NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 88.1902
Donderdag 6 Maart.
16e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Engeland en Transvaal.
LANDBOUW,
Peru-Guano en Chilisalpeter of
Sodanitraat.
Gemengde Berichten.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VEIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DEE FIRMA
.en van
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De Standard verneemt uit Klerksdorp.
üd. 1 dezer: Het geleide van Von Donop's
buitgemaakt konvooi bestond uit 580 man
met twee veldstukken, een pompom en twee
maxims. De la Keij liad eensklaps 1500
man te zamen gebracht en viel met 1300
man het geleide tegelijk aan, terwijl hij
200 man zond om het vee buit te maken
dat graasde langs de Schoonspruit onder
bedekking van de blokhuizen. Deze aanval
op het vee mislukte geheel, de vijand werd
gemakketijk verdreven, maar de aanval op
het konvooi slaagde volkomen. Nietemin
vochten de Engelsehen tegen de overstel
pende overmacht met wanhopigen moed,
maarzij werden feitelijk vernietigd. Deze
overwinning zal helaas den vijand nieuwen
moed geven. Het blad zegt, dat dit gevecht
in sommige opzichten gelijkt op gevechten
uit een vroeger tijdperk van den oorlog,
maar in de onverschrokkenheid onhandig
heid waarmede de aanval uitgevoerd werd
en de tragische volledigheid van de neder
laag der Engelschen, mag het beschouwd
worden als het meesterstuk van de eigen
aardige strategie der Boeren; terwijl de la
Keij zich na Botha den bekwaamsten
aanvoerder getoond heeft. Het is onmogelijk
geen bewondering te voelen voor zijn
vindingrijkheid, zijn oordeel, zijn stoutmoe
digheid, waarvan de Engeiseüen zooveel
geleden hebben.
De Daily Telegraph zegt, dat de moreele
invloed een factor is die niet uit het oog
verloren kan worden, vooral nu hij komt
op een oogenblik, dat hij meest geschikt is
den ontmoedigden vijand meer moed te
geven.
De Times verneemt uit Amersfoort, dat
generaal Botha naar Vrijheid teruggetrokken
is, en aan zijn onder-bevelhebbers gelast
heeft, hem te volgen. Boeren die zich
onderworpen hebben, verzekeren dat Botha
voornemens is, de Oranjerivier over te
trekken, om te confereeren met Steijn, De
Wet en Schalk Burger.
In verband met de laatste groote drijf
jachten in den noordoosthoek van den Vrij
staat is van belang wat de correspondent
van de Evening Standaard den lsten Fe
bruari uit Pretoria schreef:
De Wet zegt hijschijnt alom tegen
woordig. Hij is nier, daar en overal. Hij
is hier, daar en overal. Er zijn nog tus-
sehen de^ 3000 en 4000 Boeren te velde
in den \rijstaat, verdeeld in commando's
van wisselende sterkte, en werkende onder
90 feuilleton.
GROOTIIKil) lil VAT.
(Schetsen uit het leven van Napoleon IJ
Aan de Wilia gekomen, een zijrivier
van de Niemen, vond men de brug afge
broken, zoodat men de Kussen die Kowna
verlaten hadden, niet kon achtervolgen.
Aan een escadron Polen van zijne garde
gaf Napoleon nu bevel de rivier te door
waden. Deze getrouwen wierpen zich er
in, hunne paarden steeds aanvurende,
worstelende tegen de kracht van don stroom.
Halverwege ontzinkt hun de kracht: de
paarden schrikken van het opstuivende
water; nog een vergeefseke poging om de
dieren voort te jagen, terwijl het water
hunne koppen reeds heeft bereikt. Nog
een en de moedige ruiterij zinkt onder
den kreet: Leve de Keizer 1 weg in
de diepte.
Het begin was dus allerdroevigst. Doch
wat zeggen die enkelen tegenover zoo velen!
Een noodbrug werd nu opgeslagen. Ou-
dinot en de zijnen trokken erover tot
vervolging der Kussen; de rest van' het
leger zette den tocht over den Niemen voort,
een tocht die drie dagen duurde.
