NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 95. 1902
Dinsdag 18 Maart.
HISTORISCH
16e Jaargang.
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT
Weel. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRUS DER AÜVERTENTIËN
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
mei
gela
V "til
Zij, die zich met 1 April
op ons blad abohneeren, ontvan
gen de tot dien datum verschij
nende nummers gratis.
TOELATING
tot de Rijks-Hoogere Burgerschool
te Goes, en SUBSIDIE.
Bij Kon. Besluit van 23 Januari 1902,
No. 7 is eene wijziging gebracht in de
eischen voor de toelating van leerlingen
tot do Rijk-Hoogere Burgerscholen. De
bedoeling dezer wijziging is het aantal
examens voor jongere leerlingen zooveel
mogelijk te verminderen.
In de hoop onderwijzers en ook ouders
en voogden een dienst te bewijzen, wor
den bier de nieuwe bepalingen medege
deeld en tevens de wijze, op welke die
voorschriften voor de K. H. B. S. te Goes
zullen toegepast worden. De artikelen,
die de toelating regelen, luiden als volgt
Art. 21.
Behoudens het bepaalde bij het tweede,
vierde 'en vijfde lid van dit artikel, wordt
niemand tot eenige klasse der school toe
gelaten, dan na het afleggen van een
examen, afgenomen aoot den
directeur en de leeraren, waaruit big kt,
dat hij de kundigheden bezit, vereischt
om het onderwijs in die klasse met vrucht
te kunnen bijwonen. Van het toelatings
examen tot de eerste klasse kunnen door
den Directeur geheel of gedeeltelijk wor
den vrijgesteld zij, die oeno schriftelijke
verklaring overleggon van hot hoofd eener
lagere school, dat zij geschikt zijn het
onderwijs in die klasse te volgen.
Deze verklaring zal voor elk vak in het
examenprogramma genoemd, duidelijke
aanwijzing bevatten, omtrent de vorde
ringen van den candid aat.
Geen leerling wordt tot eene hoogere
klasse bevorderd dan na het afleggen van
een bij het einde van het schooljaar door
den directeur en de leeraren te houden
openbaar examen.
Leerlingen, komende van eene andere
hoogere burgerschool kunnen door den
directeur worden toegelaten tot dezelfde
klasse, waarin zij volgens schriftelijke
verklaring van den directeur der school,
die zij verlieten, hadden moeten plaats
nemen, indien zij daar gebleven waren.
Leerlingen, in het bezit van hel getuig
schrift wegens voldoend afleggen van het
eindexamen eener hoogere burgerschool
mot driejarigen cursus, kunnen door den
directeur zonder examen worden toegela
ten tot do vierde klasse, wanneer zij, be
halve dat getuigschrift, overleggen eene
schriftelijk^ verklaring van don Directeur
der school, die zij verlieten, dat zij ge
schikt zijn het onderwijs in die klasse te
volgen.
De dagen, waarop de examens worden
gehouden, worden door den directeur tijdig
bekend gemaakt. De plaatselijke Commissie
van Toezicht voor het middelbaar Onderwijs
wordt doorhem ter bijwoninguitgenoodigd.
Art. 22.
Niemand wordt tot de lessen toegelaten,
dan na door den Directeur der school te
zijn ingeschreven. De inschrijving van de
candidaten voor elk schooljaar heeft plaats
in de eerste helit der maand Juni; zij ge
schiedt kosteloos en wordt telken jare
herhaald. De toelatingsexamens worden
afgenomen tegen het midden der maand Juli.
De Directeur der school kan na de zomer -
vacantxe tot het inschrijven van candidaten
en het afleggen van een toelatingsexamen
opnieuw de gelegenheid openstellen, indien
de omstandigheden daartoe aanleiding geven.
Bij den aanvang van elk schooljaar ont
vangt ieder leerling een exemplaar van
het gedrukte programma der lessen.
