NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 104.1902.
Vrijdag 4 April.
16e jaargang.
i-jarlin Vos Merriepaarfl,
en met Mei a. s. gevraagd
OHRISTELIJK-
HISTORISCH
Middelburg.
tliAABDINGEN.
dbouwers in Walcheren
J. EVERSE,
ÏNENBALSEM.
en lioest«lru|t|iels
TE KOOP
Meid loenoodigd,
llENSTBODE,
EUKENME1D.
Huishoudster
GROOTHUI!) M VAT.
s Ondergeteekende biedt
zich aan tot het snijden
J* van Hengsten.
Jigen hiervoor worden aange-
for W. POPPB, landbouwer
'delburg, die ook inlichtingen
te, Maart 1902.
Veesnijder.
blijken van waardeering ge-
It deze druppels door hare
de en longversterkende eigen-
als zeer gunstig worden
I)ok door kinderen worden zij
nomen en kunnen lang be
ven.
35 en 60 ct. te Middelburg
JBREGTSE, in Drogerijen.
SRWTEN en JONGVEE,
[OPPEJAN, Zoutelande.
TE KOOP
VISSER te Aagtekerke
Iet Mei aanstaande
d-Huishoudster gevraagd,
Inig persoon, goed bekend met
•ij. Adres Jetter A, hulpkan-
t p e r 1 a n d.
IlsHOUOSÏEB.
eduwnaar in een der noorde-
inciesteden, met 3 k., 5, 4 en
vraagt met Mei eene degelijke
[JDSTER (geen Dame), P.G.,
a 40 j., in staat met behulp
meid de gebeele huishouding
Igen. Salaris f 125. met
Irh. Br. te adresseeren Boekh.
i d d e 1 b u r g.
oor huwelijk met Mei
VVEKKEBOOM, Brigdamme,
„Rozenburg".
[rstond gevraagd wegens ver-
ziekte. Zich aan te melden
uw DOMMISSE—Van Hokte,
ijk H 96, V1 i s s i n g e n.
JW DE VEV MESTDAGH,
Brug, V 1 i s s i n g e n vraagt
eene nette Keukenmeid.
Terstond gevraagd
Schilders kuecltt
[as, bij L. VAN LEERSUM,
emaire.
ragenmakersknecht
I, P. G., bij C. DE BLAEIJ,
enmaker te Zaamslag.
Mei a. s. gevraagd een
iende Broodbakkersknecht,
leden löjarigen leeftijd), door
DER HAVE, te T b o 1 e n.
stonden aan, door huwelijk,
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Teveel onderwijzers
71
FEUILLETON.
Engeland en Transvaal.
Kerknieuws,
Schoolnieuws,
Ij A.IV T> BOÜ W.
Uitslag van een merkwaardige
proef omtrent liet gebruik van
Chloorkalium.
le Dennen bereid.
d, 40 a 50 jaar, bij
DE BRUIJNE, Vrouwepolder.
ed. S. J. de Jonge-Verwest - Goes.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers. 0,026.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Tn liot belang; tier opeubaro
gezondheid aclit de Antirevo
lutionaire partij, dat de over
heid te waken heelt togen
vervalseliïng van levensmid
delen tegen verontreiniging
van den publieken weg en te
gen verg-iFtiging van den
dampkring of bet waterzorg
heeft te dragen voor zinde
lijkheid in haar eigen bnisboii-
ding en een eerlijke begrafenis
dor lijkenen voorts bij bet
zich vertoonen van besmette-
lijde ziekten (behoudens de
vrije beschikking- van een
iegelijk over zijn eigenliehaam
en zijn eigen consciëntie) al
zulke maatregelen heelt1 te
nemen, als strekken kunnen
en onmisbaar zjjn om te voor
komen, dat iemand, onwillens
of onwetens, met de smetstof
dezer ziekten in eene voor hem
gevaarlijke aanraking zou
treden.
Art. 15 van ons Antirevolutionair Program.
„Een jongmensch, die bij de examens in
April 1901 de akte als onderwijzer verkreeg,
beeft 49 maal tevergeefs gesolliciteerd!"
Dit bericht is veelzeggend, al is het
kort zegt de Banieren laat dan daarop
volgen
Het zegt, dat er een „te veel" aan onder
wijzers is; en dat moge aangenaam zijn
bij gelegenheid van een oproeping door
gemeentebesturen of schoolbesturen, het is
zulks allesbehalve voor de betrokken per
sonen, die telkens teleurgesteld worden
en ten slotte genoodzaa.lt iets anders aan te
vatten. Bepalen wij ons alleen bij ons
Christelijk onderwijs, dan wijst een onvol
ledige statistiek uit, dat er thans bij de 66
bestaande Normaallessen en Kweekscholen
nogl304 kweekelingen opleiding ontvangen.