Doch nergens was iets; van den vijand
te bespeuren. Wel ontmoette men'ver
brande dorpen, afgebroken bruggen en
verbrande magazijnen. Doch zelfs geen
schijn van levensmiddelen vond men in de
ontvolkte steden. Daarbij komt dat er
aanvoerders van bekende dapperheid en
voortvarendheid. Tot dezen bepaalt men
voornamelijk zijn aandacht. De ketens blok
huizen binnen welke de 3000 tot 4000
Vrijstaters het veld houden, zijn bijna vol
tooid, en men gelooft dat, als zij binnen
kort zullen doorloopen van de Natalsche
grens tot de spoorlijn, er hevig gevochten
zal worden.
Het stelsel waarvan men De Wet's ver
plettering verwacht, is een zeer belang
wekkend onderdeel van Kitchener's plan
om een einde aan den oorlog te maken.
Uitgaande van van-Eeenen's pas, aan do
Natalsche grens, wordt een linie van posten
doorgetrokken in westelijke richting van
Harrismith. De blokhuis-linie begint te
Harrismith en gaat westelijk naar Bethlehem.
Van Bethlehem naar Lindley is de linie
bijna klaar, daar het werkvolk hard voort
maakt om van beide plaatsen uit de ver
binding tot stand te brengen. Intusschen
wordt de leemte sterk door troepen bewaakt.
Van Lindley, noordwaarts naar Heilbron
is de lijn klaarvan Heilbron uit loopt zij
in pal westelijke richting naar Frankfort,
vandaar naar Vrede en van Vrede naar
Botha's pas, aan de Natalsche grens. Een
linie van posten verbindt Botha's met van-
Eeenen's pas. Zoodoende is een gebied van
ongeveer 70 bij 100 mijlen afgezet. Be
halve deze linies, is Lindley nog met
Kroonstad en Heilbron met Wolvehoek\(aan
den hoofdspoorweg) verbonden, terwijl aan
het andere einde een linie Vrede met
Standerton verbindt. De Wet en zijn com
mando's zijn op het oogenblik binnen het
gebied van 70 bij 100 mijlen en men is op
bet punt om een belangrijke beweging,
in werkelijkheid een groote drijfjacht
te beginnen, van welke men groote uit
komsten verwacht.
Om een denkbeeld te geven van den
ontzaglijken omvang van den handel dien
het cantine-departement van het Engelsehe
leger in Zuid Afrika drijft, vertelt een
Engelsch berichtgever dat alleen in de
maand December 11. 141 millioen cigaretten
en 41 millioen sigaren aan de troepen ver
kocht zijn. Aan drank wordt alleen te
Pretoria elke maand voor 400 pst. afge
leverd.
Het gerucht gaat dat De Wet bij don
aanval op de Nieuw-Zeelanders op 23 Febr.
aan den arm is verwond.
Brodrick gewaagde in bet Lagerhuis,
bij de indiening der begrooting van oorlog,
zoovele vergeefsche marschen werden ge
maakt om den vijand op te sporen, dat men
niemendal tot zijn doel -naderde en de
levensvoorraad uitgegeput werd. Totale
onbekendheid met het vijandelijk terrein
deed hon vaak stuiten op bosschen of
moerassen; ja somtijds verdwaalden zij,
door gebrek aan goede kaarten.
Barclay scheen den vaderlandschon grond
onverdedigd te zullen overlaten. Dikwijls
bereikte het fransche loger togen den avond
de russische voorhoede, maar dan was er
den volgenden morgen niets meer van den
Eus te bespeuren. Ja, wel waren een
enkele maal de beide partpen slaags ge
weest, en hadden de Franschen gewichtige
verliezen geleden, doch tot een hoofdtreffen
kwan het maar niet.
Een diepe stilte daalde over Europa.
Niemand die 't nietwist,zou vermoed hebben,
welk schrikkelijk spel op glndsche sneeuw
velden gespeeld werd. Ook de keizerlijke
legerherichten verstomden, weken, maanden
lang. Iedereen begreep dat het 't leger
ginds niet meegevallen was.
Op de ondragelijke hitte was den 28 Juni
de even ondragelijke winterkou ingetreden.
