NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 162.1901
Zaterdag 3 Augustus,
15e Jaargang.
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
en Tientje.
nriboi (ren),
es-Rijpaard,
Dienstbode.
et vijf jonge,
jndermeisje
Zending' in Indië.
LzEeïd.
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Engeland en Transvaal.
O D
ïliiig wordt betrek-
oetsier, Huis-
riecht, Palfre-
gon als oppasser bij
en. Beste getuigen
te. Liefst in Zeeland,
itter C. a./d. Boekh.
d d e 1 b u r g.
ing van Chr. Scheur-
naar Indië ontving ik
te Z. eens een Gou-
beeltenis onzer jonge
|5). De lieve geefster
d zal zijn die er een
en ten voordeele van
erspreiding. Wij bie-
eestbiedende te koop.
doet een goed bod?
1 tiend, dat de rijksbe-
ns verrassen met een
pr dezen zoo hoog noo-
nze vorige bede ont-
nog zeer weinig ant-
p tijd onze bestellin-
zeer wenschelijk dat
oei spoedig inkomen.
iaar de wereld, zond
lit danbaarheid voor
ider, zusters, dat ook
'ers, hetzij groot of
m militairen eens ten
uli ontvingen wij met
it volgende: uit Am-
15.—, 0. v. O. f 5.—.
C. F. G. f 2.—, Mej.
M. f2Dames O.
J. J. W. f 10.-
Mej. B. f3.—.
-. HaarlemC. V.
2.50. Apeldoorn:
f 1.50. Katwijk
Beverwijk: f 0.50
uit Hattem. Verder
larvan wij bewijs van
Wie helpt s. v. p.
d aanbevelend,
ieder in Christus,
A. GRUIS Sr.,
>01. Molenpad.
segels worden steeds
>ehoeve der Zending
OOP
te Meliskerke.
joO P
net hok.
den tuinbaas op
oskerke, WalckereD,
OOP:
rats en verder toe
den koetsier op
Dskerke, Walcheren,
etober
5UIJEN, S er o os-
BERG, Seroos-
et November
h 16 jaar.
GER, Hoek Noord-
j k e.
blken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—5 regels 25 cent, Iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Een schoone circulaire.
De heer De Savornin Lohman heeft in
zijn politieke rede, daags voor de stemming
voor de Tweede Kamer, voor de kiezers
te Goes gehouden, er den nadruk op ge
legd, dat, zoo in als buiten de Kamer, steeds
meerdere liberalen beginnen in te zien dat
er in de antirevolutionaire partij beginse
len hoog gehouden worden, waarop zij (li
beralen) in de practijk wenschen te stounon.
Dit feit kan niet genoeg gewaardeerd,
dit voordeel niet te boog aangeslagen
worden.
Overreden en overtuigen is meer dan
overstemmen. De meerderheid van 't getal
is geen zegen, wanneer niet de meerder
heid van 't beginsel er bij spreekt; in beide
is kracht; doch de meeste is die der be
ginselen.
In de laatste jaren hebben wij de over
winning van dat beginsel herhaaldelijk
mogen constateeren. Het was voornamelijk
bet terrein der vrije school en dat dor
Zending waar de antirevolutionaire begin
selen hunne schoonste lauweren mochten
inoogsten.
Mannen als Mees, Boreel, Pyttersen, Cre
mer, en zoovele anderen hebben dit met
terdaad erkend.
Vooral de nn afgetreden minister Cremer
is een sprekend voorbeeld op 't gebied der
Zending.
In de Javasclie Courant van 11 Juni 11.
werd de circulaire afgedrukt, namens de
Nederlandsche regeering door den lsten
Gouvernements-Secretaris gericht aan alle
hoofden van gewestelijk bestuur in Nod.-
Indië.
Deze circulaire de zwanenzang van
den minister van koloniën verdient ook
in de Nederlandsche pers een eeroplaats.
"Wjj voor ons laten haar gaarne bieronder
volgen. Zij is oene doorloopende lofspraak
op de Zending, een afdoende rechtvaardi
ging van 't initiatief van nu wijlen den
minister Keuchenius, in zake den steun van
regeeringswege de Zending te vorleonen.
De circ. luidt aldus:
«Hoewel de verhouding tusschen de Euro
peesche bestuursambtenaren en de zende
lingen in de laatste jaren veel verbeterd
is, komen toch wel eens opvattingen aan
den dag die niet in overeenstemming zjjn
met de inzichten der Regeering. Het wordt
daarom noodig geacht nog eens met na
druk er op te wijzen dat bet zondingswerk
ten volle aanspraak mag maken op steun,
waar het niet geacht kan worden de open
bare rust on orde in gevaar te brengen.
