NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 141.1901.
Vrijdag 28 Juni.
15e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
■n V® wRslag der Statenverkiezingen in
Kl-llolland is nog iets ongunstiger voor
qÜi j ts'ea dan wij eerst schreven. Te
ai.i P0*1 's °°k de andere liberale
door een Katholieke vervangen.
Brieven uit Amerika.
Bekendmaking.
BLKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
27 Juni 1901.
Terwijl wij dit schrijven is de uitslag
der herstemming in Hontenisse ons niet
hekend.
Wij verhelen onze vrees niet dat toch
ondanks onze krachtige pogingen en op
offeringen, Van Deinse, zij 't met geringer
meerderheid dan in 1897, herkozen is.
Voor dit geval zij herinnerd dat de
Goesche Courant zich vergist wanneer zij
het optreden van antirevol. verkiezings
sprekers beschouwt als »een gedwongen
fraaiigheid" om »den schijn te redden".
Hier is onzerzijds kosten noch moeite
ontzien om 't stemmeneijfer voor Fruijtier
aan antirevolutionairen kant te versterken.
Het Centrum schreef onder anderen van
onzen arbeid in Hontenisse: »de antirevo
lutionairen ijveren thans voor onzen can-
didaat met alle kracht. Zij brachten hun
leste mannen in 't vuur".
Hot is ook zoo.
Nergens in heel Zeeland is ooit onzer
zijds zoo hard zelfs voor onze meest beminde
antirevolutionairen gewerkt, als ditmaal
voor den Roomschen candidaat.
De meetings hebben weinig of geen vrucht
gehad.
Eenerzijds dewijl de onzen niet opkwa
men, en derhalve een enkele uitgezon
derd niet ingelicht wilden zijnande-
rerzijds dewijl de liberalen, in overgroote
meerderheid opgekomen, nadat onze sprekers
vertrokken waren, in een navergadering,
somwijlen zelfs na een zoo ruim en breed
mogelijk onzerzijds toegestaan debat, nog-
eens van voren af aaD in de door ons ge
huurde zalen gingen oreeren voor Van
Deinse.
Met genoegen eonstateeren wij dat de
debatten, aan weerszijden over 't algemeen
niet onhoffelijk gevoerd zijn.
Een liberale debatter te Biezelinge deed
ridderlijk amende voor zijn aanvankelijk
min gepast optreden.
Alleen te Sehore en te Borsele trad een
openbaar onderwijzer met de sprekers op
zeer onbescheiden, onbeschaafde manier in
debat, belette de sprekers aan 't woord te
blijven; en verloor zich daarbij in groote
grofheden.
Wij stellen den onderwijzersstand en de
liberale partij hiervoor natuurlijk niet aan
sprakelijk. Maar laten de leiders te Krui-
ningen toch voortaan trachten in hun po
litiek belang dien man thuis te houden.
Hij bederft hun zaak.
Nog herinneren wij dat, naar een der
Roomsclte leiders in 't district ons verze
kerde, 500 Katholieken aan d'overkant bij
eerste stemming op Van Deinse stemden,
een liberaal debatter sprak zelfs van 700
op dezen «engel", zooals hij zeide, door
Roomsehen uitgebracht.
Voegt men hier nu bij den absoluten
onwil van velen der onzen, om op een
Roomsche te stemmeneen onwil door li
beralen in woord en geschrift aangevuurd
en men zal verstaan dat wij omtrent den
uitslag niet gerust zijn.
In ieder geval is dit zeker: stemden alle
Roomschen overeenkomstig hun beginsel
en partij, zij zouden 't alleen best af kunnen.
Maar 't politieke leven is daartoe te
flauw; men stemt er ginds den goeden
mijnheer v. Deinse; en de «protestanten"
hier stemmen den »godsdienstigen", »ge-
loovigen" oud-kerkvoogd.
Indien hij weer gekozen blijkt, moeten
wij in 1905 het distriet heroveren. En
daartoe nu reeds aan 't werk. Voorloopig
is onze plaats in de loopgraven.
Schrikkelijk.
haalllnin, ^merikaansck blad lazen wij her
haaldelijk van zekeren dokter Dowie een
geestdrijver, die alle dokters en medicijnen
verwerpt, en de menschen slechts tracht
te genezen door 't geloofsgebed.
