NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 47.1901.
Vrijdag 20 December
16e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ruwe en opgeloste Peru-Guano,
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JOte-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Engeland en Transvaal.
FEUILLETON.
GROOTHEID EN VAE.
TWEEDE KAMER.
Schoolnieuws.
LANDBOUW.
!\$lken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAyE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij, die zich met X Jan
op ons blad abonneeren, ont
vangen de tot dien datum ver
schijnende nummers grat is.
19 December 1901.
Het jaar 1901 heeft zich gekenmerkt
door moord en moordaanslag op dragers
van het Gezag.
De moord op Mc Kinley ligt nog versch
in 't geheugen.
Thans komt bericht van twee moordaan
slagen op gekroonde hoofden. Er is op
den Keizer van Japan geschoten, doch ge
lukkig niet raak. En een pomplot is ont
dekt om den Keizer van Rusland en zijn
gezin door vergif om te brengen. Men
had namelijk de waterleiding van het paleis
vergiftigd.
Alleen bij de algemeene beraadslaging
over de begrooting zijn 241 kolommen
van de Handelingen vol gepraat.
Daarvan leverden Schaper er 25Hel-
chers 22; Goeman Borgesius 19: v. d.
Zwaag 15Drucker 15 Mees 12de ove
rigen 10 en minder, terwijl minister Kuy-
per die deze 241 kolommen had te be
handelen, er 33 leverde.
Dit geldt nog slechts een zeer gering
onderdeel der al deze donkere weken ge
houden discussiën.
Met Paard en de Leerdwang.
De paperassen noodig voor de uitvoering
der leerplichtwet in 1902 zijn weer ver
zonden.
Zij wegen te zamen 25 duizend kilo
aan papier.
Dus ongeveer acht karrevrachten.
Acht paarden noodig om de leerplicht
papieren te trekken.
De heer Lobman noemde de leerplicht
wet een door de liberalen van stal gehaald
oud paard.
En dat roepen om leerplicht een
stok paardje.
Door de grilligheid van een paard dat
te Amersfoort zijn ruiter afwierp kwam de
leerplichtwet tot stand.
Er blijven vage berichten inkomen die
doen vreezen dat de oorlog zijn einde
nadert, tengevolge van overgave der
Boeren.
Wjj zullen zien of 't waar is; doch de
36
I Schetsen uit het leven van Napoleon I.J
Een vorige maal zegen wij dat Napoleon
zich met de aangelegenheden van Spanje
en deszelfs Koningshuis ging bemoeien.
Maar datzelfde Spanje zou bem weldra
een wespennest worden. Het Spaansehe
volk zou voor hem zijn als Dan, de zoon
van Jakob, omtrent wien deze in zijn sterven
profeteerde, dat hij een slang zou zijn op
den weg, die het paard in de verzenen zou
bijten en den ruiter achterover doen vallen.
Het lot van dien »ruiter" zou ook Napo
leons lot zijn, niettegenstaande het in den
aanvang scheen, dat hij zelf de rol van de
slang vervulde. Want met leugen en bedrog
trachtte hij zijn doel te bereiken.
Inmiddels had prins Ferdinand van Spanje
hem een brief' geschreven, waarin hij hem
den wenseh te kennen gaf zich door een
huwelijk met het geslacht des keizers te
verbinden. Tegelijk onthulde hij hem aller
lei schandelijkheden die zijn moeder en de
vredevorst in zijn vaderland pleegden.
Napoleon had wel ooren naar dit voorstel,
ofschoon zijn leger gereed stond om op het
eerste sein het beste naar Spanje op te rukken.
Van een en ander had Godoy de lucht
gekregen. Van den koning en lie koningin
vergezeld begaf hij zich naar de vertrekken
yvan prins Ferdinand, onderwijl dezo afwezig
Engelsehe correspondent te Heidelberg
(Transvaal) schreef weer dat over twee
maanden de oorlog uit zal zijn, en dat
De la Rey zich overgeven wil, en Botha
en Steyn uitstel gevraagd hebben tot den
22 December om te heslissen.
Zou 't ook kunnen zijn dat hier door
den censor met het publiek gesold wordt,
gelijk de Londensche rechtbank 't met
doctor Krause doet?
