NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. No. 148.1901 Donderdag 11 Juli 15e Jaargang. CHRISTELIJK- HISTORISCH De Woei van Trusts 05 prijzen, VERSCHIJNT Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER AÜVERTENTIËN Zonderling. FEUILLETON. elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE DER FIRMA en yan van 15 regels 25 eent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. De Haagsche correspondent der Zutph. Crt. heeft zich eens de moeite gegeven om de motieven na te gaan van de stuk ken, uitgegaan van het ministerie Mackay- Lohman, ten einde er achter te komen, waarin zulk een «christelijk"' Kabinet toch wel verschilt van een gewoon Kabinet. Hij heeft gevonden dat de motiveering steeds geschiedde op gronden van 's lands belang, billijkheid en utiliteit, maar dat er nooit aan gedacht is eenig gebod uit de Schrift of een goddelijke «ordonnantie" op den voorgrond te stellen. Al die me mories konden evengoed van oen liberaal ministerie zijn uitgegaan. Zelfs de naam des Heeren wordt er niet in genoemd, be halve in. die officiëelo stukken waarin dit ook thans geschiedt. En dan wijst hij er ook nog op dat de antirevolutionairen en R.-Katholieken heb ben meegewerkt tot het tot stand komen van liberale hervormingen, waaruit dus blijkt dat die niet in strijd zijn met «antirevolutionaire of Katholieke ordon nantiën." Hoe zonderling toch. Indien de christe lijke partijen gebruik maken van woorden aan de Schrift ontleend, dan roept men van alle zijden: hoor die talo Kana'ans nu eens! en :t zou niet lang duren of ook ons parlement zou worden aangeduid als het Barebone-Kabinet, den spotnaam van de door Cromwell in 't leven geroepen volksvertegenwoordiging. Niet op het HeereHeerekomt het aan, zou men ons aanzeggen, maar op het doen van den wil desgenen die Mij gezonden heeft. Maar als nu de christenen heel gewoon hun gang gaan, zonder die plechtige woor den te bezigen, dan roept de liberaal: hé dan zijt gij net zooals wij! Welnu, zouden wij zoo zeggen, indien wij dan precies zoo zijn als gij, waarom maakt gij u dan zoo ongerust, als niet gij, maar wij geroepen worden de leiding aan te geven? En indien er geen onderscheid is tus- schen u en ons, hoe komt het dan dat het Kabinet-Mackay in beginsel de school- quaestie heeft opgelost, eene oplossing die de liberalen in 40 jaar en langer niet hadden kunnen vinden? Hoe komt het dat die oplossing zóó nationaal is, dat thans over alle schoolquaesties rustig kan worden gedebatteerd, terwijl onder het liberaal regime men elkaar verscheurde, als die quaesties maar even ter sprake kwamen? Wij, antirevolutionairen en R.-Katholie ken, toetsen, ook op staatkundig gebied, elke quaestie aan de ordinantiën Gods, openbaar geworden in Schrift en Woord. Maar behoeft dit ons te beletten tegenover hen die daaraan geen waarde toekennen eiken maatregel te verdedigen op gronden ontleend aan 's lands belang, aan billijkheid (Slot.) De invloed van een combinatie als bijv. de „Standard Oil Trust" is veel beter te zien wanneer men den prijs der grond stoffen vergelijkt met die van het afge werkte product. Het verschil geeft nood zakelijkerwijs de productiekosten, plus de winst. Ook bij zulk een beschouwing wordt dikwijls veel technische kennis van het product in quaestie vereischt, zoodat men dan voorzichtig moet wezen met zijne con- clusiön. Maar in sommige gevallen is het productie-proces zoo eenvoudig en zit in den prijs van het afgewerkte produet zulk een groot deel van den prijs der grondstof, dat zelfs wie van de technische zijde der zaak niet op de hoogte is, een