VOOR ZEELAND.
NIEUWSBLAD
No. 97.1902,
Vrijdag 21 Maart,
16e Jaargang,
HISTORISGH
GHRISTELIJK-
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De Sociaal Democratie en de
Militaire Tehuizen.
Engeland en Transvaal.
Kerknieuws.
Schoolnieuws.
LANDBOÜ W.
Overdreven vrees voor Chloor hij het
gebruik der
Itassfürtsche Kalizouten.
Gemengde Berichten.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAG A VOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
$8^?""* Zij, die zich met 1 Apr il
op ons blad abonneeren, ontvan
gen de tot dien datum verschij
nende nummers gratis-
In de Tweede Kamer heeft het sociaal
democratische Kamerlid Schaper bij ge
legenheid eener interpellatie in zake een
in Zwitserland gepakten ronselaar voor den
dienst in ons Nederlandsch Indische leger
eenige hatelijkheden aan 't adres onzer
militaire tehuizen gedebiteerd, die weer
een nieuw bewijs leveren van dp groote
vijandschap tegen den Christelijken gods
dienst waarmede dat heer, evenals het so
cialisme in 't algemeen, vervuld is.
De minister van oorlog heeft tegen zijn
woorden peprotesteerd, en de heer Sehapor
heeft hierop zijn vijandige critiok tegen
deze tehuizen nogeens wat aangedikt.
De lezer oordeele slechts.
Schaper. In Harderwijk is een zooge
naamd Militair Tehuis met een beetje Chris
telijke kleur, hetgeen daar echter niet hin
derlijk is. Het schijnt niet te zijn een in
richting als die andere Militaire Tehuizen
welke de soldaten noemen een vetsmelterij.
De minister van oorlog. De geachte
afgevaardigde heeft gezegd dat het Militair
Tehuis te Harderwijk zich van andere Te
huizen onderscheidt doordat het geen vet-
smelterij is. Tegen dat woord teeken ik
protest aan. Ik heb veel Militaire Tehuizen
bezocht, en ik ben overtuigd dat zij voor
ons leger groote waarde hebben. Ik hoop
dan ook dat zij niet alleen zullen blijven
bestaan, doch ook zullen gesteund worden
door hen die het wel meenen met de be
langen van het leger.
De heer Schaper. Ik heb alleen ge
zegd dat men in de kazerne de Christelijke
Tehuizen zoo noemt. Ik weet niet hoe de
soldaat er aan komt, misschien door het
idee van iets fijns, welk begrip men door
gaans hecht aan den orthodox-Christelijken
godsdienst. Het is mijn grief dat men daar
de soldaten volpropt met bijbelspreuken
en andere Christelijke liefelijkheden, hun
die altijd in herinnering brengt, hun hot
positief Christelijk geloof tracht op te
dringen. Ik ben zelf eens 's Zondagsavonds
om een uur of 8 in Breda in zoo n tehuis
geweest, en daar oefende men een soort
pressie op de soldaten om te blijven tot
het bijwonen der preek. De soldaten gin
gen er echter meest van door, wat natuur
lijk heel treurig is in de oogen van den
man die daar komt preeken, en de sol-
65 feuilletonT^
GROOTHUI» m VAL.
Schetsen uit het leven van Napoleon IJ
Kostelijke meubelen, goud en zilver, en
zoovele andere sieraden werden onderling
voor een appel en een ei verkocht, of ge
ruild voor een boterham. Gewetenlooze
soldaten dronken zich dronken aan de
fijnste likeuren en tafelwijnen die aan de
verwoesting waren onttrokkon. Velen had
den zich in de kelders van de brandende
gebouwen zoo te goed gedaan dat zij de
kracht misten terug te keeren en men later
van hen niets anders vond dan de verkoolde
lijken. Reeds enkole malen waren de boe
ren uit den omtrek mot wagens vol brooden
in de kampen gekomen, doch eer zij een
enkel broodje hadden verkocht, waren de
wagens reeds leeggestolen; en sinds dien
tijd waren zij niet weergekomen.
Dit alles wist Napoleon. Hij had 't met
eigen oogen gezien. Was 't wonder dat hij
in stilte wenschte de hand te mogen terug
trekken uit dat ontzaglijke wespennest!
