NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 102.1902.
Zaterdag 29 Maart
16e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISGH
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Ui 9it Miner Moort eei Bijroepel.
Een Paaseboverdenking.
RHODES.
Engeland en Transvaal.
Gemengde Berichten.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02s.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Uukas 94 j 34.
De Heer is waarlijk opgestaan,
en is van Simon gezien.
De Heer is waarlijk opgestaan,
Bjj 't rijzen van den morgen
Geen voorzorg van den Joodschen Raad,
Geen wacht of steen of zegel baat,
Houdt Hem in 't graf geborgen.
De Heer is waarlijk opgestaan,
Naar 's Vaders welbehagen,
Hij nam Zijn offerande aan,
Was met het werk Zijns Zoons voldaan,
En heeft den Borg ontslagen.
De Heer is waarlijk opgestaan
Er daalden Englenboden,
Op 's Vaders wenken naar benèen,
En namen weg den zwaren steen,
Voor d' uitgang van den Dooden.
De Heer is waarlijk opgestaan
Men voelt de aarde beven,
De wachters die Gods Almacht zien,
Ziet men verschrikt den hof ontvliön,
Vol vreeze voor hun leven.
De Heer is waarlijk opgestaan,
En aan Zijn Volk verschenen
En slaat het eerst ontfermend ga
De zondares van Magdala,
Die troostloos stond te weenen.
De Heer is waarlijk opgestaan,
Laat zeggen tot de vrouwen
Zegt mijn discip'len dat ik leef,
Naar Galilea mij begeef,
Waar zij mij straks aanschouwen.
De Heer is waarlijk opgestaan,
Ging zijn verloornen zoeken,
Die zelfs een Simon niet vergat,
Die schandelijk Hem verloochend had,
Met eeden en met vloeken.
De Heer is waarlijk opgestaan,
Liet 't al de Zijnon weten,
Maakt zich bekend en openbaar,
En heeft met Zijn discipelschaar,
Gesproken en gegeten.
De Heer is waarlijk opgestaan,
En heeft den dood verslonden,
En zelfs de „Tweeling-twijfelaar",
Houdt zijn verrijzenis voor waar,
Ziet Hem met 't vijftal wonden.
De Hoer is waarlijk opgestaan,
Wie dit ontkent spreekt logen
Wie kan die waarheid wöerstand biOn
De Heer is levende gezien,
Gezien door duizend oogen.
De Heer is waarlijk opgestaan
De leugen snood verzonnen
Dat men Zijn lijk gestolen heeft,
Bevestigt krachtig dat Hij loeft,
Den dood heeft overwonnen.
De Heer is waarlijk opgestaan,
En voer na veertig dagen,
Van dat Hij uit de groeve toog,
Van den Olijfberg naar omhoog,
Daar Zijne vrienden 't zagen.
De Hoer is waarlijk opgestaan,
En leeft en heerscht daar boven
Wierp Saulus door Zijn kracht ter aard,
Heeft zich aan hem geopenbaard,
En leerde hem gelooven.
De Heer is waarlijk opgestaan,
Is krachtiglijk bewezen,
Door de Opstanding uit den dood,
Te zijn Gods Zoon en Troongenoot
Dien al wat leeft moet vreezen.
De Heer is waarlijk opgestaan,
Troont boven lucht en wolken
En zwaait alom Zijn Heerscherstaf,
En snijdt den geest der Vorsten af,
Belacht 't gewoel der volken.
De Heer is opgestaan, en leeft,
Zoekt armen en verloornen
En redt van hel, en schuld en straf
Hen die de Vader aan Hem gaf,
Verlost de uitverkoornen.
Eens zal de opgestane Heer
Het gansche menschdom toonen,
Dat Hij die dood geweest is, leeft,
En ieders lot in handen heeft,
Elk naar Zijn werk zal loonen
Als Rechter van het gansch Heelal,
Zich voor elks oog vertoonen zal.
A. WABEKE.
Wemeldinge, 26 Maart 1902.
In korte samenvatting vertellen wij den
lezer den levensloop van dezen man.
Zoon van een predikant te Birhop
Stordford in het Engelsche graafschap
Hertfordshire. Geboren 1853. Wegens
teringachtigheid naar Zuid-Afrika gegaan.
