NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 82.1902.
Zaterdag 22 Februari.
16e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Bü iit immer letort een Bijroepel.
RiieLAilSJE
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De twee Talismannen.
Engeland en Transvaal.
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers. 0,026.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
21 Februari 1902.
De sociaal-democraat, ds. v. d. Heide
schrijft in de «Volksstrijd" van 15 Febr.
«Dit persoonlijke Godgeloof is een deel
van onze geheele levens- en wereldbeschou
wing, die wij voor ons zelf hebben opge
bouwd uit beginselen, die wij in overeen
stemming met het normale denken achten."
Zoo iets hebben wij steeds beweerdhet
geloof aan God staat niet op zich zelf,
maar is een onafscheidelijk deel van iemands
levens- en wereldbeschouwingzoo gaat
het Ds. Van der Heide, zoo gaat het ons.
Daarmede ligt dan ook heel het praatje
van Godsdienst is privaatzaak. De moge
lijkheid daarvan te onderstellen mag op
komen in het brein van iemand, die «niet
filosofisch is aangelegd", maar zoolang
godsdienst ook godsdienst is, zal deze al
het andere beheerschen en er nooit aan
ondergeschikt wordennog minder er van
gescheiden om op zich zelf te staan. Ook
ons geloof is een deel van onze levens- en
wereldbeschouwing. Zoodra Ds. Van der
Heide dus tegenover Gereformeerde arbei
ders staat, zal hij hen moeten uitnooaigen
om hun levens- en wereldbeschouwing uit
te wisselen voor de zijne.
De tweede uitspraak, die hiermee in ver
band staat, luidt»Het socialisme is meer
dan een oeconomisch stelsel. Het heeft
de pretentie een bepaalde opvatting van
de geschiedenis van den oorsprong der
ideeën enz. te geven."
Juist, zooals wy steeds beweerden »het
socialisme is meer dan een oeconomisch stelsel."
Mogen wij de Socialistische propagandisten
uitnoodigen hiervan niet alleen nota te
nemen, maar dit ook in de volksvergade
ringen te verkondigen en het zoo duidelijk
mogelijk uit te leggen Dit zou ons heel
wat moeite en tijd uitsparen, want nu zijn
wij telkens genoodzaakt dit te doen en we
besteden liever onzen tijd aan de uiteen
zetting van ons eigen stelsel.
Aldus de Nieuwe Prov. Groninger.
Wij zijn 't eens met haar. Doch wij
waarschuwen haarbouw niet te veel
op dergelijke bekentenissen. Want vrijzin
nig-democraten en sociaal democraten bei
den hebben er handig slag van dergelijke
«enfants terribles" van zich af te gooieD.
Door een van 't eerste slag werd ons
eens, in een kiezersvergadering, toen wij
hem op Levy's dreigement wezen, onbe
schaamd toegevoegd Levy is niet van ons,
die is een wilde.
En sprekers van het tweede slag zullen
u, wanneer ge met Van der Heide aan
komt, zeggenVan der Heide maar die
is geen echte socialistdie heeft het soci
alisme nog niet te pakken
Intusschen, waar is 'tde strijd tusschen
ons en 't socialisme gaat om een levens
beschouwing.
Die heeft het socialisme nog niet te
pakken.
Wij meenen dat dit door sociaal demo
craten wel eens omtrent ds. v. d. Heide
beweerd is.
Maar Troelstra heeft in dien geest bij
diens intrede in de partij wel eens een
wenk gegeven aan Hugenholtz.
Dit is zwart op wit te bewijzen. En
tegelijk ook dat het socialistische praatje van;
«Wij huldigen wel de levensbeschouwing
van het historisch materialisme, maar deze
vormt niet een bij haar behoorend bestand
deel der sociaal democratie", slechts een
smoesje is, een praatje om onnoozele Chris
tenarbeiders te .angen in de sociaal demo
cratische klapkooi.
