NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 165. 1901.
Vrijdag 9 Augustus.
15e jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Ommekeer in de Politiek.
Engeland en Transvaal.
klken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02".
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Onder dit opschrift, en het motto »Ge-
rechtigheid verhoogt een volk" vinden wij
in De Telegraaf een artikelenreeks van den
heer Bosch Bruist. Wij ontleenen er 't
onderstaande aan.
V.
Er wordt in ons land tegenwoordig onge
veer 9.000.000 hectoliter graan meer in-
dan uitgevoerd. Om deze zelf te verbouwen
zouden ongeveer 300,000 hectare bouwland
noodig zijn.
Volgens het laatst uitgekomen landbouw-
verslag waren in 1898 in Nederland in
cultuur
864,894 hectare bouwland.
1.185.209 hectare groenland, samen
2.049.103 hectare, terwijl er nog
597,077 hectare woeste gronden werden
aangetroffen. Wordt nu een gedeelte van
de groenlanden, zegge 200,000 heotare,
o. a. hooge kleigronden, die beter geschikt
zijn voor bouwland dan groenland, omgezet
in bouwland, dan zal daardoor het uit te
betalen werkloon met 200.000 maal f 60 of
12 millioen gulden klimmen.
Het arbeidsloon voor een hectare bouw
land kan toch bij intensieven landbouw
gemiddeld op f 70 per hectare, en dat van
groenland op gemiddeld f 10 gesteld worden.
Voeg daarbij de ontginning van 100.000
hectare woeste- en veengronden, arbeidsloon
f70 per hectare, dan geeft dit een bedrag
van 7 millioen gulden, dus samen 19 mil
lioen gulden.
Dit bedrag nu gaat voor Nederland geheel
verloren en wordt noodeloos aan het buiten
land betaald. Om het daar heen te leiden,
dat die granen hier worden verbouwd, is
het noodig, dat er een matig schaalrecht
op de granen worde ingevoerd en wel zoo
hoog, dat de last of 2100 kilo rogge plus
het schaalrecht te Amsterdam, Rotterdam
of een andere haven niet beneden f 150 de
last of 2100 kilo kan worden geleverd. En
dit cijfer is slechts weinig hooger dan de
rogge te Amsterdam, thans zijnde f 135
per 2100 kilo.
Het schaalrecht der andere granen moet
natuurlijk daarmede in evenredigheid zijn.
Op deze wijze zal het schaalrecht der
granen slechts een zeer geringen invloed
hebben op de verhooging der broodprijzen
van thans en over die prijzen hoort men
tegenwoordig toch geen enkele klacht.
Die omzetting van grasland in bouwland,
wat de hooge kleistreken betreft, zal verder
den boeren in de zandstreken ten goede
komen, die door behoefte aan stalmest
zich meer op de veeteelt moeten toeleggen,
immers deze zullen ten gevolge van de
mindere voortbrengst van zuivelproducten
en vee geregeld betere prijzen kunnen be
dingen. En eindelijk zal de zoozeer ge-
wenschte stabiliteit van den landbouwtoe-
stand worden verkregen en het verhuizen
van de arbeidersbevolking naar de groote
steden voor goed worden gestuit, hetwelk
wederom gunstig zal werken op de arbeid s-
prijzen ten plattelande.
Verder zal ten behoeve van den veeboer
een matig recht op den invoer van vet
vleeseh, margarine en dergelijke worden
geheven.
Immers is dit nog niets meer dan een
aequivalent voor den boer-producent voor
het betalen zijner grondbelasting en andere
lasten; en eindelijk moet de accijns op
bet geslacht totaal worden afgeschaft, dit
zal in de eerste plaats het gebruik van
vleeseh doen toenemen, en in de tweede
plaats den consument van vleeseh ten goede
komen.
