toog,
Pantalons
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 105.1902,
Zaterdag 5 April.
16e Jaargang.
ritels,
eHRISTELIJK-
HISTORISCH
Bij flit nummer Minor! een Bijwepel.
P
angels
echt
kersknecht
rsknecht
jodigd,
DË^
E1D.
r gevraagd,
igcizijn
raat C 32.
enz.
len afgewerkt.
n
'okken,
er andere
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
r. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRUS DER ADVERTENTIËN
REDE
voor Christelijk Onderwijs.
RECLAMES.
Engeland en Transvaal.
>ij V e e r e.
>NGYEE,
u t e 1 a n d e.
Hoogelande,
MASSE te
iggekerke.
U KSeroos-
i. s. gevraagd
DE BLAEIJ,
m s 1 a g.
t Mei
Brigdamme,
wegens ver-
aan te melden
Van Houte,
s s i n g e n.
MESTDAGH
igen, vraagt
eukeniueid.
ande
ed bekend met
A, hulpkan-
ELKBN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p. 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
I>e A ntirevolutionaire partij
wenscht dat bij het llnantiëel
beheer van den staat de -ver
houding tusschcnoverheid en
burgers niet die van verdrag,
ma a ï- een zedelijk organische
viij, en dat het evenwicht tus-
cschcu ontvangsten en uitga
ven geregeld worde, niet door
drukkende vermeerdering
van de lasten der natie, noch
door besEuinïgiug- op het noo-
dige, maar door beperking
van staatsbemoeiingen dat
voorts ons belastingstelsel
hervormd worde in den sein,
dat de ontwikkeling- van het
volksleven minder- schade
lijdede hoogo opbrengst der
middelen niet eenige maatstaf;
de druk minder ongelijkmatig
zij; en de kosten van inning
ai hemen.
Art. 16 van ons Antirevolutionair Program.
Waarom eischen wij Christelijk onderwijs
tot vorming van ons volk?
Het is onze innige overtuiging, dat het
neutrale onderwijs, of dat zoo genoemd
wordt, niet beantwoordt aan de eischen,
welke wij voor het onderricht onzer kin
deren mogen en moeten stellen.
Wij meenen dan ook, dat het openbare
onderwijs wel dienen kan voor kinderen
wier ouders hunne overtuiging hebben lig
gen in de moderne theologie, maar dat het
voor reohtzinnigen eenvoudig onbruikbaar
is; zoodat wij moeten wij er toe over
gaan onze kinderen niet anders dan
bevend er aan toevertrouwen.
Wij gelooven dan ook, dat de neutrale
volksschool daarom nog bij vele eminente
mannen van andere richting de voorkeur
geniet, omdat de neutraliteit feitelij k neer
komt op de theorie en de praktijk der
modernen.
Yan onzen kant is dan ook sedert den
aanvang der schoolbeweging steeds volge
houden, dat de strekking van het neutrale
onderwijs is, willens en wetens, ons volk
los te maken van den Bijbel, van de historie
en van de kerk.
Sedert de denkbeelden van de Revolutie
der vorige eeuw ingang hadden gevonden
in ons vaderland, heeft men niet nagelaten
op allerlei gebied het Christelijk Nederland
uit te pellen uit het Christelijk hulsel, om
ons volk los te maken van de traditie en
van het geloof der vaderen.
Daarom gaf men in de praktijk, toen er
nog de school met den Bijbel was, deze
uitlegging aan de wet van 1806, waarin
stond dat het lezen van den Bijbel op de
openbare school noodig wasnoodig on
geoorloofd, strafbaar.
De Bjjbel moest weg.
De bijbelsehe voorstellingen moesten ver
dwijnen en het gezag des Bijbels ondermijnd
worden.
ioch moesten de wilde opbruisingen van
revolutionaire denkbeelden, als zoovele
woeste stroomen in goede bedding geleid
worden.
Toen de roes der revolutie uitgeslapen
scheen, wilde men het volk tam maken
door het openbaar onderwijs. De leuzen
Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap, waar
van het volk gedroomd had, konden wel
eens in de practijk dwaze dingen doen
geboren worden.