Reeds een volgend jaar in Engeland terug;
student te Oxford. Gaf spoedig de studie
op wegens herhaling der kwaal tengevolge
van een bij het roeien gevatte koude. Weer
naar Zuid-Afrika, waar zijn broeder Her-
bert was. Deze liet in Natal de katoen
industrie varen en beproefde zijn geluk in
Gnqualand op de plaats waar nu Kimber-
ley staat. Cecil volgde hem. Zij vonden
diamanten, eerst in de Vaal, daarna in de
„dry diggings" waar nu de De Beers-
Maatschappij arbeidt. Herbert gaf het
spoedig weer op, trok noordwaarts om
goud te zoeken, en stiert. Cecil bleef,
zocht en kocht diamanten, ondernam ve
lerlei, sloeg er geld uit en werd schatrijk.
Onder anderen door mijnen leeg te pom
pen, door 't plaatsen van ijsmachines voor
dorstige mijnwerkers. Kennismaking met
Rudd die hem voorthielp. Niet geld maar
groote plannen was hem 't hoogste. Geld
was niet doel, maar middel tot het doel:
heel Zuid-Afrika Engelsch maken
Daartoe moesten de kleine maatschap
pijen tot een groote maatschappjj ter ont
ginning der Kimberley-mijnen vereenigd
worden. De De Beers-Maatschappjj. Hij
bedong voor zichzelf de macht, de win
sten dier maatschappij te bezigen voor
uitbreiding van grondgebied naar het
noorden. Hij kocht allengs alle andere
maatschappijen op; zoo kwamen alle mij
nen in de macht van de De Beers. Een
monopolie dat hem in staat stelde de pro
ductie van diamanten naar gelang der
vraag te beperken, zoo regelde hij de we
reldmarkt. Rudd en Beit waren hierbij
zijn machtige handlangers.
Ook met goud deed hij zijn voordeel.
Toen in 1886 de Randmjjnen waren ont
dekt, stichtte hij met Rudd de „Goud
velden van Zuid-Afrika", een maatschappij
die 125 procent dividenden afwierp, ge
durende de eerste jaren.
Zoo won hij aan invloed; de geld aris
tocratie stelde in hem een onbeperkt ver
trouwen.
Te midden der beslommeringen studeerde
hij door, koerde in 1876 naar Oxford terug,
was daar 's winters en was 's zomers in
Zuid-Afrika met den mijnbouw bezig. In
1881 promoveerde hij.
Hij dong ook naar politieke macht. In
1882 nam hij zitting in 't parlement der
Kaapkolonie voor Barkley West, met het
doel, zeido hij, om baas te worden in bet
nog onbeheerde deel van Zuid-Arika.
In 1883 kocht hij van de inboorlingen
half Bechuanaland, doch moederland noch
kolonie wilden zijn geschenk overnemen.
Hij kon er zoo dus niet komen, zeide hij,
en wierp zich toen met alle macht op het
particulier initiatief. Hij stichtte de Char
tered Company.
Van toen af begon hij zich te meten
met zijn grooten tegenstander Paul Kruger.
De Transvalers wenschten huu onafhanke
lijkheid niet prijs te geven en trachtten
hun gebied naar het oosten uit te breiden
om de zee te kunnen hereiken. Zoo ook
naar het noorden en naar het westen. En
dat wilde Rhodes ook.
In het westen kwam het tot een treffen.
De Boeren wilden de andere helft van Be-
chuanenland bezetten, doch Rhodes, door
de Engelsche regeering gesteund, belette
dat. Zoo viel heel Bechuanaland, do sleutel
tot het noordon, in Rhodes' en Engelands
hand, waardoor de hoop van President
Kruger de bodem werd ingeslagen. Dat
was de stichting der Chartered Company,
1889, die macht vel kreeg over al 't land
ten noordon van Transvaal en ton westen
van Portugals bozittingon. Vordrag met
Lobengula. Door het aanvaarden van het
beschermheerschap over Tongaland door
Engeland, verijdelde Rhodes ook Transvaals
uitbreiding naar do zeo, do St. Luciabaai.