Vooral is dit bet geval waar de zondeling
ook door het geven van onderwijs en het
verstrekken van geneesmiddelen er naar
streeft ten nutte der bevolking werkzaam
te zjjn.
Zendelingen worden wel eens als hin
derlijk beschouwd, terwijl zij toch zeer
dikwijls pioniers der beschaving zjjn. De
misvatting spruit voor een groot deel'voort
uit onbekendheid met hun arbeid. Daar de
zending door zeer bekwame, ijverigo en
zelfopofferende mannen vertegenwoordigd
is, die uit den aard der zaak met bet levon
■en streven der bevolking intiemer vertrouwd
kunnen zjjn dan do vaak slechts korten
tijd daar geplaatste bestuursambtenaren
heerscbt menigmaal tusschen beide partijen
meer wantrouwen dan sympathie en samen-
wei king. Noch voor de goede vervulling
der bestuurstaak, noch voor het welslagen
van de evangelieprediking is zulk een ver
houding gunstig te noemen. Het gezag
van den ambtenaar en de bij primitieve
volken vaak machtige invloed van den zen
deling kunnen elkander steunen en aan
vullen, wanneer aan beide zijden naar waar
deering gestreefd wordt.
Ook waar de aanvragen van zendelingen
om de bijzondere toelating tot uitoefening
van hun dienstwerk om advios in banden
komen van het bestuur, heeft wel eens mis
vatting bestaan omtrent de omstandigheden,
waaraan die aanvragen getoetst moeten
worden. Meermalen beeft men zich daarbij
de vraag gesteld in hoever de zendiDg kon
rekenen op resultaten in het door baar be
geerde arbeidsveld, terwijl dergeljjke over
weging op de beslissing der Regeering juist
van geen invloed mag zijn en uitsluitend
dient te worden onderzocht of pogingen
om de christelijke leer onder de inland-
scbe bevolking te verspreiden in de streek
waarvoor de toelating is verzocht, niet ge-
vaarljjk zjjn voor de orde en rust.
In een enkel geval meende een bestuurs
ambtenaar zich van advies te moeten ont
houden op grond van de meening dat over
wegingen van localen aard geen waarde
zouden hebben voor de beoordeeling der
toelating van christelijke propaganda. Ver
zoeken om toelating van zendelingen moe
ten echter wel degelijk aan plaatseljjke'
omstandigheden getoetst worden, al zal de
beslissing niet altijd uitsluitend door de
omstandigheden maar soms ook door de
toestanden in naburige streken worden be-
heersekt.
Een ander bestuursambtenaar voerde in
zijn advies op een verzoek om toelating
aan dat het weren van pogingen om pro
selieten te maken onder de inhoemsche
bevolking een beginsel was waarvan in geen
geval mocht worden afgeweken, terwijl
integendeel het beginsel dat de Regeering
hier voorop wenscht te zien gesteld is, dat
pogingen als bovenbedoeld niet langer mo
gen worden geweerd dan voor het belang
der openbare orde en rust noodzakeljjk is.
De vrees van bet bestuur voor de gevol
gen van dweepzucht schijnen ook niet al
tijd voldoende gemotiveerd. Waar neiging
bestaat tot geestdrijverjj, verdienen pogingen
om den invloed daarvan geleidelik te ver
minderen zeor zeker steun in plaats van
tegenwerking.
De Europeesche ambtenaren van bet be
stuur behooron zich ook in hun bemoei
ingen met zendelingen te onthouden van
elke minder gepaste inmenging, die aan
bet werk der zending zou kunnen schaden.
Do controle die een bestuursambtenaar
zich eens meende te moeten veroorloven
omtrent de vraag of mobammedaansche kin
deren al dan niet mot toestemming van
hun ouders een zendingsschool bezochten
en of ouders zich wol bewust waren van
de strekking van bet op die school gegeven
christeljjk onderwijs, moet slechts aan ver
dachtmakingen en onjuiste voorstellingen
voedsel geven en vindt bovendien in geen
enkele bepaling steun.
Wanneer een ambtenaar van bet bestuur
reden beeft om bezwaar te maken tegen
handelingen van een zendeling of om aan
te nemen dat deze zich aan eventueele hem
gestelde beperkingen in de uitoefening van
zjjn dienstwerk niet houdt, behoort hij den
zendeling persoonlijk om opheldering te
vragen.