Want men had het volk wel verlost van
Van ds. Postma, Hervormd predikant te
Voorburg. Overgenomen uit „De Christelijke
Familiekring" (red. ds. J. J. NoortAmster
dam Egelings Boekhandel.
Koning en Kerk, maar mon had zelf do
teugels nog niet in handen, om de ban-
delooze menschontnassa te sturen.
Daarom achtte men het onderwijs het
middel bij uitnemendheid. Maar dan een
onderwijs los van de kerk, gebonden aan
de regels der nieuwere zedekunde.
Dat onderwijs zou het volk, door de
kerk dom gehouden, breidelen. Men zou
door dat onderwijs zonder opvoeding be
reiken, wat men wilde.
Het volk stond nog te laag om van de
vrijheid te gonietenom do broederschap
en do gelijkheid niet te eischen.
Dat onderwijs werd derhalve het troetel
kind der liberale regeeringen. Voor scho
lenbouw was nooit geld te weinig. Palei
zen verrezen, gebouwd mede van het geld
van hen, die ze pestholen noemden. Menige
gemeente dankt haar bankroet aan de school,
aan het onderwijs.
En heeft het onderwijs van den Staat
nu bereikt, wat de volksopvoeders or van
hoopten De partij van de openb. school
geeft er telkens het antwoord op. Dr.
Knappert zegt
»Wanneer ik over het godsdienst-onder-
wijs schrijven ga als over een noodwendig
tegenwicht tegenover de eenzijdige inrich
ting van het openbare, dan denk ik zeer
bepaald ook aan gymnasia, burgerscholen
en dorgelijke. En dan is niet het kwaad,
dat een enkele maal een onderwijzer, leeraar
of docent de neutraliteit schendt, maar dit.
dat het openbare onderwijs do godsdien
stige vorming schade doet. Vooreerst omdat
het overmatig de krachten van den leerling
in beslag neemt. Dan ook omdat het te
genover den Godsdienst in 't algemeen on
welwillend, voor 't minst passief staat
»De algemeene toestand is die van een
passieve negatie. En het is niet alleen
»le ridicule qui tue". Iedereen weet wat
doodzwijgen is. Onze kinderen verkeeren
gedurende de jaren van hun lager, mid
delbaar en gymnasiaal onderwijs in een
wereld, waarin de godsdienst wordt dood
gezwegen."
Uit deze woorden klinkt een soortge
lijke toon als uit de circulaire van dr. Dlinner.
Zij hebben een basilisko.nei gebroed en
er is een slang met sissenden rooden kop
uit te voorschijn gekropen.
Mon heeft op de school van alles ge
leerd, maar van het geheel niets.
„Men leerde er alles behalve te leven"
verkondigde Dr. Julien Pioger, in de Tijd
spiegel: „Men duwde de menschen be
schaafde veiligheid in de maag." Het leven
is doelloos geworden, het wordt geleefd.
Men loopt langs platgetreden paden met
zich op te schikken en bluf te slaan.
Tengevolge van de opleiding tot maat
schappelijke en Christelijke deugden, heeft
de mensch geen strijd meer met zichzelven.
De zonde werd niet als zonde, als afval
van en opstand tegen God gekend, en
daarom was de strijd uit en staalde de
moed, om tegeu slechte neigingen te kampen
niet langer.
Men kreeg een geslacht, dat huist tus-
schen gevangenis en krankzinnigengesticht
en dat beurtelings den gang maakt naar
rechtzaal en hospitaal.
De tegenwoordige maatschappij kan de
ledigheid van hoofd en hart niet meer
verdragen. Men is het fladderende kapel-
lenleven moede geworden en al hebben de
volksverlichtere ook getracht hot ontbre
kende aan te vullen door aan het volk
allerlei behoeften te leeren en het met
volkscomedies en stadsschouwburgen en
eigen sociëteiten op te schepen het
is niet bevredigd met eene schaduw, met
copieën, maar het verlangt naar iets an
ders, het wil geen surrogaat. Men heeft
het volk onderwijs gegeven en het volk is
wijs geworden, maar ongezond wijs en het
is van de wijs geraakt als een kind met
een waterhoofd, dat topzwaar werd en een
ouderwetschen valhoed noodig heeft.