Ten slotte zij omtrent de bescherming
van den landbouw hier nog aan toege
voegd, dat de gezonde toestand van een
land bovenal van een land als het onze,
waar ruim 3/5 der bevolking landbouwers
zljn in de eerste plaats afhangt van
een gezonden toestand van zijne platte
landsbevolking, en wanneer deze in een
gedesorganiseerden toestand verkeert, dan
werkt dat terug ook op de steden. Het
kan niet genoeg herhaald worden, dat ten
allen tijde groote mannen als Numa Pom-
pilius, koning van Rome, Frederik de
Groote, koning van Pruisen en ook een
Van Hogendorp in ons land, er op gewe
zen hebben, dat de bloei van den land
bouw de grondslag is, waarop de welvaart
van een land rust. En die bloei kan niet
worden verkregen, noch door ipstelling van
een ministerie van Landbouw, noch door
Kamers van Landbouw, noch door het in
voeren van pachtcontracten, al deze
dingen mogen op zich zelf als hulpmiddelen
goede diensten kunnen bewijzen, edoch
nimmer kunnen zij als afdoende middelen
worden aangemerkt, daarvoor is onder
de gegeven omstandigheden, zooals wij
boven aantoonden, dringend noodig een
matig schaalrecht van granen, benevens
een matig invoerrecht van zuivelproducten,
alsmede afschaffing van den vleeschaccijns.
7 Augustus 1901.
Troelstra is gevallen.
Wij hebben al gezegd dat wij dit voor
onze partij, en voor den lande geen voor
deel vinden.
Troelstra zelf schijnt het zich wel een
weinig te zullen aantrekken.
Altijd wanneer men zijn telegram aan
«Het Volk" 's morgens van den stemdag
uit Veenaam gezonden, als een profetie
mag beschouwen.
Heel nuchter was zijn stemming-stemming
toen niet.
Hij toch seinde;
„Te Veendam wordt druk gestemd. Alle
partijen staan tegen ons. De katholieken heb
ben van nacht bij onderteekend manifest hun
geloofsgenooten opgeroepen om Smidt te stem
men.
„De centrale-antirevolutionaire kiesvereeni-
ging heeft vannacht ben biljet verspreid,
waarin wordt gemeld, dat Dr. Kuyper en an
dere antirevolutionaire leiders hebben aange
spoord, vooral voor Smidt naar de stembus
te gaan om Troelstra te weren.
„Het regent leugens. Wij waren den gan-
schen nacht op de been om daartegen strooi
biljetten te maken met ons verweer. Utrecht-
sche en Groningsche kameraden fietsen het
district door. Schaper vecht tegen Tijdens, die
met zes rijtuigen aankwam in Westerwolde.
Alles is onzerzijds uitstekend georganiseerd.
Muntendamsche arbeiders hebben tegen onzen
wil Christelijken gedreigd met boycot, indien
zij naar de Stembus gaan en houden daar
door 50 man thuis. Afgescheiden dominees
hebben Zondag fel tegen ons gepreekt.
Boels verdedigde persoonlijk tegenover Seha-
per de kandidatuur Smidt in Onstwedde.
Het is haast ondenkbaar, dat onze jonge
partij deze vuurproef doorstaat.
Ik bereid mij voor op de nederlaag, en zal
dan met driedubbele kracht de Kuyperiaan-
sche huichelarij en kapitalistische verdrukkerij
buiten het Parlement bekampen,
Leve de Sociaaldemocratie
Wij zouden haast gaan gelooven dat het
voor rnr. Troelstra gelukkig is dat hij er
een poosje uit gaat. Hij mocht zich anders
eens overspannen.
Dergelijke taal doet aan de dronkenschap
der nuchtereu denken; en die rijpt veel
meer voor zekere gestichten zegt men
dan de „normale".
VERGADERING
van den Middelburgschen Gemeenteraad
van 7 Augustus 1901.
Afwezig met kennisgeving de heeren
Van der Swalme, Koole, De Waal, Van de
Ree, Heijse, De Rijcke en Sprenger.
I. Onderzoek geloofsbrieven.
Deze worden gesteld in handen eener
commissie, bestaande uit de heeren De
Veer, Wisboom Verstegen en Van Tevlin-
gen, ten fine van onderzoek, welke" bij
monde van den heer De Veer concludeert
tot toelating. Goedgekeurd.
II. Notulen.
Na voorlezing door den secretaris on
veranderd vastgesteld.