Troelstra schreef namelijk in de Sociaal
Democraat aan Hugenholtz' adres; dat de
levensbeschouwing der sociaal-democratie
(die van het historisch materialime) hare
adepten «heeft gewekt uit hun gedroom en
gepraat over het goede en uit hun vruchte
loos zoeken naar God, tot vruchtbaar werken
in de groote levende menschel (maatschappij".
Zij moesten daarom de »menschen, die in
de Partij komen, om daar hunne illusiën
van menschenbekeering en hartenverteede-
ring te kunnen behouden, toeroepenuw
uitgangspunt is nog het oude burgerlijke,
sociaal-domocraat zijt gij niet!"
Dit klopt met wat het Volk nog verleden
jaar schreet, dat de sociaal-democratie «niet
de taak heeft om inwendige zending te
oefenen onder de bourgeoisie", of «om ver
harde harten te vermurwen en verdwaalde
geesten op het goede pad te brengen", maar
dat zij niets is dan «een zuivere machts-
groepeering".
Burgerlijk" (aldus concludeert De Neder
lander zeer terecht) is alzoo alle hervorming
op grond van «menschenbekeering en
hartenverteedering", en sociaal-democratisch
alle hervorming uitsluitend op grond van
het woelend en wrijvend eigenbelang.
Is krasser bewijs denkbaar, dat ónder
datgene, wat de socialisten als «burgerlijk"
in den hoek duwen, eenvoudig heel het
historisch christendom behoort, in zijn meest
uitgebreiden zin?
Wanneer een christen zoover dwalen
mocht dat hij een oogenblik op grond van
zijn christelijke zedeleer bij de sociaal-demo
cratie terecht kwam, dan zouden hem zijn
nieuwe makkers in die enkele oogen-
blikken dat zij vergeten hem als stembus
materiaal te waardeeren al spoedig
toeroepen: «uw uitgangspunt is nog het
oude burgerlijke, sociaal democraat zijt gij
niet!"
De Twentsche fabrikantenbond, welke
40 firma's onder zijn leden telt heeft in
stemming betuigd met 't optreden der firma
Van Heek te Enschedé togen haar ruim
1900 arbeiders.
Advocaat van deze firma schijnt de heer
Ter Kuile te zijn.
Hij is de man die zich van een ex-dozniné
geen scheidsrechterlijke uitspraak laat op
dringen die aan «advocaten, ex-dominé's,
kapelaans, ondermeesters en oude jonge
juffrouwen die aan altruïsme (naastenliefde)
doen" het recht ontzegt om in de quaestie
der Enschedésehe uitsluiting mee te spre
ken.
Thans maakt de man in een ingezonden
stuk in Bet Centrum onvoorzichtelijk bekend
dat de weigering der firma van dr. Kuv-
pers inmenging gevolg was van een ver
geetachtigheid aan 's ministers zijde en dat
de quaestio waar 't om gaat slechts een
loonsverschil is van f70 op de f14000 per
weok door de firma uit te keeren.
Een informaliteit dr. Kuyper had ver
zuimd de firma te polsen of zij een aan
geboden bemiddeling van hem zou aan
nemen en een loonsverschil van 7 cent
op een weekloon van f14 men zegt van
20 cent op een heelen deken 't is wel
hard om twee zulke kleinigheden zoovee*
mensehen uit te sluiten al moet ook toe
gegeven worden dat om deze kleinigheid
de werklieden evenmin eene werkstaking
hadden moeten procl&meeren.
Nu dit evenwel van weerskanten werd
toegegeven, haaste men zich eene verzoe
ning te treffen die de rechtspositie van
beide partijen respecteert.
Het verhaal omtrent een man in vrou-
wenkleeding door ons gisteren aan een
ander blad ontleend, blijkt volgens ophel
dering van den heer Rompel in de N. R.