Zoo zette Rhodes den Presidont overal
den voet dwars. Inmiddels trachtte hij
vooral de Hollanders in Zuid-Afrika aan
zich te verbinden. In 1890, toen hij als
eerste minister in Kaapkolonie optrad, sloot
hij zelfs een verbond met den Afrikaander
Bond en deszelfs leider Ilofmeyer.
In 1888 sloot de Britsche regeering op
zijn aanstoken het Moffat-tractaat met Lo
bengula, koning der Matabelen, waarbij
deze laatste zich verbond wanneer hij zijn
land wilde overdoen, 't aan Engeland te
zullen geven. Hierdoor werd Kruger de
pas naar het Noorden afgesneden. In dat
zelfde jaar verkregen Rhodes en zijn hand
langers de bekende Matabele-concessie,
waarbij de negervorst hun de mijnrechten
in zijn rijk afstond Britsch Zuid-Afrika
Compagnie. In 1889 Chartered Compagnie.
De De Beers Maatschappij nam voor 200
duizend pond (f2,400,000) aandeelen.
Rhodes' ideaal was een strook door Zuid-
Afrika van Kaapstad naar Kaïro Britsch
te maken en door spoor en telegraaf te
verbinden.
De Chartered legde beslag op Machona-
land, Jameson c. s. roofden dit van Loben
gula, dien zjj doodden, terwijl zij zijn
hoofdstad Buluwayo verbrandden en hon
derden kaffers doodschoten. Zoo werd
Rhodesia gestichtJameson werd er eerste
administrateur van.
Rhodes begon dadelijk dat land te ex-
ploiteeren. Spoorweg Mafeking—Buluwayo;
en Beira naar Salisbury. Ook met de
telegraaflijn, verbinding Noord met Zuid,
werd begonnen. Toeb workt de Chartered
Co. door met verlies de Kaffers weigeren
voor het meerendeel in de mijnen te werken.
Van 1891 tot 1896 Rhodes eerste minis
ter van Kaapkolonie. Op het toppunt van
zijn macht. Aan zijn ideaaléén Zuid-
Afrika stonden alleen Transvaal en Vrij
staat in don weg. In 1894 zijn redevoering
te Kaapstad tot het stichten eener spoor
wegen-unie. Vele Boeren, door hem bang
gemaakt voor Duitschland dat in Transvaal
veel invloed had en zich in West-Afrika
nestelde, steunden zijn voorstel. De uit-
landers in JohannesburgDe door hem
bezoldigde Zuid-Afrikaansche persLeu
genachtige berichten naar Engeland. Zoo
bereidde hij den Jameson-raid voor die
1896 mislukte en de oogen der Kape
naars en Hofmeyer deed opengaan. Rhodes
moest aftreden, als ^dictator" en als hoofd
der Chartered Oie. Dien val kwam hij niet
te boven.
In 1896 dempte hij een opstand der
Matabelen, bij welke gelegenheid hij, van
slechts enkele getrouwen vergezeld, een
indaba of vergadering der opstandelingen
bijwoonde en hen bewoog de wapens neer
te leggen. Die gebeurtenis heeft hij zich
blijkbaar op zijn sterfbed nog herinnerd,
dewijl hij den wensch uitsprak daar ter
plaatse, in de Matopoheuvelen te worden
begraven.
In staat van beschuldiging gesteld, werd
zijn zaak door een commissie in Engeland,
onder zijn pressie hoogst waarschijnlijk,
onderzocht, en hij van allen blaam gezui
verd. Hij behield zijn invloed in de staat
kunde en zijn haat tegen de republieken.
Zijn »Zuid-Afrikaansche Ligue" heeft veel
kwaads gesticht.
In 1899 raakte hij te Kimberley door
de Boeren ingesloten. Hij weerstond het
beleg doch maakte zich bij de Tommey's
gehaat door zijn verwaand optreden.
Rhodes was een groote zwaargebouwde
man met een brutaal gezicht, en noncha
lant van voorkomen. Hij kon ook minzaam
zijn en met cynische oprechtheid kwam hij
steeds uit. Hij spaarde ook zijne vrienden
en met name de legeraanvoerders niet.
Zijn dood schijnt geen verlies te zijn.
