NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 70.1902
Zaterdag 1 Februari.
16e jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISGH
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST. te Goes
F. P. D'HUIJ, Middelburg.
PRUS DER ADVERTENTIËN
51
GROOTHEID Kil VAL.
RECLAMES,
Door vragen wordt men wijs.
LANDBOUW,
Kalibemesting op zand-, veen- en
kleigronden.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN V.vN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Het verwerpen van begrootingen,
om redenen buiten die begrootingen
gelegen, keurt de antirevolutionaire
partij, tenzij in zeer buitengewone
omstandigheden, als niachts-over-
schrijding af.
Abt. IX van het Antirev. Program.
31 Januari 1902.
Plaatsgebrek dwong ons van de schrif
telijke en mondelinge debatten tusschen
het Kabinet en de Eerste Kamer te zwijgen.
Wat 't mondeling debat aanbelangt, wa
ren er, gelijk te verwachten was, velo be
strijders van dit Kabinet, in soorten vlij
mend, welwillend, beurtelings een van
beide, over 't geheel nogal meevallend.
Forseh was de aanval van de zijde dor
heeren Rutgers en Fransen v. d. Putto.
Krachtig de steun van de zijde der Zeouw-
sche afgevaardigen Godin do Beaufort en
Hovy.
En het verweer van den premier meer
nog dan in de tweede kamer afdoend op
bijna alle punten. Wij schrijven hierom
trent het oordeel over van een liboraal
blad De Nieuwo Courant
«De minister Kuyper heeft hedenmiddag
met zijn antwoord op do algemeene be
schouwingen der Eorste Kamer als redenaar
een onbetwistbaren triomf gevierd. Zeker
is in de laatste tien jaren zondert men
den minister Van Houten uit geen be
windsman aan het woord geweest, die de
tegen hem te velde getrokken parlemen
taire krachten zoo slagvaardig en vastbe
raden wist te staan."
En de Telegraaf die in de redevoeringen
van sommige liberalen den hartstochtelijken
toon van den wilden partijstrijd van 1848
en '66 meende te beluisteren, merkt naar
aanleiding van dr. Kuypers verdediging
van het Christelijk reageeren tegen de re
volutie in 't leven en in de staatswetten op
«Ook van onpartijdig standpunt, kan men
bezwaarlijk ontkennen, dat zij, die aan zie-
kelijk-moderne openbaringen van velerlei
aard den vrijen teugel lieten, jarenlang en
met al te zwakke hand, het hunne er toe
hebben bijgedragen om den indruk van
FEUILLETON.
(Schetsen uit het leven van Napoleon I)
Inmiddels maakte Oudinot zich meester
van Brabant onder voorwendsel dat 't
noodig was in den strijd tegen Engeland.
Voor Bergen op Zoom gekomen, hield men
hem terug met den lastbrief van Koning
Lode wijk, op grond waarvan zij hem den
toegang moesten weigeren. Inmiddels ver
nam hij zoo iets omtrent de geduchte ver
sterkingen van Amsterdam, zoodat hij het
raadzaam achtte eerst den Keizer kennis te
geven.
Deze was hevig vertoornd. Hij gelastte
zijn broeder die nog altijd door soldaten
bewaakt werd, onmiddellijk zijn ministers
Kraayenhof en Mollerus te ontslaan en de
poorten van Amsterdam voor zijne krijgs
macht te openen. De arme Lodewijk kon niet
anders doen dan toegeven. Ja zelfs moest
hij een verdrag onderteekenen, waarbij «Hol-
land op nieuw van eiken handel moest
afzien18,000 man onder welke 6000
Franschen zouden op kosten van Halland,
met Fransche douaniers tegen dien handel
waken en onder bevel van een fransch
generaal staan." Voorts moesten Brabant,
Zeeland, de Betuwe en hot land van Nijme
gen aan Frankrijk worden afgestaan. En
negen linieschepen en zes fregatton met
100 kanonneerbooten moesten 1 Juli gereed
zijn om met Frankrijk samen te werken.
