NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 155.1901.
Dinsdag 23 Juli.
15e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
De 23e Unie-collecte
De strijd voor liet recht.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
FEUILLETON.
Bekendmaking.
TIJ JD VERZEN.
Kerknieuws.
i
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
op 3 Augustus a. s.
Toon mij uw geloof uit uwe werken,
zegt de Apostel Jacobus. Het geloof zon
der de werken is dood.
Moge wij deze woorden niet in herinne
ring brengen nu de Unie-Collecte weer in
aantocht is?
Ziet wat goede dingen de Heere God in
ons goede land heeft gewrocht.
Overal heeft men eene van Gods Woord
en van de Christelijke Kerk losgemaakte
volksschool pogen in te voeren.
Ook in ods Vaderland.
Ruim een halve eeuw geleden stond ons
christelijk volk daar machteloos tegenover.
Men had hier en daar een enkele, onder
allerlei tegenstand opgerichte Christelijke
school; gebonden aan allerlei vrijheidsbe
perkingen, zoodat zelfs de inwendige in
richting der schoollokalen van het goed
vinden der Overheid afhing.
De oprichting eener bijzondere school
werd als eene daad van scheurmakerij be
schouwd en bejegend.
De school werd geduld, maar overigens
door de Overheid met afgewend hoofd voor
bijgegaan.
De bijzondere onderwijzers waren ver
stoken van elk voordeel den openbaren
onderwijzers toegekend, hoewel aan bijkans
dezelfde voorwaarden gebonden. Geen
halve cent kwam uit eenige openbare kas,
direct of indirect, ten bate van het chris
telijk onderwijs.
In één woord: de bijzondere school was
de paria; de verschoppeling.
Vijftig jaren lang.
En tegenover haar stond de openbare
neutrale school, vertroeteld door bestuur-
colleges, en al wat in hoogheid zit, met
een voor allen bijkans kosteloozen toegang.
Maar het christelijke volk heeft, met
Gods hulp, in zijn geloof volhard.
En wat zien wij thans?
Dit, dat door alle partpen het gedane
onrecht wordt erkend.
Niet alleen wordt eene bijdrage uit
's Rijks kas toegekend, maar ten aanzien
van de uitkeeringen uit 's Rijks kas be
staat nu principieels gelijkstelling tusschen
de bijzondere en de openbare seholen.
Door de hoogste autoriteiteiten wordt
de deugdelijkheid van vele bijzondere
scholen erkend.
Daarentegen wordt de openbare school
vaak krachtig veroordeeld door velen
van hen, die voorheen afgoderij met
haar hebben gepleegd.
Wie thans zich in de oogen van het
publiek belachelijk maakt, is niet hij die
een bijzondere school sticht of steunt, maar
die tegen den nieuwen koers in verzet
komt.
(Slot.)
Op dit standpunt is inderdaad eene wor
steling, als de beide Republieken in Zuid-
Afrika ondernamen, eene roekelooze dwaas
heid, den duren prijs van bloed en tranen
niet waard. Naar den maatstaf der zien
lijke dingen geoordeeld, schijnt de politiek
der nutsberekening en der machtsvergoding
alleszins voordeelig te zijn. Zoo wordtin
vele gevallen de macht vermeerderd, de
rijkdom vergroot, de invloedsfeer uitgebreid,
de wereld als een buit onder de groot
machten verdeeld. Lang niet altijd toch
gaat het in deze wereld naar recht en ge
rechtigheid toe. Er is menigmaal pijnlijke
wanverhouding tusschen deugd en beloo
ning, tusschen schuld en straf, tusschen
verdienste en rijkdom. De vromen en
wijzen van alle eeuwen en onder alle vol
ken hebben zich beziggehouden met dit
mysterie der zedelijke wereldorde, met dit
verbijsterend probleem der Godsregeering.
Het is het probleem van alle denkers der
mensehheid, van de profeten en dichters
651 Scholen met den Bijbel, enkel
nit particuliere bijdragen gebouwd, ter
waarde van meer dan f 6.000.000.
Meer dan 100.000 leerlingen.
Meer dan 1900 onderwijzers, behalve
de 651 hoofden der scholen.
Wie had 50 jaar geleden zich zoo iets
kunnen voorstellen? Is het niet wonder
lijk in onze oogen?
En toch, er dreigt gevaar.
Gevaar voor verslapping en indommelen.
Immers, zoo denkt menigeen, de zaak
komt nu van zelf wel in orde. Er is
een Rijksbijdrage van vele tonnen gouds.
Wat wil men meer; wat beteekent in
elk geval de kleine ton van de Unie-
Collecte
Voorzeker, er is een Rijksbijdrage. Maar
daarmee wordt niet één vierde van de
kosten gedekt.