De regen overstroomde don grond en door
weekte dion onder de voeten van menschen
en paarden. Het bivak was moeilijk te
betrekken, want men sliep compleet in den
modder. Vele soldaten werden ziek en
stierven, waaronder velen van honger. Ook
de paarden. Binnen enkele dagen lag de
grond als bezaaid met lijken. Wel waren
van de moeilijkheden, die veroorzaakt wa
ren door den onvoorzienen langen duur
dos oorlogs. De cijfers betrelfondo bet
aantal recruten toonden aan, dat do grens
der worving onder bot nu geldonde stelsel
was bereikt. In 't vervolg zou de soldaat
drie jaar bij den troep dienon en negen
jaar bij de reserve worden ingodoold of
acht jaar bij den troep en vier in de ro-
servo. De betaling der soldaten zal worden
verhoogd van 10 stuivers per dag tot een
shilling, en te beginnen met 1 April 1904
zal iodor soldaat, die zich voor 8 jaar vor-
bindt, eon shilling en zos penco por dag
krijgon. Er was voorgostold eon militie
van oen jaar in te stellen uit do vrijwil-
ligor-reserves. De meerdere kosten zouden
ongeveer bedragen 1,830,000 pond sterling.
De regeering was besloten, dat het En
gelsehe leger krachtiger uit den oorlog
zou te voorschijn komenWat betrof de
koloniale strijdmachten kreeg de regeering
gelegenheid om na te gaan hoe de plannen,
die zij op 't oog had, aan de koloniën toe
schenen, wanneer de koloniale staatslieden
overkwamen naar Engeland voor de kro
ning en zij kon dan tevens zien in hoever
do koloniën bereid waren om verantwoor
delijkheden op zich te nemen, die de ver
schillende doelen dos rijks ong aaneen zou
den kunnen knoopen Brodriek besloot
met in warme taal de beschuldigingen te
verwerpen, die over de menschelijkheid,
de samenstolling en de krijgstucht van het
leger waren uitgebracht(Toejuichingen
Daarna stelde Humphreys Owen een
motie voor, waarbij de sterfte in de con
centratiekampen wordt betreurd en de re
geering veroordeeld wegens haar talmen
in het aanbrengen van verbeteringen.
Chamberlain wees er op, dat de sterfte
zeer was afgenomen. Hij verklaarde voorts,
dat er nog nimmer in de gansche wereld
geschiedenis zulko reusachtige pogingen
waren aangewend om de verschrikkingen
dos oorlogs zoo gering mogelijk te maken.
Bij iedere andere politiek zou de sterfte
nog veel grooter zijn geweest. Do con
centratiekampen kostten 180,000 per
maand.
De motie van Humphreys Owen werd
met 232 stemmon tegen 111 door het Huis
verworpen.
Nog wordt medegedeeld, dat Ilhodes ziek
geweest is doch weer beter is.
Dit zal wel in verband zijn met het
verhoor dat hij ondergaan moest wegens
een vies geldzaakje waarin hij betrokken
is met de gevangen genomen Prinses Rad-
groote kudden vee het leger nagezonden,
maar die dieren liepen niet snel; ook
kwamen er vele van vermoeidheid om of
werden door hunne geleiders gedood. Ook
graan werd overvloedig toegezonden, doch
de Wilia werd droog, en dus moest naar
betere vervoermiddelen worden uitgezien.
Groot was de verwarring in de afdeeling
waarin Hollanders en Spanjaarden streden.
Van dezen zochten velen dos nachts een
goed heenkomen, daartoe uitgenoodigd door
de dichtbegroeide bosschen in de omgeving.
Doch ook van de Franschen deserteerden
velen. In 't geheel werden er 25000 ver
mist, die uit de gelederen geslopen, zich
tot een rooverbende vereenigdon en de wogen
onveilig maakten door hunne plunderingen
en rooverijen. De honger dreef hen tot die
daad.
Een der generaals zeide tot den Keizer
»Sire, van den Niemen tot aan de Wilia
heb ik niets dan verwoeste huizen en ver
laten wagens en kisten gezien men vindt
ze langs de wegen en velden verspreid; ze
liggen omvergeworpen en geopend, en het
geen er in was, is weggeworpen of geroofd,
als waren zij door den vijand vermeesterd.
Tienduizend paarden zijn door de gure,
regenvlagen en 't onrijpe koren, hun eenig
voedsel, omgekomen en verpesten de wegen
die door hun rottende lichamen bedekt zijn.
Daarenboven zijn reeds verscheidene soldaten
uit gebrek aaD levensmiddelen gestorven.''
Doch de Keizer hield zich als deerde dit
alles hem niet. »Een overwinning," zoo
ziwill, on waarin hij wegens ziekte" geen
getuigenis kon komen afleggen.
