usse
ge.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
ude Keien,
No. 24.1901.
Zaterdag 9 November.
16e Jaargan;
Boogerd,
R, Goes.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Bullenlandscb Overzicht.
avond
w*
NECIT
uwers?
wilt
van
er cl.
EN:
F (Vlaskaf),
NEN,
VOEDER-
0 per 100 K°.
soorten
L.
oogerd,
ars,
KOE,
uitvaars
rken
aars
iars,
eid
M(in
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
(Walcheren),
in het kerk-
Krugersdorp
iwal North.
cents verkrijg-
L. MELSE op
12 Nov., ten
"-Afrika.
r. „Nederland
heeft
enteraad candi-
woord als
regeeren der
en dringend
heer hunne
it Bestuur,
NNAAR, Secr.
burg.
P
GESCHIERE
n haar 3e kalf,
d e k e r k e.
over de rek.,
Souburg.
aagd
kilo (netto),
agtekerke.
November, bij
udekerke.
F
LOUWERSE,
EMSE, te St.
wame
or
ruiningen.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummersQ,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
EEL,
w e p o 1 d e r.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel
8 November 1901.
Werkzaamheid van het Kabinet.
De Haagsche correspondent der lib.
Nieuwe Gron. CL roemt volgenderwijs de
werkzaamheid van het nieuwe Kabinet
Dat de Kegeering, druk in 't begrootings-
werk, nog weinig anders van zich heeft
laten hooren dan «intrekking" van wetsont
werpen, kan niet verwonderen. Er is tijd
noodig om hetzij ter vervanging van de
teruggenomen ontwerpen, betzij tot wijziging
van de gehandhaafde of voor geheel nieuwe
goed beslagen ten ijs te komen.
En dat de nieuwe bewindslieden zich
daartoe beijveren, boort men algemeen; in
alle ministerieele bureaux wordt verzekerd,
dat er nooit te voren zoo bard gewerkt is
en zooveel, ten dienste van het hoofd van
het departement is voorbereid, toegelicht,
verzameld.
Speciaal ook op bet terrein van de ar
beidswetgeving wordt, naar men mij ver
zekert, niet stil gezeten. Sedert kort is in
de Parkstraat, in een ruim heerenhuis de
afdeeling «arbeid" van het ministerie van
Binnenlandscbe Zaken gevestigd; en daar
wordt duchtig gearbeid. Van betrouwbare
zijde is mij bijv. medegedeeld dat de nieuwe
«beroepswet", in verband met de ongeval
len-verzekering ongeveer gereed is om naar
den Raad van State te worden gezonden
dr. Kuyper schjjnt met de invoering van
de ongevallenwet zooveel spoed te willen
maken als slechts mogeljjk is. Van daar
dan ook dat van het aan vankei jjk voornemen
om reeds hij de invoeringswet de ongevallen
verzekering ook tot de zee-visseherij en den
landbouw uit te breiden, is afgezien en
eerst later een afzonderljjke voordracht
daartoe is te verwachten, waarvoor intus-
schen ook alle gegevens reeds bijeen en de
noodige ontwerp-voorstellen in bewerking
zijn.
Voorts verluidt dat onder de eerste be
langrijke voordrachten, die van het Kabinet
zijn te wachten, de octrooiwet behoort, die
ter indiening gereed moet zijn en een «ver
beterde" editie der herziening van de tarief-
wet, waaraan bjj Financiën de laatste hand
wordt gelegd, doch die er zoo zegt men
mij bij lange niet zoo protectionistisch
zal uit zien als het stembus-geschetter der
rechterzjjde liet verwachten.
Wij zpn van meening dat niet aan staats
universiteiten maar een vrije universiteit
van dezelfde richting als die welke de
vader of voogd voor zjjn zoon of pupil de
eenig juiste acht, de opleiding der studen
ten behoort te geschieden.
Men heeft van staatkundig ons bevriende
zjjde het hooger staatsonderwjjs voor toe
komstige juristen uit utiliteits-oogpunt
verdedigd.
Dit is onzes inziens een kink in den
kabel, een schalm uit den keten van »de
vrije (openbare) school voor heel de natie".