Het is heel mooi, dat de opleiding zooveel
beter dan vroeger is geworden bij onze
Christelijke scholen.
Maar voor de ouders is het tevens ver
leidelijker en gemakkelijker hun kind voor
onderwijzer of onderwijzeres te bestemmen.
(Schetsen uit het leven van Napoleon I.)
LVI.
NAPOLEON.
Neerlands geesel, menschenmoorder,
Armoed'zaaier, rustverstoorder,
Pest der menscliheid, oorlogskweeker,
Ondier, gelddief, woordverbreker,
Landbederver, Godverzaker,
Echtverbreker, oproermaker,
O monster, voor de hel bekwaam.
Neem de eerste letters, zie uw naam.
Zien wij wat inmiddels met den Keizer
is gebeurd. Wij verlieten hem te Smorgoni,
toen lig in den nacht van 5 December als
een dief wegsluipend het oorlogstooneel ver
liet en in zijn pels gewikkeld, onkenbaar
en ongekend de terugreis over Warschau
aanvaardde. \an den gouverneur te War
schau vernam hij dat de Polen, wanhopende
ooit hunne vrijheid te zullen terug krijgen,
zich met hunne vroegere meesters, de
kruisen zochten te verstaan, en weigerden
langer de onzeker geworden Fransche wa
penen te dienen. En dat niettegenstaande
M) aan hunne ministers verzekerd had, dat
(4) spoedig met een nieuw leger in hun
Lnd terug zou zijn.
In alle stilte reisde Napoleon naar Dresden,
waar hij in een hotel zijn intrek nam en
n Saksisehen koning gerust stelde met
een dergelijke belofte als hg aan de Polen
Segeven had. Vier dagen later, in den
Bij den tegenwoordigen overvloed zal het
voor vele-ouders op een teleurstelling uit-
loopen voor hen zelf en voor hun kind. f,
^Daarom is het niet onnoodig er eens op
te wijzen, dat het thans niet geraden is
voor de ouders hun kinderen voor 't onder
wijs te bestemmen. Voor de Kweekscholen
en Normaallessen is het plicht te waken,
dat niet ieder, die zich aanbiedt, als kwee-
keling worde toegelatenalleen de besten
en gesohiktsten, en dan nog liefst zoons en
dochters van ouders, die niet geheel onbe
middeld zijn.
In dit laatste geval immers zullen zo
het kuDnen velen, dat hun kind, na geslaagd
examen, geduldig 'wacht op een benoeming,
wellicht eerst na maanden.
Is het niet opmerkelijk, dat van de 1304
kweekelingen bij 't Chr. onderwijs 610
meisjes zijn, d. i. bijna de helft?
Dat feit heeft ook al iets te zeggen!"
Een paar Zuid-Australische officieren
hebben op verschillende tijdstippen een
achttiental Boeren die zich overgegeven had
den en veel geld bij zich hadden, dood
geschoten.
Kitchener heeft heD daarvoor doen fu-
sileeren. Het zijn majoor Morant en lui
tenant Handcock. Nog twee anderen zijn
tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld
en naar Sydney getransporteerd.
De Australische bladen zijn hoos over
deze terechtstelling.
Niet minder dan 18 moorden hebben zij
gepleegd, eerst op gevangenen en daarna
op getuigen van de moorden, tot welke
laatsten ook de gewezen Duitsche Zende
ling Hiiser behoorde. Het geval heeft zich
in het noorden bij Pietersburg voorgedaan.
Bij eon spoorwegongeluk te Barberton
zijn 39 Engelsebe soldaten gedood en 44
gekwetst.
Steyn is terecht. Schalk Burger had
hem gezocht, teneinde met hem over mo
gelijke vredesonderhandelingen te praten.
Hij is nu gevonden hij is bij De la Rey.
Vermoedelijk zal de samenkomst dadelijk
beschikt worden. Ook De la Rey en Botha
zullen aan de samenspreking deelnemen.
De Boeren lokten Zaterdag bij Heidel
berg eenige verkenners in een hinderlaag
en doodden er twee. Het waren kaffers.
