NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 33.1901
Dinsdag 26 November
16e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
oitoonaiJi» m val.
VERSCHIJNT
Wed. S. J, DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Engeland en Transvaal.
Bekendmakin g.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
25 November 1901.
De Minister antwoordt in zijn Memorie
van Antwoord op een desbetreffende vraag
De principiëele beslissing in zake den
indirecten vaccinedwang zal eerst kunnen
genomen worden bij een algemeene her
ziening van de wet op de besmettelijke
ziekten. Intusschen zal een voorloopige
en partiëele ontheffing van den indirecten
vaccinedwang voor enkele bijzondere
scholen worden voorgesteld, iets, waar
voor het ontwerp reeds in bewerking is.
's vlug.
Intusschen zouden wij wel willen vragen
dat in dergelijk ontwerp alle Chr. bewaar
scholen en Chr. lagere scholen mochten
begrepen worden; opdat allen die nood
gedwongen tot de inenting overgaan, en
dat wel zoo laat mogelijkdit voortaan
kunnen nalaten en hunne kinderen ook
naar de Chr. bewaarschool kunnen zenden.
In Arnhem sprak verleden week ds. Ru
dolph. Debat werd geweigerd aan socialis
ten. Hierin is niets vreemds. Ook een ver-
eeniging is souvereine in haar kring, en
vrij of zij al dan niet aan een togenstandcr
debat geelt.
De redactie van Eet Volk plaatste hierop
't volgende bericht:
■üAntirev. domperij. Een paar partijgenoo-
ten konden onverrichter zake huiswaarts
koeren, het publiek aan de eenzijdige voor
lichting van den amateur-beul overlatend".
Derhalve nu geen debat gegeven werd,
laat Troelstra den spreker in het openbaar
uitschelden.
O, zij zijn zoo fatsoenlijk en verdraag
zaam, socialisten, die in Ret Volk schrijven.
Wilt gij nu een staaltje van de manier
waarop zij hun klantjes voorlichten
Hier is het.
Antirevolutionaire lichtschuwheid. Wilde
ds. Rudolph geen debat toestaan, intus
schen heeft nu deze heer in Goes weer
hetzelfde uitgehaald. Sprekende over: het
huisgezin en het maatschappelijk vraag
stuk, gaf hij eerst flink op het socialisme
af en toen er van onze zijde debat ge
vraagd werd vond hij dat met den voor
zitter onnoodig. Wat is dat anders dan
lichtschuwheid, domperij
Nu moet men weten dat de heer Rudolph
optrad voor don Chr. Volksbond, waarvan
stellig het meerendeel dor leden liberaal
is, terwijl in het bestuur slechts één an
tirevolutionair zitting heeft, de meerder
heid, en ook do voorzitter, de heer J. M.
Kakekeeke is liberaal.
28
feuilleton.
Schetsen uit het leven van Napoleon I)
XXIII.
PRUISEN VERNEDERD.
Reeds bij het eerste treffen, bij Saalfeld,
word een deel van het Pruisische leger mot
zijn bevelhebber, den jeugdigen prins Lode-
wijk, zoon van Ferdinand van Pruisen, den
broeder van Fredorik don Groote in de pan
gehakt. (10 Oct.; Vier dagen later leed
de hertog van Brunswijk een beslissende
nedorlaag bij Jena en Auerstadt. De hertog
werd gewond woggedragen. Bij Auerstadt
voerde hij de eene helft des legers aan tegen
Davoust; terwijl de andere helft onder
Hohonloho den kamp had tegen den Fran-
schen Keizer, die in persoon de zijnen
slagwaarts leidde. De Pruisen verloren meer
dan 50 duizend dooden en gewonden. Ko
ningin Louise vluchtte met hare kinderen
naar Memel. Onderweg brak een der vee-
ren van het rijtuig; en er was niemand
in den eenzamen omtrek die behalve een
enkele bediende, hulp kon verschaffen.
Dit waren pijnlijke uren voor de diep ver
nederde vorstin. Zij verliet met hare kin
deren het rijtuig en zij zotton zich aan den
kant van den weg neder. De jongsten
Ons dunkt, laatstgenoemde heer zal wel
nooit gedacht hebben dat hij nog eens zou
worden ingedeeld bij de «antirevolutionaire
lichtschuwers" en «dompers".