Toen Lodewijk dit offer gebracht had,
mocht hij naar Holland terugkeeren. Doch
eerst moest hij met een verbrijzeld gemoed
nog de schitterendo feesten bijwonen ter eere
hetgeen de minister Kuyper thans verkon
digt, te verhoogon
Aan deze uiteenzetting hebben wij niets
toe te voegen.
Ook zij getuigt van een nieuwen koers,
ook door den pnncipiëelon tegenstander
ingeslagen en dien wij met belangstelling
volgen.
De heer Fransen v. d. Putte kwam op
tegen de wijzigingen in het Reglement van
den Ministerraad. Doch hier was verschil
van principieele opvatting waarin het recht
aan de zijde der Ministers is.
Hiervan zegt boven aangehaald liberaal
blad dan ook:
«Constitutioneel stond de premier in zijn
verweer tegenovèr den aanval van den
heer Fransen van de Putte sterk. Met
buitengewoon talent en een overvloed van
doorslaande argumenten heeft, hij principi
eel de wijzigiug van het Reglement van
Orde voor don Ministerraad tegenover dien
parlementairen veteraan- verdedigd. Do
Ministerraad is geen staatscollege; hij is
een vereeniging, een georganiseerde bijeen
komst van de ministers ter vergemakkelij
king van het verkeer met. de Kroon. Art.
38 dei- "Grondwet bevat de instelling van
een Ministerraad niet; wij gelooven het
met den minister, die bovendien een pakkend
argument ontleende aan de Belgische con
stitutie, welke in het analoog artikel van
»>ministresreunis en conseilspreekt, in
tegenstelling van andere artikelen, die van
een nconseil des ministresgewagen. Ook
aan andere constituties werden door den
minister voorbeelden ter versterking zijner
stelling ontleend, terwijl de heeren Sassen
en Godin de Beaufort reeds tevoren in het
krijt waren getreden, laatstgenoemde met
het betoog, dat juist vóór de erkenning
der ministrieele verantwoordelijkheid de
Raad een staatscollege mocht genoemd wor-
deD, waarin immers verschillende personen,
ook niet-ministers, door den Koning werden
geroepen. Een machtige bondgenoot werd
overigens gevonden in (wijlen den liberalen
prof.) Buys, wiens beschouwingen met de
hier geschetste, heden van de regeerings-
tafel vernomen theorie, volkomen overeen
stemmen."
van 't huwelijk zijns tirannieken broeders
met de ijdele Maria Louiseen dat op
's Keizers wil vergezeld van zijne naar hij
meende ontrouwe echtgenoote Hortenso.
Het publiek moest den indruk krijgen dat
beiden verzoend waren. Verwijderden zij
zich later weder van elkaar, wat noodza
kelijk was, dan zou men dit op rekening
harer zwakke gezondheid kunnen stellen.
Met haar in zijn vaderland teruggekeerd,
troffen hem de verwijtende blikken zijner
onderdanen. Fn toch had hij ze niet ver
diend. Hij meende het zoo goed met hen.
Doch wat vermag de muis in het hol van
den leeuw?
Toch ging hij voort zijn broeder te weer
staan. Hij was heel vriendelijk jegens zijn
ministers Mollerus en Kraayenhof, die hij
had moeten ontslaan, en zette den burge
meester van Amsterdam, v. d. Poll, af, de
wijl hij niet had medegewerkt om de stad
te verdedigen. Den franschen gezant la
Rochefoucault, dien Napoleon te Amsterdam
geplaatst had om den Koning te bespieden,
behandelde hij op in 'toog vallende wijze
met de diepste minachting.
Natuurlijk moesten dergelijke feiten
Napoleon ter oore komen.
Wij schreven boven dit hoofdstuk het
woord «Inzinking". Wat toch was het
anders, waardoor Napoleon de toevlucht tot
geweld moest nemen om Engelands macht
te fnuiken, om Hollands trouw af te dwingen,
zijn broeder onderdanigheid te leeren. En
ook van de andere zijde getuigden zoovele
feiten, dat wat tegen Napoleon ondernomen
werd, slechts strekken moest om zichzelven
af te breken.
Inzinking was het ook dat Napoleon de
lliool-realisme.