Daarna lieten zij een afdeeling Zuid-Afri-
kaansche politie in do val loopen die uit-
avond van 18 December, kwam hij in de
Tuileriën terug, waar hij zijn vrouw Maria
Louise verraste door zijn onverwachte ver
schijning. Ook daar paaide hij de lieden
met leugenachtige berichten. Zelfs de gees
telijkheid behield hare sympathie voor hem.
Een plechtig Te Deum werd te Parijs en
elders gezongen voor zijne gelukkige te
rugkomst
In April 1813 bad hij reeds weder een
nieuw leger bijeen, sterk 350 duizend man,
waaronder velen die bun tegenzin niet ver
borgen bielden. Zij waren de eerste slacht
offers der loting.
Op sommige plaatsen gaf het volk lucht
aan zijn afkeer van 's Keizers willekeurig
bestuur. Eens toen de Keizer in de voor
stad St. Antoine kwam aanrijden, werd hij
door een loteling beleedigd, en toen de
politie dezen arresteeren wilde, werd baar
zulks door bet volk belet. Zieke soldaten
die een wandeling maakten, worden vaak
door medelijdende vrouwen omringd, die
ben met verachting voor «Bonaparte" (zoo
noemden zij den Keizer) zochten te ver
troosten.
Ook elders begon bet volk te morren,
niet het minst in de overwonnen of ver
bonden landen.
In bet groothertogdom Berg, tijdens de
loting, werden de ambtenaren mishandeld,
de gendarmes weggejaagd, hunne huisjes
vernield, onder den kreet: Leve de Kozak
ken! Ook in ons land hadden volksbewe
gingen plaats te 's Hage, Leiden, Zaandam,
Oud Beijerland en Alphen.
gezonden was om hen op te sporon. Van
die politiemacht zouden or slechts twee
ontkomen zijn.
tv. Er wordt in den laatston tijd weer een
groote opruiming onder Engelsche bevel
hebbers gehouden. Nu is weer naar En
geland teruggezonden generaal Gilbert
Hamilton, de man die eenigen tijd geleden
te Nigel, ten N. van Heidelberg, van zoo'n
koude reis thuiskwam.
Iemand had in de Daily News gevraagd,
wat de roden kon zijn, dat men niet meer
hoorde van het verbranden van hoeven.
Een lezer, die de blauwboeken bij de band
heeft, geeft er antwoord oper zijn geen
hoeven meer te verbranden. Don 17en
Augustus 1901 schreef generaal Botba aan
Lord Kitchener«Reeds zijn alle hoeven
in deze Republiek, met bijna geen uitzon
deringen, ja zelfs de boeven van krijgsge
vangenen, van weduwen en kinderen, wier
mannen en vaders in dezen oorlog gesneu
veld zijn, gelijk ook zelfs dorpen en ker
ken denzelfden weg opgegaan", d. i.
verbrand. Den 5en September 1901 schreef
Schalk Burger aan Lord Kitchener»Het
is een onloochenbaar feit, dat alle huizen
en eigendommen in de Z.-A. Republiek
zoowel als in den Vrijstaat, met slechts
enkele uitzonderingen, verbrand en ver
woest en geplunderd zijn door de troepen
van Uwe Excellentie." In een brief van
Schalk Burger en Reitz aan Lord Salisbury,
dd. 2L November 1901, staat het volgende
«Over het geheele gebied van de twee
republieken staat er nauwelijks een huis
(blijkbaar is bedoeld buiten de dorpen)
ten minste 30,000 woningen zijn verbrand
en vernield op bevel van uw militaire
autoriteiten, gezwegen van de dorpen die
goheel verwoest zijn." Lord Milner zegt
zelf in een rapport van 25 November 1901
„De verwoestingen van den oorlog zijn
verschrikkelijk on de vernieling van het
landbouwkapitaal is vrijwel volkomen"
nagenoeg een bevestiging van het getuige
nis der Boeren-regeeringen.
Cecil Bhodes is een bijzonder vriend van
Koning Edward geweest. Dat bleek o. a.
uit de hartelijkheid van den toenmaligen
Prins van Wales, toen Rhodes zich bad te
verantwoorden wegens zijn aandeel in den
inval van Jameson, maar nog meer bij
Rhodes' candidaatstelling voor de «Travel
ler's Club."
Koning Edward toen nog Prins van
In Berg liet Napoleon eenige belhamels
doodschietenelders hield hij strenge strat-
oefemng. Ook in ons land werden tal van
«oproermakers" ter dood veroordeeld of naar
de galeien gezonden, wat de verbittering
niet weinig deed toenemen en den vreemden
invloed verzwakte.