Meen echter niet dat dit naar buiten open
baar werd. Integendeel om zijn vijand te
doen gelooven, dat hij 't nog zoo kwaad
niet had te Moscou, liet hij een schouwburg
oprichtenen moest een Italiaansch opera
zanger iederen avond in het Kremlin komen
daten wil zegenen met zijn leerstellingen;
echtor natuurlijk voor hem die van die
zegeningon nu eenmaal niet gediend is.
Wij zullen van deze woorden er geen
cursief afdrukken.
Zij spreken voor zichzelf.
Wij verbazen ons over denmoed
om gesteld dat de voorstelling juist is
ter oorzake van een opgedwongen preek
in het tehuis te Breda alle Chr. Militaire
Tehuizen aan te vallen.
Wij danken den minister voor zijn waar-
deerend woord, en den heer Schaper, dat
hij ondanks zichzelf, dit woord heeft uit
gelokt.
Het was voor onze Militaire Tehuizen
Dinsdag een schoone dag. Uitgezonderd
voor dat te Harderwijk, een dag van
reclame.
Een aanbevelend woord, van die plaats,
door den minister van oorlog zeiven, dat
zal den besturen en huisvaders dezer
tehuizen, die vaak zoo met tekorten worste
len en tegen vooroordeel en vijandschap
kampen moeten, weer wat moed geven.
Maar intusscheu onthouden wij hoe
door Schapers schamper zeggen weer
uitkomt hoe de sociaal democraten niet de
volksvrienden maar de vijanden des volks
zlji), door het wat dezer dagen Schaper
schertsend »het hoogste goed" schold
stelselmatig te willen onthouden.
Dm wolf had nu eens geen schapenvacht
aan.
De la Rey heeft Methuen terstond los
gelaten, in zijn eigen wagen doen weg
voeren, zijn eigen neef als geleide meege
geven, hem overladen met eerbewijzen en
weldaden en zijn volk met geweld belet
den grooten brandstichter vast te houden.
Hiertegenover zij herinnerd aan Methuens
lage optreden in Lichtenberg tegen De la
lieij een jaar geleden. De la Reij beklaagde
zich hierover in het volgende rapport
„Ik heb bericht ontvangen, dat mijne vrouw
van onze hoeve is verdreven door Lord
Methuen's colonne. Onze plaats is verwoest,
de huizen zijn verbrand en mijne vrouw is
neergezet op eene plaats, waar uren in den
omtrek geen huizen meer staan. Ze heeft
toen haar intrek genomen in een kafferstroois
(strooihuis), waar zij al een geruimen tijd
moet geleefd hebben, eer zij door onze
menschen gevonden werd. Tot welke laag
hartige maatregelen onze vijanden ook hun
toevlucht nemen, welke persoonlijke belee-
digingen mij ook worden aangedaan, al
grieven zij mij tot in 't diepst van mijn
ziel, toch zal ik niet verflauwen in mijn
om hem en zijn staf te vermaken. Ook
werd een vast stadsbestuur aangesteld, als
om den indruk te vestigen dat men van
plan was tot het volgende jaar te blijven
dat men hier eens op zijn gemak wilde
overwinteren. Gelukkig dat niemand ook
de Keizer van Rusland niet van al deze
dingen iets geloofde. Trouwens, hoe zou
hst ook kunnen, gedurende zes maanden
op 200 mijlen van Wilna, op 300 mijlen
van Dantzig, op 700 mijlen afstands van Parijs
te blijven in de grootste onzekerheid of men
de middelen zou vinden om het leger te
voeden.
En toch zou Napoleon dit wel gaarne
gedaan hebben, al had 't hem nog meer
manschappen gekost. Liever alles verloren
dan dat Europa hem voor overwinnelijk zou
gaan houden.
