klerksdorp zijn lo. de
Boeren zullen de onbeperkte onafhankelijk
heid niet tot hoofdvoorwaarde voor het tot
stand komen van den vrede stellen, mits
men tot een bevredigende overeenkomst
zal kunnen geraken betreffende het toe
komstig binnenlandsch bestuur der beide
staten
2o. de proclomatie van Lord Kitchener,
betrekking hebbende op het confisqueeren
van eigendommen zal worden ingetrokken
3o. er zal schadevergoeding worden gege
ven voor de vernielde particuliere eigen
dommen en het door de Engelsche troepen
weggenomen vee4o. volledige erkenning
van alle staatsschulden, aangegaan voor en
na het uitbreken der vijandelijkheden tot
op den datum der annexatie door Lord
Roberts5o. de taalquaestie zal in gemeen
schappelijk overleg worden geregeld; 60.
amnestie der „rebellen" in de Kaapkolonie,
en het in vrijheid stellen van politieke
gevangenen; 7o. het vaststellen vaneen
datum, waarop alle krijgsgevangenen naar
Zuid-Afrika zullen moeten worden terug
gezonden; 80. het aanbod van een of
twee bevriende mogendheden, om toezicht
uit te oefenen op de uitvoering der vredes
voorwaarden, moet worden aangenomen.
De Nieuwe Courant daarentegen is ge
machtigd te verklaren, dat de Boerengede-
legeerden alhier de waarheid van dit bericht
beslist ontkennen.
In ieder geval bewijst het dat er wat op
komen staatal schijnt men in Engeland
er niet gerust op. Immers Roberts inspec
teerde duizend man, troepen voor den
winterveldtocht bestemd, terwijl nog onge
veer twintigduizend soldaten op inscheping
wachten.
Zondag is er ministerraad geweest ten
huize van Chamberlain; daarna was deze
laats® op audiëntie bij den Koning.
BELGIË.
De socialisten in Belgie hebben, voor
zoover zij Kamerleden zijn, in de Kamer
en, buiten de Kamer, in volksvergaderingen
't volk tegen de overheid opgeruid, tot
straatvertoogen aangezet, en nu 't «stemvee"
is losgebarsten, trachten zij ze te stillen,
niet uit respect voor 't gezag, doch dewijl
bet nog eenige dagen te vroeg is om hun
slag te slaan.
Wij zouden een heele krant kunnen
vullen over de schanddaden waarmee de
socialistische vertoogers hun roep om grond
wetsherziening en algemeen stemrecht doen
vergezeld gaan.
PiStraatsteenen, vitriool en karabijnen zijn
de wapens waarmee zij strijden. Agenten
en kanonniers, toch ook proletariërs, worden
meedoogloos gekwetst of vermoord.
En 't leger dat om de orde te herstel
len hier en daar ook een onschuldige treft,
wordt met smaad overladen.
Brussel was drie dagen lang in een
toestand van volslagen oproer. Vele per-