Dit nu zeggen wij, voorstanders van
Christelijk Onderwijs, niet meer alleen.
De voorstanders van het Openbare Onder
wijs getuigen het zeiven reeds. Frans
Netsehher's gotuigems weegt nog al, omdat
hij eon man van naam is en onbetwist
baar een talent is. Hij zegt: „Laten wij
het maar bekennen wij kinderen van die
vervloekte halfwetenscbap, van do neutrale
school, van eono opvoeding zonder geloof,
dat wij niet meer groote glorieuse idealen
op onzen levensweg meekrijgen."
Een openbaar ondorwijzer heeft eenmaal
gezegd: „Als de ouders wisten hoe ge
vaarlijk hot openbaar onderwijs is, zij
zouden hunne kinderen er niet aan wagon."
Vliegen belijdt:
„Deze denkbeelden dringen langzamer
hand door op alle gebied, ook in de school."
Helaas 1 hij heeft gelijkhet getal der
sociaal democratische onderwijzers in de
openbare school moet zelfs den grootsten
voorstander der neutrale school tot bezin
ning brengen.
Toen ging deze spreker aldus voort
„Juist doordat wij een staatsschool heb
ben en wij invloed kunnen oefenen op de
onderwijzers en de onderwijzers een be
trekkelijk groote vrijheid hebben, zijn wij
met de staatsschool op den goeden weg.
Langzamerhand wijzigt zich de school in
onzen geest.
Ziedaar een socialist, die zelf getuigt
de zoogenaamd ueutra/e school wijzigt zich
in onzen geest.
Eene autoriteit Prof. Von Kraft Ebing,
komt ons verzekeren, dat mede door het
onderwijs van den Staat, wij allen lijden
aan zenuw-zwakheid.
Langen tijd zal dan ook de stem nog
klinken van dien advocaat in een der recht
zalen van Parijs, die den rechters voor de
voeten wierp, dat de jonge man, die eene
oude vrouw had vermoord en koelbloedig
verklaarde, dat die „oude karkas" toch niet
lang meer kon leven, eerder een slacht
offer was van hunne hartelooze opvoeding,
dan eene degeneratie der menschheid.
Dr. Ritter klaagt: „Vóór mij ligt eene
zacht gestelde Memorie van B. on W. van
Amsterdam, waarin gewaagd wordt van
„onbeschaafde wijze". Vóór mij ligt een
Algemeen Verslag, waarin door een ver
dediger der onderwijzers sommige „vor
men" als „onsympathiek" en „onverstan
dig worden „afgekeurd". En, om tot
mijzelf terug te keoren, vóór mij ligt een
reeks citaten uit artikelen, door onderwij
zers geschreven, voor welke het woord
„ruw" eene nog te zachte uitdrukking is.
Ik weet inderdaad het feit niet te quali-
ficoeren dat menschen, wier onmiddellijke
roeping is, het opkomend geslacht te
beschaven en dat opkomend geslacht een
afkeer in te boezemen van zulke uitingen,
zelf zich aan zulk proza bezondigen."
En hoe zouden wij onze kinderen, af
gezien van het onderwijs zonder opvoeding
mogen toevertrouwen aan mannen wier
blad: „De Volksonderwijzer" o. a. durft
schrijven:
„Wie is de antirevolutionaire onder
wijzer? „Dat is iemand, die nog een warm
„maal daarboven verwacht, als hij hier be-
„neden koud is geworden; die in een al-
„goeden Vader gelooft, die zijn eigen
„Zoon uit loutere liefde aan 't kruis liet
„nagelen en vele zijner kinderen op aarde
„van honger laat crêpeeren."
En zulke uitdrukkingen zou het ons
gemakkelijk vallen te vertienvoudigen.
O! wij weten wel, dat de „Volksonder
wijzer" niet het type is van den openba
ren onderwijzer.
Wij kennen er ook onder voor wie wij
alle respect hebben en die zulk geschrijf
met ons verfoeien; maar niets waarborgt
ons, dat ons kind niet in eene klasse
komt waar zulk een Volksonderwijzer
vóór staat en dat hij niet in hot teedcr
kinderhart het vroom en godsdienstig ge
voel doodt, al was het door medelijdenden
blik en ironisch gebaar.
