NIEU WSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 9.1901,
Dinsdag 15 October,
16e Jaargang,
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
1899—11 Octokr 1901.
Buitenlandseh Overzicht.
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
II
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Wat is het Anarchisme
Men maakt ons er attent op dat boven
genoemd artikel, door ons uit Gideon ont
leend, oorspronkelijk heeft gestaan in de
Bruinisser Courant, het flink geredigeerde
anti-revolutionaire blad voor het kiesdistrict
Zieriksee.
11 October 1899! Gedenkwaardige dag
voor hem, die dezen in Zuid-Afrika heeft
beleefd! Gedenkwaardig voor de geheele
■wereld al meer en meer met iedere ure,
die de vreeselijke -worsteling verlengt van
macht tegen recht, van de sterkste blanke
natie tegen de zwakste, van de stofvergoding
tegen de heiligste aspiratiën, die hare plaats
vinden in de zielen der menschen!
11 October 1899! Onvergetelijke dag
voor allen, wier lot in de onmiddellijke toe
komst zou afhangen van den loop en de
gevolgen van den strijd, die toen moest
worden aangevangen! Neen, niet onver
wacht uitgebroken is die strijd, honderden
in de Hollandsche Republieken van Zuid-
Afrika hadden dien reeds sinds jaren zien
aankomen. Shepstone, die in 1877 in vollen
vrede in den naam van Engelands koningin
de vrijheid stal van een vreedzaam herders
volk Jameson, die in vollen vrede, zonder
vlag of nationaliteit maar met gewapende
benden, onder aanvoering van officieren van
het leger van Groot-Brittannië, den roof
trachtte te herhalen, hadden voldoende aan
getoond, dat de Eeuw van Onrecht van
Engeland jegens de Hollandsche Afrikaan-
ders nog niet was geëindigd. Vele Repu
blikeinen wisten het, dat eengroote vree
selijke botsing van het Engelscbe ras met
het Hollandsche onvermijdelijk moest komen,
maar verwachtten dat daaruit dan ook ein
delijk de beslissing zou voortkomen, welke
dier beide rassen in Zuid-Afrika zou domi-
neeren.
In de laatste dagen van September 1899
was dit de overtuiging geworden van de
duizenden Boeren, ver uiteen verspreid
wonende in de Republieken, die, om het
gevaar, dat beiden met ondergang bedreigde,
met gezamenlijke krachten het hoofd te
bieden, zich reeds te voren ten allernauwst
hadden aaneengesloten. Engelscbe troepen
waren saamgetrokken aan de grenzen en
de houding van Engeland's Hoogen Com
missaris, Sir Alfred Milner, was op elke
Boerenplaats ten volle bekend geworden.
Het volk, door zijn vertegenwoordigers
daartoe opgeroepen, gaf op de bijeenkomsten
door het gansche land eenparig te kennen,
dat het niet zou instemmen met het doen
van grooter concessies aan Engeland, dan
te Bloemfontein door President Kruger reeds
waren gedaan en waarin velen de aantasting
van het volksbestaan meenden te zien. De
eenparige volksmeening was, dat het oogen-
blik van de laatste worsteling, die over het
wel en wee van Zuid-Afrika zou beslissen,
nu was gekomen-
Geleerd door de ondervinding, riep de
Regeering het volk onder de wapenen in
de laatste dagen van September, om voor
alle mogelijkheden gereed te wezen. Ge
willig werd daaraan gehoor gegeven en in
de eers'e dagen van October stonden onge
veer 30,000 Boeren en getrouwe uitianders
met Mausers of Martin Henry-geweer in de
hand, vastbesloten voor dedingen, die komen
zouden. Deze raS3cke handeling heeft on
getwijfeld den «coup" voorkomen, die reeds
tweemalen door de geschiedenis van de
Zuid-Afrikaansche Republiek werd geboek
staafd: een overrompeling in vollen vrede
Een afdeehng onder Schalk Willem Burger
bezette de grenzen van Swazieland, waarvan,
volgens ingekomen berichten, de krijgshaf
tige zwarte bevolking reeds voorlang door
groote invoeren van drank en belofte van
buit door Engelsche agenten was opgezet,
om, als Boeren naar de grenzen waren
getrokken, sen aanval te voeren op de on
beschermd op (le eenzame plaatsen achter
gebleven. vrouwen en kinderen. De hoofd
macht der Boeren trok onder Piet Joubert
als Commandant-Generaal en Generaal Lucas
Meijer naar de Natal-grenzen, terwijl een
andere Boerenmacht zich naar de Kaap
kolonie en naar de Westergrenzen begaf.