En dan ds. Rudolph lichtschuw! Hij
die zoowat met alle woordvoerders der
socialisten in debat is geweest, en volgens
zijn eigene open en openlijke verklaring
bereid is te Goes met wien ook uit het
socialistische kamp te komen debatteeren.
Welk een voorstelling het volkje van «Het
Volk" toch wel van zoo'n lichtschuw ge
slacht en zoo'n geducht medestander in
Goes moet gekregen hebben.
Die medestander zoo vernamen wij
is de heer Krijgsman.
Een eerbiedwaardig autodidact of self
made-man (man die zonder studie-hulp en
door eigen inspanning tot hoogeren rang
is opgeklommen) is de nu pas overleden
nestor der tweede kamer, de heer J. F.
Jansen, burgemeester van Tilburg, geweest.
Hij begon namelijk zijn verdienstelijke
loophaan als bakkersknecht in zijn ge
boorteplaats, Drunen, waar hij, na zijn
patroon nauwgezet en ijverig gediend te
hebben, met diens weduwe in het huwe
lijk trad en nu het hoofd werd van de
zaak, welke hij nog geruimen tijd bestu
ren bleef; 27 jaar oud, in 1851, werd hij
tot lid van den Drunenschen raad geko
zen, tot welke functie hij geroepen werd
om het scherpe en gezonde oordeel, dat
zijn mede-gemeentenaren in hem op prijs
stelden, terwijl hij later als secretaris
dierzelfde gemeente zich administratieve
bekwaamheden eigen maakte, welke hem
in het vervolg zijner carrière uiterst te
stade zijn gekomen. Negen jaar later, in
1860 volgde zijn benoeming tot burge
meester van Drunen, in welke waardig
heid hij, weder negen jaren later, naar
Tilburg werd verplaatst, toenmaals nog
een vrij onbelangrijke plaats, maar die
tijdons zijn burgemeesterschap aanmerke
lijk is uitgebreid en in bloei toegenomen.
Wij kunnen volstaan met de publicee
ring van de navolgende telegrammen:
Uit Pretoria wordt geseind, dat Kit
chener gelast heeft ieder soldaat te velde
op Kerstmis een plumpudding, een pint
bier en een kwart pond tabak te ver
schaffen. De kosten zijn op 320,000 pond
sterling geschat.
Niet de «lord" maar zijn broeder schijnt
op te zijn en is ook al op de terugreis.
De lord is nog springlevend.
schreiden van hoogor; en de troostelooze
Vrouwe had niets om hunnen honger te
stillen. Zij weonde. Doch spoedig richtte
zij zich op on zong een liedje om de kin
deren op te vroolijken. Hare beide oudste
knapen Frederik en Wilhelm zond zij naar
een naburig veld om blauwe korenbloemen
te plukken. Daarvan vlocht zij kransen
waarmede zij de blonde hoofden van hare
jongens sierde.
fDe beide knapen, die hunne lieve moeder
vroegtijdig hebben moeten missen, zijn later
beiden koning van Pruisen geworden. De
jongste der twee, Wilhelm, die in 1888 op
hoogen ouderdom stierf, werd in 1871 keizer
van Duitschland, na zich in den Fransch-
Duitsehen oorlog meesterlijk gewroken te
hebben over den smaad, 64 jaar geleden
zijne lieve moeder en zijn vaderland aange
daan. Zooals bekend is zijn blauwe koren
bloemen altijd de lievelingsbloemen van den
Duitschen keizer gebleven.)
De gevolgen van deze nederlagen waren
verpletterend. Kracht en moed waren den
verschrikten Pruisen allerwegen ontzonken.
De sterkste vestingen gaven zich zonder slag
of stoot aan den overwinnaar over. Nog in
dezelfde maand deed Napoleon zijn intrek
in het fraaie paleis der geliefde koningin
Louise. Te Potsdam bezocht hij het paleis
van Frederik den Groote en plengde een
traan op het graf van dozen onsterfelijkon
Trouwens de Boeren ook, vooral in
Oranje Vrijstaat.
Daar gebeurt meer dan Kitchener weten
wil; ook al vond hij eenige afleiding in
het verrassen en gevangen nemen van
Ackermans commando, waarvan alleen de
bevelhebber met een paar van zijn volge
lingen wisten te ontsnappen.