Om dé rijken voor zich in te nemen, liet
Napoleon 10,000 rijke jongelui oproepen, die
een zoogenaamde «Eerewacbt" moesten
vormen. Listig aangelegddeze jongens
toch waren gijzelaars om daarmede hunne
ouders in toom te houden.
Die niet vrijwillig dienst nam werd nit
zijn vaders huis gesleurd. Dit overkwam
onder anderen een zoon van Gijsbert Karei
Van Hogendorp. Hij werd tot straf door
gendarmes naar Metz gevoerd. Of men ook
den vader er niet heen zou gebracht heb
ben, indien men geweten had, dat hij toen
reeds bezig was de vrijmaking van Nederland
voor te bereiden
LVII.
HET VERRAAD VAN YORK EN
DESZELFS GEVOLGEN.
Heel gunstig stond de positie der Russen
op het eind van 1812 nog niet. De fransche
generaal Macdonald stond nog in de nabij
heid der Russische vosting Riga. Twee der
don van zijn corps nu werden gevormd door
die pruisische afdeelingen, wier aanvoorder
York eenige weken te voren met Macdo
nald geheel in ongenoegen geraakt was.
Grimmig van aard, doch ook echt vader -
lander als deze was, had hij zijne onder-
Wales had Rhodes daar voorgesteld.
Maar de leden van de club hebben, ondanks
die hooge boscherming, den medeplichtige
van Jameson gedeballoteerd. De Prins van
Wales en zijn schoonzoon, de Hertog van
Fife, bedankten dientengevolge voor hun
lidmaatschap van de club.
IndieD men aan de Engelsche berichten
waarde mag hechten, dan zijn in de laatste
19 dagen weer 26 Boeren gedood en 260
gevangen genomen. i;11
In 't Noordoosten van Vrijstaat belemmert
de gezwollen Oranjerivier de operaties.
Beijers is in den laatsten tijd in 't noorden
van Transvaal zeer bedrijvig.
De vredesbeweging neemt onder de Boeren
toe. Alberts te Springs en Hans Botha
van de burgers te Ermelo willen zich over
geven.
De Engelsche regeering heeft aan den
broeder van wijlen generaal De Villebois
Marcuil het verlof om door de Engelsche
liniën heen een ambulance naar de Boeren
te zenden, geweigerd. Een dergelijk be
scheid zal het Nederlandsche Roode Kruis
nu ook wel krijgen. En ook de Duitschers,
de opgewekte voorzeggingen van den Duit-
schen minister von Richthofen ten spijt,
zullen 't moeten aanzien dat de Britseke
tactiek den vijand te onderwerpen door
hem de. heelkundige hulp te onthouden
wordt voortgezet.
Dit is het antwoord op de edele daad
van een De la Rey met lord Methuen.
Het Engelsche 2e garde dragonders heeft
bij Boesmanskop een nederlaag geleden
onder kolonel Lawley. Bijzonderheden ont
breken.
Omtrent 't ongeluk met den trein te
Barberton verneemt menToen de trein
een helling afging, verloor de machinist
er de macht over. Met een snelheid van
130 K.M. in het uur vloog de trein een
5 K.M. voort tot hij aan een scherpe bocht
kwam. De locomotief en zes goederenwagens
met soldaten gevuld, liepen daar uit het
spoor en sloegen om. Bij den val van de
locomotief barstte de stoomketel. De sto
ker, de machinist, 35 soldaten en een bur
ger werden onmiddellijk gedood. De ge
wonden werden naar het hospitaal in Bar
berton gebracht. Zes hunner zijn reeds
bezweken.
Van de manschappen, die verongelukt
zijn behoorden het meerendeel tot het 2de
regiment uit Hampshire en de vrijwilligers-
geschiktheid aan een franschman met wrok
in 't hart gedragen. En nu de kansen door
zijn toedoen voor Rusland hachelijk gingen
staan, beraamde hij 't plan zich aan zijn
gehaten bondgenoot te onttrekken en den
Rus te hulp te snellen.
Hij zond terstond een bode naar den
Koning te Berlijn om hem te verzoeken
het bevel uit te vaardigen dat de Pruisische
hulptroepen zich bij de Russen hadden te
voegendoch de vreesachtige Frederik
Wilhelm, door Franschen omringd, durfde
geen antwoord geven en zond den bode
zonder antwoord terng. Een tweede bode,
door York afgezonden, bracht het dubbel-
zinn'ge antwoord weder dat hij te handelen
had naar omstandigheden.