C. een verzinsel te zijn; misschien wel om
mejuffr. v. Breughel te Kampen, oud-
Transvaalsehe en zeer verdienstelijke ver
pleegster, onaangenaam te zijn.
Het doet ons leed onwillekeurig aan de
verbreiding te hebben meegewerkt. Maar
wie kon zoo iets ook vermoeden!
Bet Volk van 12 Dec. noemt het tegen
woordig kabinet, een kabinet-Kuyper,
staande onder het teeken van den leven
den God.
Wij zouden wel eens willen weten in
welk teeken een kabinet zou staan uit
dergelijk slag van staatslieden als de pro-
faneerende schrijver van bovenstaande
mr. Troelstra! samengesteld.
Rumor in Casa.
De strijd over de Vrije school in het
socialistenkamp begint uit te slaan in
lichte laaie.
Bijkerk heeft zijn ouwerwetsche stand
punt van de verplichte staatsschool toege
licht, en Troelstra zal hem welhaast in
een voortgezette vergadering bestrijden.
Hoe deze strijd ook eindigt, ons laat hij
natuurlijk koud.
Den strijd om de rechten der vrije school
hebben wij een halve eeuw lang gevoerd
tegen het liberalisme, wij zijn bereid
hem zoo de heeren socialisten het wil
len nog eens weer een halve eeuw te
voeren tegen het socialisme.
Aan de liberalen is voorspeld dat zij
zich aan de schoolquaestie den politieken
dood zouden eten. De voorspelling is uit
gekomen.
Zij geldt ook den sociaal democraten.
De Bijkerks zien dit niet, en 'tis ons
wèl. De vrije school zal toch wel leven.
Maar de Troelstra's sen het, en ver
ontrusten zich. De schoolstrijd, dit weten
en gevoelen zij, zal de dood hunner partij
wezen. Vandaar hun taai verzet tegen de
reactie hunner broederen. En hoogst waar
schijnlijk tevergeefs
Wij kunnen bij dezen strijd kalm toe
schouwer zijn, wetende dat men in deze
landen de Vrije school er toch nooit onder
krijgt.
Newman Hall, van wiens verscheiden
wij gisteren melding maakten, heeft bijna
zestig jaar den Heere in het Evangelie
gediend. Zijn vader Vine Hall gaf in zijn
uitnemend dagboek eene levendige beschrij
ving van 't eerste optreden zijn zoons op
Zondag 17 Juli 1842 in de gemeente van
Albion Chapel te Londen. Ds. James, van
Birmingham, was de bevestiger.
Vine Hall schrijft: „Ik weende van
dankbaarheid toen ik mijn zoon hoorde
betuigen dat hij van kindsbeen aan in de
rechte wegen des Heeren onderwezen was,
en dat hij er door zijn waarde ouders van
jongsaan toe geleid was, om in de paden
van waarheid en heiligheid te wandelen.
Maar terwijl hij deze voorrechten noemde,
erkende bij tevens dat zijn godsvrucht
eerst slechts uitwendig was geweest, tot
dat een bijzondere omstandigheid hem op
gewekt had om met waren ernst zijne
zaligheid bij Jezus te zoeken. Door een
brief van eene jongere zuster had het den
Heere behaagd zijn hart te openen voor
zijne genade. Welk een vreugde, dat ik
niet te vergeefs mijn dierbare kinderen op
Jezus gewezen en hen tot den Vader ge
leid had".
Newman Hall's intreetekst was; „Broe
ders, bidt voor ons". En des avonds pre
dikte hij uit de woorden: „Ik heb niet
voorgenomen iets te weten onder u dan
Jezus Christus is gekruist."
Mogelijk kan de herinnering aan het
geen de nu zalige Vine Hall zestig jaar
geleden schreef, nog een enkelen onzer
lezers tot beschaming of aanmoediging
verstrekken.
„Leer den jongen de eerste beginselen
naar den eisch zijns wegs. Als hij ouder
zal geworden zijn zal hij ook daarvan
niet afwijken." Dat woord is in Newman
Hall vervuld.