Eene samenkomst met den Zoeloekoning
Boenoe en ziju grooten Raad van Indunas
of hoofden gehouden door Generaal Burger
te Bremerdorp, bewees, dat van de zijde
der Swaziekafïers voor de Boeren geen gevaar
was te duchten. Integendeel, de Swazie-
natie verzocht aan Generaal Burger, dat
haar zou worden toegestaan als oude bond-
genooten met de Boeren tegen de Engel-
schen te strijden. Door Generaal Burger
werd dit van de hand gewezen met de
woorden«Dit is een oorlog wit tegen wit,
die tussehen witten moet worden uitgevoch
ten, Geen andere naties moeten zich daarin
mengen. Alleen wanneer vreemde troepen
de grenzen van Swazieland overschrijden,
kunnen de Swazies hun land verdedigen."
De groote hoeveelheden drank in de Engel
scbe winkels van Swazieland opgeslagen,
werden, op sommige plaatsen tot 3000 kisten
'Scotch Whiskey", met goedvinding der
Kafferhoofden, door de Boeren in brand
gestoken en vernietigd.
Het was een treffend oogenblik, toen op
den elfden October 1899 Generaal Burger
de tent binnentrad, waar al zijne officieren
waren verzameld. De Generaal bad een
geopend telegram in de liand. Hij liet dit
voorlezen door den secretaris van den
Officiersraad. Het was een telegram van
de Regeering te Pretoria, van ongeveer
den volgenden inhoud: De oorlog is uiige-
broken. Gij zult uwen officieren dit mede-
deelen. Gij wordt biermede geïnstrueerd
den vijand op te zoeken en waar gij hem
zult vinden, hem aan te vallen en met
Gods hulp te verslaan. God behoede ons
arm volk.
Na den krijgsraad met een plechtig gebed
te hebben geopend, sprak de Generaal
ongeveer de volgende woorden: Broeders
Officieren, Gij hebt het gehoord. De teer
ling is geworpen. God Almachtig weet,
dat wij dezen strijd niet hebben gezocht,
maar dat wij, om dien te vermijden, zoover
zijn gegaan dat wij bijkans ons zelf hadden
weggegeven! 't Was nog niet genoeg. De
oorlog is ons opgedrongen, wij moeten dien
aanvaarden. Het zal een strijd wezen,
waaruit wij niets anders kunnen komen
dan dood of vrij. Laat ons zeggen met
onzen grooten Luther: Hier staan wij, God
helpe ons, wij kunnen niet anders!
Een paar dagen daarna trok Generaal
Burger met honderd en vijftig paarderuiters
en vier kanonnen met geforceerde nacht
en dagmarschen zestien dagen lang naar
Natal, waar hij zich aansloot bij de hoofd
macht van Commandant-Generaal Joubert
en onder dezen deelnam aan den slag bij
Modderspuit. Het slagveld van Elands
laagte, waar dr. Coster en de Jonge en
zooveel andere dappere zonen van Nederland
zijn gevallen, en het slagveld van Dundee,
waar de Engelsche Generaal Penn Sijmons
sneuvelde en van waar de Engelsche
Generaal Yule in Ladysmith werd gejaagd,
vertelden toen reeds de ijselijkheden van
den oorlog en ook van het gebruik van
Dum-dum-kogels no. IV, waarvan een groot
aantal kistjes door de Engelschen daar was
achtergelaten.
De vreeselijke worsteling was begonnen
en een breede streep van Engelsch bloed
heeft de slagvelden van Natal en Kaap
kolonie en het terugtrekken der Boeren-
machten door de beide Republieken getee-
kend.
En nu heeft de bloedige strijd twee lange
jaren geduurd. Vier en twintig maanden
ouder is de wereld inmiddels geworden.
De negentiende eeuw is ondergegaan in
bloed en de twintigste eeuw is in bloed
geboren. Helaas ook in stroomen van
vrouwentranen en hoopen van kinderlijkjes!