Inmiddels heeft het ministerie van oorlog
te Londen het aanbod aangenomen van de
Canadeesche regeering om nog 600 bereden
manschappen van Zuid Afrika aan te
werven.
Of de Engelsche kapitein Elliot ook loon
naar werken ontving?
Hij had 't geluk aan 't hoofd eener
kolonne Engelschen en Zoeloe's welke
laatsten voor Boerenstrooptochten vreesden
en zich bij hem «aangesloten" hadden, de Boe
ren naar de bergen te drijven; doch hij zelf
en drie andere officieren sneuvelden. Van
meerdere vei liezen rept het verhaal natuur
lijk niet.
Uit Johannesburg komt ook weer een
treurig bericht. Twee burgers, die zich
hadden overgegeven, Werneck en Meyer
genaamd, en in het concentratiekamp ver
blijf houdende, werden voor den krijgsraad
gebracht en schuldig bevonden aan po
gingen om de overige burgers die zich
hadden overgegeven, te overreden, weer
op commando te gaan en den neutraliteits-
eed te schenden. Werneck werd ter dood
veroordeeld en doodgeschoten, Meyer werd
tot levenslangen dwangarbeid veroordeeld.
De roofpolitiek wordt brutaler. Er is
namelijk een begin met het regeeringsplan
gemaakt om ex-soldaten en anderen land te
verschaffen in den Vrijstaat. Verscheidene
vroegere Yeomen zijn heengegaan om de
regeeringsboerderijen in het Thabanchu-
district te bezetten.
Er zijn weer vier Hollanders en drie
Afrikaanders uit hun „gevangenis" te
Peniche, in Portugal, ontsnapt; en heb
ben aan de Telegraaf een verhaal gedaan,
waaraan wij het volgende ontleenen:
Het zijn jonge mannen, die er als vreed
zame burgers uitzien. Niets in hun gelaat
verraadt hoe zij geleden hebben, niets,
behalve misschien de buitengewone melan
cholie, die uit hun blikken spreekt.
Zij behoorden tot een commando van
500 man, dat bedreugd werd door duizen
den Engelschen ingesloten te worden.
Reeds dachten zij langs slechts hun bekende
voetpaden te ontsnappen om zich weder bij
hun commando's te kunnen voegen, toen
zij aan de Portugeesche grens, bij Komati-
poort, werden aangehouden door Portu-
geezen. Dat was op den 23en September 1900.
held. Maar de zuil die deze groote vorst
eenmaal gesticht had ter herinnering aan
een overwinning in 1763, door hem op de
Franschen behaald, liet Napoleon wegbreken,
terwijl hij zich de veroverde vaandels uit
dien tijd en den degen van den grooten
Frederik toeëigende en naar Parijs deed
overbrengen. Op een zijner tochten van Berlijn
naar Potsdam werd Napoleon overvallen door
een hevig onweder, waardoor hij genoodzaakt
was in een landhuis een schuilplaats te
zoeken. Het was het huis van een jachtop
ziener van den koning van Saksen. Nog
enkele anderen hadden onder zijn vriendelijk
dak tegen het onweder een schuilplaats
gezocht. Onder ben was een vrouw die
den Keizer herkende. «Hoe kent gij mij
vroeg hij.
«Sire, ik was mét u in Egypte."
»En wat deedt gij in Egypte?"
«Ik was de vrouw van een officier, die
in uw dienst gesneuveld is. Sedert heb ik
een jaargeld gevraagd voor mij en mijn
zoon, doch uwe regeering heeft dit altijd ge
weigerd omdat ik een vreemdeling ben."
Napoleon zag haar op deze mededeeling
vriendelijk aan enzeide: «Welnu Mevrouw,
gij zult een jaargeld hebben en voor de
opvoeding van nw zoon zal ik eens zorgen."
Napoleon was slim genoeg den Berlijners
geon overlast aan to doen. Integendool, hij
Nadat zij zich gewillig hadden' laten
ontwapenen, werden zij per spoor naar
Lorenzo Marques gebracht. Eerst liet men
hen vrij kampeeren onder de tenten, maar
op een bevel uit Engeland werden zij toen
binnen ijzerdraad-omheiningen opgesloten.