Bovendien, hoevelen leden reeds schip
breuk aan- hun geloof, middellijkerwijs
door het onderwijs aan de staats-universi-
teiten
Vraag daar dr. Bavinck, vraa« er dr.
Kuyper, vraag er mr. Anema, op wiens
bowaarde zuiverheid men zich beroept, zei
ven maar eens na.
Of trekt het niet de aandacht dat zoo
veel zonen van orthodoxe ouders, vooral
van rechtzinnige predikanten op de hooge-
school tot het moderne kamp overliepen
en thans als moderne predikanten in dé
kerk bezig zpn hetgeen vader gebouwd
had, af te breken, hetgeen deze geplant
had, weer uit te rukken?
Rebben de namen: Zegers, Rademaker
Ris Lambers, Bax, Bahler, en zoovele an
deren hier niet wat te zeggen?
j)n ook onder de dokters en juristen
ook in Zeeland wij zullen geen namen
noemen kennen wij zoons van recht-
zinnige ouders, ijverige voorstanders der
£br. school, doch die mets hebben van
moeders geloof of vaders rechtzinnigheid
zijn 't te Leiden of Amsterdam
goiwi VJ1 v auoi O xouilhZUIilllglieiCl
't te Leiden of Amsterdam, té
zij Zyu L uöiuen 01 ümsieraa
Utrecht of Groningen kwijt geraakt,
Of wjj dan voorbjjzien, dat prof. Domela
Nieuwenhuis in Groningen, en enkele pro
fessoren in de theologie aan drie der vier
universiteiten nog geloovig zijn
Wel neen. Maar het zijn witte raven,
uitzonderingen die den regel bevestigen.
En die regel is dat aan de rijks-hooge-
scholen het onderwijs gegeven wordt in
modernen geest.
Een onderwijs, niet tot Christus, maar
zoo ver mogelijk van hem af.
De moderne predikant dr. Roessingh
heeft in de jongste vergadering van den
Protestantenbond verteld dat „een belang
rijk deel der tegenwoordige kiezers, door
kerk, school en jongelingsvereeniging is
opgevoed geworden in dat christendom
hetwelk zich uitspreekt in de dogmatische
vormen der vierde eeuw".
Menig eenvoudig lid onzer jongelings-
vereenigingen zal van verbazing opsprin
gen bij 't vernemen van een nieuws dat
hem tot een dogmaticus stempelt, zoo
knap, als hij wel nooit gedacht zal heb
ben te zullen worden.
En dat de cbr. school ook al zulke
knappe dogmaticusjes heeft gevormd, zal
menig chr. onderwijzer verbouwereerd
doen opzien.
Men weet 't dan nu: de kiezers met
bun vierde-eeuwsche dogmatiek hebben
ons het ministerie-Kuyper bezorgd. En
onze jongelingsvereenigingen hebben deze
kiezers zoo dogmatisch gemaakt, om van
kerk en school maar te zwijgen.
Of deze doctor ook op de hoogte is van
den arbeid dezer drie.
Mr. Yeegens schrijft in bet Volksblad
Sedert dat tijdstip (eerste uitbreiding
van het kiesrecht) is de kracht der li
berale partij gebroken. Al beeft zij ver
volgens nog eenige jaren voortbestaan,
hare ontbinding kon slechts een quaestie
van tijd zijn en is thans voltrokken.
Met deze mededeeling trouwens geen
nieuws is tevens voor de zooveelste
maal het feit erkend, dat de liberale partij,
jaren aaneen, niet anders zich van de macht
in Staten en Kamers heeft kunnen ver
zekeren, dan door een kunstmatig, dat wil
zeggen door census, knipschaar, en brutaal
gezicht, bijeen gehouden meerderheid.
Feitelijk minderheid in den lande, is zij
op deze bedriegelijke wijze, meer dan een
kwarteeuw beer en meester geweest.
Tot bet leeinen voetstuk onder baar weg-
brokkelde en het ijzeren beeld uiteenviel.
Eenige belangrijke cijfers in verband
met de sterfgevallen in de concentratie
kampen zijn in Engeland verspreid ge
worden.
Wij drukken ze over.
Aantal blanken in de kampen 109 dui
zend. Kinderen 54 duizend. Gestorven
in September 2411, waarvan 1964 kinderen.