Op een dier dageD ontbood hij zijn trou
wen Cauhncourt bij zich en beval hem naar
Keizer Alexander te gaan wien hij den vrede
moest aanbieden. Hij zei»ik heb plan ook
Petersburg te gaan veroveren en Alexander
uit zijn laatste schuilhoek te verjagen, 't Go-
volg daarvan zal zijn, dat het volk hem
dood slaat. Dat zou jammer zijn voor Rus
land, want niemand kan zoo goed regeeren
als hij. Maar voor mij zou 't gelukkig zijn,
want ik zou des te gemakkelijker Rusland
kunnen klein krijgen. Maar ik wil groot
moedig zijn. Ga, Caulincourten zeg hem
ijver, om onzen strijd, die recht is, voort
te zotten tot een goed einde."
Met zoodanigen achtergrond komt de
jongste daad van De la Reij tegenover
Methuen des te schooner naar voren.
De volgende telegrammen vonden wij in
de groote bladen
Kitchener seint uit Pretoria, dd. 17 dezer
De colonnes melden, dat er (in de vorige
week) 18 Boeren gesneuveld en gewond
zijn en 284 gevangen genomen zijn of zich
overgegeven hebben. Verder zegt Kitchener,
dat er in het W. van Transvaal genoeg
troepen zijn om den toestand meester te zijn.
Bruce Hamilton ontdekte Vrijdag een
Boerenlager in het Ngothi-dal, ten O. van
Vrijheid. Nadat hij de uitgangen versperd
had, viel hij aan en vermeesterde het lager.
Vier Boeren sneuvelden, zes werden er
gewond en 17 gevangen genomen, o. w.
generaal Cherry Emmett, Botha's zwager.
(Hier mag men dus weer eens van een
lagen moord spreken. Misschien is er wel
verraad aan voorafgegaan.
Uit Londen. In het Lagerhuis heeft Bro-
driek gezegd, dat Lord Wolseley alleen om
persoonlijke redenen naar Zuid-Afrika is
gegaan, zonder eenige mededeeling aan of
van het departement van oorlog.
Op een andere vraag antwoordende zeide
Brodrick: Overeenkomstig het oorlogsge-
bruik bij beschaafde volkeren mag een
krijgsraad Boeren, die in een Engelsche
uniform gevangen genomen worden, tot den
kogel veroordeelen. Lord Kitchener heeft
in zekere gevallen die straf toegepast.
Dillon vroeg of Brodick wist, dat de
geregelde troepen der Boeren kbaki droegen
lang voordat de Engelschen het hebben
aangetrokken.
Brodrick antwoordde, dat dit de Boeren
niet in het minst vrijpleitte, als zij uniformen
droegen aan de Engelschen ontnomen, met
de onderscheidingsteekenen van het Engel
sche leger.
Na een tweedaagsch debat heeft het
Lagerhuis de motie van Campbell-Banner-
man betreffende een onderzoek naar de
contracten van het legerbestuur, met 346
tegen 191 stemmen verworpen.
Uit Johannesburg. Kitchener heeft goedge
vonden, dat er van den 15en dezer tot
den 15en April elke week honderd stam
pers het werk hervatten.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Vollenhove dr. L. H. K.
Bleekor te Nederhemert.
Bedankt voor Drunen door J. G. G.
Moorrees te Aalst.
dat hij- met mij vrede sluit."
Doch Caulincourt weigerde een derge
lijke blufboodschap over te brengen. Daartoe
was hem de waarheid te lief. Laureston
werd toen met de taak belast. Deze begaf
zich eerst tot den Russischen bevelhebber
Kutusoff, wien hij om een vrijgeleide naar
St. Petersburg verzocht. Hem werd die
gegeven in den vorm van een brief ter aan
beveling. De Russische officieren waren zeer
beleefd jegens Laureston. Zij kusten hem
de handen en verzekerden hem dat de vrede
spoedig volgen zou. Zij deden dit echter
om hem te misleiden.
Intusschen deden de Kozakken aan het
groote leger veel afbreuk. Herhaaldelijk
werden transporten door hen opgelicht;
telkens moesten de Franschen zeiven op
levensmiddelen uit, welker vervoer zij vaak
met hun bloed moesten koopen. Zoo ging
dag na dag voorbij onder onophoudelijk
vechten en verliezen. De landbouwors
hielpen dapper mee om hen te bestoken.
