NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 86.1902.
Zaterdag 1 Maart,
16e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Onze Militaire Tehuizen.
RECLAMES
Bezoek aan een Kruidenier
te Vreeswijk.
Engeland en Transvaal.
LANDBOUW.
Ruwe en Gezuiverde Kalizouten.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Onze aanstaande miliciens gaan binnen
enkele dagen voor een jaar of langer in
dienst. Zij zullen in de eerste dagen het
ouderlijk tehuis, de vaderzorg, de moeder
lijke teederheid, de attentie van zuster
of vriendin, de liefde der omgeving, den
gezelligen omgang der naaste vrienden,
het verkeer in de vereeniging zeer missen.
De een zal zich daar gemakkelijker en
vlugger overheen zetten dan de ander.
Toch zullen met Gods hulp allen er over
heen komen. Te meer wijl in de Militaire
Tehuizen een goede vergoeding voor dat
gemis is te vinden.
Heden vindt men onder de Advertentiën
de opgaaf der Militaire Tehuizen in Ne
derland.
Wat de garnizoensplaatsen in onze om
geving betreft4 menige oud-milicien heeft
uit de tehuizen van vader Meerman te
Vlissingen, vader Dieleman te Bergen op
Zoom, en vader Vonk te Middelburg de
aangenaamste herinneringen meegebracht.
Op deze inzonderheid vestigen wij de
aandacht.
Wij zullen het nut der Militaire Tehui
zen niet breed uitmeten.
Tal van oud-gedienden hebben dit in
hunnen kring voor ons gedaan.
Wij wekken slechts alle ouders op hunne
zonen op 't bestaan dier Tehuizen attent
te maken; onderofficieren en korporaals
onzer richting die ons blad lezen, zullen
er 't hunne eveneens toe bijdragen dat de
jongelingen spoedig den weg naar dat
Tehuis weten.
Huisvaders en -moeders zullen onze jon
gens met gulheid en belangstelling ont
vangen.
De tehuizen bieden een goede gelegen
heid aan voor lectuur, bezoek, samenspre-
king, briefschrijven, verpoozen, gezellig
verkeer, spel, afzondering, goedkoop ge
bruik van eet- of drinkwaren, gratis ge
bruik een enkele maal van versnaperingen,
't ontmoeten van familieleden van elders;
en dergelijke.
In 't Militair Tehuis vindt de milicien
liefde, fatsoen, huiselijkheid, „vrijheid, ge
lijkheid en broedei schap" in den goeden zin.
De Bijbel is er.
Wie er komen worden beleefd vermaand
niet te vloeken.
Sterke drank wordt niet geschonken.
Overigens heerscht er dezelfde bedrij
vigheid als in een koffiehuis. Men kan er
couranten lezen en allerlei boeken, pen en
inkt bekomen, en een rustig plekje of
kamertje alleen voor 't schrijven van brie
ven, enz.
De militaire tehuizen genieten den
steun van de officieren en hoofdofficieren
en van den minister van oorlog. Wie er
heengaat handelt derhalve ook in hun
geest.
In dit opzicht zijn de lijden beter dan
de vorige.
Toen schrijver dezes in 1876 te Vlis
singen als milicien in dienst trad, werd
hem door een sergeant, die hem naar
zulk een Tehuis zag gaan, gevraagd of hij
ook fijn was.
En een ander die zich opgegeven had
als Christelijk afgescheiden werd door een
der onderofficieren steeds, op de chambree
en bij de oefeningen, luide met den naam
„Christelijk afgescheidene" toegesproken.
Dergelijke kleine beleedigingen zijn nu
n0g wel mogelijk, doch niet meer zoo ge
makkelijk.
Niemand zal om zijn bezoeken van 't
Tehuis scheef worden aangezien.
Bovendien al ware dit nog zoo, den
moed zijner overtuiging hebbe iedere mi
licien, van den eersten dag dat hij in de
kazerne komt.