In voldoening aan een opdracht van den
Gouverneur-Generaal heb ik de eer het
vorenstaande onder nw aandacht te brengen
en U Hoog Edel gestrenge te verzoeken de
Europeesche ambtenaren van bet bestuur
in uw gewest dienovereenkomstig in te
lichten en op te dragen om zich stipt naar
de inzichten van de Regeering te gedragen.
Tevens breng ik u in herinnering het
besluit van 1 November 1889, no. 19 (Bij
blad op het Staatsblad no. 4642), dat o. a.
tot strekking beeft om alle ongewenschte
bemoeiing van inlandscbe hoofden en amb
tenaren met tot het christendom overgegane
inlanders uit te sluiten."
Dit is een regeeringsstuk, waaraan de
naam van den ond-minister Cremer, het
jongste Kamerlid voor Amsterdam, met eere
verhonden blijft.
De heer Cremer laat als liberaal minister
een goeden naam na, boven vele zjjner
geestverwanten, met name boven het Han
delsblad dat nog de vorige week ter aanbe
veling van den heer Cremer als candidaat
voor het lidmaatschap der Tweede Kamer
schreef dat hij «daar scherpe controle (zal
hebben) te oefenen op een eventueel te be
slist optreden dor christelijke Regeering in
Indië."
Wjj denken dat hjj, Het Handelsblad ton
spjjt, er glad het tegenovergestelde zal doen.
Daarom heeft ons zjjn verkiezing in Am
sterdam tegenover Heldt, zoo buitengewoon
verblijd.
Liberalen van dat slag zien wjj gaarne
in do Kamer.
2 Augustus 1901.
De benoemingen enz. van de ministers
stonden gisterenavond in de Staatscourant,
gelijk zij in ons vorig no. zijn medegedeeld.
Het ministerie-Pierson is derhalve dood.
Leve het ministerie-Kuyper
Onze achting voor het afgetreden mini
sterie hebben wij nooit verheeld, wij zien
geen reden om onze groote ingenomenheid
met het nieuwe ministerie te verbergen.
Was 't vorige kabinet vrucht van een
stembusstrijd met valsche leuzen aan libe
rale zijde, 't nieuwe kabinet treedt op met
een meerderheid achter zich in eerljjken
strjjd verworven.
Wij wenschen 't Gods zogen toe, en den
premier genade om zijn organiseerend ta-
lant, in school en kerk, in pers en partjj,
in Kamerclub en werkliedenverbond, nage
noeg overal aan den dag gelegd, ook in
den ministerraad te mogen ontplooien.
De Heere heeft hem, de antirevolutio
naire partij, hot christenvolk in ongeren
zin, die allen te zamen genade en eere ge
geven.
Dit brengt ontzaglijke verplichtingen mee,
welker omvang op dit oogenblik niet is te
overzieD.
Zjj or groote bescheidenheid van wen
schen nuchterheid van verwachten, over
vloedigheid van gebed, bij allen die den
premier al die jaren hebben gevolgd en
liefgehad, en wien de qere onzer beginse
len en de toekomst van land en volk ter
harte gaan.
Men vergete niet, had 't vorige kabinet
reeds te kampen met de omstandigheid
dat 't een concentratie-kabinet was, zoo
zelfs dat de minister van binnenlandsche
zaken zich hierover openlijk beklaagde,
veel meer zal het Christeljjk kabinet den
druk gevoelen van 't feit dat het erger
dan concentratie-kabinet is, dat 't coalitie
kabinet is, en derhalve van de gewenschte
hervormingen slechts die kan tot stand
brengen welke, en zooals zij door alle drie
de »anti-liberale" partijen gehjkeljjk ge-
wenscht worden.
Dit heeft echter weer voor dat 't nooit,
gelijk hot concentratie-kabinet, een extract
zal behoeven te bieden, doch het onver
dunde medicijn zal kunnen voorzetten.
Moge 't dit nog vele jaren kunnen doen.
Moge met 't optreden van dit kabinet,
een veeljarige periode van Christeljjk lands
beheer zjjn ingeleid,een nieuwe koers zijn ge
kozen, die zijn omschrjjving vindt in Groens
gevleugeld woordTegen de Revolutie het
Evangelie.
Men vergete echter niet, het zal en
moet langzaam gaan. Ongeveer een 'eeuw
lang word, zjj het o zoo zachtkens, over
't geheel in de richting der Revolutie ge
stuurd.
Ook al wordt dadelijk naar «Evangelie"
koers gezet, zal 't toch nog heel wat tijd
vorderen eer dit merkbaar wordt in de
gevolgen.