vrij betrouw bare slotsom kan trekken. Wanneer in eenig tijdperk het verschil tusschen den prijs der grondstof en dien en utiliteit? Juist door Gods Woord weten wij wat redelijk is, maar als wij dat weten kunnen wij het zeer wel verdedigen ook op rationeele gronden. Want Gods Woord is de hoogste wijsheid. Uit Gods Woord weten wij, dat de ouders aansprakelijk en verantwoordelijk zijn voor hun kinderen, ook met betrekking tot de opvoeding; weten wij ook welke leiding aan die opvoeding moet worden gegeven. Maar weinig moeite kost het, het rationeele van die voorschriften, de wijsheid van de ordinantie Gods op het gebied van het huisgezin aan te toonen, zelfs aan hem die voor het Woord Gods de schouders optrekt. Uit Gods Woord weten wij, dat de zevende dag de dag is des Heeren, waarop de mensch moet rusten. Maar gemaklijk valt het aan te toonen, dat deze goddelijke ordening, (anti-revolutionaire of roomsch- katholieke ordonnantiën kennen wij niet), ook geheel in overeenstemming is met den natuurlijken aanleg des menschen. En als men nu zegtwelnuindien wij het dan zoo gemaklijk eens worden op gronden, niet direct aan Gods Woord ont leend, wat hebben wij dan met dat Woord Gods te maken, dan antwoorden wij: zoo gij Gods Woord niet als richtsnoer bezigt, laat uw rede u telkens in den steek. Door u niet te laten leiden door Gods Woord, hebt gij honderd jaren lang niet ingezien, welk een misdaad het is, het volk op te voeden bij het licht van de neutraliteit hebt gij een halve eeuw lang geleerd, dat op Zondag de publieke dienst niet behoeft stil te staan, en dat ook zonder rustdag het volk tot zijn recht komt. Het waren allereerst en het waren steeds de christe nen die op het houden van den rustdag des Heeren hebben aangedrongende liberalen hebben hen deswegens genoeg bespot en gesmaadthans doen bijna alle partijen hetzelfde; althans dringen zij aan op een rustdag, zij het ook niet met doel om dien te heiligen. De onverschilligheid en de wanbegrippen op dit punt in vroegere dagen leeren ons hoe noodig het is, dat de dwaalzieke mensch zeile op een vast staand kompas. Natuurlijk zouden wij nog tal van soort gelijke voorbeelden kunnen aanhalen maar onze lezers weten het ook wel. Wij wilden slechts nog eens wijzen op het zonderlinge verschijnsel, dat zoo menig liberaal ook datgene, wat voor ons zoo klaar is als de dag, maar niet kan vatten. 8 Juli 1901. Het jongste Engelsche blauwboek bevat een proclamatie van Steyn en Burger, te Waterval (distriet Standerton) uitgevaar digd op 20 Juni laatstleden. Daarin wordt gezegd dat aangezien president Kruger en bet Driemanschap niet rechtstreeks ge hoord hadden van het Boerengouverne- ment sedert de conferentie te Middelburg, met Kitchener's goedvinden een telegram van het afgewerkte product toeneemt na de oprichting eener trust, kan dit betee- kenen, dat de prijs der grondstof is afge nomen ten gevolge van den dwang, dien de trust op den leverancier daarvan heeft geoefend. Het verschil kan evenwel ook grooter worden, niettegenstaande de grond- stofprijs dezelfde blijft en wel ten gevolge van eene verhooging van den prijs van het afgewerkte product. Die verhooging kan het gevolg zijn van het min of meer mo nopolistische vermogen eener nijverheids combinatie, of zijn veroorzaakt door een toenemende vraag, als gevolg van den toe stand der markt, geheel afgescheiden van de werking van den trust. En zelfs zou de verandering een gevolg kunnen zijn van vermeerderde productiekosten, indien de loonen verhoogd waren. Prof. Jenks heeft de werking van den „Standard Oil", den suikertrust