NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 183.1901
Dinsdag 10 September
15e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
grootheid en val.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Ommekeer in de Politiek.
5 FEUILLETON.
Buitenland.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij, die zich abonneeren op deze
courant met het nieuwe kwartaal,
dat den len October begint, ontvangen
de van af 1 September verschijnende
nummers gratis.
Onder dit opschrift en het motto Ge
rechtigheid verhoogt een volk" vinden wij
in De Telegraaf een artikelenreeks van den
heer Bosch Bruist. Wij ontleenen er 't
onderstaande aan.
«Gerechtigheid verhoogt een Volk."
VII {Slot).
In ons laatste artikel hebben wij in het
kort de bescherming van de binnenlandsche
nijverheid besproken, en verder aangetoond,
terwijl deze met den landbouw zoo goed
als onbeschermd is, dat de groothandel
of liever het zoogenaamd vrij ruilverkeer
met milde hand uit 's Rijks Schatkist wordt
gesteund, alles ten koste van de geheele
gemeenschap minus de groothandelaren, de
industrieelen voor het buitenland werkend,
de geldinstituten en de ambtenaren.
We hopen dat de meerderheid van het
nieuwe Parlement, getrouw aan hare ge
dane beloften, een anderen weg zal inslaan
en door eene matige bescherming zoowel
van den landbouw als de binnenlandsche
nijvorheid en de daardoor te ontstane meer
dere vraag naar arbeidskracht de welvaart
van het algemeen zal doen herleven dat
verder geen speculatief werk als het droog
maken der Zuiderzee worde ondernomen,
lo. wijl daardoor de penningen der belas
tingschuldigen worden in de waagschaal
gesteld; 2o. de particuliere belangen van
visschers en anderen onnoodig worden aan
getast 3o. daar, wijl er in ons land nog
meer dan 500,000 hectaren grond onbe
bouwd zijn, er nog geen beboefte aan land
bestaat; 4o. daar door die droogmaking
niet dan zeer ongezonde polders zullen
ontstaan, waarvan de productiviteit in ver
band met de poiderlasten hoogstwaarschijn
lijk teleurstellingen zoude opleveren, en 5o.
wat wel het zwaarst weegt, het corps van
polderwerkers noodeloos met duizenden
zoude worden vermeerderd, die, gerecru-
teerd uit de oppassende arbeiders ten plat-
telande, na afloop van het werk zieh zullen
gewend hebben aan het gebruik niet alleen,
doch zelfs aan een onmatig gebruik van
sterken drank en als werkloozen zullen
rondslenteren.
Dat zij verder niet zullen medewerken,
als het nu aftredend parlement en minis
terie, om de middenklasse waartoe men
veilig den eigen geërfden boer en pachter
kan rekenen dood te drukken tusschen
den kapitalist en den arbeider. Dit toch
is volgens het getuigenis van den sociaal-
democratischen candidaat der Tweede Ka
mer Mr. M. Mendels inderdaad de bedoe
ling blijkens zijne verkiezingsrede den llen
Juli 1901 te Zwolle gehouden. Naar aan
leiding toch eener opmerking van den heer
Van Vlaardingen
«dat de middenstand er volgens hem nog
"veel slechter aan toe is, dan de arbeiders.
(Schetsen uit het leven van Napoleon IJ
Een vorige maal zagen wij Napoleon een
paar uren dienst doen als kanonnier, ter
oorzake van het sneuvelen van een zijner
manschappen. Meent echter niet, vrienden
dat hij in ,jje j.wee weI1 zjjn taak ajs
ataljonschef geheel vergat. Niets ontging
Zljn oog. Zoo zag hij op een verwijderd
Punt een afdeelingtroepen die nadere bevelen
oodig had. Hij riep daarom een onder-
>cier, wien hg de hevelen liet opschrijven.
h 3f6I1f i man Sedaan ^ad> wilde hg hem
6 stuk ter teekening voorleggen, toen er
6011 kogel tusschen hem en Bonaparte
>f zand rolde, zoodat het zand hem
gezicht en op het papier spatte. De
in
on-
»Deze stand toch zit tusschen kapitaal en
«arbeid in, en wordt van weerskanten ge-
«drukt. En de candidaten van de arbei-
«ders spreken daar nooit over, maar
«dansen op de schouders van de arbeiders
«de Kamer binnen",
kreeg deze van den heer Mendels ten
antwoord
«De middenstand moet verdwgnen in deze
«maatschappg. Dat ligt in de lgn van het
«tegenwoordig productiestelsel. Maar dat
«een arbeider zieh daar niet druk over
«maakt spreekt van zelf."