Hij bidde en danke steeds gelijk hij dat
thuis gewoon was, kieze zich lectuur en
bezigheid en kameraden in denzelfden geest
als hij thuis deed. Leden van Chr. Jonge-
lingsvereenigiugen en J. V. op Geref. grond
slag hebben in deze een dure roeping.
Zij kunnen, zoo zij getrouw zijn, daar
een zoutend zout zijner kan kracht van
hen uitgaan, zoo zij die kracht zoeken bij
en ontleenen aan de Bron, waar men niet
tevergeefs heengaat.
Wij kunnen als rustplaatsen in den zede
lijken strijd tegen allerlei verleiding de
Militaire Tehuizen zeer aanbevelen.
Voor meer dan een is dit Tehuis ten
zegen geweest, voor staande geblevenen
en gevallenen, voor afgevallenen en terug-
gebrachten.
Het is niet minder wenschelijk dat de
kerkeraden elkander op de hoogte stellen.
Wanneer straks onze jongens in hun
garnizoen zijn, laten de kerkeraden van ker
ken, waarvan zij lid zijn den kerkeraden in
hunne nieuwe garnizoensplaats aanschrijven
dat zij het opzicht over deze jeugdige leden
op zich nemen.
En nog beter ware 't dat in bedoelde
garnizoensplaatsen particulieren een of meer
van deze jongelingen in hun huiselijken
kring opnamen.
Dan hebben zij met recht een tehuis
dan staan zij in zekeren zin ook onder die
zwijgende tucht welke hen voor eigenwil-
ligen godsdienst bewaart, een godsdienst
die heden uit de kerk blijit omdat 't regent,
en morgen omdat 't weer te schoon is, enz.
In ieder geval waar dergelijke goede
menschen zeker niet bij twintigtallen, ge
lijk wel noodig ware, in een garnizoens
plaats aangetroffen worden, daar zij de
Christen-milicien tevreên met het Militaire
Tehuis, en l'okke zoo mogelijk anderen
mede.
28 Februari 1902.
Bij de schoolverzuimcommissie. „Goeden
avond, heeren," zeide de man, de zaal
binnenkomend, nadat hij de deur zoo be
hoedzaam had gesloten, alsof hij in een
ziekenkamer trad. „Ik zal beleefd de vrij
heid nemen, dichterbij te komen." De daad
bij het woord voegend, schreed hij naar de
groene tafel, en eenige leden der commissie,
verrukt over zooveel beleefdheid bij een
man „uit het volk," wezen hem een stoel
aan, waarop hij kon plaats nemen.
De man ging zitten en keek onderzoe
kend rond. Hij scheen niet te vinden wat
hij zocht, waarom de voorzitter meende
hem te moeten te hulp komen.
„Zoekt ge iets, vriend?" was zijn opge
wekte vraag.
„Om u de waarheid te zeggen, mijnheer"
was het blijgeestig antwoord, „om u de
waarheid te zeggen ja."
„Het is tegenwoordig een slechte tijd,
en men kan niet te zuinig wezen. Niet,
dat hij nog zooveel waard is, want ik heb
hem al eens gebruikt, maar het is toch zonde,
hem weg te gooien. Bovendien valt het
spreken mij lastig, als ik hem bij mij heb.
Ik had hem wel in de wachtkamer kunnen
laten, maar men kan nooit weten wie er
komt. En als hij eenmaal gevlogen is, is
het moeilijk hem terug te krijgen."
Dit zeggend keek de man andermaal rond,
totdat hij eindelijk scheen gevonden te
hebben wat hij zocht.
Althans een breede glimlach spleet zrjn
mond open en haastig stapte hij naar een
tafeltje in den hoek der zaal, waarop hij
voor zich een kolossale »pruim" neerlegde,
waarna hij, zich de lippen afvegend, naar
de groene tafel terugkeerde.
Met »gemengde gevoelens" had de com
missie, dat bedrijf gadegeslagen, en de
president haastte zich het verhoor te
beginnen. (Tijd.)