Wat ons tot angst stemt, is het voort
durend benoemen van personen tot onder
wijzer in de openbare school, wier socia
listische denkbeelden geen geheim zijn.
Kunnen wij derhalve van dat onderwijs
geen gebruik maken met een gerust ge
weten en niet anders dan door den nood
gedwongen, wij mogen en moeten eischen
Christelijk onderwijs, waarbij het kind be
halve de nuttige, fraaie, noodige weten
schap geleerd wordt, het écnige noodige,
dat ook een kind een zondaar is voor God
on derhalve verlossing noodig heeft.
Hot kind moet opgevoed wordon, ook
door den ondorwijzer. Het kind moet op
school hooren, wat de ouders het hebben
geleerd van Jezus den Kindervriend en het
geheele onderwijs moet doortrokken zijn
van de groote opvoedkundige beginselen,
neergelegd in de Openbaring van God in
Zijn woord.
En waar dan de geneeskundigen en so
ciologen thans meenen (nu zij zien, dat het
onderwijs Ijet volk niet bracht waar het
moet wezen), dat de groote massa als ze-
nuwkrank moet behandeld worden met het
recept: »rust en bromkali;" daar meenen
wij óók een recept te mogen schrijven
waarop staat: Terug tot den ouden Bijbel,
waardoor onze Friezen en Hollanders en
Zeeuwen eertijds een krachtig volk waren,
fiere kinderen te land en ter zee, die waar
lijk geen zenuwstiliende middelen noodig
hadden toen zij de poorten van Brielle
rameiden, zich in Leiden lieten verhonge
ren of de Britten versloegen in menig zee
gevecht. «Tot de wet en tot de getuigenis!"
Iets omtrent de naasbij zijnde
kroning van Eduard VH.
De kroon, de stoet, wonderbare
machten.
Den 26 Juni a. s. zal Eduard VII tot
Koning van Engeland te Westminster ge
kroond worden en men kondigt aan dat
de plechtigheid in pracht niet onder zal
doen voor de kroning van Nicolaas II,
waarvan de pracht algemeen bekend is.
De voorname personen van Engeland ma
ken reeds hunne toebereidselen. Een spe
ciaal protocol stelt de costumes en lengte
der sleepen vast. Deze zullen een stoet
vormen, de kroon op 't hoofd en de mantel
met sleep op den rug, zullen de waardig-
heidsbekleedera in costumes uit de midden
eeuwen gekleed zijn en de hellebardiers in
rood en met goud bewerkt costuum.
Te midden van deze grootsche pracht
zal Eduard VII de kroon van Engeland
ontvangen die 3193 diamanten bevat,
waarvan de beroemde Ko-Hi-Noor alleen
8 millioen waarde heeft.
Zulk een pracht, waar zulke wonderen
van luxe ten toon gespreid worden zijn
wel geschikt om de verbeelding der vol
keren aan te trekken en men begrijpt ge
makkelijk dat in de middeleeuwen, de
koningen den dag der kroning beschouwd
werden als door eene wonderbare, godde-
lijfeo macht voorzien te zijn, die van zekere
ziekten te genezen. Eene plaat uit dien
tijd stelt Hendrik IV voor den dag der
Kroning, op het oogenblik dat hij het
voorhoofd aanraakt van de voor hem ge
knielde zieken, zieken aangetast door de
aandoening genaamd „kropgezwel" de
volgende woorden uitsprekende: „De ko
ning raakt je aan, God geneze je".
De Kroning in de moderne tijden ver
eeuwigt de gewoonte van het verleden,
maar men schrijft aan hem die gekroond
wordt niet de macht toe om te genezen.
Deze macht behoort waarlijk slechts aan
de geneesmiddelen, vrucht der navorschin-
gen der geleerde dokters, aan de operaties
der heelkundigen. Onder de ontdekkingen
der wetenschap, die het menschelijk lichaam
verdedigen tegen inbreuk der ziekten voort
komende uit de verarming van het bloed,
is er een, waarvan de beroemdheid zich
over de geheele wereld heen verspreid
heeft, deze is die der Pinkpillen. De voor
beelden van genezingen door de Pinkpillen
zijn ontelbaar, het is zelden dat men iemand
onder zijne bekenden kan vinden, die er
niet een bevredigend resultaat van heeft
bekomen. Evenwel voor de personen die
nog mochten twijfelen, zullen wij de ge
nezing verhalen van de echtgenoote van
den Heer G. J. van Heun te Nij verdal.