Is er ooit cynischer over het to le ot nor
to le, het zgn of niet te zgn van eene
geheele klasse gesproken en nog wel van
eene klasse die verreweg het grootste deel
van het land uitmaakt Doch wat kan men
beter verwachten van eene fractie, die slechts
de belangen wil behartigen van een enkele
klasse, namelgk den goed betaalden arbei
dersstand, en het proletariaat wil afschepen
met een armenwet of bedeeling door den
staat. Voorwaar eene verheven Staatkunde.
De Staatkunde, ook door dit ministerie
gesteund, zal en moet er ten slotte toe
leiden, dat na een eventueel verdwgnen
van den middenstand, een bloedige strgd
ontstaat tusschen den arbeider en den ka
pitalist, waarvan de weerga tot nog toe
niet is gezien. "We mogen echter vertrou
wen nu de eminent geleerde, helder ziende,
praetisch ontwikkelde en onbekrompene dr.
A. Kuyper, schrgver van «Souvereiniteit
in eigen kring" en van «Het sociale vraag
stuk en de Christelgke Religie" belast is
met het vormen van een ministerie, dit
ministerie de nieuwe Kamer zal weten te
leiden tot waarachtig liberalisme, dat wil
zeggen een edel, onbevangen, onpartgdig
en vrg zinnig bestuur.
Een liberalisme dat door den helaas nog
te vroeg gestorven «great old man" Glad
stone, steeds tot geluk der Engelsche natie,
in het parlement is voorgestaan.
Mogen we in dr. A. Kuyper dien onver-
geetlgken Staatsman in ons land zien her
leven, dan zal de gelukkige toestand
in ons land geboren worden, waarvan in
figuurlgken zin kan gezegd worden dat de
wapenen verroest zgn en het kouter ge
polijst.
9 September 1901.
Een pendant.
1861. 1901.
De Arnhemsche Courant schreef veertig
jaar geleden omtrent Groen en onze antir.
partg.
De antirevolutionaire partij kunnen wij, na
dat zij haar hoofd (mr. Groen van Prinsterer)
verloren heeft en haar orgaan (de Nederlander)
te niet is gegaan, niets anders dan voor me
morie vermelden.
Deze partij bestaat meer in herinnering dan
in werkelijkheid. Hare vertegenwoordigers in
de Kamer zitten daar, als de laatste van een
uitstervend geslacht. Zij schijnen alleen te
spreken en te stemmen om de familie-over
leveringen in eere te houden.
Thans schrgft datzelfde blad:
Als dr. Kuyper daar op het welbekende
torentje (departement van Binnenlandsche Za-
derofflcier nam bedaard zgn chaco af en
zeide lachend: »Ik ben dien kogel zeer
verplicht. Hg bespaart mg de moeite het
geschrift met zand droog te maken."
Zulk een bewgs van koelbloedigheid was
naar Napoleons zin.
«Hoe heet gg vroeg hg aan den ser
geant.
«Junot;" luidde 't antwoord.
«En wie zal nu die order overbrengen
«Natuurrijk ik, burger kapitein" ant
woordde Junot.
«Goed. Van nu af zgt gg officier, en ik
zal uw patent door den generaal laten in
vullen
En sinds dien tijd waren Junot en Bona
parte de beste vrienden.
Van Junot en diens krggsverrichtingen in
Spanje zullen wg later meer vernefhen.
ken), waar Thorbeck's schim nog rondzweeft,
plaats neemt en den blik naar buiten slaat,
dan zal hij het oog wel eens laten rusten op
die statige woning, slechts enkele schreden
verwijderd, waar Thorbecke's oude vriend, mr.