Dr. Krause's zaak is tenminste weer
een week uitgesteld en hij zelf onder
borgstelling vrij gelaten.
Hoe lang ook dat gesol nog duren zal!
„Reynold's Newspaper" publiceert eene
lange correspondentie uit Pretoria van
den 13en Nov., waarin de toestand zeer
pessimistisch voor de Engelschen wordt
ingezien. Kitchener, zoo wordt daarin o.
a. gezegd, is niet voor zijn taak berekend
zijn wijze van oorlogvoeren is even be
lachelijk als onvruchtbaar. De Boeren
blijken inderdaad onoverwinnelijk. Hen
teD onder te brengen zou tien jaren kos
ten en een half millioen soldaten eischen.
Het beste zou zijn de Boeren met rust te
laten en de aandacht te wij don aan het
tot rust brengen van het gebied binnen
do door de spoorwegen gevormde sfeer
van invloed. Het ware belachelijk, te
gelooven, dat de veldtocht goede resulta
ten zal hebben, en dat de kracht der
Boeren iedere week minder wordt. Hunne
strijdkrachten zijn juist gedurende de
laatste zes maanden tengevolge van den
opstand in de Kaapkolonie aanmerkelijk
toegenomen.
Den llen Juni 11. verklaarde minister
Brodriek in het Britsche Lagerhuis, in
antwoord op een vraag van den heer John
Ellis, dat er geen hoeven in Zuid-Afrika
meer zouden verbrand worden, tenzij in
gevallen van verraad of wegens andere
militaire overtredingen en dat bevelen hier
omtrent den 7en" December van het vorige
jaar aan Kitchener waren gezonden.
Toch werden nog vele plaatsen verbrand
en verwoest door de Britsche troepen ge
durende September en een deel van Octo
ber 1901. De gezinnen zijn van deze
plaatsen naar het Irenekamp overgebracht.
De lijst, daarvan met groote nauwkenrig
lieid samengesteld, bewijst hoe weinig waarde
kan worden gehecht aan de ofïieieele ver
klaringen van Britsche ministers.
Het zou zeker van het uiterste belang
zijn, dat nogmaals een Witboek over het
verbranden der hoeven werd openbaar ge
was en doorsnuffelde al zijn kasten om te
onderzoeken of dergelijke brieven ook aan
wezig waren. Hij vond wat hij hoopte.
Een brief door Ferdinand eigenhandig ge
schreven, waarin hij voorstelde door een
staatsgreep den koning tot afstand van den
troon te bewegen, en den regent onschade
lijk te maken.
Inmiddels was de prins thuis gekomen;
en nu werd hem door zijn vader op snij
denden toon aangezegd dat hij van nu af
aan zijn gevangene was, en het paleis niet
weder mocht verlaten. Zijn moeder over
laadde hem met scheldwoorden.
Hierover hevig ontsteld, en bevreesd dat
men hem misschien in 't geheim om het
leven brengen zou, gelijk een zijner voor
ouders, Filips II dit ook met diens zoon
Don Carlos had gedaan, besloot hij zijne
vrienden en handlangers te verraden, en
tot dien duren prijs zijne vrijheid terug te
koopen. Hij viel zijne moeder geveinsdelijk
om den hals, beleed schuld en noemde zijne
aanhangers, onder belofte van beterschap.
Met deze vernedering kreeg de laffe zoon
op wien gansch Spaüje hoopte, zijne vrijheid
weer. De personen die in den voorgenomen
aanslag betrokken waren, werden gevangen
genomen en ondervraagd; doch wisten elke
poging om hen van landverraad te beschuldi
gen, met fierheid af te weren. Zij hadden niets
anders bedoeld dan den gehaten regent te
verwijderen, den koning op zijne verplich
tingen te wijzen en hun zinkend vaderland
maakt. Betwijfeld mag niet worden of
deze kwestie zal in de komende zitting
van het Britsche Parlement ter sprake
worden gebracht.