Ieder ingeschrevene geeft aan den Direc
teur op, of hij het volledig onderwijs dan
slechts bet onderwijs in enkele vakken
wenscht te volgen. Zij, die het onderwijs
in slechts een of twee vakken wenschen
te volgen, kunnen door den Directeur wor
den vrijgesteld van de examens, in het
voorgaande artikel genoemd.
Voor de R. H. Burgerschool te Goes zal
in het begin der maand Juni de Directeur
de gelegenheid openstellen tot inschrijving.
Eene advertentie in een of meer hier ver
schijnende dagbladen zal dag en datum
nader aangeven.
Ieder, die tot de eerste klasse wenscht
toegelaten te worden, moet overleggen eene
verklaring van het hoofd der school, welke
het laatst door hem bezocht is. Uit deze
verklaring moet blijken, dat de candidaat
geschikt is met vrucht het onderwijs te
volgen.
Mocht eenig vak, b. v. Fransch, niet op
de lagere school onderwezen worden, dan
moet bovendien eene dergelijke verklaring
van den onderwijzer in dat vak ingediend
worden.
Geëxamineerd kan worden in Rekenen,
Nederlandscb, Aardrijkskunde, Geschie
denis, Fransch en sckrijveB.
In de 2de plaats moet overlegd worden
de lijst van cijfers voor vorderingen (met
nadere toelichting van de beteekenis dier
cijfers) in het laatste schooljaar aan den
candidaat toegekend. Wanneer aan een
candidaat in het laatste schooljaar voor elk
'oêF"zëi~^5iïóem§~Vakïen gemiddeld het
praedicaat voldoendeof meer toegekend
geworden is, zal in den regel vrijstelling
van het geheeie examen voigeu.
Is voor een of hoogstens twee vakken
de uitslag van het schooljaar niet voldoende,
dan kan in die vakken ondervraagd woiden,
zijn er meer voldoende cylers voor dezes
vakken, dan wordt in alle zes vakken
tr« ëXAuuneerd'.
Zoo nodig wordt srporaf nog met het
h.» f der *ehool overlegd.
De Directeur en Leeraren zijn steeds
bereid alle inlichtingen te verscnaffen over
de eischen bij de examens te stellen.
Op deu daartoe bestèimi-oi lag inoeteD,
op een aan te geven uur, alle candidaten
in het gebouw der R. H. Burgerschool te
Goes aanwezig zijn, om te vernemen, welke
vrijstellingen verleend kunnen worden en
welke examens afgenomen moeten worden.
Jongelieden, die examens wenschen af
te leggen voor eene hoogere klasse, zullen
goed doen, tijdig bij den Directeur inlich
tingen te vragen.
Aan eenige leerlingen, wier ouders of
verzorgers onvermogend zijn de kosten
voor schoolgeld, boeken en leermiddelen te
dragen, kan vrijstelling van het betalen
van schoolgeld en kosteloos verschaffen
van boeken en leermiddelen gegeven
worden.
Dit geschiedt, op aanvraag van den
Directeur, door den.Heer Minister van B. Z.,
na advies van den Inspecteur. Deze
aanvraag moet elk jaar voor ieder leerling
herhaald worden.
De schoollijsten worden geregeld aan
den Inspecteur overgelegd.
De leerling ontvangt zijn boeken, uit
handen van den Directeur. Vereischt worden
lo. een verklaring, af te geven door
den Burgemeester van de woonplaats van
ouders of verzorgers, dat deze onvermogend
zijn de kosten te dragen.
2o. eene verklaring van het hoofd der
school, welke het laatst door den leerling
is bezocht, uit welke verklaring moet blij
ken dat de leerling zich onderscheidt door
aanlegbuitengeivonen ijver en goed gedrag.
3o. dat hij, voor wien de aanvraag
geldt, toegelaten is als leerling der hoogere
Burgerschool.
De Directeur der R. H. Burger
school te Goes.
Dn. G. H. LEIGNES BAKHOVEN.
Goes, 14 Maart 1902.