Een openbaar onderwijzer, sociaal demo
craat, schrijft in Ret Volk»Uit ervaring
weten wij" (»wij" is hij dat of zijn 't de
6000 openbare onderwijzers »dat de open
bare school telkens leerlingen terug krijgt
van de Christelijke school, omdat het Chris
telijk onderwijs er te slecht was en het
schoolgeld te hoog". En toch moet hij groo-
ter »totale toename" van 't aantal Chr.
scholen constateeren. Hij berekent »Totale
toename" 1879 —1889 8,8 pCt.; openbare
scholen 7,13 pCt.bijz. scholen 13 pCt.
Totale toename 18891899 8,4 pCt.openb.
scholen 5,08 pCt.bijz. scholen 16,3 pCt.
En dan komt 's mans conclusie.
Nu ging, zegt hij, het aantal leerlingen
niet zoo hard vooruit, dewijl 't schoolgeld
te hoog was. Krijgen zij nu meerder sub
sidie, dan zullen die ouders weer hun kin
deren van de openbare school nemen, want
dan zal 't schoolgeld op do bijzondere school
lager en 't onderwijs er beter worden.
»Dan zal (misschien met onze hulp?) de
agitatie van den clerus meer succes hebben
dan thans".
Dit is openhartig gezegd. En men .kan
verzekerd zijn die man spreekt namens de
overgroote meerderheid der openbare onder
wij zers. Zooals de ouden zongen, piepen
de jongen. De liberale partij heeft jaren
lang uit dit Pharaönisch beginsel geleefd.
Verdrukken maar, opdat zij klein blijven
dat was haar leus. Het is niemendal te
verwonderen dat nu ook hunne kinderen
en kleinkinderen aldus redeneeren. Men
durlt den strijd met gelijke wapenen niet
aan. Men durft openbaar en bijzonder
onderwijs niet gelijk op laten concurreeren.
Men vreest dat de openbare school 't dan
verliezen zou.
Hoor maar »dan zal de agitatie van den
clerus meer succes hebben dan thans"
Dan gaat de openbare school er onder
Zoo u-I lanceren openbare onderwijzers zei
ven en geven daarmede de openbare school
den gevoeligsten slag in 't aangezicht, leg
gen haar zwakheden en krankheden bloot
en brengen haar ongevraagd in discrediet.
Van deze uitgesproken vrees, namens
»wij" nemen wij acte.
*^0
De heer H. S. Tukker, kruidenier te
Vreeswijk had de beleefdheid ons indertijd
eenige inlichtingen te verstrekken, die ons
nuttig voorkomen hier te publiceeren. De
heer Tukker heeft een zoontje van 6 jaren,
waarvan de ongunstige gezondheidstoestand
hem beangst maakte. Hij was, zoo ver
klaarde zijne echtgenoote aan onzen verslag
gever bij zijn bezoek, uiterst zwak, zijne
wangen waren bleek, alsmede zijn lippen
hij braakte dikwijls en had eene ingewand
ziekte, geen eetlust en verteerde de lichtste
spijzen zeer moeielijk.
Droomde nog al veel des nachts. U kunt
mijne ongerustheid omtrent mijn kind be
grijpen. Het verzwakte meer en meer en
ik zag geen einde aan dit lijden. U hebt
er toch wel iets voor gedaan, ging onze
verslaggever voort, jawel was het antwoord
doch niets mocht baten. Als toen ik op
zekeren dag eenige attesten in de couranten
las van genezingen met de Pink pillen van
Dr. Williams.
De jeugdige E. TUKKER, volgens portret.
Wij besloten er ook maar eens toe over
te gaan. Ik had een schijn van hoop en
liet hem terstond de behandeling beginnen.
Tot mijne groote verwondering en tot mijne
groote vreugde bemerkte ik eene snelle
verandering bij hem.