Een ontzettende inwendige tweestrijd werd
toen door York gestreden. Zou hij 't wagen?
Was dan Napoleon niet de vijand zijns
konings en had Alexander geen recht op
diens hulp
Eindelijk behaalde de zedelijke mensch
de overwinning op den wettelijken. Op den
30 December 1812 toekende York de over
eenkomst van Tauroggen, waardoor hij zich
aan het Fransche leger onttrok en Macdo
nald met slechts 20,000 man in Lithauen
achterbleef. York schreef tegelijk aan zijn
koning: «Ik leg mijn hoofd voor de voeten
van 'Uwe Majesteit en ben bereid mijn on
wettig gedrag op het schavot te boeten.»
Napoleon was vertoornd en verschrikt op
het hooren dezer tijding. Yorks daad achtte
hij het begin eener onoverzienbare nationale
uitbarsting. Een muisje met een staartje.
compagnie van dat regiment. Zij waren
op 16 Maart van het vorige jaar in dienst
getreden en waren op hot punt om afge
lost te worden door een dotachement dat
een week geleden in Zuid-Alrika was ont
scheept. Zij hadden in den laatsten tijd
garnizoensdienst gedaan te Barberton.
Geref. Kerken.
Beroepen te Reitsum J. F. Jonkers te
Hommertste De Bilt A. v. d. Zanden
te Putten.
Geslaagd te 's-Gravenhage voor de nut
tige handwerken mej. F. Wiskerke van
Terneuzen.
De proef werd genomen op een zandbo
dem te Wetteren bij Gent, dicht bij de
Schelde, op een bodem, die geheel over
eenkomt met de zandgronden in ons land.
De ontwerper der proef, tevens degene die
toezicht hield over het proefveld was de
heer O. Verstraete, landbouw- scheikun
dige en directeur van een Belgisch bureel
der navorschingen op meststoffen te Brussel.
Het geheele proefveld was 9 aren (63 roe
den) groot en verdeeld in 9 veldjes, ieder
van 1 are of 7 roeden. Het had dus onder
staande vorm
N- I 1 1 2 1 3 I 4 I 5 1 6 I 7 1 8 9 I Z.
Voor den winter van 19001901 kreeg
het land stalmest 40000 K.G. berekend per
H.A., die gelijkelijk werd uitgespreid. Daar
na werd voedorgerst gezaaid. Na de gerst
werd het land omgeploegd en ontving ieder
veldje 4 K.G. superphosphaat, dus 36 K.G.
in 't geheel. Ben eersten Juni van het jaar
1901 werden op het geheele veld mangel-
wortels geplant en den 18den Juni ontving
elk veldje l'/i K.G. cbilisalpeter welke
uitstrooiïng den 16 Juni nog eens herhaald
werd, nadat men den dag na het eerste
uitstrooien van het cbilisalpeter den grond
goed los had gemaakt. Het chloorkalium
werl op de volgende wijze gegeven.
Doch van den anderen kant waren ook
de vorsten van Pruisen en Oostenrijk met
Yorks «verraad" verre van ingenomen.
Toch traden beiden in het geheim tot het
bondgenootschap met Rusland toe, wachten
de op de dingen, die komen zouden.
In 't openbaar echter sloeg de koning van
Pruisen een anderen toon aan. Hij ver
klaarde York vervallen van zijn rang en
beval dat hij door een krijgsraad gevonnist
zou worden wegens hoogverraad. Doch
York kwam het koninklijk besluit niet dan
uit de dagbladen te wetende Russen
hadden de bewuste brieven onderschept en
weigerden York te laten trekken.
Inmiddels was Stein gouverneur van Oost
Pruisen geworden. Deze bewoog den Koning
tot openlijke toetreding, hetwelk den 28
Februari 1813 dan ook geschiedde. Tal van
jongelingen gaven de koninklijke oproeping
gehoor. Den 17 Maart verklaarde Pruisen
aan Frankrijk den oorlog.
In twee maanden tijds bracht het 280,000
man onder de wapenen. Een indrukwek
kend cijfer als men nagaat boe dit arme
land in de laatste jaren uitgezogen was
geworden.
Algemeen was de geestdrift!
Zelfs grijsaards en huisvaders boden zich
aan en meer dan één meisje trad verkleed
in de rijen der mannen, om aan bet
vaderland bloed en leven op te offeren.
Wordt vervolgd