Vijf van hen, die zich verstout hadden,
het verzoek te doen, om in Zuid-Afrika te
mogen blijven, werden in ijzeren kooien
naar Lissabon gebracht, waar zij in een
strafgevangenis werden opgesloten, alleen
omdat zij verzocht hadden als gevangenen
dicht hij hun vaderland te mogen vertoeven.
Geheel van kleeding ontbloot, kwamen zij
te Lisabon aanalles hadden zij aan matro
zen verkocht om een weinig voedsel te
kunnen krijgen.
Met hen vertrok een convooi van 800
andere gevangenen naar drie verschillende
plaatsen in PortugalPeniche, Alcoba<;a en
Caldas-daRheina.
Onze zeven Boeren gingen naar Peniche,
maar vóór zij daar aankwamen, moesten zij
vier-en-twintig uur loopen met hun bagage
op hun rug, zonder eten of drinken. Overal
langs den weg lagen Boeren uitgeput door
honger, vermoeienis en koorts.
Den volgenden dag kregen zij een half
klein broodje en een kop koffie. Daarna
twee keer per dag snijboonen en 'I, pond
brood.
Toen de oorlog uitbarstte, zoo vertelde
een hunner, J. Tlieron genaamd, vereenigde
zijn vader, een grijsaard van 72 jaar, zijn
huisgenooten om zich. In eenige woorden
legde hij elk uit, wat zij te doen hadden.
Op zijn kosten zouden zes z$ner
zonen uitgerust worden, de zevende, de
jongste, zou bij hem blijven en zou mede
voor de vrouwen, de kinderen en de
goederen zorgen.. De andere zonen gingen
bij het commando van De la Rey.
Op een morgen kwam het leger van
Generaal Plumer op Theron's gebied. De
grijsaard bevond zich juist te paard voor
zijn woning. Op bevel van den Engelschen
officier werd hij gevangen genomen met
zijn vrouw, die even oud is als hij, en zijn
kinderen, behalve eenEn onder de
oogen van de geheole familie werd de
hoeve in brand gestoken, werd alles ver
nield en verwoest. Terwijl de vlammen
opstegen en den hemel rood kleurden,
terwijl de muren met geweld instortten
werden de oude Theron en de zijnen voort
gedreven, twaalf KM. ver, tot aan de hoeve
van een zekeren Robenheimer. Daar zetten
de Engelschen hun vernielingswerk voort
de vrouw van Robenheimer en diens vier
kinderen sloten zich bij de familie Theron aan.
Wat is echter varï' het zevende kind van
Theron geworden?
behandelde hen vriendeljjk. Alleen tegen
den adel, dien hij voor de bewerkers van
den oorlog hield, en tegen de bloedver
wanten van den doodelijk gewonden hertog
van Brunswijk, liet hij zich bitter uit.
Tot deze laatsten zeide hij, dat de hertog
ouder en wijzer had moeten zijn dan de
jonge vorstelijke gelukzoekers die den oorlog
hadden gezocht. «De staten van Brunswijk",
zoo snauwde hij hun toe, «zjjn in mijne
macht. Voor mijnen gevallen tegenstander
heb ik alle achting, maar een gevallen
Pruisisch generaal kan geen vorst zjjn."
Jegens de leden van het koninklijke huis
daarentegen was hij zeer welwillenden in
de zaak van den prins van Hatzfeld legde hij
zelfs een weinigje zielenadel aan den dag.
Deze prins namelijk was het hoofd van het
burgorlijk bestuur in zijn stad. Napoleon
had hem deze betrekking laten behouden,
op voorwaarde dat hij zich met niets zou
inlaten dan met zijne betrekking. Hatzfeld
beloofde dit en verbrak zijn belofte. Hij
schreef geheime brieven aan zijn koning,
waarin hij hem van den stand van zaken
en van de plannen der Franschon op de
hoogte hield. Een dier brieven viel den keizer
in handen en Hatzfeld werd voor den krijgs
raad gedaagd. Vele Fransche generaals
wenschten dat de Keizer hem deze misdaadniet
zou toerekenen. Ten einde raad besloten zij
nog eon laatste redmiddel aan te wenden.