Groen van Prinsterer, tot 't einde zijner dagen
huisde.
Er was een tijd, dat Groen
niet zonder bitterheid over „de nauwelijks aan
gehoorde klachten" sprak, die hij uit dwang
van consciëntie in de Kamer deed hooren.
Nu zetelt de man, door hemzelf als zijn op
volger aan 't hoofd zijner geestverwanten ge
steld, als de leidende staatsman van Nederland
op het klassieke Binnenhof."
Onnoodig te zeggen dat de Graafschapper
naar aanleiding van deze twee zoo geheel
verschillende uitspraken 9en hartig woordje
zegten vraagtwelke partg is nader aan
do verdwgning, de liberale of de antire
volutionaire?
Droevig nieuws bracht de Telegraaf ons
Zaterdag. Twee Jobstijdingen tegelijk.
Na de verblijdende berichten van de laatste
weken rekenden we er allerminst op, dat
de Boeren zulk een ernstig verlies zouden
rijden. Ja, 't is een ernstig verlies, de
gevangenneming van Lotters commando in
de Kaapkolonie. Doch geen verlies, waar
mee de zaak der Boeren staat of valt.
Lotters commando, ruim 130 man sterk,
is door Scobell overrompeld met een ont
zettende overmacht van keurtroepen be
staande uit lanciers, Kaapsche bereden
jagers, Kaapsche rijdende koninklgke ar
tillerie, wielrijders en genie. En tegen
die overmacht hield Lotter den ongelijken
strijd vol, tot de helft zijner Burgers dood
of gewond was. Kitchener seint van 19
dooden en 52 gewonden. En onder de
dooden de gebroeders Yorster, zeer ge
vreesde Kaapsche rebellen. De niet ge
kwetsten zijn gevangen genomen, doch 19
wisten te ontsnappen.
't Is niet te verwonderen, dat Kitchener
zich heeft gehaast om deze kleine over
winning naar Londen te seinen, waar men
zich uitermate verblijdt. Wellicht denkt
men nu, dat alle commando's in de Kaap
kolonie dit lot treffen zal. We hopen en
gelooven dit laatste niet; integendeel de
Burgers zullen waakzamer worden en met
meer kracht optreden om hun gevallen
broeders in den heiligen strijd te wreken.
Generaal Botha moet aan al de Boeren
aanvoerders een nieuw veldtochtplan heb
ben voorgesteld. Dezen hebben dat reeds
aangenomen. Men zou op verschillende
punten in den Oranje-Vrijstaat, in de Kaap
kolonie en Natal een krachtigen aanval
doen om Kitchener te nopen de sterkte
van het Britsche leger in Transvaal te ver
minderen.
De tweede Jobstijding is de
aanslag op het leven van Mac Kinley,
den president der Vereenigde Staten
van Noord-Amerika.
President Mac Kinley bezocht verleden
week de tentoonstelling te Buffalo en hield
daar Donderdag eene groote redevoering,
Nog dienzelden dag word Toulon ver
overd, Frankrijk was in verbazing, Europa
stond verplet. Napoleon werd benoemd
tot divisie-generaal.
Na nog eenige gelukkige krijgsbedrijven
werd hij dank zij den val van Robespierre
en de optreding van een nieuw bestuur,
reeds in het volgende jaar uit het leger
teruggeroepen en ontslagen, zoodat de eer
zuchtige man tot een ellendig nietsdoen ge
doemd, in een toestand van somberheid en
droefgeestigheid verviel, die hij niet verloor,
alsvorens hij in eer en rang hersteld was
geworden. Dit laatste geschiedde in 1795,
met den val der Jacobijnen, het overschot
van Robespierre's getrouwen. Bij een hun
ner vervoegde zieh Napoleon om een nieuwe
aanstelling. «Gij zijt te jong om aan het
hoofd van een leger te staan" werd hem
schamper toegevoegd. Doch Napoleon ant-
waarin hij breed uitweidde over den groei
en bloei van handel en nijverheid, maar
tevens zijne plannen blootlegde voor de
„toekomstDaar nadert hem Vrijdag
in een der gebouwen een als heer gekleed
persoon, die hem beleefd de rechterhand
drukt en tegelijk met zijn linker van onder
een doek 2 schoten op den President lost.
