NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 39.1901.
Vrijdag 6 December.
16e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Engeland en Transvaal.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02s.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
pt- zij, <iïe zich met 1 .Tan-
op ons l)lad abonneeren, ont-
vaugjen tie tot tlien datum ver
schijnende nummers gratis.
4 December 1901.
Er hebben bij 't algemeen debat over
de Staatsbegrooting 26 leden gesproken
vóór of tegen dit kabinet.
In de laatste tien jaar beliep dit getal
tusschen de 14 en 19.
Een record dus.
En een eere voor dit kabinet en zijn
voorzitter.
Slot.
Herhaaldelijk hoort men bniten Pretoria
nog schieten en de resultaten er van komen
dan weldra binnen. Het aantal graven is
geweldig; alleen op het Wesleyaansche
gedeelte van het kerkhof te Pretoria zijn
800 militaire graven, waarvan vele meer
dan één lijk bevatten. In den regel worden
de gewone Tommies zonder veel ceremonieel
bij halve dozijnen of meer onder den grond
gestopt. De hospitalen leveren nog steeds
het leeuwendeel. Ook op andere plaatsen
dan het gewone kerkhof wordt begraven,
terwijl nog vele leren en katholieke En-
gelschen afzonderlijk begraven worden.
De markt te Pretoria is gsed voorzien,
maar bijna alles wat daar is, is uit de stad
zelf afkomstig. Zonder speciale vergunning
mag men zijn producten niet verkoopen,
terwijl alle verscbe melk onvoorwaardelijk
voor de hospitalen wordt gecommandeerd.
Hout, vroeger een wegens zijn zindelijk
heid en om andere eigenschappen, popu
laire brandstof, is zeer duur. Een wagen
vracht, die voorheen 3 a 4 pond kostte,
haalt nu 13 pond. Kippen brengen ge
makkelijk f8.10 per stuk op; vroeger 90
cent.
Vlak buiten Pretoria is het zeer onveilig.
De Boeren komen herhaaldelijk tot onder
den rook der stad. Zij rooven daar onop
houdelijk vee weg en hebben zelfs voor
een paar maanden op het terrein van den
reinigingsdienst, op een groot half uur
van Pretoria gelegen, de wagens verbrand,
de muildieren medegenomen, enz.
Omtrent den dood van wijlen generaal
Schoeman het volgende: Schoeman met
Viljoen en een zekere v. d. Merwe, een
Zoutpansberger, hadden een document klaar
gemaakt, waarin de burgers werden aange
spoord zich over te geven. „Kijk hier,
vrinden'', zei Schoeman, „nu is dat ding
klaar en kunnen wij morgen maar net even
goeverneur Maxwell om het te laten tee
kenen'- En voldaan over den voltooiden
arbeid, klopte hij zijn pijp op een uit Co-
lesberg meegebracht stuk bom uit.
Generaal Maxwell zou het verraderlijke
stuk nimmer teekenen. Een geweldige
ontploffing volgde, die Schoeman, zijn
onschuldige dochter en v. d. Merwe doodde.
De andere huisgenooten werden deels licht,
deels zwaar gekwetst.
Voegen wij hieraan nog toe wat een
ontvluchte Boer aan het Parijsche blad
j>Petit Bleu' verteld heeft.
Volgens hem is het rapport- van miss
Hobhouse nog verre beneden de waarheid
Miss Hobhouse heeft de concentratie-kam
pen in Transvaal zelf niet gezien. Die
gaan alle beschrijving te boven. Waar
schijnlijk uit vrees, dat zij deze zou zien
beeft men haar belet om weder naar Afrika
terug te keeren.
Gij weet, hoe de Engelschen te werk
gaan, om de kampen te bevolken. De
soldaten dringen een huis binnen, de
officieren beginnen met de hand te leggen
op alles wat zij kunnen medenemen, de
Tommies volgen dit heerlijke voorbeeld.