In de zitting van gisteren bij de behan
deling van Waterstaat heeft de afgevaardigde
voor Zierikzee jhr. mr. Pompe v. M.
aangedrongen op opruiming der vele wrak
ken in Haringvliet, Yolkerak en andere
waterenen de afgevaardigde voor Oostburg
mr. Hennequin inlichtingen gevraagd
omtrent het bij den minister ingekomen
rapport over de havenwerken te Teineuzen.
De minister zeide een persoonlijk onderzoek
toe.
Kerknieuws.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Herkingen en te eil. Mar
ken,N J. J. H. Klomp, cand. te 's-Graven-
hage te Vlieland, G. J. Offerhans, cand,
te Noordwolde.
Aangenomen naar Benthuizen (toez.) door
G. H. Beekenkamp, cand. te Gouda.
Bedankt voor Araeide, Eist, Kockengen,
Ter Aa door G. E. Beekenkamp, cand. te
Goudavoor Made door B. C. Kool
haas, cand. te Waardenburg voor Oos-
terwierum door M. Wiersum, cand. te Pie-
terburenvoor Makkinga door G. J.
Offerhaus, cand. te Noordwolde.
De St.-Crt. van Zaterdag bevat Ko
ninklijke besluiten tot nadere uitvoering
der wet van dit jaar, waarin o. a. de bij
dragen uit de Rijksschatkist ten behoeve
van het openbaar en bijzonder lager onder
wijs zijn veihoofd.
Een dezer besluiten heeft betrekking op
de bijzondere scholen voor lager onderwijs
en wel wat betreft de nieuwe bijdragen
aan deze door genoemde wet toegekend voor
de schoollokalen, naar gelang van de school
bevolking. Omtrent die lokalen wordt be
paald dat zij, behalve aan de wettelijke
voorschriften, nog moeten voldoen aan de
volgende regeling:
Art. 2, De lichtramen der schoolvertrek-
ken behooren zoo geplaatst en ingericht te
zijn, dat ieder vertrek voldoende en doel
matig verlicht wordt en dat te sterk invallend
licht kan worden getemperd. Het boven
gedeelte der lichtramen moet ten allen tijde
gemakkelijk kunnen worden geopend. Art.
van den rand des ondergangs te redden.
De koning verzoende zich weldra met
hen en zijn zoon Ferdinand.
Onderwijl het Spaansehe hof door zijn
onderling gekrakeel onbewust den weg
effende voor Napoleons ruiters, begaf deze
zich, als ging hem de geheele zaak niet
aan, naar Italië, waar hjj tal van noodza
kelijke verbeteringen in betrekking tot de
wegen aanwees, en invoerde.
Zooals de lezers weten bad hij een nieu
wen weg over den Mont-Cenis aangelegd.
Die weg werd door hem bezichtigd; doch
het beviel hem maar half dat er onderweg
geen rustplekken waren ingericht. Daarin
werd door hem voorzien. Hij liet overal
buurten aanleggen, en droeg zijn lastheb
bers op door voordeelige aanbiedingen de
landbouwers daarheen te lokken. Ook
Venetië werd door hem bezocht en bewon
derd oelc daar wees hij tal van verbeterin
gen aan die geschieden moesten. Hij stichtte
een fonds voor het uitdiepen der lagunen
en het onderhoud der kanalengaf orders
tot den aanleg van een vaart om de schepen
uit het arsenaal naar het zeegat te brengen;
van eeD zeehaven en dokken enz. Ook wees
hij een plek aan buiten de stad die als
algemeene begraafplaats moest dienen;
verbood het begraven in de kerken: en
wist op allerlei wijzen handel en zeevaart
aan te moedigen.