Die bijdrage neemt wel jaarlijks toe,
maar in dezelfde verhouding als het aantal
scholen en kinderen. De uitgaven voor
elke school vermeerderen, en worden ook
door de nu verhoogde bijdrage niet gedekt,
ten minste als eenigermate aan de eischen
van goed onderwijs en behoorlijke bezoldi
ging zal worden voldaan.
Er is nog iets.
Niet slechts moet voor elke school worden
gezorgdmaar ook moet de band versterkt
worden, die alle scholen aaneensnoert.
Als één lid lijdt, dan lijden alle leden.
Wederkeerige hulp is dus noodig, vooral
nu, na de nieuwe regeling der Rijksbijdra
ge, voor sommige scholen de last zal wor
den verzwaard.
Een band moet er zijn tusschen al de
Christelijke seholen, de scholen met den
Bijbel, opdat er ook bij verschil van in
zicht, onderlinge liefde en samenwerking
zij tusschen allen die, als broeders van
hetzelfde huis, in denzelfden wijngaard
behooren bezig te zijn.
Dat toch het gebod„hebt elkander
vuriglijk lief" niet eenmaal tegen ons ge
tuige, doch integendeel richtsnoer zij voor
al onze samenwerking op schoolgebied.
Daarom, broeders! laat de onderlinge
band versterkt worden door de gemeen
schappelijke gave.
Een ieder geve op 3 Augustus naar ver
mogen.
Toont uw geloof door uwe werken, gelijk
zij, die ons voorafgingen, dit hebben gedaan,
door de hunne.
Eu de Heere God zal er Zijnen zegen
op geven.
2 L Juli 1901.
Niet zoodra was de kruitdamp van den
zwaren verkiezingsstrijd opgetrokken of
de uitgever van liet Geïllustreerd Volksblad
des Ouden Verbonds bovenal van Asaf en
Job, van Jesaja en Jeremia. Altijd bij
vernieuwing stijgt uit het benard gemoed
de bange vraag naar den hemel opwaarom
staat de Heere van verre en verbergt Hij
zich in tijden van benauwdheid Waarom
verstoot Hij in eeuwigheid en rookt Hij
tegen de schapen zijner weide? Heeft Hij
vergeten genadig te zijn, heeft Hij zijne
barmhartigheden door toorn toegesloten?
Houdt zijne goedertierenheid in eeuwig
heid op, heeft zijne toezegging een einde
van geslacht tot geslacht?
Maar zie, als zulke overwegingen van
twijfel en ongeloof hier in Europa zich
van steeds meerdere zielen meester maakten,
terwijl de machtsverheerlijking door de
staatslieden toegepast en door de mannen
der kunst in roman en drama gehuldigd
werd, drong van uit Zuid-Afrika eene stem
tot onze ooren door, die al deze overleg
gingen als een zeepbel uiteenspatten deed
die de volken wakker schudde uit hun be
rekeningspolitiek, en die krachiig en luide
genoeg getuigt: neen, daar is nog een
hooger goed dan welvaart en macht, dan
rijkdom en eere, dan rust en vrede, dan
goed zelfs en leven; het is het Recht, dat
legde een exemplaar van zijn blad met
bijblad op onze leestafel neer. Wij lazen
het. En 't was ons inderdaad een ver
ademing. Van den storm in de stilte,
dat was de indruk. O, zoo gij met uwe
kinderen rustige lectuur begeert op den
Zaterdagavond of op don Rustdag, goede
christelijke stukjes, nu eens niet op het
terrein der staatkunde of der kerk, maar
eensmeer van huiselijken aard, zoo maak dan
met dit inderdaad keurig geïllustreerd
volksblad kennis. Het ons beden gezon
den no. bevat onder meer „Kinderlijden
en Oudersmart" bij een photographie eener
achtjarige martelares in het Worgerskamp
te Bloemfontein. Voorts 't aangrijpende
lied „Schurk!" van Emanuel Hiel. Het
nit 't hart van dr. Jonker gewelde ver
haal „Troost uit een kindermond". „In
Ballingschap", bij de plaat: photographie
van Cronjé en zijn bewakers. En nog
veel meer. Uitgever is Van Sijn te Rot
terdam.
Professor Jan ten Brink is overleden.
Dr. Jan ten Brink werd 15 Juni 1834
te Appingedam geboren en studeerde te
Utrecht in de theologie. In zijn studio
jaren reeds behaalde hij aan de Groninger
hoogeschool een gouden medaille voor een
studie over G. A. Breeröo, over wien hij
later de resultaten zijner onderzoekingen
uitgaf. In 1860 promoveerde hij tot doc
tor in de theologie op een proefschrift,
getiteld »0ver de Zedeleer van D. V.