Leuk.
Men weet dat onder de Belgische soci
alisten in de tweede kamer dikke kapita
listen zijn. Van de Velde de ijdele milli-
onair is er een van. Furnémont schijnt
er ook een te zijn.
Eigenaardig is wat dezen „heer" en
enkelen zijner armoedige afgunstige geest
verwanten verleden week is overkomen.
Het Bandèlshlad van Antwerpen zal het
ons zeggen:
Citoyen Furnémont kwam Vrijdag uit
de Kamer, gewikkeld in een warmen pel
sen frak.
Er staat een bende socialisten aan de
poort, waartusschen een „groene" die de
kopstukken nog niet kent.
„Nog een die zich vetmest met het
zweet van het volk," roept hij tot de ka
meraden als hij den rooden geldbezitter
ziet afkomen; „is het geen schand met
oen pelsen frak te loopen, als er zooveel
arme «sloebers" niet eens eenen overfrak
om het lijf hebben
„Zwijg", snauwde een gebuur hem toe;
,,'t is Furnémont."
„Ha, zoo, Furnémont?" En de groene
dood zijn klak af voor den „proletair" in
pelsen frak.
De Czaar Alexander III ging door, van
zoo niet dweepzuchtig dan toch erg gods
dienstig te zijn; hoe het ook zij had hij
een groot vertrouwen in reliquieën. Hij
droeg voortdurend aan den vinger een
gouden ring welk een zeer klein stukje
van het ware Kruis bevatte. Dit kostbare
kleinood maakte vroeger tijd een deel uit
der schatten van het vatikaan en was aan
een zijner voorouders wegens diplomatieke
redenen aangeboden geworden. Men kan zich
denken welke waarde de Czaar hechtte aan
het bezit van deze reliquie door het volgende
Gedurende een reis die deze vorst maakte
om zich naar Moskou te begeven, weinige
jaren voor zijn dood, bemerkte hij dat hij de
ring in kwestie vergeten had. Onmiddellijk
werd er last gegeven de trein te doen
stoppen en een vertrouwd persoon werd
per speciale trein naar St. Petersburg ge
zonden ten einde het onschatbare kleinood
fe halen. Slechts na de terugkomst van
dien persoon toen de Czaar de talisman
aan zijn ringvinger gestoken had kon de
trein de reis voortzetten, welke talisman
hem geen oogenblik meer verliet.
De Heer P. SMEINK, volgens portret.
Een ander persoon zekerlijk in verre
niet een zoo belangrijk persoon is als de
held van het feit, dat wij zooeven verhaal
den, heeft ook zijn talisman, waaraan hij
eene groote waarde hecht, alhoewel dezelve
geen stukje van het ware kruis bevat. De
heer Smeink No. 3, Verbindingslaan te
Bussum is onze tweede persoon, hij schreef
ons dat hij sedert veertien a vijftien jaren
met hevige hoofdpijn gesukkeld heeft en
zelfs zoo erg, dat hij het geringste voedsel
niet in de maag' kon houden, alles heb ik
geprobeerd doch niets mocht baten, tot dat
ik eindelijk besloot tot het gebruik der zoo
geroemde Pinkpillen van Dr. Williams over
te gaan en werkelijk na het gebruik van
drie doozen ben ik geheel en al genezen.
U kunt mijn schrijven gerust bekend ma
ken want ik ben werkelijk van hunne
werkdadigheid overtuigd en raadt ze een
ieder aan die lijdt zoo als ik geleden heb.
De lezer zal begrijpen, dat onze corre
spondent wel gelijk had zoo'n- groot ver
trouwen in de werkdadigheid van zijn ta
lisman te hebben. De Pinkpillen zijn
ontegenzeglijk een onovertreffelijk genees
middel in dergelijke gevallen, want zij
herstellen en verrijken het bloed en ver
oorloven aldus het organismus zich van de
aandoeningen te bevrijden die het aangetast
hebben en het terugkomen te voorkomen.