17 Maart 1902.
Do Kameroverzichtschrijver van de Mid-
delburgsche Courant en die van Het Volk
(toch niet een en dezelfde persoon?) wed
ijveren telkens in het schrijven van laflig-
heden en beleedigingen aan 't adres van
het Kamerlid Duymaar van Twist, een
jeugdig luitenant, die 't geluk heeft niet
in den smaak dezer 'aeeren te vallen, doch
naar onze meening een ernstige opvatting
heeft van zijn taak.
Wij zouden de redactiën van bovenge
noemde bladen wel willen uitnoodigen,
uit respect voor hunne lezers, hunne
medewerkers uit to noodigen mot deze
Rauwigheden op te houden, die hunno
overigens lezenswaardige artikelon ontsie
ren, in strijd zijn met de zoo hooggeroemde
verdraagzaamheid der vrijzinnig en soci
aal democraten en geen ander effect heb
ban dan dat zelfs de meest lachlustige
lezer er den neus voor optrekt.
Een teekening omtrent een Kamorlid
als: „de luitenant over intellect en geestes
inspanning boorende spreken, denkt dat
alles slaat nu ook op mij", is de Middel-
lurgsche Courant onwaardig.
En dat te meer dewijl iu menig blad
van haar kleur deze zelfde door haar ge
smade afgevaardigde uit Sfceenwijk tege
lijker tijd geprezen werd om zijn streven, nu
rvoer naar afdoende betering in den toestand
der miliciens, die wegens gebreken niet
door den dienst ontstaan, worden ontsla
gen. Wel werd zijn pogen niet met
gunstigen uitslag bekroond omdat de mi
nister er zich sterk „togen verzette, maar
dat neemt niet weg, dat toch op menig
punt, dank zij mede zijn optreden, ver
zachtende bepalingen zijn aangebracht en
aan den minister verklaringen zijn ontlokt
dio bij de uitvoering der wet groot' ge
wicht in de schaal zullen leggen.
En daarbij, niet alleen geen spoor van
militairisme in zijn optreden, maar in
alles straalde de bedoeling door, om ook
in het leger meer on meer dezelfde rechts
regelen toe te passen, die ook in de bur
germaatschappij van kracht zijn.
Wie zulk een man tot het mikpunt van
zijn bespotting kiest doet het werk van
een kwajongen, en dat kan wel niet in de
bedoeling liggen van bet eerlijke liberale
persorgaan dat wij hierboven noemden.
Een der eerste slachtoffers van den oorlog
in Zuid-Afrika was in Nederland de Rot-
terdamsche predikant Lion Cachet die te
Bergen op Zoom moetende optreden om
voor de Boeren te pleiten, in een aanval
zijner hartkwaal den geest gaf.
Onder ongeveer gelijke omstandigheden
heeft diezelfde oorlog verleden week (gelijk
wij reeds gemeld hebben) een slachtoffer
gemaakt in Amerika.
Altgeld, do beroemde pro-Boer, zilver-
democraat, gouverneur van Illinois, trad
Dinsdagavond op in depro-Boer-bgeenkomst
to New-York juist terwijl bij in warme
bewoordingen een beroep deed op de Ame
rikanen ton gunste der vrouwen en kin
deren in de concentratiekampen word bij
door oen beroerte getroffen on, weggodragen,
bezweek hij den volgenden dag.
Dat de antirevolutionaire Kamerclub geen
dienares der rechterzijde werd en niet een
ministriëele partij, is de vorige week bij
de langzaam vorderende behandeling dei-
militaire pensioenwetten gebleken,
Brummelkamp, Heemskerk, en de drie
militaire leden benevens de vrij-antirevo
lutionaire partij en Staalman, deden wat
zij konden om deze wet te verbeteren in
't voordeel der miliciens, en het militairisme
te temperon.
Vooral den drie militairen leden Serot,
Idenburg, Duijmaar van Twist, komt een
woord van lof toe voor zoo menige poging
om den miliciens dezelfde aanspraken als
die der beroepssoldaten te bezorgen.
Wel ging de meerderheid niet met hen
mede dewijl men voelde dat toch feitelijk
hetgeen zij voorstelden niet paste in bet
kader der wet.
