NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
J, DEKKER.
No. 151.1901.
Dinsdag 16 Juli.
15e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Hmtnina 's-Heer ArenflMe.
li E II n K s.
Brief van pn. Sufs aan pres. Stejn.
VERSCHIJNT
Wed. S. J, DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, Ie Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
FEUILLETON.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
WIJ BEVELEN AAN:
Sta stil en denk na.
De beroemde Rowland Hill begon op ze
keren morgen zijne prediking met te zeggen
«Mijnevrienden,straks liep ik langs de straat,
toen ik een drift zwijnen zag, die rustig
een man volgden. Deze bijzondere om
standigheid maakte zoozeer mijne nieuws
gierigheid gaande, dat ik bleef staan om
te zien wat er gebeuren zou. Tot mijné
groote verbazing, zag ik de geheele drift
den man achterna gaan in het slachthuis.
Ik vraagde«Hoe hebt gij het aange
legd, dat deze domme, weerbarstige dieren
u naar deze plaats volgen wilden!"
«O,* hebt gij dat niet gezien zei de man.
»Ik had een mandje met boonen onder mijn
arm, en al voortgaande liet ik er nu en dan
enkele van vallen, en zoo werden zij ver
lokt mij te volgen."
»Ja" zeide de prediker: «zoo is hel, de
duivel h«eft zijn mand met boonen, en hij
laat ze al voortgaande vallen. Hij weet
welke aanlokselen voor eiken zondaar noodig
zijn, om hem gevangen te leiden naar zijn
wil." Al uwo breede en drukke wegen zijn
met zijn lokaas bestrooid, en groote scharen
worden verleid hem naar het verderf te
volgen. Naar waarheid staat er geschre
ven «Gij hebt n zei ven om niet verkocht"
(Jes. 52 3.)
Nu waarlijk, dat gaat te ver, zegt gij.
Ik kan niet ontkennen, dat ik bekoord word
door de aanlokselen van deze wereld, maar
te zeggen, dat ik «mijzelven om niet ver
koop," ik geen verstand meer heb dan die
redelooze zwijnen, dat is te sterk.
Dan verschil ik hierin van u, mijn on
verloste lezeren ik doe een beroep op
uw eigen geweten, opdat datzelve beslisse,
zoo gij het althans vrij wilt laten spreken.
Sta stil en overdenk eens op uw ge
mak, wat de waarde is van datgene, waarop
gij uw hart gezet hebt, in vergelijking met
de waarde van uwe ziel. Het kan eer,
rijkdom, genot wezen, dat uwe geheele ziel
(Slot.)
liet is onnoodig voor mij een opgave
van allo andere verwoeste streken en dis
tricten te doen. Het geheele land, de
gansche republiek is tot in den wortel
verwoest en vernield. Overal ziet men de
zelfde tooneelen van uitroeiing en ellende
overal beroofde vrouwendoch niets kan den
moed dezer edele martelaressen breken, en
met één stem raadden zij mij en de burgers
aan te volharden tot het einde toe.
Het zou UHEd. vervelen zoo ik in bij
zonderheden ging, ik wensch alleen één
voorbeeld te geven om te toonen hoe Brit
en Kaffer samenwerken in dit duivelswerk.
Comdt. Riekert van Rustenburg wordtj
zooals UHEd. weet, zeer gehaat door den
vijand. Zijne vrouw, eene dame waarop
ons volk trotsch mag zijn, had op eigen
kosten een hospitaal te Rustenburg inge
richt, alwaar zij onder anderen omtrent 15
zieken en gewonden verpleegde, die hoofd-
comdt. C. R. de Wet aldaar achterliet in
zijn grooten tocht vaD Bethlehem. Of dit
van haar een onvergeeflijke zonde was weet
ik niet, maar het feit blijft, dat toen de vijand
eenigen tijd daarna het dorp Rustenburg
We c1' kreeg, hij voor haar een
verfijnd kastijdingmiddel uitdacht en haar
7 mijlen buiten Rustenburg naar de plaats
I aardekraal in de nabijheid der roover
kaffers, te zamen met haar dochters en
schoondochters verbande. Hier was geen
ander blank schepsel behalve een oude
grijsaard, Hermitage. Te vergeefs klaagde
vervult, zóó dat ge «het, eene noodige" ver-
verwaarloost.