Als de buit meevalt, veroorlooft men de
arme vrouw eenige kleederen bijeen te
zamelen en men steekt het huis in
brand. Dan zet men of liever werpt de
kinderen op een kar en men aanvaardt
den tocht, slecht gekleed, door regen en
wind of onder de brandende stralen der
zon. Zoo heb ik zien handelen met Beckel,
wiens vrouw gevaarlijk ziek was en wien
men vier en twintig uur gaf om zijn huis
te ontruimen. EeDige dagen daarna nam
Prins Christiaan van Sleeswijk-Holstein,
achter-neef van Koningin Victoria, bezit
van die woning, een waar kasteel, en daar
is hij gestorven.
Ik heb een arme vrouw, moeder van 8
kinderen, gezien, die weigerde na het
verbranden van haar woning de plaats te
verlaten. De Engelschen wierpen de kin
deren op een kar, die onmiddellijk vertrok,
terwijl de moeder, huilend van smart en
de wanhoop liarer kinderen ziende, nog
verplicht was achter den wagen aan te
loopen. Na een uur rijden zakte zij in
elkaar.
Als de ongelukkigen, die men gevangen
nam, om hen in concentratie-kampen op te
sluiten, aan een station kwamed, werden
zij in kolenwagens gepakt. Na eenige
dagen reizen kwamen zij dan in een con
centratie-kamp, men kan begrijpen in welken
toestand. Zij hebben slechts de noodigste
kleedingstukken,men heeft hun onvoldoende
voedsel gegeven, zij hebben in ellendige
wagens moeten verblijf houden. En als zij
in het kamp aankomen, krijgen zij zóó
weinig te eten, dat zij vooral de kin
deren van honger moeten omkomen.
Wat de Engelschen betreft, deze ver-
keeren bij hun aankomst te Pretoria in
een zeer treurigen toestand, zij hadden
meer dan 6000 zieken. En de beul, Roberts,
naast wien de wreede Kitchener een braaf
mensch is, gedroeg zich tegenover zijn
soldaten, alsof het Boeren waren. Als een
der manschappen viel, moest men hem
laten liggen waar hij lag. Men hielp hem
niet. Toen Roberts Pretoria verliet, had
hij om zich een macht van officieren en
Indische soldaten met getrokken sabel.
Kitchener is moediger, hij gaat alleen uit,
slechts vergezeld van één officier en één
ordonnans.
Bij de aankomst te Pretoria waren de
soldaten uitgehongerd, in alle huizen
vroegen zij om brood. Een Tommy kwam
bij mevrouw Bosma, de vrouw- van den
predikant, die gevangen zit, binnen. Deze
zeide tot hem: „Gij komt aan mij brood
vragen, aan mij, terwijl gij gisteren onze
zonen en echtgenooten vermoorddet en anders
morgen dooden zult?" Men zag aan de
houding van den soldaat, dat hij tot een
goede Engelsche familie moest behooren
en dat hij bij de Yeomanry was ingelijfd.
Toen mevrouw Bosma aan het verzoek van
den soldaat voldeed, drukte deze het brood
aan zijn borst en zeide: „O, brood, heerlijk
brood." En de tranen kwamen hem in de
oogen. Ik heb Engelsche soldaten voedsel
zien zoeken tot in de kamers en onder de
bedden der zieltogendon en de kleeren der
vrouwen doorsnuffelen, om eenige daarin
verborgen pennies mede te nemen. Ik
zag hoe de Engelschen als zij den Boeren
aUes ontnomen hebben, nog spotten met
ons ongeluk en hun protestant geloof ver
getend, dat zoo met het onze overeenkomt,
vragen zij den Boeren, om in hen alle hoop
te dooden: „Waar is nw God nu?"
Deze feiten en talrijke andere moedigen
de Boeren aan tot den dood vol te houden,
liever dan in de macht van zulk een wreeden
vijand te komen. Engeland voert in Atrika
oorlog tegen elk, die een HoUandschen of
Afrikaansehen naam draagt. Bij de Afri-
kaanders begint men met ze de paarden
af te nemen, om dan met het vee te ein
digen, zoodat zij, van alles ontbloot, gedwon
gen zijn gemeene zaak met de Boeren te
maken.
Toch geloofde deze Boer, dat deze treurige
oorlog op dit onuitroeibare Boeren-ras een
weldoenden invloed zou hebben. De oorlog
zal tot resultaat hebben, dat dit krachtig
volk wakker geschud wordt en zal begrijpen,
welke rol het bij het organiseeren van de
vrije volken van Zuid-Afrika te vervullen
heeft. Tel.