Nu gelooven wij van ganscher harte aan
de kracht van 't geloofsgebeden met reden.
Maar wij gelooven evenzeer aan de totale
krachteloosheid van 't «geloofsgebed" van
den geestdrijver.
En deze Dowie is er een.
Hij is nu al zoover dat hij een stad ge
sticht heeft in Jowa, welke hij Nieuw Zion
noemde, en dat de menschen met honderden
zich daar bij hem voegden.
Doch van zijn patiënten stierven er velen.
Eindelijk bemoeide de rechtbank van
Chicago zich er mee; doch de «dokter"
werd vrijgesproken niet omdat hij onschul
dig is, maar wijl de staatswet in gevallen
als het zijne niet voorziet.
De Hope schijft er van «Iemand mag
dus in dien Staat, onder de letter der wet,
vrouw en kinderen opofferen aan zijn eigen
fanatisme en er is niemand die het hem
beletten kan. Deze verwikkelingen echter
hebben. »Dr." Dowie schijnbaar totaal gek
gemaakt. Reeds vroeger had hij beweerd
de gezant Gods te zijn, waarvan Maleachi
spreekt. Nu echter verklaarde-hij Zondag,
rondborstig dat hij Elias is, die komen zou,
de lichamelijke voorbereider van de toe
komst van Messias.
Zelfs de wereld voelt dezen nieuwen
schok en menschen, die nog een greintje
godsdienst of zelfs alleen maar gezond ver
stand bezitten, trekken zich sidderend terug
van een man, die zulk een taal durft voe
ren. En sprak hij dan nog op geestelijke
wijze van zulke dingen, maar de razende
voordracht, waarvan de openlijke verkon
diging van zijn Eiias-zending een deel is,
is een walg olijke mengeling van lastering,
woeste dreigingen, uitdaging van alle aard-
sehe machten om hem aan te tasten, te-
rugstootende hebzucht en blijkbaar fana
tisme. Wat wij van meet af beweerd hebben
blijkt waar Dowie is de belichaming
van een stootende zelfzucht en zelfaanbid
ding, gepaard met een wonderlijke mate
van macht om menschen te begoochelen
en met een onontkenbaar financieel talent.
Twaalf jaren geleden was hij een bede
laar, nu is hij schatrijk. Zijn beurs althans
plukte de vruchten der geloofsgenezing."
Uit 't district HONTENISSE.
I.
Te Oudelande was 's avonds vóór den
stemdag in de bus een brief gebracht ge
adresseerd aan een der antirevolutionaire
leiders van de verkiezing in Hontenisse.
Op dien brief stond «Woensdagavond ver
zonden" zoodat duidelijk bleek dat spoed
was gewenscht.
Op den volgenden dag om pas ongeveer
kwart voor twaalf werd de afzender van dien
brief door den brievengaarder binnenge
roepen en ontving deze zijn briof terug
ongestempeld, en de boodschap er bij dat
die brief was vergeten!
Dat is jammer.
Als nu Fruijtier valt op één stem is dat
te wijten aan dezen brievengaarder.
II.
Hoe de verkiezing afloopt is, terwijl ik
dit schrijf, nog onbekend. Maar als Van
Deinse er in komt is het misschien door
de vuile pamfletten verspreid op den laat-
3ten avond in een waarvan o. m. stond
ieder die Fruijtier stemt is een jezuit.
Bah, door zulke middelen gekozen te
moeten worden!
III.
Als Vau Deinse gekozen is heeft hij dat
te danken aan de openbare onderwijzers.
Dat zijn de „leiders" geweest.
Gelukkig dat er in Zuid-Beveland meer
en meer christelijke scholen verrijzen
Antirevolutionairen, ontrukt uwe kin
deren aan de staatsschool, aan de scholen
zonder God!
Temt de macht van het ongeloof.
Het zijn de opvoeders uwer kinderen,
die voor Van Deinse werken. En wat
„meester" zegt vindt zoo maitkelijk ingang.
IV.
Naar wij vernemen was in Krabbendijke
de bekende heer Van Woerden opgekomen
om te debatteeren.
Nu wat hij zeide was niet veel zaaks.