Wat blijkt hieruit? Satan laat eenige
geldstukken op uw weg vallen en bekoort
u door geldbejag. Of ge nu al dan niet
het doel van uw bejag bereikt, ten slotte
wordt gij toch in zijn slachthuis gelokt
en tet welken prijs? Laat uw geweten
het voor God beantwoorden.
Of bezie in dat licht eens het kermisgenot.
Is het een genot waarover gij Gods zegen
kunt afbidden, en Hem, van Wien alle goede
gaven en volmaakte giften afdalen, daarvoor
dank toebrengen? Of gevoelt ge dat ge
bed en dankzegging, ja zelfs het noemen
van den naam des Driemaal Heiligen gansch
niet past bij dat soort genot?
Maar wat is het dan anders dan een
Satans lokaas?
Inderdaad, bij is een menscbenmoorder
van den beginne. Hij streelt en prikkelt
al bet lagere in u. En daardoor verlokt,
geeft ge u over aan datgene, waarover gij
anders bloost.
Verbaast go u niet over uwe dwaasheid,
dat ge voor zoo weinig uwe ziel op bet spel
zet
Sluit dan uw oor en hart voor den verleider
en luister naar de stem van den Behouder
nw God on Heiland.
Weet gij het niet? Ja, ge weet het, dat
de ijdele en zondige kermisvermaken uw
arm, ledig, hongerend en dorstend hart
toch niet kunnen bevredigen. Integendeel,
ze kunnen de ellende van dat hart slechts
vergrooton.
Bevrediging, waarachtige voldoening is
er, doch verre van die wogen der ijdelheid
ze is in God, in God alleen door Jezus
Christus, den Middelaar Gods en der men
sehen.
Daarom wond u af van het zwijnendraf,
en keer weer tot het huis, tot het hart van
uw Vader; daar, maar ook daar alleen, is
alles wat u voor tijd en eeuwigheid geluk
kig kan maken; daarom
Sta stil en denk na.
12 Juli 1901.
Te Kruiningen is Wondergem, te Ierseke
De Schipper tot lid van den raad her
kozen.
Dit doet ons genoegen.
Ook ter wille der liberale partij, welker
zij er over dat zij geen kost had en van
honger moest omkomen of door de barbaren
vermoord worden. Men gaf geen gehoor,
want dat was juist de voor haar uitge
dachte straf. Na onuitsprekelijk veel te
hebben uitgestaan, werd zij een nacht ge
dwongen ter redding van haar leven te
vluchten en kwam eene vrouw in haar
nachtkleederen door tot bij Rustenburg met
de mededeeling dat alle zielen te Paarde-
kraal vermoord waren. Gelukkig bleek
het later dat alleen de oude Hermitage
door de Kaffers vermoord was.
„Dat deze oorlogvoering tegen weerlooze
non-combattanten en deze vernieling van
private eigendommen, welke op geen directe
wijze in verband met de voortzetting van
den oorlog staan, in strijd met de voor
schriften van het moderne volkenrecht zijn,
behoeft geen betoog. DoortalloozeEngelsche
rechtsgeleerden van gezag, door protocollen
en conventies, plechtig door Engeland ge-
teekend, worden deze daden en handel
wijzen niet alleen afgekeurd maar ten
strengste verboden. De leer van Wheaton,
van Phillimore, van Hall stemt overeen
met de oorlogsregulaties van de Brusselsche
conferentie en van de jongste gehouden
conferentie van Den Haag, door de Britse) ie
regeering goedgekeurd en geteekend; en
alle zeggen als met ééne stem, dat private
eigendommen of land, geen contrabande
zijnde, onaantastbaar zijn en non-combat
tanten ongehinderd moeten gelaten worden.