't Is geen worsteling geweest van mannen
tegen mannen volgens Engelsch „fairplay".
't Is geweest als een losgebarsten hel
Demonisch is huisgehouden door de blanke
barbaren, uit het „beschaafd" Europa los
gelaten in het „donkere Afrika. Engelsche
beschaving, gesteund door de producten der
wetenschap en de middelen ter verdelging
uit alle landen van Europa en Amerika
hebben het door de Boeren voor Christendom
en ware beschaving geopende deel van
Afrika misvormd in een huilende woestenij
Zij hebben de sporen er van zelfs uitge-
wiscbt en de ontgonnen landstreken weer
teruggegeven aan de barbaarschheid. Zij
hebben twee heerlijke landen verwoest, ze
zijn bezig twee kleine vreedzame volken
uit te roeien,- door hunne mannen te ver
strooien over de wereld, te verbannen uit
het land hunner Vaderen, door de vrouwen
dood te martelen en de kinderen te ver
moorden
En toch, in weerwil van dat alles, de
strijd duurt na twee jaren nog onverflauwd
voort. Honderden Boeren zijn gevallen,
duizenden kinderen liggen daar vermoord,
alles is verwoest. Maar nog is Afrika niet
gewonnen door den Engelsohman. Nog
strijden de mannen vol moed en nog is hun
leuze: dood of vrij!
Geen zucht naar verovering van grond
gebied, hoewel gansch Zuid-Afrika hun
toebehoort van rechtswege en van Godswege,
geen zucht om de Engelschen in zee te
drijven heeft den Boeren de wapenen doen
opvatten en al wat hun lief en dierbaar
was, op het spel te zetten.
Verdelging van het Holland sch Afiikaan-
derdom van de aarde en een geheel Zuid-
Afrika onder Engelands bloedvlag is de
openlijk uitgesproken leus geweest van de
Engelschen
Maar door diepe diepten heeu, door stroo
men van tranen en over hoopen van lijken
heeft de Almachtige God tot verbazing dei-
wereld het zóó gestuurd, dat het ongeloof
is verstomd en de mogelijkheid van de
vernietiging van Engeland's macht in geheel
Zuid-Afrika thans algemeen wordt aange
nomen
Niet de Boeren, Engeland zelf heeft daar
toe het meest bijgedragen. De wereld heeft
Engeland's machtig leger zien versmelten
in Zuid-Afrika's velden, zoodat het overschot
zich thans moet beveiligen door de Boeren
vrouwen en kinderen te zijner bescherming
te gebruiken als levende bolwerken. Het
verblinde Engelsche volk heeft duizenden
zijner zonen, milliarden sohats geofferd,
terwijl zijn wereldhandel is gebroken, zijn
nationale eer is te gronde gegaanAls in
den tachtigjarigen strijd van het oude
Holland tégen Spanje, als in zijn eigen
strijd tegen Amerikaanscbe koloniën, dwingt
Engeland zijn eigen kinderen in Zuid-Afrika
afvallig te worden om der wille van hun
zelfbehoud
En dat alles, die plassen mannenbloed,
die stroomen vrouwentranen, de bergen van
kinderlijkjes, die verwoeste landen, opdat
de groote schatten, door den Schepper
gelegd in den bodem der Boeren landen,
zouden worden gedeeld niet door het En
gelsche volk, dat zoo zwaar heeft geleden,
maar door de wereld- firma Rhodes, Cham
berlain, Wernher Beit Co., door een
Engelsch Parlementslid genoemd een bende
van schurken en dieven! Wonderlijk
schouwspel, dat de wereld heeft zien af
spelen in de twee verloopen jarenDe
kleinste blanke natie door de grootere
gerekend te staan op den laagsten trap der
blanke beschaving, geworden de kampioen
voor de hoogste menschelijke idealenDe
wereld voerend tot hoogere trap van ware
beschaving door haar te dwingen, den rotten
toestand der tegenwoordige wereldorde te
zien!
Die wereld gevoelt dat en juicht de klei
ne heldenschaar toe van ganscher harte.