Het totaal cijfer der sterften geeft een
verhouding aan van 264 per duizend.
De sterfgevallen bij kinderen een jaar-
lijksche verhouding van 433 per duizend.
Het jaarlijksch sterftecijfer van Enge
land is slechts 18 per duizend per jaar.
Onthoudt dus wel deze cijfers.
18—264—433.
18 op de duizend sterfgevallen in En
geland
264 op de duizend sterfgevallen in de
kampen
433 op de duizend sterfgevallen van
kinderen in de kampen.
Wat een oceaan van jammer zijn die
kampen
Het aantal kinderen, in die kampen in
4 maanden tijds gestorven bedraagt 5209.
En wel: in Juni 576; in Juli 1124; in
Augustus 1545; in September 1964, en
dat nog maar volgens Engelsche, volgens
officiëele opgaaf!
In werkelijkheid zijn 't er allicht nog
meer!
Het', wordt meenens met de verwikke
lingen tussehen Frankrijk en Turkije,
tusschen de Duitsche studenten en Cham
berlain.
Omtrent den voorgenomen oorlog ver
neemt men alleen dat het Fransche eska
der onder bevel van admiraal Caillard te
Mytilene gesignaleerd is; dat te Toulon
met alle kracht gewerkt wordt aan de
toebereidselen tot den oorlog en dat de
Sultan van zijn zijde eveneens alle voor
bereidende maatregelen heeft genomen om
zijn land te verdedigen. De versterkingen
van de Dardanellen zijn in gereedheidde
havens van Smyrna en Salonica van on-
derzeesche torpedo's voorzien. De Turksche
troepen in Constantinopel en Klein-Azië
worden gemobiliseerd en alles is voorbe
reid om een landing van Fransche troepen
te beletten.
Doch, gelijk wij gisteren reeds meedeel
den, er is kans dat de quaestie een wen
ding neemt. De Fransche regeering, den
onwil der Kamer, de antipathie van het
volk en de vastberadenheid der Porte
ziende heeft eieren voor baar geld geko
zen, doch in een voriu die haar het hoofd
boven water doet houden.
De Fransche regeering wil het namelijk
doen voorkomen of ook Armenië wij
schreven abusievelijk gister Egypte baai-
dwars zit. Men kan echter zeker zpn,
dat alleen een ellendige geldzaak een strijd
om milioenen de hoofdoorzaak is, dat wel
licht duizenden menschen zullen worden
geruïneerd en gedood.
Welk een schijnheilig optreden weer.
De uitmoording van Zuid-Afrika door
de Engelschen laat Loubet koud. Zelfs
toen President Kruger aankwam te Mar
seille, scheelde bet een baar of hij ware
niet officieel verwelkomd.
Te Fashoda heeft een Fransch officier
na een heldhaftigen en onvermoeiden tocht
de Fransche vlag geplant voor de Engel
schen daar zijn. Alle mogelijke rechten
zijn aan de Fransche zijde. Maar Mar-
chand krijgt bevel zijn vlag neer te halen
en aan den Engelschen overweldiger de
plaats te ruimen. Dat behoorde zoo.
Maar nu twee schatrijke ingenieurs een
vordering van eenige millioenen op den
Sultan hebben voor kaden, die deze van
hen gekocht heeft en die hij niet kon be
talen, een vordering van vijf en twintig
jaren waarbij zij de woekerrente van 12%
's jaars eischten, nu staat de Fransche re
geering op haar achterste beenen en neemt
bet voor deze twee millionaire op, maakt
van de aarzeling der Turksche regeering
een casus belli, zaak die recht op een oor
logsverklaring geeft, en waagt Frankrijks
en Turkije's zonen er aan. Niet het leven
maar het geld is hier derhalve het krach
tige rechts-argument dat de regeering eener
beschaafde natie bezielt. Laat ons zien
of zij zal durven doorzetten, na de ondub
belzinnig gebleken afkeuring der volks
vertegenwoordiging.
Frankrijk kan, zoo 't den oorlog ver
klaart, op nog een tweeden vijand rekenen,
een stillen vijand Duitschland die
zijn voordeel zal weten te doen met Frank
rijks mogelijke verhezen.