Lord Roberts in zijne proclamatie beroept
zich op onze beweerde wijze van guerrilla
voering ter zijner rechtvaardiging. Hij
zegt, dat hij alle middelen door beschaafde
volkeren onder dergelijke omstandigheden
minderheid blijkbaar geweigerd heeft aan
het uitwerpingsspel mee te doen.
Het Handelsblad bericht dat te Lochem
een candidaat voor den gemeenteraad werd
aanbevolen door het bostuur der werklie
den vereeniging en gekozen werd; en dat
daarna de vijf bestuursleden per adverten
tie kwamen meedeelen dat zij niet namens
de vereeniging maar als particuliere per
sonen dezen candidaat hadden aanbevolen.
Het Handelsblad noemt dit een schande
lijke verkiezingsmanoeuvre en sommeert den
aldus door misleiding gekozene, voor zijn
benoeming te bedanken.
Wij herinneren ons dat in onze omge
ving hij gemeenteraadsverkiezingen het
zelfde steeds ongerept plaatsheeft. De be
stuursleden van zekere werkliedenvereeni-
ging candideerden zelfs wel eens eenmaal
een liberalen candidaat met de kleinst mo
gelijke meerderheid en bevalen hem in
qualiteit van bestuur der werkliedenver-
eeniging aan.
Wij begrijpen echter niet, waarom een
op die wijs gekozene eerder verplicht zou
zijn, zjjn mandaat weer ter beschikking te
stellen dan met name het thans verkozen
EoiterdaiiiSehe Kamerlid De Kierk, na de
«schandelijke verkiezingsmauoeuvre" met
het manifest van '97.
Van verkiezingsmanoeuvre gesproken.
In het Handelsblad van Zaterdag geeft de
voorzitter der a. r. Kiesvereeniging te Enk-
huizen bescheid op de aanklacht, door de
Midd. Grt. gereleveerd, als zou van a. r.
zijde daar unfair zijn gewerkt met een
verkiezings circulaire.
Het blijkt uit de correspondentie dat de
beschuldiging volstrekt eiken grond mist.
De circulaire is aan de redactie van Het
Handelsblad gezonden met verzoek ze op te
nemen, doch dit is door haar geweigerd.
Nota bene, het bewijsstuk voor hare be
schuldiging
Maar misschien doet de Middelbur
ger het wel. Die kan wel eens hard van
wal steken, doch gunt ook steeds royaal
't woord aan de tegenpartij.
In ieder geval van een unfaire verkie-
zings-circulaire te Enkhuizen schijnt geen
Dat erkent zelfs de beschuldiger. Het
unfaire bestond, volgens dezen, alleen in
aangewend zal gebruiken om een einde
aan dezen guerrilla te maken. Ik ontken,
dat wij guerilla voeren, maar gesteld eens
dat wij zulks deden, zou dat de daden der
Engelsche officieren rechtvaardigen? De
rechtsgeleerde autoriteiten en de solem-
neele conventies maken geen onderscheid
tusschen guerilla en eenige andere wettige
wijze van oorlogvoering. De vraag is
alleen of wij wettiglijk oorlog voeren en
erkende combattanten zijn en als zoodanig
onder de oorlogswet der naties vallen
Nu, dat wordt door de Engelsche procla
maties erkend en bevestigd. Wij zijn geen
roovers of misdadigers, maar wettige com
battanten en als zoodanig kunnen wij ons
beroepen op het volkenrecht en de door
de Engelsehen geteekende conventies.
Ik mag met vrijmoedigheid zeggen dat
ik op juridisch gebied even goed op de
hoogte ben als zij op wier advies de pro
clamaties en handelwijzen van deBritsche
regeering en de militaire autoriteiten ge
baseerd zijn, en ik ontken dat, met voor
bijgaan natuurlijk van erkende barbaarsch-
heden en zeldzame handelingen door den
besten rechtsgeleerde afgekeurd, er in de
annalen der beschaafde oorlogvoering pre
cedenten zijn voor de algemeene afbranding
van plaatsen en dorpen, de verwoesting van
alle voedingsmiddelen, de behandeling van
vrouwen en kinderen als krijgsgevangenen
en hun verbanning naar vreemde landen;
om van nog gruwelijker handelingen niet
te spreken.