Een onzer lezers zei ons ik ben gewoon
alle couranten en afleveringen waarin iets
over Transvaal staat, aan mijn jongens te
laten lezen.
ï'k verblijdde mij hen weer eens met een
feuilleton over den oorlog uit Bet Vol\ te
kunnen verrassen.
Doch ik heb het niet kunnen doen. Veel
erger nog dan Van Mauriks vertelsels, die
yik ook niet gaarne mijn kinderen in han
den zou geven, is dit feuilleton «Zuid
Afrikaansche Schetsen" aan realisme lij
dende.
Welk een cynisme en Godslastering
spreekt er uit. Het wemelt van de afgrij
selijkste vloeken. Het is ongenietbaar,
verderfeiij k riool-realisme.
Bet Volk zal op dit stuk zichzelf hebben
te herzien, wil zij zelfs niet bij fatsoen
lijke sociaal democraten haar crediet ver
liezen.
En dat te meer, wijl zij reeds op een
desbetreffend verzoek geantwoord heeft, die
stootende uitdrukkingen niet te kunnen
wegnemen, dewijl het «prachtig" stuk rea
lisme in het verhaal er door zou worden
«bedorven".
En dat zeggen f;tri„olijke, beschaafde
mannen die een klassieke opvoeding heb
ben genoten, mannen als Troelstra.
Dit is ook bederf, het bedenkelijkste van
alle. Corructio optimis pessima.
Als hst beste bederft, is 't het slechtste.
Dit spreekwoord heeft onze verslaggever
dezen zomer verwezenlijkt gezien op zijn
rondreis door Nederland. Hij begaf zich
nl. naar Sneek en al vragende vernam hij
dat de heer K. de Vry, Meubelmaker,
Joure, provincie Friesland het geluk, had
gehad zich van een hevige reumathiek te
bevrijden. Uit den mond van den heer K.
de Vry die na eenige uitleggingen het
bezoek van onzen verslaggever begreep,
mocht hij het volgende vernemen.
Ik was zoodanig door rheumatiek ge
durende meer dan 13 weken aangetast, dat
ik niet meer kon loopen bovendien had ik
pijnen in de lendenen tot aan de maag toe.
pers zoodanig moest breidelen, dat wie iets
kwaads van hom zei in de gevangenis ge
worpen werd, en in do bladen niets dan
loftuitingen zij het ook met onwaarheden
gemengd, omtrent hom mochten verbreid
worden. Een vorst, die tot dor gelijke hulp
middelen de toevlucht noemt, profeteert zijn
zedolijken ondergang.
Inmiddels werd het nieuw verworven
grondgebied in ons vaderland door de gene
raals Molitor en Oudinot bezet.
XLI.
EEN HUWELIJKSREIS EN ZIJNE
GEVOLGEN.
In April 1810 aanvaardden de keizer en
de nieuwe keizerin hunne huwelijksreis, ge
volgd door tal van oude en nieuwe beken
den. Onder de eersten telde men den koning
en de koningin van Westfalen, de koningin
van Napels en prins Eugenius; onder de laat-
sten den groothertog van Wurzburg(oomder
keizerin) en de Oostenrijksche staatslieden
Schwarzenberg en Metternich.
De eerste stad in ons land, die bezocht
werd, was Breda. Daar werd hij ontvan
gen door de burgerlijke en militaire over
heden, de protestantsche predikanten en de
R. C. geestelijkheid. De protestantsche predi
kant was in groot kostuum gekomen en hield
een aanspraak die door den Keizer aller
hartelijkst beantwoord werd. Doch daarna
trad de apostolische vicaris voor; die slechts
op gewone wijze gekleed was. Napoleon
veinsde hem niet te kennen.
«Wie zijt gij? Wie heeft u benoemd?"
zoo klonk het.
«De paus", was het antwoord.
«De paus Die heeft hier niets te zeggen.
De slaap was hierdoor onrustig en had
ook dikwijls scheele hoofdpijn, oorsuizingen
die ondragelijk werden. Door aanbeveling
van een mijner vrienden te Sneek die U
mijn adres gegeven heeft, ging ik tot het
gebruik der Pink Pillen over en zoo als
thans zelf ziet, is de uitwerking boven
verwachting geweest alles wat ik U hier
boven opnoemde is verdwenen ik gevoel
mij uiterst wel, en ik veroorloof U het be
kend te maken.