Afschuwelijk, weerzinwekkend bedrijf! In
minder dan geen tijd is de laffe sluip
moordenaar door een detective besprongen,
die hem op den grond houdt, moedig ge
holpen door een twintigtal anderen. Als
de moordenaar overeind staat, blijkt zijn ge
laat met bloed bedekt. Men voert hem
naar de gevangenis, waar hij toont vol
komen bij zijn verstand te zijn en niet het
minste berouw te hebben over zijn Judas-
achtige schanddaad. De moordenaar, een
anarchist, is van Duitscbe afkomst, maar
is in Amerika geboren. Men vermoedt,
dat er een samenzwering heeft bestaan.
In verband daarmee hebben arrestaties
plaats gehad in Chicago.
En de President? Na de schoten vroeg
Mac Kinley aan een detective, of hij ge
wond was. Deze die des Presidents kleeren
losmaakte en bloed zag, antwoordde: „Ik
geloof van ja", president. Met een auto-
mibile-brancard, op de tentoonstelling aan
wezig, naar een zijner vrienden vervoerd,
werd hij onderzocht. Het bleek, dat beide
schoten getroffen hadden; de eerste kogel
was in 't borstbeen blijven zitten en kon
spoedig worden verwijderd. De 2de kogel
had ernstiger gewond; door de beide maag
wanden heen was hij gedrongen en was
eindelijk in de spieren van den rug blijven
steken. Gelukkig ziju noch de nieren,
noch de ingewanden beschadigd. Luidden
de eerste berichten weinig moedgevend,
de latere geven hoop op herstel. De Pre
sident brengt zijne nachten rustig door en
heeft geen hooge temperatuur, ziju pols
blijft goed. Mac Kinley heeft een krachtig
gestel. Zaterdagmiddag nuttigde hij reeds
wat vloeibaar voedsel. Er is dus veel kans,
dat de President herstelt en dat hem niet
hetzelfde lot wedervaart als twee zijner
voorgangers Lincoln en Garfield, die beiden
door de hand eens sluipmoordenaars vielen.
De vice-president Roosevelt is onverwijld
naar Buffalo vertrokken en moet volgens
de wet thans het presidentschap waarnemen.
Het spreekt van zelf, dat niet alleen in
Amerika maar ook in Europa met afschuw
over dezen moordaanslag wordt geschreven
en gesproken. Paul Kruger zond een tele
gram van deelneming, terwijl de minister
van Buitenl. Zaken, Baron Melvil van
Lijnden, een persoonlijk bezoek bracht bij
den Amerikaanschen gezant.
Het is bekend, dat Mac Kinley zijne
bemiddeling heeft aangeboden in den Zuid-
Afrikaanschen oorlog, maar dat Engeland
van geen tusschenbeide treden wilde weten.
"Was Mac Kinley blijven aandringen, dan
zou dit wellicht een oorlog ten gevolge
gehad hebben.
Generaal Spruyt.
Dr. Bierens de Haan schrijft aan de
N. It. C.:
woordde: «Ik kom van het slagveld en
daar wordt men spoedig oud."
Toch zou hij niet zoo spoedig in eere
hersteld zijn geworden als er te Parijs niet
dingen gebeurd waren, die daartoe hadden
meegewerkt.
De koningsgezinden trachtten het volk
te doen gelooven, dat eerst met de terug
komst der Bourbons de rust m Frankrijk
zou hersteld zijn. Om deze onruststokers
onder den duim te houden, gaf de Conventie
aan het volk in de voorsteden de wapenen
in de hand, een maatregel, die later bleek
al zeer onverstandig te zijn.
Een nieuwe constitutie (grondwet) door
den bekwamen abt Sieyes ontworpen werd
aan de stemming van het Fransche volk
onderwopen. Alleen Parijs verklaarde zich
er tegen. Het volk riep gewapende kies
colleges bijeen om een nieuwe conventie
«Het bericht schijnt, helaas, bevestigd
dat generaal Cornelis Spruyt eenigen tijd
geleden gesneuveld is. In hem verliezen
de Boeren een hunner edelste figuren46
jaar oud, van Hollandsche grootouders,
bekwaam, voorzichtig en onvermoeid aan
voerder, geestdriftig patriot, een man die
door zijne roerende, vurige welsprekend
heid en onverzettelijk geloof in de toe
komst van zijn volk den zwakken moed
wist in te blazen, die zijn dapperen leidde
in 't gevecht en voorging bij den aanval.