En ik ontken, dat wij guerilla voeren;
was het guerilla bijv. toen generaal De la
Rey en ik op 3 December aan Sterkstroom
en op het terrein waar deze verschrikke-
't feit dat er Vertrouwelijk boven stond.
Dat woord had men dan ook wel kun
nen weglaten. Te meer wijl de circulaire
van huis tot deur is bezorgd geworden.
Maar was dat nu «unfair"
Neen, de Rotterdamsche circulaire is nog
niet overtroffen. Zij staat er nog, onge
schokt
Godsdienst privaatzaak.
De sociaal-democratische hoofdmannen
zijn er nog altijd op uit, de stelling te
verkondigendat godsdienst slechts een
privaat-zaak, dus een persoonlijke liefheb
berij is.
Godsdienst en staatkunde hebben niets
met elkaar te maken, zoo leeraart thans
de sociaal-democraat, gelijk de liberaal
dit in vroeger dagen deed.
Natuurlijk heeft dit een doel.
Men wil namelijk de „kleine luyden",
die ook voor het publieke leven nog aan
God en godsdienst hechten, wijs maken,
dat zij zich zeer goed bij de sociaal-de
mocraten kunnen voegen, want godsdienst
is slechts een privaatzaak; dat wil zeggen,
daar doe je alleen thuis aan, en dan nog
wel allerliefst alleen in uw binnenkamer,
zoodat zelfs uw huisgenooten er geen hin
der of overlast van hebben.
Zoo spreekt thans, met partij oogmerk en
de partij. Maar de eerste woordvoerders
hebben vroeger altijd heel anders gesproken.
Wij denken hier onder meer aan den
bekenden heer Van Kol, den afgevaar
digde ter Tweede Kamer voor het kies
district Enschedé.
Wat schreef hij In zjjn veel gelezen
en gepreren boekske iSocialisme en Vrijheid
lezen wjj op bladz. 12
Wij gelooven aan de toenemende ont
wikkeling der menschheid, wij gelooven
aan den vooruitgang, al veriverpen toy
de leer, dat een hooger Wezen alles regelt
en beheerscht.
En op bladz. 17:
Geen scheppende God bereidde voor
ons een woonplaats en een toekomst.
Verder op bladz. 96:
Inderdaad, niet Godhet eigendom be
heerscht de wereld!
lijke vernieling is aangericht, na een zwaren
slag, het Engelsche kamp innamen en 130
zwaar beladen wagens en over de 3000
ossen luit maakten en honderd van den
vijand dood en gewond en meer dan hon
derd krijgsgevangenen in onze handen
vielen? Of was het guerilla toen generaals
De la Rey, Beyers en ik op 13 December
het lager van generaal Clements en Legge
in hun gefortiriceerde posities aan den
Magaliesberg te Nooitgedacht aanvielen en
na een van de hardste slagen van dezen
oorlog hen versloegen, hun kamp van hen
afnamen en over de 300 krijgsgevangenen
en over de 400 dooden en gewonden, waar
onder de gesneuvelde generaal Legge, in
onze handen vielen? Ik wil niet eens ge
wagen van de andere groote slagen in de
beide republieken in de laatste maanden
geleverd.
Dat is voorwaar geen guerilla, waar groote
legers van den vijand zoo aan stuk gesla
gen worden. De waarheid is dat wij een
nieuwe soort van oorlogvoering hebben ont
wikkeld, waarvoor de vijand den ouden,
verkeerden naam van guerilla gebruikt. Na
geduretf e de eerste helft van den oorlog
op de oude wij ze te hebben gevochten met
al onze macht en overtuigd zijnde, dat de
Engelsche overmacht voor ons te groot is,
hebben wij een ander pad ingeslagen waar
strategie, beweging, dispositie van geringe
strijdmachten over uitgestrekte terreinen
van veel grooter belang is dan het eigen
lijke vechten, doch niet als guerilla's. Wij
staan steeds in verband met de andere
deelen en afdeelingen en op geschikte tijden
en plaatsen kunnen wij altijd met verplet
terend effect op den vijand concentreeren.