Trouwens tegenover Ds. Littooij mag nogal
wat flinks opkomen om succes te hebben
De heer van Woerden wilde blijkbaar
in plaats van debatteeren zelf een rede gaan
uitspreken. Natuurlijk was dat het doel
niet der samenkomsttrouwens er was
geen tijd voor en hij heeft toch bijna 20.
minuten tjjd gehad om het zijne te zeggen
{Particuliere correspondentie,)
uit B oy den (Iowa.)
IV.
De geschiedenis van de stad Chicago kan
in een paar regels geschreven worden.
In 'tjaar 1830 verhuisde een zekere Ben
jamin Harris met zijn vrouw naar 't fort
Dearborn, gelegen aan 't meer Michigan,
op dezelfde plaats waar thans Chicagoligt.
Hij trof er reeds een zestal blanken aan,
die leefden van den handel, welken zij met
de Indianen (Roodhuiden) dreven. In 1832
werd aan Benjamin Harris een meisje ge
boren, het eerste blanke kind in die plaats.
Dat meisje is later gehuwd met Mr. S. A.
Holmes en werd de moeder van 14 kinderen.
De nieuwe nederzetting breidde zich ver
bazingwekkend uit en in 1871, dus 40 jaar
later, telde Chicago reeds meer dan 100,000
inwoners. Een ernstige ramp kwam over
de stad. Geheel Chicago, dat uit houten
huizen was opgebouwd, werd door brand
vernield. Er bleef bijna geen gebouw ge
spaard. De bekende liefdadigheid in Amerika
deed, wat ze kon en de geteisterde bevol
king bleef niet in zak en assche ter neer
zitten. Spoedig was de stad herbouwden
in 1889 telde ze reeds 1200,000 inwoners,
terwijl een bericht in de nieuwsbladen van
heden 5 Juni 1901 het juiste aantal aangeeft
als 2074000 d. i. ongeveer de helft van
geheel Nederland.
Het is moeilijk zich een denkbeeld te
vormen van wat er in zulk eene stad omgaat.
Dat er een groot politiekorps noodigisom
voor de veiligheid en de orde te waken,
spreekt van zelf. En niettegenstaande de
groote waakzaamheid der politie gebeurt het
heden ten dage nog, dat 3 a 4 schurken
in een vrij drukke buurt den koetsier van
een tram noodzaken te stoppen, daarna met
revolver gewapend den wagen binnengaan
en de passagiers van hun geld berooven.
Eer koetsier, conducteur en reizigers van
den schrik bekomen zijn, zijn de roovers
reeds verdwenen. Voor iemand, die er wat
onbeholpen uitziet, levert een wandeling,
zelfs door eene der meest veilige straten,
een groot gevaar op.
Wat men in New York aantreft, zoekt
men in Chicago niet te vergeefs. Verveelt
het u langs de drukke straten te wandelen
en de mooie uitstallingen te bezichtigen
van de winkels, die vooral in de voormid
daguren overvol zijn van koopers, dan kunt
ge niet beter doen dan een der trams te
nemen, die u voor 5 Amer. eenten brengen
naar do wijk, waarin de groote slachterijen
gevonden worden.
Ik bedoel de 3 groote slachterijen van
de heeren Swift, Armour en Libby. Zulk
een slachterij beslaat eene verbazende uit
gestrektheid grond. Die van Swift 41 aren
d. i. 14 Hectare of 3'/a gemeten.
Gaarne wordt u toegang verleend. Een
zwarte knecht neemt uw kaartje aan; ge
wacht een oogenblik om spoedig te hooren,
dat de heer uit „Europa" kan binnenkomen.
Ge treedt het grootste kantoor van de ge-
heele wereld binnen, waarin op het oogen
blik meer dan 600 personen werkzaam zijn.
Het is één groote zaal, zóó breed en zóó
lang, dat zij niet in een oogopslag is te
overzien. Men verzoekt u plaats te nemen op
een der vele allergemakkelijkste rustbanken
en brengt u tevens geïllustreerde boekjes,
die u bij inzage reeds eenig denkbeeld
geven van wat hier moet omgaan.