In de Nieuwe Rotterdamsche Courant
van Donderdag 30 Januari 1902 Eerste
Blad A staat een artikel «Prof. Kraus,
terug uit Chili", waarin de volgende zin-
snode mij trof: Vooral in de laatste jaren,
sedert de guano-dépóts uitgeput raaktenis
het gebruik van chilisalpeter als meststof
reusachtig toegenomen". Ik wil niet be
weren, dat het gebruik van chilisalpeter
niet reusachtig is toegenomen. Ook niet,
dat de guano-dépóts met een tijd slecht
geraploteerd zijn en dat er toen niet weinig
of slechte Peru-Guano werd afgeleverd,
doch ik kom op tegen de meening, die
men allicht na lezing van genoemde zin
snede zou kunnen krijgen, dat.de Guano-
dépóts uitgeput zjjn. Het is een feit,
waarvan een ieder zich kan overtuigen,
dat er jaarlijks enorme ladingen uitste
kende Ohlendorffer Peru-Guano werden
geïmporteerd, o. a. in het jaar 1901 te
Antwerpen alleen meer dan 20,000 ton.
De eilanden, waarvan tegenwoordig do
Peru-Guano betrokken wordt zijn de Chi-
nekas, Ballestas, Guanapö, Hupnra (van
do groep der Mazuca-eilanden), de Santa
en St. Domingo-eilanden. Ik deel dit alles
mede, om aan te toonen, hoe gemakkelijk
soms een sprookje kan voortleven. Dat
men intusschen hoe langer zoo minder aan
dat sprookje gaat hechten, bewijzen de
publieke aanbestedingen van hulpmest
stoffen in het Dajaar van 1901 en het
voorjaar van 1902. In streken, waar eenige
jaren geleden geen of weinig Guano werd
aanbesteed, zijn nu duizenden K.G. aan
gevraagd.
Men wachte zich echter bij het koopen
van Guano voor namaak. Er is en wordt
nog veel verkocht onder den naam van
Guano, dat in werkelijkheid geen Guano
is. Dat er dit jaar meer Guano gebruikt
wordt, zal ook wel samenhangen met den
tegenwoordig zeer hoogen prijs van het
Chilisalpeter. De prijs van het Chilisalpeter,
die vroeger nog geen f 10 per baaltje was,
is nu reeds ruim f 12. Inderdaad wel een
reden voor den landbouwer om te overwegen
of hij het Chilisalpeter niet geheel of ge
deeltelijk zal kunnen vervangen door Peru-
Guano. Wanneer het Chilisalpeter meer
sprak hij, »zal alles goedmaken,"
Met dit al bereikte Napoleon evenwel zijn
doel niet, en menigmaal wenschte hij dat hij
dezen oorlog nooit begonnen had.
Zeventien dagen later ontving hij een
afgezant van Keizer Alexander, die hem be
richtte zeer verbaasd te zijn over de schen
ding van zijn grondgebied, zonder vooraf
gaande oorlogsverklaring dat hij verlangde
dat Napoleon terstond over den Niemen
terugtrok en dan gaarne met hem zou
onderhandelen over den vrede wijl hij den
oorlog niet verlangde, geen betrekkingen
met Engeland aanknoopte en zijn eerewoord
verpandde om de oude betrekking met Frank
rijk te herstellen. Werd echter dit aanbod
afgeslagen, dan zou keizer Alexander den
oorlog aannemen dien hij niet gezocht had,
en niet rusten voor de laatste Fransehman
van 't Russisch grondgebied zou verdreven
zijn.
O, zoo Napoleon dezen vriendelijken wenk
had opgevolgd, hoeveel leeds en bloedverlies
zou hij hebben voorkomen. Maar neen, de
altijd heerzuchtige man wilde zelfs van
den schijn van bukkennietsweten. Hetwoord
terug stond niet in zijn woordenboek.