De Pinkpillen handelen in dergelijke
gevallen op krachtige wijze als versterker
der zenuwen eu te gelijkertijdalshernieuwer
van het bloed, het geen maakt dat zij er
toe komen de krachten terug te geven die
door de pijn en het lijden verloren zijn.
Het is door dezelfde werking dat deze
pillen de bloedarmoede, bleekzucht, neuras
thenie en algemeene zwakte bij man en
vrouw zullen bestrijden.
Aarzelt dus niet langer gij die thans met
dit gure en vochtige jaargetijde door kna
gende rheumatische pijnen lijdende zijt,
thans is het middel voor u aangewezen,
hoevele voorbeelden als hierboven hebben
wij niet reeds in deze zelfde kolommen
vermeld en hoevele die door het lezen der
bekomen resultaten, ook hunne gezondheid
thans te danken hebben.
De attesten der genezene personen zijn
oprecht, met alle vertrouwen kunnen de
twijfelaars zich tot hen wenden en zij zullen
de bevestiging vernemen van hetgeen in
onze verslag gevingen vermeld wordt.
Prijs f 1,75 de doos f 9 per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Skabilié, Steiger 27, Rot
terdam, hoofddepothouder voor Nederland
en apotheken. Franco toezending tegen
postwissel.
Ook echt verkrijgbaar voor Middelburg
en omstreken bij Joh. de Roos, K 157
Vlasmarkt te Middelburg.
Ook echt verkrijgbaar voor Goes en
omstreken bij Gebr. Mulder, drogerijen
en Verfwaren.
Wanneer een landbouwer zich afvraagt,
welke meststof hij voor het een of andere
gewas zal gebruiken, dan moet hij, behalve
Ik stel hier in mijn rijk de bisschoppen aan.
Gij katholieken moest mij veel moer eer
bewijzen dan de protestanten; wijl mijn
brooder u uit uwen lagen staat heeft ver
hoogd, en uwon godsdienst met don prote-
stantschen gelijkgesteld heeft. En ziehier nu
eens. Daar verschijnt gij mij zonder ambts
gewaad hier terwijl gij weigert voor mij
te bidden. Neem een voorbeeld aan uwe
protestantsche colloga's; die bidden nog
voor mij."
De man vergat er bij te zeggen dat zij
dit in ieder geval niet uit liefde deden,
maar uit dwang.
Nog meer voegde hij er aan toe. Zijne
woorden werden al schamperder; zijn toon
al meer tergend; een geloofsbelijdenis ople
zend die getuigde van eerbied en haat jegens
dezelfde instelling; van eerbied ook voor
Kalvijn en Luther, met wie hij overigens
weigerde iets op te hebben. Dreigend ten
slotte de Nederlandsch Katholieken gelijk
de Joden, over de gansche aarde te zullen
verspreiden.
Napoleon bezocht ook Bergen op Zoom,
Breda, Geertruidenberg en 's Hertogenbosch
en gaf bevelen omtrent de vestingwerken,
die getuigden van zijn uitstekend krijgs-
talent. Toen hij zag dat deze streken
zich geschikt leenden voor vlas- en hennep
teelt, stelde hij een miljoen beschikbaar
voor den uitvinder der machine om het
vlas te spinnen. Hij vond ook fabrieken,
waar tot lagen prijs gemeen laken vervaar
digd werd. Terstond bepaalde hij dat er
een ruim gebruik van gemaakt zou kunnen
wordeD voor de troepen. Ook de eilanden
Tolen, Schouwen, Zuid- en NoordBeveland
werden bezocht. Ook Vlissingen, waar hij
met andere omstandigheden in de eerste
plaats ook rekening houden met den aard
van den bodem. De drie voornaamste soorten
van grond zijn sand, veen en klei. In 't
algemeen kunnen we zeggen, dat de klei
gronden, zoowol die, welke uit zeeklei be
staan, in de noordelijke en westelijke pro
vincies van ons land, als de rivierklei
langs de groote rivieren, rijk zijn aan kali.