Sinds een jaar vóór den oorlog veldkoruet
van Heidelbergdorp, nam hij krachtig deel
aan den veldtocht in Natal, o. a. bij de
bestorming van Platrand bij Ladysmith op
6 Januari 1900. Na Weilbach's verraad in
December reeds commandant geworden,
reed hij later bij de pogingen van Christi-
aan de Wet tot ontzet van Piet Cronjé bij.
Modderrivier in Februari 's nachts door
een misverstand naar de plaats die door
de Engelschen was bezet, en waar eenige
uren te voren zijn lager had gestaan;
krijgsgevangen gemaakt met zijn adjudant
Brink (die later op hoogst avontuurlijke
wijze uit Simonsbaai wist te ontsnappen),
werd hij, aan handen en voeten geboeid,
in een goederentrein naar de Aar vervoerd
van de dronkenschap van 't Engelsche
escorte maakte hij in den nacht gebruik
door zich in volle vaart geboeid uit den
trein te werpen, merkwaardigerwijze slechts
ten koste van lichte verwondingen".
In vijf dagen bereikte hij, uitgehongerd,
te voet door 't bezette gebied weder onze
linies bij Colesburg. Toen ik hem eens
vroeg, waarom hij dit waagstuk aangedurfd
had, antwoordde hij eenvoudig«Ik be
greep, dat ik, eenmaal in gevangenschap,
niets meer voor mijn land kon doenwel
licht kon ik er 't leven afbrengen, en dus
sprong ik uit den trein.
In den slag bij Dalmanutha, 2527
Augustus 1900, reeds waarnemend vecht
generaal voor Piet Vilj oen, die de taak
boven zijn veldheerskracht achtte en be
dankt had, bracht hij aan onzen linker
vleugel staande, 't Liverpool regiment de
bekende zware verliezen toe, na hun aan
val} te hebben teruggeslagen.
In October 1900 werd hij, na 't nood
lottig sneuvelen van den wakkeren Gravett,
door Louis Botha tot vechtgeneraal benoemd
sinds dien tijd heeft hij op het Hoogeveld
menigmaal gevechten geleid en treinen ver
overd. Achtereenvolgens zag hij zijne man
nelijke familieleden en zijne officieren sneu
velen in den nachtalijken aanval bij Chris-
sie's meer op 6 Februari 1901 vielen zijn
broeder Okke Spruyt en veldcornet Adolf
Spruyt, wiens zoon in Juli te voren ge
dood was, veldcornet Biccard enz.
Rechtschapen en rechtvaardig, humaan,
beschaafd en innemend, fortiter in re sua-
viter in modo, werd hij door de burgers
op de handen gedragen, waarvan velen bjj
een onverhoopten dood van Louis Botha
in hem den opvolger zagen.
Bij mijn vertrek mjj toesprekende voor
het front zijner dappere schaar ik had
't voorrecht 7 maanden bij dit commando
te kiezen. Algemeen werd het oproer. Er
stonden 40 duizend mannen gewapend tegen
de soldaten der conventie over. Het volk
zegevierde. In dit bange oogenbrik werd
Napoleon teruggeroepen en aangewezen om
den opstand te dempen. En toen begon
de slachting.
Het volk van Parijs werd opnieuw inge-
ketend in de ijzeren boeien der revolutie.
Die strijd had Napoleon een schrede,
helaas een bloedige schrede, nader aan den
troon gebracht. Hjj werd tot opperbevel
hebber van het leger binnenslands benoemd.
Voortaan was daar een schitterende staf,
die hem omringde. En de arme soldaat,
wiens voornaamste meubelstuk op zijn een
voudig zolderkamertje een boekenplank
geweest was, kreeg een paleis tot woning.
(Wordt vervolgd.)