Maar tegelijk blijft zij den moordenaar
voorzien van de middelen ter harer verdel
ging. Tegelijk blijft zij aanzien de slach
terij van de onschuldige vrouwen en on-
noozele kinderen dier dapperen't Is wel
gemakkelijk van uit de verte te bewonderen
die een wereldideaal tot heil dier wereld
tot zijn recht trachten te brengen met op
offering van letterlijk alles en ze maar als
offers te. laten vallen. Maar... 't is niet
nobel
Toch, en in weerwil van dat alles
Zuid-Afrika zal vrij worden als Noord-Ame
rika, als eenmaal de Zeven Vereenigde
Provinciën! En het zal vrij worden door
eigen kracht en de kracht Gods, die aan
voerders en strijders zal sterken tot de
overwinning, ook waar de wereld hen ver
laat! Moge het, als wij schrijven 11
October 1902, zijn een vrij Zuid-Afrika,
onder het rood, wit, blauw vereenigd door
de kleur vau het geliefde Oranje!
(Teleqraafl. J. H. JANSON Jr.
14 October 1901.
»Men" is ten slotte tot de ontdekking
gekomen, dat inzake de bekwaamheden van
mr. v. Swinderen toch wat al te eenzijdig
geoordeeld was en dat dezelfde heer van
Swinderen later een werk geschreven heeft,
dat door .heel Europa zeer gunstig ont
vangen is.
In het Handelsblad komt dan ook niemand
minder dan prof. mr. J. Domela Nieuwen-
huis, hoogleeraar in het strafrecht te Gro
ningen, tegen bet gemaakt rumoer op.
«Met leedwezen en verontwaardiging hebben
velen, in het bijzonder uit de rechtsgeleerde
kringen alhier", van die eenzijdige aan
vallen kennis genomen. De schrijver be
toogt, dat «schier elke, ook de verdienste
lijkste arbeid ruimte laat voor afkeurende
eritiek ep dat zelfs de scherpste bestrijding
niet in staat is als bewijs te dienen, dat
de aangevallen arbeid zonder wetenschap
pelijke verdienste is". «Bovendien zal daar
door op zichzelf niet bewezen zijn, dat de
aangevallen schrijver ongeschikt moet wor
den geacht voor de hoogste rechterlijke
betrekking in aanmerking te komen".
Maar wat de deur dicht doet het door
prof. Pols gecritiseerde werk is met het
hoofdwerk van mr. v. Swinderen. Zijn
hoofdwerk is de later verschenen «Esquisse
du droit pénal actuel dans les Pays-Bas
et a l'étranger''. Over dit boek nu haalt
prof. Domela Nieuwenhuis zeer waardee-
rende beoordeelingen aan van mr. T. M.
C. Asser in de «Revue de droit interna
tional et de legislation comparée" van den
Brusselschen hoogleeraar in het strafrecht
Adolphe Prins in het «Rechtsgeleerd Ma
gazijn"; van het Fransche tijdschriftJour
nal des Tribunaus"; van de «Pasierisie
Beige''; van den hoogleeraar E. Ullman te
Munchen in het «Centralblatt für Reehts-
wissenschaft"; van prof. E. Meili te Ziirich
in het «Archiv für Strafrecht"; van mr.
A. A. de Pinto, lid van den Hoogen Raad,
in het «Weekblad van het Recht."
Blijkens «het Paleis van Justitie" had
de schrijver er nog kunnen bijvoegen het
Noorsehe «Tidsskrift for Retvidenskap"
het Italiaansehe «Giornale di Erudizione";
het Fransehe «Journal des Parquets"; de
«Revue Bibliographique Beige"en de
Duitsehe «Gerichtssaal". Ook al deze tijd
schriften zijn eenstemmig in hun lof. Het
eerstgenoemde betreurt slechts, dat de heer
v. Swinderen zijn werk niet in het Duitsch
in plaats van in het Fransch geschreven
heeft, daar het dan in de Noorsehe landen
nog meer lezers zou hebben kunnen vinden.
Men ziet uit een en ander wel, zegt de
Nederlander, hoezeer door partijürift ver
blind sommige aanvallers zijn te werk ge
gaan.
Het Weekblad van het Recht herinnert er
aan dat het juist een halve eeuw geleden
is dat de meerderheid in de tweede kamer
maar toen was die liberaal buiten
de aanbeveling van den Hoogen Raad om,
haar candidaat no. 1 plaatste, en wel mr.