Zijn wangen werden rooder, zijne opge
ruimdheid kwam terug, hij is sterker ge
worden. De eetlust was goed eu de
spijsvertering eveneens. Kortom zijne
gezondheid herstelde zich en hij is thans
volkomen gezond. Vele anderen, voegde
onze verslaggever de dankbare moeder toe,
hebben mij eene dergelijke verklaring als
U gegeven en ik gevoel mij gelukkig eene
dergelijke verklaring ook uit Uwen mond te
mogen vernemen wat de werkdadigheid der
Pink pillen betreft, want gelijk ze die
ingewandziekte en algemeene verzwakking
bij Uw zoontje genezen hebben, zullen zij
oveneens bij anderen bleekzucht, bloed
armoede, neurasthenie, rheumatiek, alge
meene zwakte bij man en vrouw bestrijden.
Bij de kindoren zullen zij het rachitismus
en St. Vitusdans genezen.
Het schrijven dat dezer dagen het toe
gezonken portret vergezelde, behelsde de
verklaring dat hun zoontje nog steeds
welvarend was, de genezing was dus van
blijvenden aard.
Prijs f 1,75 de doos f 9 per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Shabilié, Steiger 27, Rot
terdam, hoofddepothouder voor Nederland
en apotheken. Franco toezending tegen
postwissel.
Ook echt verkrijgbaar voor Middelburg
en omstreken bij Joh. de Roos, K 157
Vlasmarkt te Middelburg.
Ook echt verkrijgbaar voor Goes en
omstreken bij Gebr. Mulder, drogerijen
en Verfwaren.
De Boeren hebben in Zuid-Oost Trans
vaal een belangrijk succes behaald. Een
convooi van Von Donops kolonne werd bij
Wolmaransstad (10 mijl van Klerksdorp,
een stadje aan 't eind der spoorlijn Pot-
chefstroomJohannesburg gelegen) aange
vallen en vermeesterd. Van het escorte
seint Kitchener zijn 18 man gewond.
Dit is de tweede maal dat Von Donop,
onderbevelhebber van den ougelukkigen
of liever het ongeluk! Methuen een
konvooi in de streek ten oosten van Kim-
berley kwijtraakt. De eer der overwinning
komt waarschijnlijk toe aan De la Rey,
die van zijn dysenterie hersteld, de leiding
van zaken weer op zich nam,
In Engeland gaat men bezorgd worden
omtrent 't lot der »arme" Nationale Ver
kenners (National Scouts) of Boerenover-
loopers in Eugelschen dienst.
In het Lagerhuis vroeg er gister een
aan den minister of deze menschen niet
zoo min mogelijk behooren te worden ge
bruikt tegen de Boeren; want de Boeren
schieten er zoo op. Natuurlijk, die ver
raders
De minister heeft echter geantwoord dat
alleen Kitchener hierover te beslissen heeft,
wiens rechten hij niet wil verkorten. Deze
laatste moet zelfs al eenige ondergeschikte
Boerenleiders, die zich onderwierpen, in
genade hebben aangenomen dat wil zeg
gen dat hij geen gebruik zal maken van
het recht om hen te verbannen. Alsof hij
hiermee iets winnen zou!
Nooitduidelijker dande Duitsche Rijksdag
het gisteren deed, is aan Engeland in dezen
oorlog door eenig buitenlandsch vertegen
woordigend lichaam zoo de waarheid gezegd.
Er waren als naar gewoonte tal van
adressen ingekomen ten aanzien waarvan
werd voorgesteld over te gaan tot de orde
van den dag, plat gezegd ze in de snip
pers te gooien en te vergeten.
Dit wilde de commissie ook gedaan heb
ben met een van een lange reeks namen
voorzien verzoekschrift om tot 't eindigen
van den oorlog in Zuid Afrika mede te
werken.
Maar daar kwamen vele leden van den
Rijksdag tegen op. Er werden harde
waarheden aan "t adies van Engeland ge
zegd. Ook de Duitsche regeering kreeg er
van sommigen van langs dat zij den ver
koop van paarden en oorlogsmaterieel niet
belette.