Maar het zal wel zoo'n vaart niet
loopen. Frankrijk zal zich met een tradi-
tioneele blokkade van Turksche havens en
de belofte van zoo spoedig mogelijke be
taling tevreden stellen en dan is tenminste
de eer gered.
Want Turkije is zoo ziek niet als het
er uitziet. Het zou zijn vijand nog wel
eens leelijk kunnen betrekken.
Ook en dit zeggen wij er bij al
heeft :t dubbel en dwars den politieken
dood verdiend, door de moorden op onze
Armenische broederen.
Li-Hoeng-Tsjang is eergisteravond orn elf
uur overleden. Hij is, naar Chineesche
uitdrukking, «gestapt op een draak om gast
te zijn hierboven." Te Peking, waar hij
ziek lag, werd het einde reeds enkele dagen
geleden tegemoet gezien. Zijn ziekte
maagzweer moest voor den ouden man
doodelijk zijn.
Met Li-Hoeng-Tsjang gaat de grootste
man heen, dien China in deze eeuwen heeft
opgeleverd, de Chineesche Bismarck, een
persoonlijkheid van breede beteekenis, niet
alleen voor zijn land, maar voor heel de
wereld.
Gedurende ruim 35 jaren is hij altijd de
onmisbare man geweest, die zoowel den
binnenlandsohen toestand van China be-
lieerschte, als China's betrekkingen tot de
buitenlandsehe mogendheden regelde.
Hij werd in 1822 te Hofei geboren. Hij
was achtereenvolgens ambtenaar, krijgsman,
staatsman, en in alle drie onderscheidde
hij zich bijzonder.
jjUZijn omgang met den Engelschen gene
raal Gordon tijdens den opstand der Taipings
doordrong hem van de noodzakelijkheid van
groote hervormingen. Eu hij heeft zich
daarin ook weten te kwijten. Sedert 1869
was hij, natuurlijk met tnssehenpoozen van
meerdere of mindere ongenade, minister,
onderkoning, groot-kanselier, al naar 't den
Keizer geviel, en ook in deze drie functiën
wist hij zijn land onschatbare diensten te
bewijzen.
Hiervan zou een boekdeel te vullen zijn,
doch wegens de kleinheid van ons blad
moeten wij met deze algemeene mede
deeling volstaan.
De ongelukkige oorlog met Japan deed
hem het gele buis, den rooden knoop en
de drieoogige pauweveër verliezen; doch
toen Japan zijn zegetocht voortzette en
minister-president Ito met niemand wilde
onderhandelen dan met Li-Hoeng-Tsjang,
was de Chineesche regeering wel verplicht
hem in al zijne waardigheden te herstellen.
Trouwens het bleek nu voldoende, dat Li*
de meest vertrouwbare raadgever der kroon
was geweest.
En Li werd de redder van zijn land.
Hij maakte de reis naar Japan, waar hij
hartelijk ontvangen werd. Een moordaan
slag op hem in de straten van Simonoseki ge
pleegd, waarbij een lid van de Soski hem een
kogel in de wang schoot, was zeker niet
van geringen invloed op de vredesonder
handelingen.
Op 17 April 1895 teekende Li hettrac-
taat. Nu werd Li de groote man, hij kreeg
te Peking het ambt van Chung-Tang (groot
kanselier) en enorm is de invloed, dien hij
sedert dien tijd tot aan zijn dood gehad heeft.
Als staalje van Li's zonderlinge begrip
pen over rechtspraak; uit dezen tijd, vertelt
men dat er op zekeren dag een man vóór
hem werd gebracht, die een telegraafdraad
had doorgesneden. De man zag daarin geen
kwaad en snikkend beloofde hij dat hij
'tniet meer doen zou. Huil maar niet
zoo, goeie man, zei Li, ik zal wel maken
dat het niet meer gebeuren zal. En zich
tot de gerechtsdienaars wendend, riep hij
Kop af! De man werd onthoofd.
Een daad die wij hebben te beschouwen
in 't licht van den tijd, de zeden des lands
en zijn «godsdienst". Zij is trouwens ook
al jaren geleden.
Genoeg zij 't dat de man vele vijanden
had, maar ook door duizenden wordt be
treurd, niet het minst door den jeugdigen
Keizer eD de Keizerin-weduwe, die met zijn
heengaan hun hoofd en rechterhand verloren
hebben.