Maar de minister beeft, door bun op-
tredog gedrongen, dan nu toch eenige toe
zeggingen losgelaten, die zij zullen vast
houden en waaraan zij hem zullen houden.
»In en door den dienst", daar is onder
de oude wet nu jarenlang zoo verschrik
kelijk mee gesold.
Gezonde jongens zagen wij met de te
ring of met gebreken naar huis zenden,
zonder een cent pensioen, en van wie toch
een ieder zien kon, dat zij «in en door"
ongelukkig waren geworden.
Maar de pensioencommissie oordeelde
bijna altijd dat wel in, niet door den dienst
de vastgestelde ongemakken ontstaan waren.
Dat zal nu anders worden.
Er is nu een ongevallenwet.
Er is een ministriëele zinspeling.
Er is een geest des ontfermens onder
alle partijen.
En de nieuwe wet bevat tal van mildere
bepalingen dan haar voorgangster in zake
toekenning van pensioen.
Een klein blaadje moet beknopte ver
slagen geven spelen met zijn plaatsruimte;
geven en nemen, ook waar het 't eene doet
en bet andere niet laten kan.
Zoo denkt er «De Baanbreker", het soci
aal democratische weekblad voor Zeeland,
ook over.
Het geeft een verslag van het debat
Rudolph—Vliegen en meet dan aan 't ge
sprokene van ds. Rudolph nog geen zeven
regels toe, en aan 't gesprokene van haar
partijgenoot Vliegen vier en negentig, met nog
ruim dertig regels aan zijn eigen critiek.
Dit is wel wat ongelijk verdeeld.
Het blad dat zoo tegen ongelijkheid,
partijdigheid, enz. te velde trekt, zal ons
dit toegeven.
Zijn lezer3 zijn nu eenzijdig ingelicht,
en weten van de Christelijk historische
bezwaren tegen het socialisme niets.
Nu wij onze s. d. collega dit even zeg
gen moesten, maken wij van de gelegen
heid gebruik ook ons eigen verslag even
te berispen.
Dat was op één punt onvolledig; en wei
omtrent 't gesprokene van ds. Rudolph.
Hij heeft toen hij aantoonde dat de ellende
niet ontstaat uit het privaat bezit maar
uit de zonde, de wooideu van Da Costa
aangehaald
„Op den bodem aller vragen,
Ligt der wereld zondeschuld,"
Ook heeft Spr. met 't voorbeeld van de
schapenvacht, vooral in zijn krachtige du
pliek aangetoond dat de socialisten niet
de vrienden maar de vijanden des volks zijD.
En eindelijk heeft hij in zijn repliek
aan Vliegen die het atheïsme der s. d.
bevestigd noch ontkend had doch tot twee
maal toe gevraagd wat dat geloof aan een
„God" „nu toch waarachtig" met de maat
schappelijke verbeteringen te maken had,
op aangrijpende wijze mededeeling gedaan
van zijn eigen zielestriid, door hem door
leefd, waar hij vroeger evenals zoovele
s. d. nu, twijfelde aan het bestaan van God,
omdat bij in moderne kringen was opge
voed, maar de genade had ontvangen om
als een arm verloren zondaar op de knieën
te vallen en geworsteld had, tot ook hij kon
zeggen: Mijn Heere en mijn God!
Het spreekt van zelf, in een verslag moet
men zich beperken.
Doch waar twee aan 't woord zijn, van
de woorden des een dertienmaal zooveel
over te nemen dan van die des anderen,
is wel wat kras.
Zondagavond is te Don Haag Multatuli
vereerd, omdat hij daar vóór 82 jaar ge
boren is. Dr. Byvanck antwoordde op de
vraag wat beeft hij ons gebracht dit
«zijn gevoel en zijne verbeelding on
schatbare gaven, juist voor ons, Neder
landers".
Wij zouden willen antwoorden «zijn on
geloof en bittere kwetsende kritiek, ver
derfelijke vergiften waardoor Neerlands
schoolmeesters en tal van jonge menschen
diep bedorven zijn". Sprokkelaar
In een memorie van toelichting stond
dezer dagende ouderlijke macht is niet
gegeven ten bate der ouders maar in het
belang van het kind.