Even beleefd behandelt men u aan de
beide andere kantoren. Noch bij Swift,
noch bij Armour, noch bij Libby wordt het
daglicht geschuwd. Hoe meer personen
hunne inrichtingen bezoeken, hoe grooter
de afname van hunne artikelen moet worden.
Bezoek is voor hen reclame.
Als ge u voldoende ingelicht acht door
de boekjes, u ter hand gesteld, volgt ge
uwen gids, die u langs bloederige wegen
dikwerf voert van het station, waar var
kens en koeien aankomen tot aan het
station, waar ze, na geslacht, gerookt, ge
kookt en verduurzaamd te zijn, worden
verzonden naar alle deelen van de wereld,
ook naar Nederland.
Onze geleider brengt ons op een galerij,
vanwaar men neerzien kan op de slachting,
die beneden plaats heeft. De eerste ruimte
beneden aan den ingang is gevuld met
varkens, alle zwart, die zoo dadelijk den
doodssteek zullen krijgen. Nu en dan wordt
een deur geopend, waardoor een 50 tal
ontsnappen en in een tweede ruimte vallen.
Deze ïuimte verlaten die varkens op eene
vreemde manier. In het midden dier
ruimte n. 1. staat een toestel, waaraan een
groot wiel draait, dat van groote haken is
voorzien. Dat wiel draat ongeveer 4. M.
boven den beganen grond. Een man, vol
komen berekend voor zijn taak slaat heel
handig een ketting aan een der achterpooten
van een varken en haakt die ketting aan
het ronddraaiende wiel. Zoo vlug weet
hij dat te doen, dat in een ommezien 4
a 5 van die vette zwijnen zich door het
draaiende wiel omhoog getrokken voelen.
Wie geen sterke zenuwen heeft, kan het
hier geen minuut uithouden. Schreeu
wende en spartelend teekenen ze verzet
aan tegen zulk een behandeling, maar
het baat hun niets. Langzaam bewegen
ze zich nu verder langs een dikken, stalen,
kabel, die de varkens van het ronddraaiende
wiel heeft overgenomen, naar de plaats,
waar hun de doodssteek zal worden gegeven
Daar ziet ge den beul staan, een reus
gelijk, gekleed in eeü pak, dat ondoor
dringbaar is voor het bloed, dat om hem
heen spat en waarin hij plast. Koelbloedig
draait hij het spartelende varken naar
zich toe en duwt het het lange, smalle mes
in het hart. Een golf bloed, een angstig
geschreeuw, een korte doodsstrijd en het is
gedaan. Ik zag er dien man in een paar
minuten een dertigtal afmaken en dat
werk deed hij reeds achtien jaren aan
een voor een bezoldiging van 3ll2 dollar
per dag d.i. f 8,75 Nederl. geld. Waar
wij ons gelaat met afgrijzen afwenden,
daar zet hij zijn bloederigen arbeid
voort en gevoelt er zich misschien geluk
kig in.
Maar inmiddels is van die zoo even
nog levende varkens van onze standplaats
niets meer te bespeuren. Ze hebben
plaats gemaakt voor anderen en om zelve
gedompeld te worden in een groote kuip
gevuld met heet water. Na enkele mi
nuten worden ze er uit opgetrokken,
éénmaal op- en eenmaal neer bewogen
tusschen scherpe borstels en messen en
zuiver blank gaan ze voor u voorbjj
langs een kabel, waar verschillende per
sonen achtereenvolgens hun de buik open
snijden, de ingewanden verwijderen, den
kop afsnijden en in 2 helften deelen.
Eer ge het goed gezien hebt, is het ge
beurd. Om het vleesch tegen bederf te
bewaren brengt men het in een ijskamer,
waar de temperatuur zoo laag is, dat ge
er heel goed uw winterjas kunt gebruiken.
Hier blijft het vleesch, tot het gereed ge
maakt wordt voor verzending.
Bjj Armour konden per uur 859 var
kens geslacht worden.
Juist bij mijn bezoek aan Armours
slachterij brak er een hevige brand uit.