Prijs f 1,75 de doos f 9 per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Snabilié, Steiger 21, Rot
terdam, hoofddepothouder voor Nederland
en apotheken. Franco toezending tegen
postwissel.
Ook echt verkrijgbaar voor Middelburg
en omstreken bij Joh. de Roos, K 157
Vlasmarkt te Middelburg.
Ook echt verkrijgbaar voor Goes en
omstreken bij Gebr. Mulder, drogerijen
en Verfwaren.
Kitchener is in de wolken. Hij heeft
rechter Koek te pakken. Helaas, helaas!
dia man zal wel Scheepers (en Kritzinger?)
achteraan moeten. Aan den toon van het
telegram, meldende zijn gevangenneming,
zou men hei wel zeggen. Dus weer een
moordschandaal meer.
Het telegram uit Graaff-Rmnett luidt
aldus: Zooeven is een belangrijke ont
dekking gedaan. Een maand geleden na
men de bereden troepen uit het district
eenige Boeren gevangen, onder wie er één
opgaf, Morrees te heeten en Vrijstaat sch
burger te zijn. Men gelooide hem echter
niet, en een nauwkeurig onderzoek werd
ingesteld, met het gevolg dat de zooge
naamde Morrees niemand anders bleek te
zijn dan rechter Koek, indertijd voorzitter
van de rechtbank voor welke de politie
agent Jones terechtstond wegens moord
op Edgar, te Johannesburg. De man er
kent nu dat hij Koek is, hij zegt, in het
laatst van September te Port-Elizabeth
aangekomen te zijn uit Europa, met het
stoomschip Scot, waarop hij als 2e klasse
passagier gereisd had onder den naam van
Polensky.
Het is of men het handgeklap zijner
moordenaars al hoort bij dat vooruitzicht.
Moge 't gevaar voor rechter Koek nog
worden afgewend.
Aan het parlement zijn officieels mede-
deeliDgen gedaan omtrent de sterkte der
Britsche strijdkrachten in Zuid-Afrika. Op
1 Augustus 1899 bedroeg het garnizoen in
Z.-Afrika 9940 man (officieren en minde
ren). Sedert dien tijd zijn naar Z.-Afrika
gezonden 388,749 man. Tot en met 31
December 1901 waren 5231 officieren en
manschappen gesneuveld en 20,937 gewond,
terwijl 13,733 aan wonden of ziekten over
leden. Verder werden er 6685 in Z.-Afrika
uit den dienst ontslagen. Op 27 December
1901 bevonden zich in de Afrikaansche
hospitalen 11,720 officieren'en minderen.
De totale sterkte der troepenmacht in Z.
Afrika bedroeg op 1 Januari 1902,237,800
man.
Uit Middelburg wordt bericht: Fouché
met ongeveer honderd man zijn ten Westen
van Barkleyeast. Fouché wordt gemeld
buiten gevecht gesteld te zijD, hetzij ten
gevolge van wonden, of door een val van
zijn paard.
Van de Bermuda's.
Een krijgsgevangene op Morgan's eiland,
een van de Bermuda's zendt de volgende
beschrijving van het leven daar:
Dit Morgan's eiland beslaat ongeveer eene
oppervlakte van l'/2K.Ms. Het wordt slechts
bewoond door de krijgsgevangenen ten getale
van 803 met hunne bewaking, eene com
pagnie van het Warwickshire regiment
100 man sterk onder 2 officieren. Huizen
zijn er op dit eiland totaal niet, alles ten
ten. De meeste tenten zijn rond elk door
zeven man bewoond. Verder zijn er nog
8 andere groote tenten marquees. Een
van deze is ingericht tot winkel, waar men
afschuwelijke sigaren, sigaretten en tabak