Ten slotte werd het groote verzoekschrift
met verwerping van het afwijzend com
missievoorstel, door den Rijksdag als drin
gend aanbevolen materiaal naar den Rijks
kanselier verzonden
Behalve het Botha'sberg in Kaapkolonie
(het bekende veilige verblijf) en in Trans
vaal waar een Boerenlager door Park werd
verrast, is er ook een in Vrijstaat, waar Byng
aangevallen is door 600 Boeren die, een
kudde vee voor zich uitdrijvende, uit het
zuiden kwamen, en dus van Vrijstaat naar
Transvaal wilden doorbreken. De Boeren
verloren 21 dooden en gewonden, doch ook
de Zuid Australiërs moeten groote verliezen
geleden hebben. De doorbreking is ten
slotte slechts ten deele gelukt. Ook bij
Tweekopjes renden de Boeren door het
prikkeldraad heen, medevoerende hunne
gewonden en den weg nemend naar de
Drakensbergen. Zou men in Natal weer
wat in 't zin hebben
Met groote belangstelling blijven wij de
resultaten van zooveel Boeren-bedrijvigheid
in Noordwaartsche richting afwachten.
Prinses Radziwill, bekend door het proces-
Rhodes, is nu te Kaapstad in hechtenis
genomen. Zooals men weet, was zij te
Kimberley tijdens het beleg en heeft hem
daar leeren kennen.
Als de sluier over deze geheimzinnige
zaak wordt opgelicht, zal waarschijnlijk een
nieuw Rhodes-schandaal aan het licht
komen.
Omtrent Kritzinger houdt de censor alles
achter. Moge waar zijn wat vermoed wordt
dat de schaamte over den moord op Schee
pers, of liever over de critiek op den moord
van Scheepers, bij de Engelschen zoo groot
is dat zij Kritzinger niet durven ver
moorden.
Aan de „Daily Mail" wordt uit New-York
gemeld: Wolmarans weigerde in een inter
view iets van de plannen der gedelegeerden
mede te deelen; maar zeide, dat zij van
plan zijn om op kalme wijze te werken, om
de sympathie van Amerika te winnen.'„Wij.
zullen twee of drie dagon te New-York
blijven, en dan waarschijnlijk naar Was
hington vertrekken om onze geloofsbrieven
van President Kruger aan President Roose
velt te overhandigen en bij hem de Boeren-
zaak te bepleiten. Dan zullen wij het
Zuiden en Westen bereizen, waar reusachtige
petities aan het Congres worden voorbereid,
om een sympathie-betuiging voor de Boeren
te verzoeken."
Wessels zeide, dat het nog onzeker was
of President Kruger Amerika zou bezoeken.
Reeds vaak heb ik over Kalizouten ge
schreven en daarbij de namen „ruwe en
gezuiverde zouten" gebruikt, ook wel van
geconcentreerde zouten gesproken, zonder
daarbij altijd de, noodige verklaring te
geven. Ditmaal een enkel woord ter ver
duidelijking van al die namen. De Kali
zouten, zooals die in Stassfürt in Duitsch-
land gevonden worden, zijn eigenlijk
mengsels van verschillende zwavelzure en
chloorzure zouten van Kalium, Natrium,
Magnesium en Calcium. De zouten, zoo
als die gevonden worden, noemen we ruwe
of ongezuiverde zouten. De twee, die
voor den Nederlandschen landbouw van
het meeste belang zijn, heeten Kaïniet en
Carnalliet, die zich voornamelijk hierdoor
onderscheiden, dat het eerste meer zwavel
zure- en het tweede meer chloorkali bevat.
De kali, die in Kaïniet aanwezig is (on
geveer 12 kost gewoonlijk per K.G.
iets goedkooper dan de Kali uit het car-
valliet (ongeveer 9 Misschien is het
daarom, dat het Kaïniet in ons land meer
gebruikt wordt. Misschien is het ook een
ongegronde vrees voor het chloorgehalte.