De liberale pers heeft zich over deze
liberale woorden verblijden wij hebben
ze eenigszins gewraakt, op 't voetspoor van
De Nederlander, die echter meer de fout bij
een ambtenaar gezocht had.
Uit een toelichting „van geachte zijde"
aan de Nederlander blijkt dat èn door de
liberalen èn door haar en ons over 't hoofd
gezien is dat er niet bij staat wie dit
ouderlijk gezag „gegeven" heeft.
Wel degelijk en 'tschijut bespotte
lijk het tegendeel te veronderstellen is
bij de ministers die de Memorie teekeuden
geen oogenblik gedacht dat de wetgever
dat gezag geeft, maar God.
Dit punt kan dus verder blijven rusten.
Hoe komt 't dat er zoo weinig generaals
aan Engelsche zijde sneuvelen, en aan
Boerenzijde zooveel
Behalve Symons, Woodgate en Wauchope
heelt niemand aan Engelschen kant zich
zoo bloot gogevon.
Aan Boerenzijde daarentegen gaan de
generaals voorop zoo sneuvelden Lemmer
en Villebois, Koek en Prinsloo; en tal van
commandanten.
Do Engelsche generaals wagen er hunne
manschappen aan. De Boerengeneraals
doen juist 't omgekeerde, zij sparen zoo
veel mogelijk hun mannen en stellen eigen
leven het eerst iu de schaal.
Soldaten van Perfide Albion hebben weer
een boos stuk uitgehaald.
Terwijl het personeel der eerste Hol-
landsche ambulance nog altijd op Ceylon
gevangen wordt gehouden hebben de En
gelschen zich nu ook van de tweede am
bulance, vroeger onder leiding van dr. Bie-
rens de Haan, thans van den heer Uumont,
meester gemaakt. nie hebben zij «aange-
vallen", «overwonnen" en met de gewonde
Boeren krijgsgevangen gemaakt.
Een schreeuwende onrechtvaardigheid.
Stel hier tegenover de edelmoedigheid
en den edelen moed der Boeren, die alle
gevangenen terugzenden en zelfs een ge
vangen genomen generaal de vorige week
vrijelijk lieten uitgaan.
Voor Engeland een tegenstelling om er
zich diep bij te schamen, indien het nog
schaamte kent.
Uit de vage berichten die af en toe uit
Kaapstad komen, schijnt Cecil (spreek uit
Siesel) Rhodes daar op zijn uiterste te
liggen.
Het laatste bericht luidde dat de krach
ten afnemen, de lusteloosheid vermindert,
ademhaling en spreken moeilijker wordt,
en de krachten door het toedienen van
voel zuurstof en opwekkendo middelen
worden bijeengehouden.
Wel een arme milliardair en een be
klagenswaardige zondaar
De uitgaven van Engeland voor den
oorlog in Zuid Afrika hebben op lieden
het respectabele cijfer van 2 milliard bereikt.
Tweeduizend miljoen I
Een eerbiedwaardig cijfer, voor hetwelk,
wanneer 't in guldens moest uitgeteld wor
den, de teller 331 (zegge drie en dertig
en een half jaar zou noodig hebbeD.
En zooveel jaar zal Engeland ook min
stens wel noodig hebben om op zijn ver
haal te komen, wanneer deze oorlog uit
zal zijn.
Tegelijk met 't bericht van 't lijden van
's Konings hartevriend Rhodes, en de
beenhreuk van 's Konings beschermeling
Methuen komt 't bericht dat 's Konings
reispaard Ambush II, dat bestemd was om
Vrijdag de koninklijke kleuren te dragen
in de Grand-National steeple-ehase te
Liverpool, kreupel is geworden.
De Amsterdammer heeft een teekening
d'e een leuke parodie op Methuens neder
laag mag genoemd worden. Methuen,
uitgekleed, 't been krom en in een ver
band, op krukken springend, een kroontje
o