Volgens onderzoekingen in den Jaatsten
tijd gedaan, bevatten deze gronden tusschen
1 en 2 kali, waarvan echter slechts hoog
stens '/.i deel, soms slechts '/6 deel oplos
baar is in zoutzuur. Het feit, dat slechts
een gering gedeelte van deze in kleigrond
aanwozige kali oplosbaar is, in verband
met de eigenaardige behoeften van de ver
schillende gewassen, maakt dan ook, dat
zelfs op genoemde kleigronden een bemes
ting met kali, de opbrengst aanmerkelijk
doet stijgen. Zoo is reeds bij verschillende
proeven gebleken, dat gezuiverde of gecon
centreerde kalizouten, zooals chloorkalium,
met een gehalte van ongeveer 50 kali
en zwavelzure kali ook met ongeveer een
gehalte van 50 kali, den: oogst zeer be
langrijk vergrootte.
De veengronden, zoowol de Eooge venen,
als de laagveengrpnd, zoowel de dalgronden,
als die, welke nog niet afgeturfd zijn, be
vatten alle zeer weinig kali. Die hoeveel
heid kali, die eenig landbouwgewas uit
den bodem haalt, is in den regel zoo groot,
dat we gerust kunnen aannemen, dat op
veengrond kalibemestiDg moet plaats hebben,
wil de oogst gelukken.
Dat dit inderdaad gevoeld wordt, blijkt
wel uit de statistiek van het kaliverbruik
in Nederland, die ons leert, dat het kali-
verbruik in de veenstreken het hoogst is.
Wanneer veengronden pas in cultuur ge
bracht worden, is het in het algemeen om
verschillende redenen beter groote hoeveel
heden ruwe kalizouten, b. v. kainiet te ge
bruiken. Op veengrond, die reeds laDg in
cnltuur is, en waar men zeer groote oog
sten (aardappellen b. v.) tracht te verkrijgen,
wordt ook gezuiverde kali (b.v. patent-kali
magnesia) gebruikt.
Het oostelijk gedeelte van ons land, en
het zuidelijke deel, daar, waar zich de
zandstreken bevinden (ook de duiügronden
en de daarachter gelegen geestgronden,
evenals de zandverstuivingen) zijn alle zeer
kaliarm. Deze gronden bevatten gemid-
groote verdedigingswerken liet aanleggen.
Zes weken later keerde hij naar Parijs
terug. Hij had zijn reis wel wat verhaast,
doch hij achtte dit noodzakelijk teneinde
eens voor goed af te rekenen met zijn minis
ter van politie, Fouché, die op eigen hand
vredesonderhandelingen met Engeland had
aangeknoopt; zulks gedurende Napoleons
afwezigheid. Dit noemde hij een misbruik
maken van zijn ambt en verweet hem dit
in de heftigste bewoordingen.
Nu was Fouché ontegenzeggelijk Napoleons
rechterhand. Iu moeielijke omstandigheden
had hij hem menigmaal uitstekende diensten
bewezen. Aangesteld door Napoleon, niet
tegenstaande deze wist, dat Fouché een
schurk was; maar opzettelijk door hem
aangesteld, omdat hij terecht meende hem
te kunnen gebruiken, had hij dit vertrouwen
nooit beschaamd, doch af en toe ook wel
eens eenige blijken van zelfstandigheid aan
den dag gelegd, wat Napoleon minder aan
genaam was. Het eigendunkelijk optreden
van Fouché, van wien hij denk aan
den brief van Josephine reeds menige
vrijpostige daad had door de vingers gezien,
in zake den vrede was de droppel die de
njaat deed overioopen; en in een kalm
schrijven gaf hij dezen minister zijn afscheid.
Uit den inhoud van den brief blijkt
duidelijk dat hij zijn vertrouwden vriend
met weerzin zag heengaan. Om hem
eenigermate schadeloos te stellen, benoemde
hij hem tot gouverneur der Romeinsehe
staten en beloofde hem later, als hij hem
hoopte noodig te hebben, spoedig te zullen
terugroepen.
Savary, hertog van Regio, werd nu mi
nister van politie. (Wordt vervolgd.)