Wegens plaatsgebrek geven wij slechts
de navolgende telegrammen uit de groote
pers weer:
Kroonstad, 25 Maart. De Boerenafge-
vaardigden kwameu hier den 23sten per
extra-trein aan. Gisterenmorgen werd een
hunner te paard en onder een witte vlag
geblinddoekt door de Engelsche linies geleid
om Steijn te gaan opzoeken. Hij werd met
het escorte gisterenavond in het dorp
terugverwacht. De overige afgevaardigden,
die sedert hun aankomst verblijf hadden
gehouden in den trein, waarmede zij
gekomen waren, zullen heden hun intrek
nemen in een particuliere woning, die voor
hen in het dorp is gehuurd en waar zij
vermoedelijk verscheidene dagen zullen
blijven. Zij mogen brieven aan hun fami
lies schrijven.
Londen, Kitchener seint dat het totale
aantal gevangenen, bij de laatste beweging
gemaakt, 179 bedraagt.
Dat is dus het magere resultaat van de
drjjfjacht op De la Rey.
Uit Middelburg in de Kaapkolonie komt
het volgende Reuter-bericht:
De commando's in de middelste districten
worden dicht achtervolgd door de kolonels
Baillie en Price, die den vijand nacht en
dag geen rust laten. Men zegt dat de
commandanten Fouché en Malan hun strijd
krachten vereenigd hebben en zich nu
verschuilen in de bergen bij Aberdeen.
Wegens den dikken mist en de gezwollen
rivieren is het moeilijk snel vooruit te komen.
In de knoei.
Aan het geestdriftvolle aanbod van Cana
da, om nog 2000 man ter versterking van
het Britsche leger naar Zuid-Afrika te
zenden, blijkt de volgende niet onduidelijke
wenk van Chamberlain voorafgegaan te zijn
(telegram aan Lord Minto, van 18 Maart)
„De vaderlandslievende daad van Nieuw-
Zeeland, dat een tiende contingent van
1000 man aanbood, heeft de middelen der
regeermg om den oorlog tot een spoedig
einde te brengen, versterkt De
regeering wil niet aandringen op verdere
aanbiedingen, maar mocht uwe regeering
het vooi beeld van Nieuw-Zeeland wenschen
te volgen, dan zouden wij met genoegen
een versterking van 2000 man, op de
vroegere voorwaarden, aanvaarden."
De Kaapstadsche correspondent van de
Daily Mail seinde gisteren:
Na een korte ziekte, die somtijds zeer
pijnlijk was, maar met groote geestkracht
werd gedragen, is Cecil, Rhodes op Muizen
berg overleden, vanavond om zes uur. Hij
is 49 jaar oud geworden.
Nog geen drie weken geleden was Rho
des op de been en deed hij zijn zaken af
als gewoonlijk. Men kon hem 's morgens
in zijn automobiel naar Groote Schuur zien
rijden, waar hij werkte, om 's avonds naar
Muizenberg terug te keeren. Muizenberg,
waar hij overleed, is een klein chalet, wel
zeer ongeschikt om een zwaar zieke te
herbergen
Van Zondag af stelde Rhodes nergens
meer belang inhij sprak niet meer over
de dingen waarvaD hij tot dusver vervuld
geweest was. Het grootste gedeolte van den
tijd lag hij in een staat van halve verdooving,
terwijl de steeds hooger klimmende water
zucht het naderend einde voorspelde. De
eerste ernstige crisis kwam Dinsdag. De
patient kon die wel doorstaan, maar was
tegen middernacht uiterst zwak geworden.
Bjj het aanbreken van den dag sluimerde
hij in, in den loop van den dag namen de
krachten echter zichtbaar af. Een ernstige
crisis deed zich voor om twaalf uur 's mid
dags, eu toen begreep men dat het niet
lang meer kon duren.
Toen de toestand hoogst ernstig geworden
was, had Rhodes' broeder Elmhurst zich
gevoegd bij de kleine groep vrienden die
het sterfbed omringden: dr. Jameson, Sir
Charles Metcalfe, Smartt, minister van
openbare werken, Walton, lid van het
Kaapsche parlement voor Port Elizabeth,
Stevens, secretaris van de Chartered, en
Grimmer, Rhodes' particuliere secretaris.