Zelfs Murat werd met de zaak verlegen
Inmiddels naderde de 18 October. Juist
terwijl Napoleon bezig was op het voorplein
van het Kremlin te troepen van Ney te
inspecteeren, weerklonken in de verte kanon
schoten. Zelfs de Keizer verbleekte. Spoedig
daarop vernam hij wat er gebeurd was. Een
bode bracht hem de treurige tijding dat
de Russen den linkervleugel van Murats
Dr. G. J. Vos Az., te Amsterdam her
denkt D. V. 11 Mei, a. zijn veertigjare
ambtsvervulling. Zijn eerste standplaats was
Oosterbeek, 1862—1865; daarna Spannum.
Van 1869 tot 1872 stond hij te Goes,
daarna te Middelburg. Den 9 Mei 1875
werd hij bevestigd te Amsterdam, en deed
12 Mei d. a. v. intrede.
De afdeeling Rotterdam van de Vereeni-
ging van Chr. Onderwijzers en Onderwij
zeressen in Nederland en O. B. verzond
eene concept-akte van oprichting van het
fonds „Lukas", dat dienen moet om door
onderlinge bijdragen en met hulp van het
Christelijk publiek te ondersteunen in de
kosten van verpleging in een sanatorium,
van die Chr. onderwijzers welke aangetast
zijn door een borst-, long- of keellijden.
Wie er meer van weten wil, wendde
zich tot den heer P. Coulander, Gerard-
scholtenstraat 116, Rotterdam.
Het plan heeft onze hartelijke sympathie.
De heer J. Dorleijn te Westmaas is be
noemd tot onderwijzer aan de Chr. School
te Giessen Oudkerk.
Het is tegenwoordig onder de eenigszins
ontwikkelde boeren van vrij algemeene
bekendheid, dat Kali een der noodzake
lijkste planten voedingsstoffen is, die, als zij
niet in den bodem aanwezig is, er moet
worden ingebracht. Doch met die weten
schap heeft de landbouwer iets anders ge
kregen, een zekere vrees voor de Chloor
verbindingen, die zich in de Kalizouten
bevinden. Men heeft het zoo hooren zeg
gen, en zonder dat men zelf er nu juist
ervaring van heeft, praat men elkander op
dat gebied nog al eens na. En zoo is
het praatje in de wereld gekomen, over
die vreeselijke Chloorverbindingen, die zoo
schadelijk zouden werken op den bodem
en de gewassenen zoo kan men lang
zamerhand spreken over een algemeen ver
spreide vrees voor de Chloorverbindingen
der Kalizouten. Het was om die vrees
eenigszins te temperen, dat ik heden dit
stuk schrijf. Inderdaad is het waar, dat
er in de meeste Kalizouten Chloorverbin
dingen zijn, in sommige zelfs een belang
rijke hoeveelheid. Laat ons eens nagaan,
wat er met die Chloorverbindingen ge
beurt, wanneer ze in den bodem komen.
legerafdeeling waren omgetrokken, hem in
de flank hadden aangevallen, die aftocht
afgesneden, verscheidene krijgsgevangenen
en buit gemaakt hadden dat twee generaals
gesneuveld waren en Murat zelf gewond was.
»Alzoo hebben de Russen het toch ge
wonnen?" vroeg de Keizer op smartelijken
toon.
»Heelaas, ja, Sire 1" luidde het antwoord
van den ordonnane.
Het was het sein tot den terugtocht.
Lil.
DE TERUGTOCHT.
Napoleon gelastte Mortier met 10000 man
binnen Moscou te blijven; en bij de nadering
der Russen het geheele Kremlin in de lucht
te doen vliegen. De overigen, Napoleon aan
't hoofd, maakten dat zij wegkwamen. In
hun blijdschap vergaten zij dat het een
schande was, zoo terug te moeten.
't Groote leger zag er zonderling uit.
Sedert den vorigen dag trok net onophou
delijk door de stad. 't Was een colonne van
140,000 menschen en omstreeks 50,000
paarden. Aan de 100,000 krijgslieden, die
met hun ransels op den rug en de geweren
in den arm met meer dan 550 stukken
geschut en 2000 artilleriewagens vooruit-
trokkken, herkende men nog het groote
leger van weleer. Maai nu de nasleep.