VERGADERING
van den Middelburgschen Gemeenteraad
van 4 December 1901.
Al de leden waren tegenwoordig.
Onmiddellijk na het openen der zitting
stelt de Voorzitter aan de orde de volgende
punten der agenda:
I. Notulen vorige vergadering.
Deze worden, na voorlezing door den
Secretaris onveranderd vastgesteld.
II. Ingelcomen stukken.
Deze zijna verschillende missieven van
Ged. St., houdende goedkeuring van raads
besluiten en mededeeling dat door hen af
wijzend is beschikt op adressen van J.
Onderdijk en J. H. Meijboom, die bezwa
ren hadden tegen hunne aanslagen in de
inkomstenbelasting; l> een brief van den
Inspecteur van politie met dankbetuiging
voor de verhooging zijner jaarweddeo id.
van dankbetuiging voor de haar verleende
gratificatie van de weduwe van den ont
slapen gemeentebouwmeesterd de rekening
van den Middelburgschen-Vlissingschen
straatweg met een goed slot van f415.64'ls;
e een verzoek van den concierge van het
gymnasium, die wegens ziekte vraagt om
assistentie, tegemoetkoming of, zoo dit niet
kan, eervol ontslag met pensioenf een
adres van W. C. Hondsmerk, houdende
bezwaren tegen levering van water over
den meter g een adres van de erven van
Wed. C. Marijs om gemeentegrond aan het
oude Arnemuidsche pad in reebt van erf
pacht te mogen verkrijgen h een adres
van gelijke strekking van J. Dekker om
trent grond aan den Tramsingel; i een
adres van bewoners der Korte Noordstraat
om verbetering der bestrating; k een schrij
ven van het Bestuur der Ambachtsschool,
dat eene tentoonstelling wenscht te houden
van de onlangs te 's-Gravenhage gëexpo-
seerde teekeningen en vergunning verzoekt
die te mogen houden in de voorzaal van
het Raadhuis met gratis vuur en licht.
De stukken, sub a, b, e en d worden voor
kennisgeving aangenomen en die sub e, f,
g en h naar B. en W. gerenvoieerd om
advies. Omtrent dat sub i stellen B. en W.
voor, adressanten te antwoorden, dat de
keien reeds zijn aangekocht en in het voor
jaar van 1902 aan hun verlangen zal wor
den voldaan, waarmede algemeen genoegen
wordt genomen, terwijl de vergunning ge
vraagd in het stuk sub k, conform het
voorstel des Voorzitters, zonder discussie
verleend werd.
Hl. Benoeming van een Gemeente-bouw-
Op de voordracht worden aanbevolen
H. J. Brouwer, Opzichter bij de Gemeen
tewerken te DordrechtCh. H. Holgen,
Gemeente-bouwmeester te VlissingenP.
Kolpa, Gemeente-architect en Directeur der
Gemeentereiniging te Stad-AlmelooP. C.
de Does, Opzichter bij do Gemeentefabri-
cage te Middelburg en J. Faber, Gemeente
architect te Purmerend.
Na eene langdurige zitting met gesloten
deuren, wordt, toen de openbare zitting
weder heropend was, overgegaan tot stem
ming. Bij eerste stemming werden uitge
bracht 6 stemmen op den heer Brouwer,
2 op den heer Holgen, 4 op den heer
Kolpa en 5 op den heer De Does. Bij
nieuwe vrije stemming verkregen de heeren
Brouwer 6, Holgen 1, Kolpa 3 en Does 7
stemmen. Bij herstemming tusschen de hee
ren Brouwer en De Does wordt eerstge
noemde gekozen met 9 tegen 8 stemmen,
die op laatstgenoemde waren uitgebracht.
IV. Benoeming van leden in verschillende
besturen wegens periodieke aftreding.
Alle aftredenden worden herkozen, als
a in het bestuur godshuizen de heeren
J. P. Boddaert en G. Alberts Lzn.; b in
het burgerlijk armbestuurde heeren D.
Hildernisse en A. A. Mes c in de com
missie van toezicht op het middelbaar on
derwijs de heer F. J. Sprenger; en d in
de commissie van toezicht op het lager
onderwijs: de heeren J. G. Voogler, M.