Door een noodlottige stijfhoofdigheid ge
dreven gaf hij den Russischon afgezaat het
meest onbeschaafd bescheid. »Wat dunkt
uw Keizer wel beet bij hem toe
dat ik de groothertog van Baden ben
Zou ik terugtrekken en mij door Europa
laten uitlachen? Neen mijnheer Balachoff,
dan f 12 kost dus 85 ets. en meer per KG.
stikstof, en de opgeloste Peru-Guano
(7 X 10 x 2), die altijd in balen van 70 KG.
geleverd wordt, per 100 KG. f 9,85 kost
en we voor 10 KG. phosphorzuur 2 KG.
kali f 2,35 rekenen (tegen den prijs van
Superphosphaat en Kaïniet) dan kost de
KG. stikstof van de Peru Guano nog slechts
ruim 10 cents meer dan de K.G. stikstof
uit het Chilisalpeter. Wanneer wij nu
daarbij in aanmerking nemen, wat er van
het Chilisalpeter in den grond moet ver
loren gaen, dan is de Peru Guano goed-
kooper en het zal mij niet verbazen als er
bij de tegenwoordige prijzen hoe langer,
zoo meer Chilisalpeter door Peru Guano
zal vervangen worden.
Schore. Benoemd tot brievengaarder
de heer J. Verhaage, gepensioneerd onder
officier Oost-Indisch leger, te Wilhelmina-
dorp.
Nisse. Het onderzoek naar de oorzaak
van den brand bij Joh. vaD Boven heeft
aan het licht gebracht dat zijn zoon, die
dikwijls aan toevallen lijdt en daardoor ge
krenkt is in zijn geestvermogens, den brand
heeft aangestoken. Hij legde een volledige
bekentenis af. Van een en ander is proces
verbaal opgemaakt.
Bruinisse. In de geldleening ten be
hoeve der verbouwing van het kerkgebouw
der Ned. Herv. Gemeente is thans inge
schreven voor ruim dertien duizend gulden.
Men berekent f 14000 noodig te hebben,
zoodat de som bijna geheel volteekend is.
Met de voorbereiding der aanbesteding is
men bereids begonnen.
Oud-Vossemeer. Woensdag 26 Febr.
hadden de Chr. Jonged. Ver. en de Chr.
Jongel. het voorrecht haar 10e gemeen
schappelijk jaarfeest te vieren. Het feest
werd des avonds half zeven ure geopend
door haar beider Eere V. den WelEerw.
Heer Ds. de Bruijn met gebed en een
treffend inleidend woord, waarin ZEerw.
wees op het doel en de strekking van een
Jongel. en Jonged. Ver. Nadat de ver
slagen waren uitgebracht, werden door de
leden opstellen, voordrachten en samen
spraken ten beste gegeven, terwijl het feest
werd opgeluisterd door het zingen van
psalmen en geestelijke liederen met orgel
begeleiding, zoodat ter middernachtelijke
ure èn de leden én de begunstigers zeer
voldaan huiswaarts keerden.
de tijd van onderhandelingen ie voorbij. Ik
zal uw heer mijne voorwaarden in zijn eigene
hoofdstad, in Moscou, voorschrijven. Over
winnen kunt gijlieden mij toch niet. Gij
hebt niet eens bekwame veldheeren. Alleen
Barclay de Tolly beteekent wat, en die doet
nog niets dan terugtrokken. Ik zou hem
den rctraiic-generaal kunnen noemen.
Zio eens, hoe machtig is mijn logertwee
maal zoo sterk als het uwe. En welke
bondgenooten hebt gij Nu ja, de Zweden
die van 't eene uiterste in 't andere vallen.
Zij hadden een gekken koning, en nemen
er een die op weg is gek te worden; want
een Zweed die zich met Rusland verbindt
is gek. Ik beb vrij wat beter bondgenooten
in de Polen. Ik zal uw keizer al zijn
Poolsche bezittingen ontnemen. En Pruisen
zal ik „van de kaart van Duitscbland afvegen
als 't u gelukt deszelfs koning aan 't wanke
len te brengen. Ik zal Eusland vernederen.
Dit heeft het door zijne afvalligheid ver
diend."
De Rus moest nog menig kwetsend woord
hoorendoch hij verloor geen oogenblik
zijne kalmte. Zijn laatste woord was dat
hij geloofde dat God met Rusland zou zijn
dewijl bet 't recht aan zijn zijde had.
Het bondgenootschap der Polen leverde
geen blijvende gevolgen op, daar Napoleon
geen ziD had het oude koninkrijk Polen te
herstellen en Lithauen door hem in vier
intendantschappen verdeeld onder Franschen
invloed gebracht werd.
(Wordt vervolgd!