III. Ingekomen stuliken.
a. Een schrijven van den heer De
Waal, die verhinderd was deze vergade
ring bij te wonen, waarbij hij, onder dank
zegging voor de genoten welwillendheid,
van zijne medeleden afscheid neemt;
I). Verschillende missiven van Ged. St.,
houdende goedkeuring van vroeger geno
men besluiten; c. Een proces-verbaal van
opname van de kas des gemeenteontvan
gers; d. De gemeenterekening over 1900.
Al deze stukken worden voor kennisge
ving aangenomen, terwijl de gemeente
rekening, conform de voorschriften, gedu
rende 14 dagen ter visie zal liggen.
IV. Benoeming onderwijzeres school O
vacature Abresch).
Op de voordracht staan: mej. J. van
der Feen te Rotterdam, mej. M. L. R.
Fledderus te Vlissingen en mej. 0. P. J.
Koekebakker te Groningen. Benoemd wordt
mej. van der Feen met 5 stemmen tegen
4 op mej. Fledderus, terwijl 1 briefje in
blanco was.
V. Idem onderwijzeres voor rekenen en
wiskunde school C vacature Fischer).
Op de voordracht staan de dames A. van
Konijnenburg te 's Graver.hage, D. A. Cre-
mer te Middelie en A. S. van Andel te
Assen, van wie de eerste benoemd wordt
met 8 stemmen, zijnde 2 briefjes in blanco
uitgebracht.
VI. Idem onderwijzer kennis der natuur
school O vacature Fischer). Benoemd Dr.
W. A. Poort met 9 tegen 1 stem op
A. de Smidt.
VII. Nader voorstel van B. en W. tot
uitgifte van grond in de Puntpoortstraat in
recht van erfpacht aan P. van Sorge en G.
M. du Bois.
Het strekt om ongeveer 85 centiaren
grond tegen f 0,021 per centiare en per
jaar in recht van erfpacht uit te geven,
onder verschillende conditiën, waarvan
ééne dat de erfpachters verplicht zijn de
houten schutting met de daarin aanwezige
deur, een en ander gesticht krachtens
door den gemeentebouwmeester namens
B. en W. tot wederopzeggens gegeven
toestemming te onderhouden.
De heer van Dunne vraagt krachtens
welke verordening de gemeentebouwmees
ter namens B. en W. die toestemming
gaf, waarbij hij nog moet opmerken, dat
hiervan namens B. en W. geen sprake kan
zijn, daar de wethouder Sprenger nog in
de vorige zitting verklaard had van het
plaatsen der schutting niets te hebben
geweten.
De heer den Bouwmeester verklaarde dat
het geven der toestemming niet op eene
verordening berustte, terwijl de Voorzitter
den heer van Dunné opmerkte, dat prac-
tisch handelen, zelfs al steunt dat hande
len niet op eene verordening, in vele ge
vallen zeer gewenscht is.
De heer van Dunni dringt niet verder
aan en het nader voorstel van B. en W.
wordt hierop zonder stemming goedge
keurd.
VIII. Mem tot uitgifte van grond in de
Geere in recht van erfpacht aan K. A. Simons.
Nadat, naar aanleiding van eene opmer
king van den heer Schorer omtrent de
aangegeven grootte, door den heer den
Bouwmeester de noodige inlichtingen wa
ren verstrekt, wordt het voorstel zonder
stemming aangenomen.
IX. Idem tot verhuring van terreinen aan
de Loskaai aan de naamlooze Vennootschap
Houthandel voorheen G. Alberts Lzn. Co.
en A. C. de Vos.
Het voorstel strekt om aan de Naam
looze Vennootschap 3600 en aan de Vos
400 centiaren grond aan dé Loskaai voor
2 jaren te verhuren respectievelijk tegen
f 180 en f 20 per jaar. Goedgekeurd.
X. Fdem tot het verleenen van vergunning
tot plaatsing van een lichtkozjn in den muur
tusschen den kelder van perceel Q n0 306 en
het aan de Gemeente behoorend open terrein
bij perceel Q 307 in het Armeniaansch schuit-
vlot aan J. A. Pieters.