G. Boasson M.Hzn., R. Bijlsma, A. J. Hoor
weg, R. Fruin en de dames M. C. Voeg-
lerSlothouwer en M. J. BolleMulock
Houwer.
V. Verzoek van P. F. C. Scharp de Visser
om ontslag uit zijne betrekking als leeraar aan
het gymnasium.
Zonder discussie eervol verleend.
VI. Voorstel van B. en TV. tot toeken
ning van pensioen aan den wegens ziekte eervol
ontslagen gemeente-a/rchivaris M. H. van Vis
vliet.
B. en W. stellen voor een pensioen te
verleenen van flöl 'sjaars, welk voorstel
zonder discussie of stemming wordt aan
genomen.
VII. Voorstel van B. en W. tot rooiing
van 7 boomen aan de Londensche kaai.
B. en W. stellen voor 7 olmen te rooien,
waarvan een onverwijld, aangetast als hij
is door den iepenspintkever.
De heer de Veer vraagt of de toepas
sing van het geneesmiddel tegen dien
kever niet nadeelig werkt op de boomen,
waarop de heer den Bouwmetster antwoordt,
dat van al de met het geneesmiddel be
handelde boomen slechts één geetorven is.
Het voorstel wordt hierop zonder stem
ming goedgekeurd.
VIII. Verzoek van het Tramcomité Lants-
e. s. om
Zich grondende op een advies van de
Kamer van Koophandel en Fabrieken,
stellen B. en W. voor gedurende 20
achtereenvolgende jaren een subsidie van
f1000 'sjaars te verleenen, onder voor
waarde evenwel dat Middelburg en Vlis
singen steeds op volkomen voet van ge
lijkheid zullen worden behandeld, zoowel
ten aanzien van het aantal ritten, als ten
opzichte van de tarieven per rit en per
kilometer.
De heer Wisboom Verstegen zou gaarne
zien, dat alle voorwaarden beter gepreci
seerd werden, doch berust er in, nadat
door de heeren van Teylingen en de Veer
er op gewezen was, dat dezelfde voor
waarden, die Provinciale Staten stelden
bij het verleenen hunner subsidie, ook
hier zullen gelden. De heer de Veer, die
vroeger stemde tegen de subsidie aan het
comité den Bouwmeester c. s., zal nu
voor de subsidie stemmen; hij deed dit
vroeger wegens het rijden op Zondag enz.,
doch bij nader inzien is hij tot de con
clusie gekomen, dat zijne bezwaren niets
met de subsidie te maken hebben en de
gevolgen er van geheel komen voor reke
ning der Tramonderneming.
De heer Schorer doet het voorstel om
de subsidie niet gedurende 20 maar ge
durende 10 achtereenvolgende jaren te
verleenen.
Dit kan niet, zegt de heer Sprenger,
dewijl alle andere gemeenten een subsi
dietermijn van 20 jaar stelden, terwijl de
heer de Veer er op wijst, dat, volgens
voorwaarde door de Provinciale Staten
gesteld, een bedrag van f63000 moet ge
vonden worden uit subsidiën van gemeen
ten, andere instellingen en particulieren
en de heer van Teylingen zijne vrees
uitspreekt voor het nadeel dat de Tram
onderneming zal lijden door aanneming
van het voorstel Schorer.
Dat voorstel wordt verworpen met 11
tegen 6 stemmen, die der heeren Wis
boom Verstegen, van der Harst, Koole,
Schorer, de Rijcke en de Veer, terwijl
daarna het voorstel van B. en W. wordt
aangenomen met 13 tegen 4 stemmen, die
der heeren van der Swalme, van der
Harst, Koole en de Rijcke.
IX. Staten oninbare posten belasting op
de honden over 1900 en 1301.
Beide staten, respectievelijk ten bedrage
van f 4,50 en f 29 worden zonder stem
ming op die sommen vastgesteld.
X. Staat oninbare posten inkc
ting over 1897.
Ook deze staat wordt tot een bedrag
van f 816,62s goedgekeurd.
XI. Adres van M. Buijsman betreffende
weerkaartjes.