Olivier, later minister in 't kabinet-Thor-
becke. Maar zij plaatste no. 2 een der
aanbevolenen van den Hoogen Raad
mr. v. IJsselstein en dezen benoemde Z. M.
Dit is ook het eenige voorbeeld dat de
Koning den eersten candidaat der Kamer
voorbijging.
De Bond tegen vaccinedwang houdt zijn
Algemeene Vergadering op Woensdag 30
October, a. s. des voormiddags 11 ure, in
«Caledonia", Haringvliet te Rotterdam. De
navolgende voorstellen komen aan de orde
a. De Bond roepe een algemeen volks-
petitionement aan Regeering of Tweede
Kamer in het leven ter verkrijging van af
sehaffing van vaccinatiodwang. (Ds. Pier
son, Mr. P. Dieleman, Afd. Dordrecht.)
fè b. Het bondsbestuur richte zich met een
adres ter verkrijging van vaccinatievrijheid
aan H. M. de Koningin of aan de Regee
ring. (J. van As, Ds. Pierson.)
e. Vanwege den Bond worde uitgegeven
een goedkoop, populair geschrift ter ver
spreiding zijner beginselen. (Pierson, Bey-
levelt.)
d. De Bond/stelle beschikbaar geschikte
propagandablaadjes ter verspreiding. (Afd.
Dordrecht, Beylevelt.)
e. De bond verzamele gegevens omtrent
de gevolgen der vaccinatie. (Pierson.)
f. Plaatselijke vereenigingen, die 3—5
gulden per jaar bijdragen, kunnen bij den
Bond aansluiten en brengen op de verga
dering zoovele stemmen uit als zij guldens
per jaar betalen. (H. Houtékamer, J. de
Koning.)
g. De vergadering regele de wijze waarop
de onkosten der Afdeelingen zullen worden
bestreden. (Afd. Dordrecht.)
Terwijl de heeren Houtekamer en De
Koning, van Krabbendijke nog de navol
gende vraagpunten inzonden:
a. Verdient bet aanbeveling, allen die
bezwaar hebben tegen de vaccinatie, aan te
raden hunne kinderen in geen geval te la
ten inenten
b. Kan de bond ook iets doen voor hen
die hunne kinderen niet laten vaccineereu
en niet in staat zjjn huisonderwijs te be
kostigen.
N.B. Des middags te 2 uur zal eene
openbare vergadering plaats hebbén waarin
als sprekers zullen optreden de heeren
Prof. Lindeboom, J. H. de Waal Malefyt
en Dr. Schouten.
Het Handelsblad en andere bladen hadden
jbr. mr. O. Q. v. Swinderen voor een stom
merik versletenen breed uitgemeten een
vernietigende ook billijke eritiek
van prof. Pols op een werk van dezen
rechtsgeleerde.
Thans meldt Het Handelsblad eerlijkheids
halve dat een ander werk van mr. v. S.
in drie deelen bij Noordhof te Groningen
verschenen is, en door Prof. Pols en vele
buitenlandscbe rechtskenners gunstig ont
vangen of uitbundig geprezen is.
Ook de Noderl. (toch ook geen opper
vlakkig en warhoofdig blad) had dit
wisten wij veel goeds van deze in 't
Fransch geschreven studie gezegd.
Wij gaan dus al een beetje vooruit.
Als straks de kwaadheid heelemaal over
is, wordt de benoemde nog wel een groot
geleerde.
Het wordt tijd dat ook deze quaestie tot
hare vaderen verzameld worde.
Nn bekend is dat én mr. v. Swinderen,
én mr. Sassen een benoeming in den Hoo
gen Raad afwijzen, schijnt mr. J. C. Baud
de aangewezene.
Tenzij de Minister van Justitie oordeelt
dat H. M. nu geen «keuze" meer heeft, en
de Kroon adviseert een nieuwe voordracht
te vorderen.
Hier geldt, natuurlijk met groote wijzi
ging, het bekende versje dat :twee (eandi-
daten) niet krijgen, waar de derde ras moe
heen loopt.
ENGELAND.
Bijna tegelijk met den Open Brief van
Charles Boissevain aan president Roosevelt,