Het voorstel strekt om de vergunning
te verleenen tegen betaling eener retributie
van fl 'sjaars en wordt stilzwijgend aan
genomen.
XI. Idem tot het verleenen vm eene ver
gunning tot plaatsing van eene weegbrug aan
de Nieuwepoortstraat aan A. Rejnierse.
B. en W. willen de vergunning verlee
nen tegen betaling eener jaarlijksche retri
butie van f 1 en onder zoodanige voorwaar
den als zij in het belang der Gemeente
noodig zullen achten.
Naar aanleiding dier voorwaarden maakt
de beer Wisboom Verstegen eene opmer
king, waarop de heer den Bouwmeester
antwoordt dat de voorwaarden dezelfde
zullen zijn als waarop indertijd tot hetzelfde
doel vergunning is verleend aan A. Meeuse
en A. Jeronimus. Het voorstel zelf wordt
daarop zonder stemming goedgekeurd.
XII. Idem tot wjziqing van art. 117 der
politieverordening.
De commissie stelt voor in dat artikel
het woord «hoofdzeer" te schrappen, om
dat hoofdzeer, hoewel besmettelijk, door
eene goede behandeling veel van zijne be
smettelijkheid verliest en het toch niet aan
gaat, mits voorgeschreven preventieve maat
regelen goed nageleefd worden, kinderen
daarvoor van onderwijs verstoken te laten.
Goedgekeurd.
XIII. Idem tot ivjziging van art. 6 der
instructie voor de hoofden der lagere scholen.
In verband met het sub. XII behandelde
stellen B. en W. voor art. 6 aan te vul
len met de volgende alinea«Kinderen,
lijdende aan hoofdzeer, worden door de
hoofden der scholen niet toegelaten tenzij
na vertoon van eene schriftelijke toestem
ming van den geneeskundige, die het kind
behandelt, welke toestemming, zoolang de
ziekte niet geweken is, telkens na verloop
van eene maand moet worden vernieuwd".
Dienovereenkomstig besloten.
XIV. Idem tot wijziging van art. 2 der
verordening op de inrichting en het bestuur
Om den heer A. P. Snouck Hurgronje,
die als raadslid aftreedt, te kunnen behou
den als Voorzitter van het bestuur der
Godsbuizen, welke betrekking bij al jaren
vervult, stellen B. en W. voor art. 2 te
wijzigen in dier voege dat met goedvinden
van den raad tijdelijk kan afgeweken wor
den van de bepaling dat een van de leden
uit zijn midden zijn moet.
De beer de Veerdie het op hoogen prijs
stelt dat de heer Hurgronje in het bestuur
der Godshuizen zal blijven, acht toch de
wijziging niet wensckelijk, omdat nu geen
raadslid meer in dat bestuur zitting zal
hebben en men een antecedent gaat schep
pen, dat ook op andere lichamen aanste
kelijk kan werken. Waarom niet het be
stuur der Godshuizen met één lid ver
meerderd Ook het motief van B. en W.
dat bij eene nieuwe keuze geen geschikt
persoon zou te vinden zijn, acht bij slecht
gekozen; de raad alleen heeft hierover te
beslissen.
De beer van Dunne is bet niet eens met
den vorigen spreker. Het is hier een bij
zonder geval, omdat de heer Hurgronje
meer dan 25 jaar reeds met eere zijne be
trekking vervult.
De beer de Veer blijft van meemug dat
men wel een anderen weg bad kunnen
vinden om den beer Hurgronje te behouden.
In stemming gebracht wordt bet voorstel
van B. en W. aangenomen met algemeene
stemmen, behalve die der heeren de Veer
en Wisboom Verstegen, terwijl de beer
A. P. Snouck Hurgronje niet aan de stem
ming deelnam.
XV. Idem tot wijziging der verordening voor
de levering van duinwater.
B. en W. stellen voor, dat de aanslui
ting van de perceelen, aan de waterleiding
gelegen, van gemeentewege zal geschieden
tot en met de stopkraan, doch dat de kos
ten niet verder dan hoogstens 10 meter
voor rekening der waterleiding komen. Goed
gekeurd.