Vervolgens op bladz. 97:
De kerk moet ten slotte bezwijken
voor de stoommachine, wier stem krachtiger
is dan Gods Woord.
En eindelijk op bladz. 178:
Het socialisme is geen leer der ver
sterving, maar de eeredienst van het
genot.
Zoo schreef de heer Van Kol in zijn
boekje Socialisme en Vriiheid, maar niet
minder vijandig liet deze sociaal-demo
cratische woordvoerder en volksvertegen
woordiger zich uit in een ander boekje
van zijn hand, getiteld: Christendom en
Socialisme.
Wij lezen daar op bladz. 83 en 84:
Te lang heeft men hem (God) tever-
- geefs aangeroepen, 't wordt tijd, dat de
menschen zelf de handen gaan uit de
mouwen steken, dat zij zelf gaan han
delen en niet langer rekenen op de
hulp van een Wezen, welks bestaan min
stens twijfelachtig is.
Zoo hij er is, en verlangt door ons
gediend te worden, moet hij zich dui
delijk bekend maken; voor dien tijd is
het dwaasheid aan een onbewezen iets de
hoogste eer toe te kennen, hem als wetge
ver invloed \'te doen uitoefenen op onze
daden.
Het is dus niet langer door 't inroe
pen der hulpe Gods, dat de menschheid
hulpe verwachten kan. Be oplossing der
sociale kwestie moet gezocht worden buiten
het geloof.
Het is dus het socialisme onverschil
lig, of er al of niet een God bestaat,
of Christus mensch was of God, of
Maria al of niet maagd gebleven is.
Wij drukken van de Godlasterlijke taal
van den heer Van Kol, niet meer af, wat
ook niet noodig is.
Wat wij aanhaalden is duidelijk genoeg,
om ieder te doen begrijpen, hoe de soci
aal-democraten de stelling: „Godsdienst is
een privaatzaak" opvatten.
Trouwejs Godsdienst kan niet alleen
een privaat-zaak zijn, wat wij onlangs nog
duidelijk hebben aangetoond.
Het socialisme staat wel degelijk met
de al of niet erkenning van het Godsbe
staan in verband.
Wij voeren geen guerilla, de Boeren kun
nen nooit guerilla voeren; hun aard en
militaire opvatting zijn in strijd daarmede.
Hun goede organisatie en de humane manier
waarop zij tot hiertoe in den voor hen zoo
bitteren en heiligen strijd hebben volhard,
laten den vijand geen de minste versehoo-
ning voor zijne barbaarschheid.
Deze barbaarschheid heeft echter dit
goede voor ons gehad, dat ze voor een groot
gedeelte onzer burgers alle secondaire en
met hun plicht st rijdende doeleinden heeft
doen verdwijnen. Zij hebben nu geen
plaatsen of wereld sch goed meer om te
beschermenvelen hebben zelfs geen vrou
wen en kinderen meer om voor te zorgen.
Nu eerst, onder het juk, voelen zij wat hun
onafhankelijkheid voor hen waard is en
branden zij met een heiligen ijver om hun
dierbaarsten van de verdrukking te verlos
sen, om de koloniale broeders, die daar
ginds in de tronken zitten ter wille onzer
onafhankelijkheid, uit hun banden te be
vrijden en om voorzichtig voor geheel Zuid-
Afrika een vrede te bewerkstelligen welke
de vele kostbare offers reeds gebracht en
de groote opofferingen reeds gemaakt, het
bloed en de tranen, niet alleen die van het
voorgeslacht, maar vooral die in dezen
vreeselijken strijd gestort niet onwaardig
zal zijn.
Ik heb de eer te zijn
UHEd.'s dw. dienaar,
(Get.) J. C. SMUTS,
Staatsprocureur
en Ass. Comdt.-Generaal
der Z.-A. R.
o