1800 stuks vee, gereed voor het mes, lie
pen gevaar levend te verbranden. Men
wist hen echter langs een overdekte gang
naar buiten te drijven, maar hierdoor
gingen bijna eenige menschenlevens verlo
ren. De brandweermannen hadden juist
op die gang post gevat om het vuur te be
teugelen. En wat kunnen zulke zwakke men-
schenkinderen, al zijn het moedige onder-
schrokken Yankees, doen tegen den ont-
zettenden drang van 1800 stuks opge
jaagd vee Gelukkig liep het met ernstige
kneuzingen af. Geen leven viel te be
treuren en de brand bleef beperkt tot eene
kleine afdeeling.
Het slachten van een koe vordert 10
minuten, en dan hangt het vleesch ook in
de ijskamer.
Stelt u voor een lange, smalle gang,
waarin een koe zich niet kan omdraaien.
Achteruit kan ze evenmin, slechts vooruit,
want op verschillende afstanden in die
gang zijn deuren geplaatst, die alleen naar
éene zijde opendraaien en van zelve met
een veer sluiten. De koeien, die voor het
mes zijn bestemd, worden achter elkander
in de gang gedrevenis de gang gevuld,
dan zijn ze door de deuren van elkander
gescheiden. Aan het einde van den gang
staat een man, slechts gewapend met een
vrij lichten hamer. Hij nadert de eerste
koe en geeft haar met zijn hamer een slag
tegen den kop tusschen de oogen; waarop
het dier bewusteloos neervalt. Nu trekt
hij even aan een touwtje; en daar ver
dwijnt de geheele koe, want de vloer van
die gang is een valluik, dat naar beneden
slaat, zoo spoedig er aan 't touw getrok
ken wordt, maar ook weer zijn vorigen
stand inneemt, als de koe er door ge
vallen is.
De man met den hamer gaat zoo de
geheeie gang langs, hij zegt, dat hij er
zoo 240 in één uur kan neers aan. De in
zwijm gevallen koeien worden beneden in
ontvangst genomen en opgeheschen, waarna
men die dieren laat uitbloeden door hun
ineens den kop geheel af te snijden. Met
eene bijzondere handigheid past- men op
de koe verder de gewone bewerking toe
en brengt het vleesch eindelijk in de ijs
kamer.
Het loont wel de moeite om ook een
kijkje te nemen in de afdeeling van Libby,
waar men de blikjes maakt en het vleesch
kookt, waarmee de blikjes worden gevuld.
Reinheid is in deze afdeeling een hoofd-
vereischte. En aan dezen eisch wordt vol
daan.
Uit groote platen blik zagen we lang
zamerhand de blikjes ontstaan; we zagen
ze uitkoken en uitstoomen om ze te rei
nigen, ze vullen door de handen van in
't wit gekleede meisjes, en eindelijk ze toe-
soldeeren. Natuurlijk geschiedt dit alles
machinaalde vernuftigste werktuigen zijn
er voor aanwezig. Tientallen meisjes zijn
alleen bezig met het opplakken der etiketten.
Ik wil u eenige getallen noemen om u
eenig denkbeeld te geven van wat er o. a.
bij Libby omgaat. Wekelijks worden er
15000 stuks vee geslacht. De maandelijk-
sche afzet is 5 millioen blikjes; 75 soorten
van verduurzaamd vleesch zijn er te ver
krijgen, terwijl de verschillende sausen bij
het vleesch behoorende tevens geleverd
worden. Ge zult u dus niet verwonderen,
dat er steeds 2500 personen aan 't werk
zijn.
Het was mijn plan in deze corresponden
tie nog iets mee te deelen over de Young
Men's Christian Association of Chr. Jong.
Ver. te Chicago. Een heele sprong van een
slachthuis naar een Chr. Vereeniging. Het
komt mij daarom beter voor dit onderwerp
voor eene volgende gelegenheid te bewaren.
De Burgemeester van Goes vestigt de
aandacht van belanghebbenden er op, dat ook
volgens de bepalingen des wet betrekkelijk
de nationale militie zooals die thans luiden
Jongelieden, om vóór andere, behoorende
tot hunne lichting der nationale militie in aan
merking te kunnen komen tot inlijving voor
korte oefening, dus voor 4 maanden, en plaat
sing bij het korps, en garnizoen hunner keuze,
en het bezit moeten zijn van getuigschriften,
af te geven door de militaire anthoriteit om
trent lichamelijke en militaire geoefendheid;