Yreezende dat men levensmiddelen te kort
De Chloorverbindingen, die in de Kali
zouten voorkomen, zijn Chloorkalium,
Chloormagnesium en Chloornatrium. Voor
eerst moet ik opmerken, dat alle zouten
van Chloorzuur, dus alle drie genoemde
stoffen in water oplosbaar zijn en wel zeer
gemakkolijk oplosbaar.
Wanneer, zooals bij ons te lande, de
bodem in het najaar en in het voorjaar,
zeer vochtig is, ja somtijds zelfs overtollig
water bevat, dan zullen de Chloorzouten
aanstonds oplossenVooral na sneeuw
en regen zijn ze aanstonds in het bodem
water opgenomen. Voor zoover zij niet
als zoodanig naar den ondorgrond zinken
gebeurt er wat anders mede. De Chloorzure
zouten komen in aanraking met kalk, ont
leden zich en de chloor verbindt zich met
do kalk om een nieuw zout te vormen
calciumehloride (chloorkalk), dat in de
hoogste mate oplosbaar is en door den
grond niet in do minste mate zelfs wordt
vastgehouden, In onze bodems waarin
tegenwoordig zonder uitzondoring kalk ge
vonden wordt, is de gelegenheid tot vor
ming van dit laatste zout in overvloed
aanwezig. Aldus verdwijnt het chloor zeer
spoedig uit de bouwvoor. Ook proefonder
vindelijk is aangetoond, dat het chloor van
de Stassfürter Kalizouten niet den ge-
ringsten schadelijken invloed uitoefende.
Die proef beschrijf ik een volgenden keer.
Vlissingen. In November werden op de
Kon. Maatschappij De Schelde de werkuren
des morgens bepaald van 7—12'/2 uur, met
een kwartier rusttijd op het werk. Maandag
is weer de vroegere regeling iugevoerd, nl.
van 612'/« uur met drie kwartier rusttijd
van 8V4 9 uur.
Tot lid van den raad van Oosterland
is gekozen de heer J. C. van der Have,
burgemeester, met 114 van de 171 geldig
uitgebrachte stemmen. De heer J. A.
Ganzeman kreeg er 57. 's Avonds bracht
Oosterlandis Fanfare het nieuwe raadslid
een serenade.
De heer D. Viergever is benoemd tot
zetter der rijks directe belastingen, in plaats
van den heer E. E. Vleugels Schutter,
overleden en de heer L. Struijk in plaats
van den heer C. Struijk, die zijn ontslag
gevraagd had.
Wolfaartsdijk. Alhier treed met 1
April a. s. eene nieuwe postregeling in
werking. In plaats van twee postritten
komen er thans drie per dag, nl. ook een
in den voormiddag voor het aanbrengen
der Hollandsche post naar die gemeente
en naar Noord-Beveland. Er wordt dan
zou komen had men alles in Russisghe voer
tuigen geladen wat men machtig kon worden,
terwijl bovendien een legio voorwerpen »uit
den brand gered", den tocht medemaakten
tot zelfs in de knapzakken der soldaten. De
meeste officieren hadden zich meester ge
maakt van lichte russisehe rijtuigen, die vol
geladen waren met leeftocht en warme
(deeding. De fransche, duitsche en Italiaan-
sche gezinnen die te Moscou waren achter
gebleven, sloten zich achter het leger aan,
als een weeklagende volkplanting. Daarbij
voegden zich ook de tooneelspelers, alsmede
russisehe publieke vrouwen, 't Was een won
dere mengeling van koetsen, karren, kalessen,
droski's, bespannen met slechte paarden,
torenhoog beladen met zakken meel, huisraad
zieken, vrouwen en kinderen, 't Was een
bonte groep zonder orde of regelmaat. Na-
poloon werd onthutst bij het zien van zulk
een eindeloozen nasleep. Eerst wilde hij er
maatregelen tegen nemen, maar de gedachte
dat de eetwaren bij den dag door het ge
bruik moesten verminderen, en dat de rij
tuigen dienst konden doen tot het vervoeren
van zieken en gewonden, deed hem beslui
ten den nasleep toe te laten.
Wordt vervolgd.f