Mijne vrouw, zoo schrijft hij, heeft ge
lijk zoo vele andere personen de goede
uitwerking der Pinkpillen ondervonden.
Sedert meer dan 5 jaren was mijne vrouw
lijdende aan hartkloppingen, duizeligheid,
gaf somtijds bloed op en na gebruik van
zes doozen is zij ontzaggelijk veel beter
geworden.
Geheel en al over is het nog niet doch
de beterschap neemt van dag tot dag toe.
Zij kan haar werk weder verrichten en
daarom raad ik een ieder die lijdende is
aan, een proef te nemen met de Pinkpillen,
op haar 60 jarigen leeftijd konden wij niets
beters hopen.
Prijs f 1,75 de doos; f9.per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Snabilié, Steiger 2 Rot
terdam, hoofddepothouder voor Nederland
en apotheken. Franco toezending tegen
postwissel.
Uok echt verkrijgbaar voor Middelburg
en omstreken bij Joh. de Roos, K 157
Vlasmarkt te Middelburg.
Ook echt verkrijgbaar voor Goes en
omstreken bij Gebr. Mulder, drogerijen
en Verfwaren.
De geest van de Boeren te velde.
Aan de „Times" wordt uit Vaalbank
gemeld: Onder de papieren der Boeren,
die Dinsdag (25 Maart) door de colonne
van Grenfell werden buitgemaakt, bevon
den zich twee welkomst-adressen aan
Steyn en De Wet, geteekend door De la
Rey, Liebenberg en andere commandanten.
Die documenten dragen geen datum, doch
de mededeeling er in, dat de oorlog twee
jaar en vijf maanden geduurd heeft, be
wijst, dat zjj werden aangeboden aan Steyn
en De Wet bij hun aankomst verleden
week in West-Transvaal.
Steyn wordt daarin genoemd leider en
raadsman, en men verzekert hem, dat zijn
daden en woorden de burgers ten allen
tijde grootelijks bemoedigen en sterken.
„Wij danken God voor uw mannelijke,
standvastige houding, en wij bidden te
vens, dat het u moge worden vergund op
te treden als hoofd en leider der Ver-
eenigde Staten van Zuid-Afrika."
Een proclamatie van Schalk Burger,
uitgevaardigd den 23en Januari te Lijden
burg, wijst Zaterdag 29 Maart aan als een
biddag, die door de burgers moet worden
gehouden voor het herstel van den vrede
en de onafhankelijkheid der beide repu
blieken.
Een Engelsclie
Thans eerst krijgen wij bericht vaneen
volkomen geslaagden overval van Theron
op een Engelsche colonne in de Kaapkolonie
op 5 en 6 Februari. Tot nu toe was niets
van dit gevecht bekend. Het telegram is
blijkbaar door den censor achteigehouden.
Daarom heeft het bureau het per brief
gemeld, gedateerd 13 Februari. Volgens
den brief verliet de colonne van overste
Doran Ceres, om de proviandtreinen te
beschermen, wier doel het was, de depóts
in het Westen aan te vullen, en daardoor
andere colonnes tct grootere beweeglijkheid
in staat te stellen, ingeval men tot een
gezamenlijk optreden mocht besluiten. De
colonne bestond uit een afdeeling Kaapsche
politie en Yeomanry, met twee stukken
geschut. Op den morgen van den 5en
Februari verliet overste Doran met de helft
der colonne het kamp, om te onderzoeken,
waar de Boeren zich bevonden. Dezen
waren in de nabijheid, naar gemeld was.
De andere heft der colonne rukte met de
stukken geschut en de wagens langzaam
op langs den hoofdweg, naar de boerderij
Mitchells Pass, waar men tegen den middag
aankwam en uitspande. De boerderij,
waarvan de tuin door een lagen wal van
steenen is omringd, ligt eenige honderden
meters links van de straat. Achter de
boerderij was een kopje, waarop een afdee-