Bij de nadering der Engelschen heeft
hij zich niet ver van de hoeve verborgen
in een boschje langs een muur. Daar bleef
hij onbeweeglijk stil zitten en zag zijn huis
verbranden en de Engelschen van negen
uur 's ochtends tot zeven uur 's avonds
heen en weerloopen. Toen is hij wegge
vlucht, en na den geheelen nacht geloopen
te hebben, ontmoette hij een Boeren-com-
mando en bleef toen „in het veld" tot hij bij
Komatipoort gevangen genomen werd.
Wat de andere familieleden betreft, men
heeft vernomen, dat de echtgenoote van
Theron te paard met twee harer kinderen
een commando bereikt heeft. De vader van
Theron bevindt zich in een concentratie
kamp. Een ander van het zevental, De
Klerk, heeft vernomen dat twee zijner
kinderen zijn overleden.
Ondanks alles hebben zij nog zulk een
vertrouwen in de rechtvaardigheid van
hun zaak, in de dapperheid en den moed
van hen, die voortstrijden, dat zij nog
steeds aan de overwinning gelooven.
Gelooft gij dat zij naar Nederland zijn
gekomen om daar te blijven Nooit, slechts
één gedachte bezielt hen, terug te keeren,
daar te strijden en te blijven strijden.
De namen der zeven helden zijnDrie
broers Theron, J. de Clercq (hun zwager),
A. Wezers, Duys, en G. de Klerk.
Goe» De Militieraad zal voor deze ge
meente zijne zitting houden op Donderdag
12 December 1901 des morgens te 91/,, uren,
in het Tehuis voor Militairen, Nieuwstraat G
no. 223 te Middelburg.
Deze zitting is bestemd tot het doen van
uitspraak omtrent alle lotelingen.
In persoon moet voor den militieraad in
zijne zitting verschijnende loteling, die vrij
stelling verlangt wegens ziekelijke gesteldheid
of gebreken, of gemis van de gevorderde
lengte.
Er wordt op gewezen dat zij die bij de
loting geen redenen van vrijstelling inbrachten
dit later bij den Militieraad nog kunnen doen,
en dat opgave van reclames bij de loting niet
voldoende is, maar door belanghebbenden ten
dienende dage bij den Militieraad zelf moet
geschieden.
Nog wordt in herinnering gebracht dat het
voor de lotelingen, die vrijstelling verzochten
wegens broederdienst of eenige zoon, zeer
gewenscht is persoonlijk voor den militieraad
te verschijnen, daar vergissingen in de stukken
of nalatigheid door andere omstandigheden,
oorzaken kunnen zijn dat zij tot den dienst
zouden worden aangewezen, zonder recht op
beroep bij Gedeputeerde Staten.
Wanneer een loteling, uithoofde van ziekte
of gebreken, buiten staat is voor den militie
raad te verschijnen, moet daarvan eene onge-
Zij verborgen Hatzfeld in 't paleis, en namen
den schijn aan of zij hem gevangen genomen
hadden. Zij waarschuwden zijne gemalin welk
gevaar haren echtvriend dreigde. Zij begaf
zich terstond naar 't paleis, waar zij nog maar
net in tijds aankwamwant de krijgsraad
was reeds vergaderd en de bode naar den
Keizer op weg om den hewusten brief te
vragen die als bewijsstuk tegen Hatzfeld
moest dienen. Snikkende viel mevrouw H.
den Keizer te voet en smeekte hem om
genade voor haren man. En de Keizer
liet zich verbidden. Hij nam den bewus-
ten brief, toonde hem aan de gravin en
zeide: «Wiens schrift is dit?"
«Van mijn man, Sireik m*et het be
kennen, hij is schuldig."
«Welnu, werp den brief dan maar dade
lijk in 't vuur. «Ziezoo", voegde hij er bij,
nadat zij zijn wenk had opgevolgd, «als zij
nu straks om den brief komen om als
bewijsstuk te dienen, dan heb ik hem niet
meer; en dan moeten zij uw man bij ge
brek aan bewijs vrijspreken."
En zoo geschiedde het ook. Hartzfeld
werd in vrijheid gesteld; en hechtte zich
sinds dien tijd met een bijzondere oprecht
heid en genegenheid aan den overwinnaar
zijns heeren.
(Wordt vervolgdJ