XVI. Idem naar aanleiding van een
van A. Janse met grieven
B. en W. stellen voor adressant te be
richten dat er geen termen gevonden zijn
om aan zijn verzoek te voldoen, waarmede
de raad zich zonder discussie of stemming
vereenigde.
XVII. Begrooting godshuizen 1902.
Nadat op verzoek van den heer Wisboom
Verstegen door den heer A. P. Snouck
Hurgronje de noodige inlichtingen verstrekt
waren omtrent een post van f 805 voor
schrijfloonen, wordt de begrooting in ont
vang en uitgaaf vastgesteld op een bedrag
van f 49442.56.
XVIII. Voorstel van B. en TV. in zake
sproeiwagens.
B. en W. hebben geïnformeerd. Twee
sproeiwagens zullen f 1500 kosten. De
bespanning, bediening en het onderhoud,
ongerekend het benoodigde duinwater, zul
len komen te staan op f 700 per jaar. Zij
stellen dus voor de zaak aan te houden,
tot dat het in verband met andere belangen
uit een financieel oogpunt mogelijk zal
blijken een besproeiingsdienst in te voeren.
Nadat door den heer W. H. Snouck
Hurgronje dank betuigd was aan B. en W.
voor de inlichtingen die zij hadden inge
wonnen, wordt het voorstel met algemeene
stemmen aangenomen.
De agenda was hiermede afgehandeld.
Op voorstel des Voorzitters wordt hierna
vergunning gegeven tot aansluiting aan de
waterleiding van het perceel bewoond door
dr. Van den Bosch, arts te Serooskerke,
op dezelfde voorwaarden, waarop vroeger
vergunning tot aansluiting verleend werd
voor het perceel bewoond door den heer
Hackenberg.
B. en W. vragen nu verlof om voor de
feestviering van den aanstaanden jaardag
der Koningin over f1000 te mogen be
schikken de markt zal dan tevens geïllu
mineerd worden, welk verlof verleend wordt
onder opmerking van den heer Wisboom
Verstegen, dat men voor zulke feesten wel
grootere credieten zou kunnen aanvragen,
als ten minste dan de jaarmarkt met zijne
bachanaliën verviel.
De heer Wisboom Verstegen ondersteunt
het verzoek der politieagenten om de helmen
te vervangen door petten en meent dat het
wenschelijk is dat zij des nachts met hun
tweeën loopen, waarop de Voorzitter ant
woordt dat omtrent het eerste punt eerst
daags een besluit zal volgen, terwijl het
tweede een punt van overweging bij hem
zal uitmaken.
De heer A. P. Snouck Hurgronje vraagt
nu het woord om, daar het vermoedelijk
de laatste raadszitting is die hij zal bij
wonen, afscheid te nemen van den Voor
zitter, de Wethouders, den Secretaris en
de raadsleden. Hij doet dit in zeer ge
voelvolle bewoordingen, waarna de Voor
zitter, onder applaus, hulde brengt aan
den heer Hurgronje voor de diensten, door
hem gedurende eene lange reeks van jaren
bewezen.
De heer van der Harst vraagt hoe het
staat met de boringen aan de Oranjezon,
weder heeft hij klachten vernomen over
het water van een perceel op den Burg,
waarop de Voorzitter antwoordt dat de
boringen weldra zullen plaats hebben en
dat de klacht, welke zal worden onderzocht,
misschien een gevolg is van een plaatselijk
gebrek, aangezien het water over het alge
meen tegenwoordig nog al goed is.
Hierna wordt de zitting opgeheven.
Uit de Kaapsche Mail.
Aan het «Advertentieblad" vroeger
«Ons Land" dat tegenwoordig zoogoed
als geen berichten meer bevat die van
eenige waarde zijn, ontleenen wij ditmaal
eenige bijzonderheden over het bezoek van
Scheepers aan Murraysburg:
Op Zaterdag 6 Juli, omstreeks 10 uur
terwijl de afdeelingsraad zitting hield, reed
commandant Scheepers met 22 man de
stad binnen, en begaf zich terstond naar
den magistraat met een zijner officieren,