Nog iets wenschen wij van zijn bezoek
3. Het getal privaten moet ten minste
overeenstemmen met het getal schoolver-
trekken. Hetzelfde geldt voor de water
plaatsen, dj.e aanwezig moeten zijn waar
jongens ter school gaan. De privaten moeten
zoodanig geplaatst zijn dat toezicht te allen
tijde op gemakkelijke wijze kan worden
uitgeoefend. Van een of meer der eischen
in art. 3 bepaald kan de districts-schoolop-
ziener, bij lokalen waarin voor 1 Jan. 1902
bijzonder lager onderwijs wordt gegeven,
ontheffing verleenen, mits het schoolbestuur
vóór 1 Febr. 1902 bij hem daartoe een
aanvrage indient, waarop binnen een maand
wordt beschikt. Bij weigering, heeft het
bestuur binnen 14 dagen beroep op den
minister, die binnen een maand besluit, na
den inspecteur te hebben gehoord. De ver
leende ontheffing houdt op van kracht te
zijn, zoodra de vóór 1 Jan. 1902 in het
gebouw gevestigde school de lokalen niet
meer in gebruik heeft.
Yolledige bemesting.
Wanneer wij de opbreDgst van den een
of anderen oogst, hetzij van tarwe, rogge
of gerst, hetzij van suikerbieten, karwij
enz. naar haar samenstelling bestudeeren
en na het water en de organische deelen
afgezonderd te bs'oben de aschbestanddeelen
ontleden vinden wij bij alle planten een
twaalftal enkelvoudige stoffen in de aseh
dier planten onder welke phosphorus en
kali altijd een eerste plaats innemen. Wan
neer wjj verder in aanmerking nemen, dat
de opbreDgst van een oogst zich niet schikt
naar de grootste hoeveelheid van een der
stoffen, die de plant noodig heeft, maar
naar de hoeveelheid van die stof, die het
minst in den bodem aanwezig is, zoodat
als van stikstof, kali of phosphorus er een
in zeer geringe, in te geringe hoeveelheid
aanwezig is, ook al zijn de andere over
vloedig in den grond, de oogst in opbrengst
tegenvalt, dan is het niet te verbazen, dat
er telkens en telkens weer aangedrongen
wordt op een volledige bemesting. Hoe vaak
gebeurt het, dat bij een eenzijdige bemes
ting de uitslag niet beantwoord aan de
gemaakte onkosten. Wij zien dat o. a. bij
bet gebruik van .Chilisalpeter. Alhoewel
het gebruik van dit zout altijd loonend
is, zou de opbrengst van den oogst nog
grooter zijn, indien elke gebruiker van
chilisalpeter zich vergewiste dat de bodem
ook genoeg phosphorus en kali bevatte en
zoo hij hier aan mocht twijfelen hij den
in Italië meê te deelen, dewijl het verband
heeft met de aanbieding van prins Ferdi
nand die wij hierboven lazen. Napoleon
sprak daar namelijk zijn broeder LucieD,
wien hij om een zijner dochters vroeg, met
hel doel haar op te voeden en haar te be
stemmen voor den prins van Asturië. Hij
stelde Lucien voor koning van Portugal
te worden; hij zou dan immers dicht bij
zijn dochter wonen, ingeval deze koningin
van Spanje werd. Napoleon verbond echter
nog eene voorwaarde aan de aanneming
van dit aanbod. Lucien moest namelijk
zijn vrouw wegzenden, dewijl Napoleon haar
ver beneden den stand der Bonapartesachtte.
Maar Lucien wees dien eiseli met veront
waardiging af, en de beide broeders scheidden
voor immer van elkander, ofschoon zonder
wrok of bitterheid. Toch schijnt Napoleon
er nog aan gedacht te hebben zijn nicht,
Luciens dochter, voor den Spaanschen troon
te bestemmen. Althans hij nam haar mee
naar Parijs om haar de manieren van het
hof te leeren. Al spoedig echter trad hare
linksehheid aan het licht. Bovendien klaagde
zij in de brieven die zij naar huis schreef,
over de gestrengheid van haar oom. Dit
was in 's keizers oog zulk een grove misdaad
dat hij zijne nicht op staanden voet wegzpnd.
Inmiddels begonnen de zaken in Spanje
een al dreigender aanzien te krijgen. De
weerzin des volks tegen Godoy nam steeds
toe en de koning werd al zwakker. Napo
leon gaf hierop bevel Spanje binnen te
grond behalve met chilisalpeter, ook met
die stoffen bemestte.