Coornhert", aanvaardde een betrekking als
huisonderwijzer te Batavia en werd in
1862 leeraar in de Ned. taal, de geschie
denis en de aardrijkskunde aan de H. B. S.
met 5-jarigen cursus te 's-Gravenhage. In
1885 werd hij benoemd tot hoogleeraar in
de geschiedenis der Ned. Letterkunde en
aesthetische critiek aan de hoogeschool te
te Leiden.
Een vreeselijke slag heeft den bemindon
Staatspresident van de Transvaalsche re
publiek gisteren getroffen.
Mevrouw Kruger, de ecbtgenoote van den
President, is gistermiddag na een ziekte
van slechts drie dagen te Pretoria aan
longontsteking overleden. Zij was 67 jaar
oud.
Haar laatste gedachte zal wel geweest
zijn aan haar grooten man, den zielsvriend
harer jeugd, den grijzen balling.
De Heere trooste „Oom Paul" met de
rijkste vertroostingen. Dit zij, dit is de
bede van allen die Hem liefhebben.
Goes. Burgemeester en Wethouders
brengen ter algemeene kennis, dat een model
God ons schonk, om vrij, om onafhankelijk,
om ons zeiven te zijn.
En wie zijn het, die deze sprake tot
ons doen uitgaan? Zijn het mannen van
naam, wonend in de centra der beschaving,
opgevoed in de wijsheid der eeuw, om de
hoogte van hun cultuur tot aan de einden
der wereld geroemd? Gij allen weet beter.
Menscben zijn het, onder den naam van
Boeren bij alle volken bekend, eenvoudig
van levenswijze, met vele gebreken behept,
mot veel kaf onder het koren, maar in hun
kern trouw aan der vaderen geloof, gevoed
met de wijsheid des Bijbels, onverzettelijk
van karakter, door eene onuitroeibare zucht
naar vrijheid bezield, op zelfstandigheid
meer dan op het leven gesteld. En die
zelfstandigheid willen zij handhaven zelfs
tegenover een volk als het Engelsche, dat
door zijn edelen zin, zijn rijke gaven, zijn
hooge beschaving, zijn Christelijken geest,
zijn warmen Zendingsijver boven alle vol
ken den eerepalui wegdraagt, doch thans
helaas aan den leiband loopt van de Rho-
desen en Cliamberlains en van de mannen
van de straat. Ook tegenover dat volk
willen ze vrij zijn en hun rechten hand
haven, onze stamverwanten in Zuid-Afrika.
voor de beertonnen is vastgesteld en op het
raadhuis voor een ieder te zien is.
Zij, die wenschen, dat voor hunne rekening
een stel beertonnen van gemeentewege zal
worden aangekocht, worden verzocht daarvan
kennis te geven ter secretarie voor i Augustus
a. s.
De aangifte van leerlingen voor de open
bare scholen A, B en C (zijnde school D op
geheven), voor den cursus aanvangende i
September a. s., kan geschieden ter secretarie
van Woensdag 24 Juli tot Zaterdag 3 Augustus,
van des voormiddags 9 tot 't namiddags 2 uren.
Bij de herstemming.
Wat onderscheidt den sociaal
Van den veronden liberaal
De liberaal werd sociaal,
De sociaal nieuw-liberaal.
Een Kamebeek, hoezeer veracht,
Kreeg heel de socialen-macht.
Hoe oud, verouderd men mocht zijn,
De sociaal riep luide: »Mijn
Mits 't Woord maar werd op zij gezet,
De macht erkend van volk of wet.
Wie 't Woord beleed als zijn gebod,
Werd door den sociaal geknot
Al vocht hij tegen d'arbeidsnood,
Al kleurde 't groen een sprekend rood,
»Diaan is grootklonk d'oude zang
Gods Woord was immers in 't gedrang
En daarom, wie God dient, hoe knap,
De sociaal verwierp hem rap.
Godsdienst privaatzaak.
Wel zeker moet mjjn hart
In stilheid God vereeren;
'k Moet Hem in mjjn gebed,
In binnenkamer eeren;
'k Moet ernstig zijn en vroom
Mij naar Gods Woord gedragen,
In mijn gesprek eD doen
Altoos mijn God behagen.
Maar zoo ik zwjjgen zou,
Waar onze achtbre vaadren.
In klein of grooten Raad
Tot 's lands belang vergaadren,
Zoo ik daar zwijgen zon
Van God, die deed gelooven,
'k Ontwaarde dan alras
De ongena van Boven.
Ik had een half geloof;
Ik gaf mijn half gemoed;
Een halve Christen waar' 'k;
Ik diende God niet goed.
Het land moet geregeerd
Naar wijze, goede wetten
Wie Gods is, echter moet
Zijn stempel daarop zetten.
Uit alles wat hij zegt,
Uit heel zijn doen en laten,
Moet blijken zijn geloof
Geen uitvlucht kan hier baten.
Luctok,
Men moge ons breken, zoo roepen zij,
maar bukken en buigen doen wij niet!