Adressant verzoekt eenige weerkaartjes,
uitgegeven door het Koninklijk Meteoro
logisch Instituut te De Bilt (Hoofddirec
teur Dr. Maurits Snellen) aan de gemeente
te mogen leveren om die op verschillende
plaatsen aan te plakken. B. en W. ach
ten echter geen gemeentebelang bij het
uitgeven van weerkaartjes betrokken en
concludeeren derhalve tot afwijzing van
het verzoek. Die conclusie wordt zonder
discussie of stemming aangenomen.
XII. Voorstel van B. en W. tst wijziging
van art. 1 litt. A van het tarief voor de le
vering van duinwater.
Aangezien aan B. en W. ter oore was
gekomen, dat een gebruiker van duinwa
ter verscheidene geheele nachten duinwa
ter gebruikt om een riool door te spoelen,
waartegen volgens de bestaande verorde
ning niets te doen is, stellen zij eene
wijziging voor.
De heer van Bunnee zou het rationeeler
vinden, dat hier namen genoemd werden.
Dat kan niet, zegt de heer Sprenger.
Overtreding is niet gepleegd en zulke
zaken worden gewoonlijk door buien of
anderen aan het licht gebracht. Dus
gaat men af op praatjes, antwoordt de
heer van Dunné. Met die wetenschap
moet ik aarzelen aan B. en W. de be
voegdheid te verleenen, welke de wijzi
ging bevat.
Er is niet op praatjes afgegaan, repli
ceert de heer Sprengerde pleger van het
feit heeft het bekend, maar zag er niets
onrechtmatigs in.
De heer Tak stelt voor aan de wijzi
ging toe te voegen, dat er beroep zal zijn
op den gemeenteraad, hetgeen wordt aan
genomen met 9 tegen 8 stemmen, die der
heeren Sprenger, van der Swalme, Snouck
Hurgronje, Verhage, Van Teylingen, van
de Ree, Koole en de Rijcke. Daarna
wordt het aldus geamendeerde voorstel
van B. en W. zonder stemming goed
gekeurd.
XIII. Wijziging gemeentebegrooting 1901.
De door B: en W. voorgestelde wijzi
ging wordt zonder discussie aangenomen.
XIV. Voorstel van B. en W. tot verhuring
van grond aan de Loskaai aan de firma II.
J. Bronkers Co.
B. en W. stellen voor de gevraagde op
pervlakte van 16,42 aren aan genoemde
firma te verhuren voor f82,10 per jaar,
telken jare met stilzwijgende verlenging,
wanneer geene opzegging heeft plaats ge
had, welk voorstel zonder bespreking wordt
goedgekeurd.
XV. Voorstel van B. en W. tot uitgift
van grond aan den Veerschen Singel in recht
van erfpacht aan G. Jongepier.
Het voorstel strekt om den grond, ter
oppervlakte van 362 centiaren, voor 25 jaar
in erfpacht te geven tegen een jaarlijkschen
canon van f 0,05 per centiare, welk voor
stel mede zonder discussie wordt aange
nomen.
XVI. Uitgifte in erfpacht van grond aan
de Nieuwepoortstraat aan A. Barentsen.
XVII. Ah voor van de Bleek aan P. J.
H. van Roo en J. Belderok.
XVIII. Als voor aan den Penninghoek-
singel aan L. J. P. Maas.
B. en W. stellen voor de gevraagde kleine
stukjes grond tegen een jaarlijkschen canon
van f 0,10 per centiare in erfpacht uit tc
geven. De meerderheid der Commissie van
Financiën en de Commissie van Fabricage
achten het verkieselijker zulke kleine per-
ceelen te verkoopen dan in erfpacht uit
tegeven.
De heer Sgrenger wijst op het grooter
voordeel dat uitgifte in erfpacht voor de
gemeente biedt, doch desondanks wordt het
voorstel van B. en W. verworpen met 13
tegen 4 stemmen die der heeren Sprenger,
Den Bouwmeester, Van der Harst en
De Veer. Hiermede het pleit ten voor-
deele van verkoop beslist zijnde, wil de
Voorzitter, nadat op voorstel van den heer
van Bunnee besloten was de perceelen te
onttrekken aan den publieken dienst, de
stukken renvoieeren naar B. en W. om
later een voorstel tot verkoop ter tafel te
brengen.
De heer Den Bouwmeester merkt op, dat