Nogmaals, wie de hoogst mogelijke op
brengst wil hebben geve een volledige be
mesting. Hij geve stikstof, phosphorus en
kali. Dan komt het chilisalpeter tot zijn
recht, mits men het natuurlijk in de juiste
hoeveelheid, in* den juisten tijd en op de
juiste wijze geeft.
Be juiste hoeveelheid. Er zijn in den
zomer van 1901 zeer belangrijke proeven
gedaan, omtrent de bemesting van groen
ten in den moestuin de hoeveelheden chi
lisalpeter aan de verschillende groenten
gegeven varieeren tussohen 0,6 en 0,2 KG.
per 10 M2. Dat wil dus zeggen dat men
op eiken M- tusschen 60 en 20 gram chi
lisalpeter gaf. Zoo gaf men aan uien, kool,
sla, andijvie, spinazie, selderie, prei, peetjes
60 gram, aan radijzen, schorseneeren, wit
loof en tomaten 40 gram en aan erwten,
boonen 20 gram per M2.
Daar de proeven alle uitstekend geslaagd
zijn, ik deel over de wijze waarop ze
genomen zijn en de resultaten een ander
maal eenige interessante bij zonderheden
mede kan men deze cijfers gerust tot
model nemen.
De juiste tijd. Bij bovengenoemde proe
ven, die ik als model wil houden, is het
chilisalpeter twee dagen voor het zaaien
of planten in den bodem gebracht.
Wanneer men salpeter als overbemesting
gehruikt, zorge men er voor dat men het
doet in een tijd, dat de plantjes droog zijn
bij nat weder blijft het salpeter op de
planten hangen, komt niet alleen aanstonds
in den grond, maar doet soms schade aan
stengels en bladeren.
De juiste ioij%e. De inlichtingen aan de
proefnemers gegeven luidden: Vermeng
het chilisalpeter gsed met de bovenste laag
vari den grond door middel van een hark."
Wat ruwe en wat opgeloste Peru-Guano
is, beginnen we, dank zij de juistere in
lichtingen, die we in den laatsten tijd ont-
vaDgen, weder te weten Ruwe of gemalen
Peru-Guano is de guano, zooals zij uit
Peru wordt aangevoerd, nadat zij van stee-
nen gezuiverd is en de grovere stukken
fijngemalen zijn. Opgeloste Peru-Guano is
de ruwe Peru-Guano, nadat deze met zwa
velzuur is behandeld. Is de ruwe guano
te nat bij de ontlading, dan wordt zij eerst
op daartoe ingerichte droogovens uitge-
rukken; een brutale schending van het
volkenrecht voorwaardoch voor dergelijke
kleine geruchtjes was Napoleon nooit ver
vaard geweest; en bovendien noch Godoy,
noch de koning had zich tegen dat binnen
rukken van het Fransche leger onder Murat
ook maar een oogenblik verzet. Er was
dus vrij spel naar het scheen! Maar het
Spaansehe volk dacht er anders over.
Murat veroverde Pamplona en Barcelona
en trok voort naar Madrid. De koning
stond verlegen. Het volk vroeg zich af, of
Napoleon eigerdijk wel een bondgenoot
was; of hij zich niet meer als vijand dan
als vriend gedroeg. Een gezant, die daar
omtrent te Pir'js inlichtingen kwam in
winnen, kreeg de boodschap mede dat het
om Godoy te doen was, wijl deze het
Spaansehe rijk naar den afgrond voerde en
de Fransche broeders dit wilden voorkomen.
Godoy gaf nn den koning den raad, het
voorbeeld van het Portugeesche hof te volgen
en de wijk te nemen naar Amerika.
In alle stilte werden de toebereidselen
hiertoe gemaakt. Doch het volk kreeg er
de lucht van en liep te hoop, eischende het
ontslag van 's konings gunsteling. Teneinde
de gemoederen eenigszins te doen bedaren,
nam de koning bedrog te baat; en eerst
toen hij hun had wijs gemaakt, dat hij
Spanje niet zou verlaten, keerde het volk
gerustgesteld huiswaarts.
(Wordt vervolgd,/