In Duitschland zijn de gemeenteraads
verkiezingen in de hoofdstad «the topic of
the day". Deze verkiezingen zijn over ver
schillende klassen van belastingschuldigen
verdeeld en duren verscheidene dagen.
Reeds nu weet men dat de liberalen
aan de verliezende band zijn.
Bij de verkiezingen voor de lagere klassen
der belastingen (de zoogenaamde derde af
deeling) hebben de sociaal-democraten in
Berlijn en de nauw-aangesloten voorstad
Charlottenburg, een overweldigende over
winning behaald. Voor 10 zetels werden
in Charlottenburg 7 sociaal-democraten bij
eerste stemming verkozen, voor de overige
drie kwamen zij met de liberalen in her
stemming. In de 16 Berlijnsche kiesdis
tricten werden 13 sociaal-democraten ver
kozen tegen slechts 3 liberalen.
Onder de gekozenen is ook dr. Karl
Liebknecht, zoon van Liebknecht.
Noodzakelijkheid van een rijk hloed.
™De herstelling van eene wankelende
gezondheid hangt af van de keuze van een
werkdadige hersteller. Als het bloed ver
armd is, als de roode lichaampjes verminderd
zijn, verdwijnen noodlottiger wijze de
krachten en allerlei sooit storingen doen
zich in het organisme voor. De bloedar
moede doet zich voor met alle bare onge
makken en het zijn de zwakste organen
die 't eerst worden aangotast.
De Heer H. Greutor, brievenbesteller te
Monnikendam, schrijft ons Bij deze geef
ik U mijne hoogste te vrodenheid te kennen
over hot verkrogen resultaat met de Pink
pillen. Mijne vrouw was jaren lang lijden
de aan uitputting, welke reeds zoover
gevorderd was, daf zij den vloer niet meer
kon veegen zonder te mooten uitrusten,
veel last van pijn in rug en lendenen, de
eetlust was geheel verdwenen, reeds stond
bij haar vast dat de tering spoedig een einde
S
Juft'r. GREUTER, volgens portret,
aan haar lijden zou maken en nu na 't
gebruik van zes doozen is zij dezelfde niet
meer, vroolijk en opgeruimd verricht zij
thans al hare huishoudelijke bezigheden.
Zij eet met smaak en graagte, die haar
kennen en die van het gebruik der Pink
pillen niets of weten staan verbaasd Over
deze gustige verandering.
Men moet eerst de koofzaak van het
kwaad bestrijden d. w. z. de bloedarmoede
door een krachtige hersteller, üe Pink
pillen zijn zeer werkdadig in dit geval en
als het bloed zich verrijkt heeft, als de
krachten zullen zijn terug gekomen, zal de
eetlust zich voordoen, de spijsvertering zal
gemakkelijk zijn en de maagstoringen zullen
zich niet meer doen gevoelen.
Vele ziekten voortkomende uit de ver
arming van het bloed kunnen door de Pink
pillen genezen worden, zooals bleekzucht,
neurasthénie, zenuwpijnen, heupjicht, rheu-
matiek en de algemeene verzwakking bij
man en vronw.
Prijs f 1,75 de doos f 9 per 6 doozen.
Verkrijgbaar bij Snabilié, Steiger 27, Rot
terdam, hoofddepothouder voor Nederland
en apotheken. Franco toezending tegen
postwissel.
Ook echt verkrijgbaar voor Middelburg
en omstreken bij Joh. de Roos, K 157
Vlasmarkt te Middelburg.
Men geve acht dat de echte Pink Pillen
van Dr. Williams zich in een houten kokertje
bevinden, met rooskleurig papier omwikkeld
waarop met blauwe letters gedrukt staat:
Pillules Pink pour Personnes pales du Dr.
Williams. Verder moet zich op ieder uit
wendig omhulsel bevinden een wit strookje
papier over de lengte der étui geplakt
waarop staat: Prijs 1.75 Gul. de doos 9,—
Gld. per 6' doozen. Eenig depothouder voor
ingeslotene Hollandsche Circulaire.
Voor de gebruikswijze raadplege men de
Nederland, Snabilié, Steiger, 7, Rotterdam.