en ver schillende andere nijverheidscombinatiën nagegaan, waarbij, wegens den eenvoudigen aard der productie een vergelijking mogelijk was. De uitkomst was in die gevallen vrijwel overal dezelfde. naar Europa gezonden was, waarin de toestand werd afgeschilderd, maar opzet telijk donkerder dan behoefde; dat daarop het antwoord ontvangen was, dat de Pre sident en de Deputatie nog zeer sterk hopen op een gunstig eind van de lang durige worsteling, dat toen een conferen tie van de regeering der boide republie ken was belegd, waarbij hoofdcommandant C. R. de Wet, commandant generaal L. Botha en assistent-commandant J. H. de la Rey tegenwoordig waren, en dat daarop na zorgvuldige overweging het volgende besluit genomen was: „De regeeringen van de Z. A. Republiek en Oranje-Vrijstaat, op het advies van de genoemde hoofdofficieren en overwegende het bevredigende bericht van Z.H-.Ed. staatspresident Kruger en van de Deputa tie in den vreemde, overwegende voorts den goeden gang van onze zaken in de koloniën, waar onze broeders zich verzet ten tegen het wreede onrecht, meer en meer aan de Republieken gedaan om hon van hun onafhankelijkheid te berooven; overwegende de onschatbare persoonlijke en onstoffelijke opofferingen die zij zich getroost hebben voor onze zaak, en welke alle waardeloos en tevergeefs zouden zijn bij een# vrede waarbij de onafhankelijk heid der Republieken werd opgegeven: verder overwegende de zekerheid, dat het verlies van onze onafhankelijkheid, met do verwoesting, reeds teweeggebracht en de verliezen, reeds geleden, na zich slee pen zou de nationale en materieels ver nietiging van het geheele volk; en in 't bijzonder met het oog op de ontembare geestkracht waarmede de groote meerder heid onzer mannen, vrouwen en kinderen nog steeds bezield zijn, en waarin wij, met dankbare voldoening de hand zien van den Almachtige; besluiten dat geen vrede gesloten en geen voorwaarden aangenomen zullen wor den, waarvan onze onafhankelijkheid en ons volksbestaan, of de belangen van onze broeders in de koloniën, de prijs zou moeten wezen, en dat de oorlog krachtig zal voortgezet worden door alle maatrege len noodig in het belang van onze onaf hankelijkheid en onze belangen. S. BURGER, STEYN." Deze proclamatie zegt beter dan duizend berichtjes hoe goed 't staat met de Boeren. Wij voegen er aan toe uit het 1Handels blad onderstaand uittreksel uit een brief, 12 Juni 11. uit Johannesburg verzonden: „Het natte en koude jaargetijde, wanneer de zomer in winter overgaat, moet bijzon der zwaar op de burgers te velde gedrukt hebben en een excuus geweest zijn voor de velen, die zich in den laatsten tijd overgaven. De commandanten waren blij, hen kwijt te raken, want in het Noorden van de Z.-A. Rep. waren groote lagers, welker bevolking voor een deel weinig aan De combinatie werd gewoonlijk opgericht na een tijdperk van scherpe mededinging, toen het verschil tusschen de prijzen van grondstof en afgewerkt product zeer klein was. Het onmiddellijk gevolg der combi natie was bijna onveranderlijk een toe nemen van dat verschil. Somtijds ver mindert in den loop der jaren het verschil en blijft even laag of lager dan in den tijd der mededinging. Dan waren het ver moedelijk betere productiemethoden die de combinatie in staat stelden, ondanks deze vermindering van het verschil de gewone winst te maken. In andere gevallen was de combinatie niet sterk genoeg om de markt zoodanig te beheerschen, dat zij een zeker monopolie verkreeg; zij bleef een voudig groot-fabrikant met verscheidene mededingers van nagenoeg gelijke kracht. Maar soms