Maar zij die gelooven haasten niet.
En mannen als Kuyper en Loeff en Van
Asch van Wjjck hebben geen prikkel tot
voortvaren noodig.
Het Nederlandseh Werkliedenverbond
Patrimonium houdt D. V. zjjn 21e jaar
vergadering op 26 en 27 Aug. a. in het
café Belvedère, De Rujjterkade 50, Am
sterdam.
Van de 13 punten der Agenda zijn de
voornaamste: Verg. van het Bestuur van
het Christelijk Arbeids-secretariaat met de
Afgevaardigden. En bespreking over Coö
peratie onder leiding van ds. Talma.
In de vergadering van het Chr. Ar
beids-secretariaat zal ds. Talma inleiden:
Roeping van Patrimoniumsafdeelingen ton
opzichte van de bevordering der Christe
lijke vakbeweging. En de heer Huizinga
de regeling van het leerlingwezen, ook
met het oog op mogelijke schade voor
den volwassen arbeider.
Onder de voorstellen trekken de aandacht:
Van het BondsbestuurDe Bondsverga
dering besluite aan het Vorbondsbestuur
op te dragen over te gaan tot de oprich
ting van een Verbonds-Ziekenfonds.
Van de afdeeling Midlum: Het Bonds
bestuur neme maatregolen om een alge-
meene adresbeweging tegen den gehaten
vaccinedwang in de Afdeelingen te bewer
ken, en verzende daartoe circulaires om
ook onder de ingezetenen hunner gemeente
te doen circuleeren.
Van deze zelfde afdeeling: Heeft de
Bond van Patrimonium thans ook in te
werken bij onze regeering tot herziening
der Zondagswet?
Van de afdeeling Rotterdam o. a.: Pa
trimonium dringe bij monde van het
Bondsbestuur bij de regeering aan op al-
geheele herziening der wet op de Kamers
van Arbeid, in den geest zooals Pa'trimo-
nium dit wenscht.
(Toelichting: Door verzuim der meeste pa
troons om de hun gozonden lijsten in te vul
len, zijn de kiezerslijsten voor de K. v. A. dus
danig onvolledig geweest, dat de grootste
helft der arbeiders niet kon stemmen, de
wet worde dus zoo gewijzigd, dat de ar
beiders zelf zich bjj de bevoegde autori
teit opgeven, om op de kiezerslijst ge
plaatst te worden.
Daar de wet slechts één stembureau,
ook voor groote steden, bepaalt, konden
een groot aantal kiezers niet stemmen,
daar de afstand van de werkplaats naar
het stembureau te ver was: de wet voor
zie hierin.
Daar de saamstelling van de K. v. A.
vaak oorzaak wordt, dat kiozers hun stem
uitbrengen op personen, die in de Earner
waarvoor zij stemmen, geen zitting kun
nen hebben, (Timmerlieden behooren bij
de K. v. A. voor de Bouwvakken, houtbe
werkers bjj de Kamer voor metaalbewerkers,
daardoor is het voorgekomen, dat timmer
lieden stemden op een houtbewerker; dat
b. v. in Rotterdam een candidaat voor de
K. v. A. voor de metaalbewerkers gekozen
werd voor die Kamer, en voor die der
bouwvakken in herstemming kwam) wor
den de soortgeljjke vakken meer in een
Kamer vereenigd.
Der K. v. A. worde rechtsbevoegdheid
toegestaan, daar, le thans niemand ge
noodzaakt kan worden voor de Kamer te
verschijnen, 2e niemand gehouden is zich
aan de uitspraak der Kamer te onderwerpen).
Van de afdeeling Zwolle: De Bonds
vergadering spreke zich ar over uit, wat
Patrimonium te verstaan heeft onder:
„Bevordering van Bjjzonder Christeljjk
onderwijs", Art. 2 punt i. in verband met
Art. 1 der Statuten van het Verbond, op
dat voor ieder lid van het Verbond dui-
deljjk worde, dat lid te zjjn van Patrimo
nium en bjjzonder Christelijk onderwijs
voor de kinderen der leden, onafscheide
lijk aan elkaar verbonden is.
Het verbond sproke zich uit met de
voorgedragen Pensioenregeling geen ge
noegen te kunnen nemen, en ijvere voor
een pensioenregeling zóó dat een arbeider
als arbeider kan bljjven bestaan.
Van de afdeeling Leeuwarden: Het
Verbondsbestuur neme maatregelen om
het vloeken tegen te gaan.