Liever sterven dan knielen! Liever het
leven dan de vrijheid verloren! Want het
recht is aan onze zijde. Voor dat recht
staan wij pal. Voor dat recht hebben we
alles, ook het kostelijkste en dierbaarste,
veil. Kent gij dat volk vol heldenmoed?
Dat vrije volk zijn wij'!
Maar wat is dat hooge goed dan, waar
voor zij strijden ten bloede toe? Wat is
dat recht, dat zij verdedigen met hand en
tand, dat zij hooger achten dan alle ge
nietingen des levens, dan alle schatten der
aarde?
Het is het Recht der vrijheid en der
onafhankelijheid, waarvoor de Republie
ken, door den nood gedwongen, nn bij
vernieuwing den bangen strjjd hebben
aanvaard. En dat reebt is zulk eene wor
steling, zulk eene opoffering, zulk een du
ren prijs van bloed en tranen ten volle
waard. Want recht in het algemeen is
iets onbeschrijfelijk heerlijks; het is een
van de grootste, rijkste goederen der
mensehheid. Recht is zedelijke bevoegd
heid, zedeljjke kracht, om ergens aanspraak
op te kunnen maken en die aanspraak tot
Elk zijn Kruis.
Ieder krijgt zijn deel op aard,
Ieder heeft wat hem bezwaart,
Ieder hart en ieder huis,
Heeft zijn eigen kwaal en kruis.
't Eene kruis is openbaar,
't Andere wordt men niet gewaar
't Eene is klein en 't andere groot
Hout het een en 't andere lood.
Deze heeft een eenig kruis,
D'andere een driedubbel, thuis;
Maar dit is het wonderbaarst,
Ieder acht het zijne 't zwaarst.
Bij het zijn houdt menigeen
's Naasten kruis voor licht en kleen
En als 't mocht en moogljjk waar
Ruilden velen met elkaar.
Zag men echter van nabij
Al die kruisen op een rjj,
Ieder koos voor zich en nam
Waar hij mee ter markte kwam.
't Kruis van anderen schijnt u licht,
Gij bedriogt u in 't gewicht;
En wie weet of gij verdroegt,
Waar hun schouder onder zwoegt.
Niet aan ieders voorhoofd staat
Hoe het hem van binnen gaat.
Menigmaal heeft menig hart,
Midden onder 't lachen, smart.
Draag dus, daar de Heer' het wil,
Met gelatenheid en stil,
Gjj uw kruis en ik de plaag,
Die Hij wil dat ik verdraag.
't Kruis te kiezen naar zijn zin,
Heeft voorzeker niet veel in.
't Is, alsof men te eenemaal.
Zich ontsloeg van kruis en kwaal.
Door zijn lengte drukt het kruis,
Maar het helpt ons ook naar Huis.
't Legt de brug die van dit strand
Ons geleidt naar d'Overkant.
Mor dus niet, maar, hoe het ga,
Denk aan 't kruis van Golgotha,
En aan Hem, die kruis en kracht,
Geeft waar Hjj het noodig acht.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Oldenzaal J. J. A. Herman
te Hummeloote Maasdam J. Gouver
neur te Halle.
Aangenomen naar Elberfeld door B. Lutge
te Groningennaar Meppel door dr. A.
J. van 't Hooft te Borne; naar Graft
door J. Slot cand. te Twisk.
Bedankt voor Kage door J. C. Fontein
cand. te Leidenvoor Altforst door
A. H. Magendans te Zaltbommel
zelfs in het opperste gerechtshof, in de
vierschaar van den Rechter van hemel en
aarde te kunnen laten gelden. Alle Recht
is een kunnen, geen physisch kunnen als
van den geweldenaar, maar een geestelijk,
een zedelijk kunnen, dat oneindig sterker
is dan lichaamskracht en staatsgeweld.
Het is gelijk aan de macht van het on
schuldige, weerlooze kind, dat de hand
des moordenaars met lamheid slaat en in
ontzetting terugdeinzen doet. Het is de
onzichtbare kracht van hem, wiens zaak
overeenstemt met de eischen der Godde
lijke gerechtigheid. Recht is onzienlijke
glorie, geheimzinnige majesteit, zedeljjke,
eeuwige kracht. Het is de grondslag, de
omheining, de bescherming, de beveiliging
van aller dingen wezen en bestand. Het
is het cement, waar het gebouw der schep
ping in vast ligt; de zuil, waar het heelal
op rust; de atlas, die de wereld draagt.
Neem het Recht weg en het heelal stort
in puin; de kosmos wordt in een chaos
verkeerd, en de mensehheid wordt aan
een troep wilde dieren gelijk.
Voor zulk een Recht, voor het recht,
om vrij en onafhankelijk te zjjn, treden
de Republieken in Zuid-Afrika op. Zjj