zeggen de stichters der trusts is het mogelijk een grooter winst te maken door de productiekosten te ver minderen, zonder dat het verschil grooter behoeft te worden. Ontegenzeggelijk is het echter welhaast, dat, zoo het verschil waarvan wij spreken, vechten deed. Er waren betrekkolijk veel zieken, gewonden en ouden van dagen, die een zwaren last voor de commando's waren. Het is een vaststaand feit, dat door het Transvaalsche Hoofdkwartier omtrent zes weken geleden een order is uitgevaardigd, waarbij allen, die buiten staat waren te vechten, werd aangezegd, om zich zonder geweren en paarden naar den naasten Brit sdien post te begeven De Boeren in den Vrijstaat occupeeren van tijd tot tijd dorpen en ondernemen nu en dan foura- geer-tochten, doch houden zich in het al gemeen op kalme wijze staande. De beste troepen der Boeren zitten in de Kaap en daar winnen zij sterk in macht en zelf vertrouwen. De Engelsche colonnes in de Transvaal en den Vrijstaat, welker doel is het land te verwoesten, laten genoeg ach ter of verliezen het genomene spoedig weer, zoodat er in het algemeen geen gebrek aan levensmiddelen bestaat. Na de ge volgen van den aanvang der wintercam- pagne te hebben doorstaan, blijken de Boe ren zich nu meer en meer te herstellen. De la Rey is meester van westelijk Trans vaal; Zululand is voortdurend het tooneel van door de Boeren ondernomen stroop tochten. Van Uys, oud-Raadslid, die daar in de buurt woont, is pas alle voorraad en vee afgenomen, omdat hij vrede-procla- maties in Vrijheid had uitgedeeld. Aan vallen op den JohannesburgVolksrust- «poorweg zijn niet meer zoo druk als vroe ger, doch de Boeren zijn kalm-actief rond Johannesburg. De plaats van Louw Gil- denhups, oud-lid van den Tweeden Volks raad, die in de Bloemfontein Post geschre ven heeft tegen de vechtende burgers, is 14 dagen geleden door de Boeren verwoest. Zes mijlen van hier kan men de Boeren aan den horizon zich zien bewegen, zij zijn altijd nog in bezit hunner sterke Zwartkop posities. Met betrekking tot het bericht, dat te Pretoria twee Boeren zijn doodgeschoten, omdat zij beproefden zich weer bij de com mando's aan te sluiten, kan ik enkel zeggen, dat men zich daarover niet verwonderen moet. Het is toch een feit, dat hier van Johannesburg in den laatsten tijd ver scheidene Burgers zijn ontvlucht en zich weder hebben aangesloten. Deze Burgers oordeelen kennelijk, dat oorlog een spel is, hetwelk van tijd tot tijd kan worden ge staakt en weder opgenomen. Als gevolg hiervan zijn de nachtpassen voor het publiek weder ingetrokken, doch ik geloof niet, dat dit veel resultaat kan hebben." Socialisme en godsdienst. Men zal zich nog wel herinneren, dat Mr. Troelstra in de Tweede Kamer her haaldelijk de stelling heeft bepleit: het socialisme heeft met godsdienst niets te maken. Men kan roomsch-katholiek ofanti-revo- toeneemt, de winst is vermeerderd ten koste óf van den verbruiker van het afgewerkte product, öf van den producent der grond stof. Verbeteringen in de wijze van pro ductie kunnen de winst doen toenemen, zonder invloed te oefenen op den prijs van het afgewerkte product of van de grondstof. Willen de verbruikers voordeel trekken van zulke verbeteringen, dan kun nen die baten alleen ontstaan uit eene vermindering van het verschil. Voor zoover nijverheidscombinatiën door hun betere organisatie bezuinigingen kun nen maken in de kosten van productie, scheppen zij nieuwen rijkdom. Van de verdeeling van dien rijkdom hangt grooten- deels de maatschappelijke invloed der com binatie af. In de eerste plaats komt deze rijkdom aan den werkgever