Van de afdeeling Delft: a. De afdeeling
Delft vraagt dat de Jaarvergadering zich
uitspreke of zij ten vorigen jare met het
opstellen van haar Program heeft gedwaald,
door haar wensch te kennen te geven hoe
zjj het kiesrechtvraagstuk wilde geregeld
zien, en met welk recht namens Patrimo
nium op de Deputatenvergadering is mede
gedeeld dat Patrimonium dit vraagstuk
voor heden liet rusten.
b. Daar de steeds grooter wordende
druk van het groot-kapitaal doet uitzien
naar een middel van verweer, en daartoe
onder onze mannen ook coöperatie wordt
geacht het rechte middel te zjjn, vraagt
de afdeeling Delft dat de Bondsvergade
ring er zich over uitspreke of coöperatie
al dan niet in strjjd is met ons heilig be
ginsel, en of de coöperatie kan worden
toegepast zóó, dat de opheffing van den
middenstand daarvan niet het gevolg zjj.
Van de afdeeling Hilversum: 2o. Patri
monium neme in overleg met de Chr.
Patroonsvereeniging „Boaz" het initiatief
tot oprichting van Arbeidsbeurzen in ver
band met art. 12 van het sociaal Program.
Van de afdeeling Middelburg: (Zij)
vraagt afschaffing voor het rijden met
oponbaro vervoermiddelen langs straten en
wogen op Zondag. Zulks ter bevordering
der Zondagsheiliging; en om daardoor ook
aan het daarbjj betrokken personeel de
noodige en gewenschte Zondagsrust te ver
schaffen.
Van de afdeeling Amersfoort: De Bonds
vergadering wjjzq een weg aan waardoor
over coöperatie, zooals die in onzen tijd
wordt voorgestaan meer licht wordo ver
spreid.
(ToelichtingOverbekend moet het zjjn
dat ook in den boezem van het Verbond
tenopzichto van de coöperatie tweeërlei rich
tingen bestaan, eene van vóór-, andere van te
genstanders. Door het verspreiden van meer
licht over het onderwerp zou het geschil
punt, voor ieders oog helderder worden
en zou, indien de bekende vormen van
coöperatie, onder arbeiders vooral, goed
zijn, de tegenstander waarschijnljjk te
overtuigen zijn of omgekeerd, de voor
stander zich van zijne inzichten kunnen
bekeeren).
Voorzoover noodig wekken wij de leden
der Zeeuwsche afdeelingen tot een flinke
opkomst tot deze jaarvergadering op. Het
nieuwe ministerie zal ook op de beginse
len vaD Patrimonium bjj zjjn wettenma-
kenden arbeid hebben te steunen. Zjj er
een eendrachtig pogen om 't met wél
doordachte, rijpe adviezen te dienen; en
vooral niet uit 't oog te verliezen dat
lang niet alles op eenmaal naar wensch
tot stand komt, al mag met grond op een
begin van kentering worden gehoopt.
Wie de ginsche agenda wenscht te
kennen, vrage haar aan bjj den heer
A. Sizoo te Gorinchom.
De Engelsche regeering begint nu zelfs
in eigen land tegen eigen onderdanen
Turksch op te treden.
Zoo heeft zij aan Miss Hobhouse ver
gunning geweigerd om weder naar Zuid-
Afrika terug te koeren". Hare onthullingen
omtrent de mishandelingen in de kampen
moeten dan wel effect gehad hebben I
Toen minister Brodick in het Lagerhuis
van zijne weigering mededeeling deed en
als reden opgaf dat de vestiging van onaf
hankelijke comité's in de kampen tot moei
lijkheden zou leiden en dat de regeering
zelf een commissie had benoemd, werd hij
door de oppositie spottend toegejuicht.
Ook mevrouw Max Veil heeft 't bij hem
verkorven. Zij, de vrouw van den generaal
belast met de bewaring der gevangenen in
de kampen, liad de ellende geschilderd die
daar heerscht en een beroep gedaan op
't Amerikaanscbe volk om hulp. Thans
verantwoordt deze dame zich in de Times
met de herinnering dat zij ook een derge
lijke oproeping had gericht tot de Engelsche
natie ten behoeve van de Engelsche troepen
en dat in de kampen alles was gedaan
wat men kon doen met de beschikbare
middelen maar dat het juist aan die mid
delen haperde.
Dat zal wel geen afdoende verontschul
diging zijn.
Wie niet meedoet aan de uitmoording
der Boerenrepublieken is een pro Boer;
zoo vrouwen als mannen, zij gaan in de
doos of worden prijsgegeven aan de alge-
meene verachting.