De dood kwam zonder schokken. Rhodes
bleef bijna tot het laatste oogenblik bij zijn
bewustzijn, en even voor zijn dood mom
pelde hij nog iets onverstaanbaars.
De Engelsche pers is over het alge
meen vol lof over den doodedoch een
blad Daily News stemt niet in en
wijst op zooveel onschuldig bloed door
dezen boozen man vergoten. Zij past
Talleyrands woord bij het vernemen van
Napoleons dood uitgesprokenCe n' est
pas un événement, c'est une nouvelle
(dat is geen gebeurtenis, het is een nieuwtje)
op hem toe.
Goes. Wij namen heden een kijkje in
't nieuwe photografisch atelier van den heer
I3. W. Quist op de Markt. Naar de nieuwste
eischen ingericht, maakt 't geheel een
aangenamen indruk. Eerst bezichtigden wij
de zeer elegant gemeubelde wachtsalori, en
werden toen door middel van een lift
ook iels nieuws in ons stedekenaar 't
atelier gevoerd (men kan ook de trap op
gaan). Het atelier is zeer gunstig gelegen
voor opnemingen. Wij zagen verschillend
werk van den heer Quist, waaruit wij
besloten dat deze jeugdige photograaf zijne
taak met energie opvat en met talent werkt.
Hij genoot zijne voornaamste opleiding aan
eene inrichting te Leipzig. De heer Quist
gaat ook hierin met zijn tijd mee dat hij
zijn atelier op Zondag onvoorwaardelijk
gesloten houdt.
Goes. Bij den Woensdagavond in de
Prins van Oranje alhier door de Kaderver-
eeniging „Oefening kweekt Kennis", der
dd. Schutterij te Goes, gehouden jaarlijkschen
schietwedstrijd werden o. a. behaald in 10
schotende le prijs door oud-sergeant
Dekker met 111 punten, de 2e prijs door
korp. Ruitenbeek met 105 punten, na
kampen met oud-sergeant De Hoogh die
den 3en prijs behaalde, eveneens met 105
punten, de 4e prijs door serg.-majoor Rosier
met 103 punten, na kampen met korp.
Cappon, die den 5en prijs behaalde, eveneens
met 103 punten. De prijzen respectievelijk
geschonken door den Kapitein-commandant
J. Pilaar, den len luitenant T. Eaberij de
Jonge, den 2en luitenant J. K. Verhoek en
de heeren Dekker en De Hoogh werden in
5 schoten behaald als volgtle prijs door
serg.-majoor Rosier, met 55 punten2e
prijs door korp. Ruitenbeek, met 54 punten
3e prijs door fourier Bliek, met 53 punten
4e prijs door oud-sergeant Dekker, met 51
punten en de 5e prijs door sergeant Knie
riem, met 50 punten. Aan den wedstrijd
werd deelgenomen door 13 leden.
Kloetinge. Tot kantenier aan den
straatweg GoeB-Kapelle is benoemd C. de
Schipper, te 's-Heer Hendrikskinderen.
Wemeldinge. Gisteren avond is al
hier eene vereeniging opgeoicht tot bevor
dering van christelijk onderwijs. Er zijn
dadelijk toegetreden 18 leden. Een voor-
loopige commissie is benoemd tot samen
stelling van statuten en reglement en tot
onderzoek in hoeverre het mogelijk is om
ook in onze gemeente een school voor
christelijk onderwijs te kunnen verkrijgen.
{Dit bericht verblijdt ons neer. Red.).
Ovezand. De door Burgemeester en
Wethouders opgemaakte voordracht voor
onderwijzer aan de openbare lagere school
luidt als volgt: 1. J. van Loo te Drie
wegen, 2. E. J. Franeoys te Kruiningen,
3. G. W. Kievit te 's-Gravenpolder, 4. B.
J. de Mep te Oostburg, 5. T. A. Overt-
veld te Schoondijke, 6. J. H. Schreine-
machers te 's-Heerenhoek.
(No. 1 is bereids benoemd te 's-Heer-
Arendskerkeen no. 2 te Hansweert. Red.).