in den vorm van grootere winst. Zijn de arbeiders goed aaneengesloten en stellen zij hun eischen met aandrang, dan zullen zij waarschijnlijk hun deel weten te krijgen. In een tijd van voorspoed zal lutionair zijn, en toch behooren tot de sociaal-democratische partij. Natuurlijk werd die stelling bepleit om visch te vangen in de wateren van den R. K. Volksbond en van Patrimonium. Doch die wateren bleken niet troebel te zijn. De vischjes zagen den hengelaar wel, en beten dus niet toe. Zonder beeldspraak: de mannen van den R. K. Volksbond en van Patrimonium weten zeer goed, dat die van positief christelijke religie zijn, onmogelijk onder de roode banier van Troelstra zich kunnen scharen. Het een sluit het ander uit. Die bewust socialistisch is heeft per se gebroken met den godsdienst, zooals die door de christe lijke partijen wordt opgevat. Marx, de leermeester van Troelstra, heeft het trouwens gezegd: godsdienst is een droombeeld. En de bekende socialist Gerhard beves tigde dat deze week, toen hij te Amsterdam sprak. In het verslag van zijn rede, in het Volk voorkomende, lezen wij toch: „Was er geen atheisme geweest, er was geen socialisme. „Een geloovige verliest zijn kerkgeloof naarmate hij meer overtuigd socialist wordt. „De groote vijand van het socialisme is het kerkgeloof, en in zoover is godsdienst dus geen privaatzaak, dat men tegelijk streng geloovig en onvoorwaardelijk socialist kan zijn. „Spreker geeft ieder het recht, een idee over levens- en wereldbeschouwing te heb ben, maar het kerkgeloof, dat voornamelijk dient tot handhaving van maatschappelijke misstanden, is een zaak, waartegen het socialisme onvoorwaardelijk te strijden heett. (Applaus.)" Kan het wel duidelijker? Het socialisme is voortgekomen uit de God loochening. Waar blijft nu Troelstra met zijn stelling het socialisme heeft niets te maken met godsdienst? (Hollander.) Dubbel gekozen. De heer Heemskerk nam Amsterdam VII aan, zoodat een nieuwe verkiezing in Bodegraven noodig is. De heer Schaper nam Appingadam aan, zoodat Veendam een nieuw lid moet kiezen. De heer V. d. Zwaag blijft lid voor Schoterland, zoodat een nieuwe stemming in Weststellingwerf noodig is. De heer Goeman Borgesius neemt mis schien voor Amsterdam IV zitting wat een vacature brengt in Zutpken. De heer Lely moet kiezen tusschen Am sterdam IX en Lochem. Zou het hier ook al „sic transitzijn? De schrijver der Haagsche Kroniek in de liberale Prov. Groninger Crt. (het blad dat de merkwaardige woorden „in elk ge val van de familie" schreef,) zegt van het nu gevallen Kamerlid Heldt: de kapitalist het niet licht laten aankomen op een werkstaking tenzij de arbeiders buitensporige eischen stellen. Maar worden door de grootere winsten of hetgeen zulks lijkt te zijn, mededingers gelokt, dan dalen de prijzen en komt de nieuw geschapen rijkdom aan het groote publiek. In welk van deze drie gevallen trekt de maatschappij nu het meeste voordeel uit de werking van den trust? De meeste schrijvers over sociale onderwerpen schijnen van oordeel, dat de maatschappij het meest wordt gebaat door een verhooging van den levensstandaard der armere bevolking, meer daa door grootere betalings- en onderne mingskracht der rjjken. Is dat zoo zegt prof. Jenks dan mag men misschien concludeeren, dat de winsten der trusts den besten socialen invloed oefenen wan neer zij niet dienen tot vergrooting der winst van den ondernemer, buiten een matige rente van zijn kapitaal, maar tot verhooging van het loon der arbeiders. (Handelsblad.!

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1901 | | pagina 1