No. 139.1901.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Dinsdag 25 Juni
15e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Een ernstig woord aan
gereformeerde Kiezers.
P. F.
P. F. Fruijtier.
,,Ie overeenstemming met de door
hem reeds op verzoek van het Zeeuwsch
provinciaal comité van antirevolutio
naire kiesvereenigingen aan dat comi
té afgegeven verklaring, beveelt de
ondergeteekende aan de kiezers in het
district Hontenisse, die op hem hunne
stem hebben uitgebracht, dringend
aan om hij de herstemming op Don
derdag 27 Juni te stemmen op den
heer P, F, Fruijtier.
P. F. FRUIJTIER.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Tweede Kamer.
„Dit is, naar zijne overtuiging, een
eisch van de onderlinge samenwerking
te goeder trouw tussohen de ver
schillende partijen op christelijken
grondslag, en in het belang des
lands geboden."
Mr. Th. HEEMSKERK.
Terug naar den Christus.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VEIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DEE FIEMA
en van
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met I Juli op ons
blad abonneeren, ontvangen de nog
verschijnende nummers gratis.
De Zeeuw beveelt aan
in Hontenisse
Vier jaar geleden hebt gij u laten
verschalken door een talentvol gestelde
verkiezingskrant, u uit Goes gezonden
van liberale, vrijdenkende, zijde. In
die verkiezingskrant hebben mannen
die om God en Godsdienst zoowat
niets geven, met allerlei vrome woor
den, met Schriftuurplaatsen, met ver
wijzing naar uitspraken van vrome
mannen onder ons, U bewogen om op
den liberalen candidaat te stemmen.
Door dit te doen hebt gij de aanne
ming der leerdwangwet mogelijk ge
maakt. Deze toch is aangenomen met
één stem meerderheid.
Hadt gij naar den raad en den wensch
der antirevolutionaire kiesvereenigingen
op den Roomschen candidaat gestemd,
de mogelijkheid ware dan nog wel niet
uitgesloten geweest immers de heer
Walter is daarop overleden! doch de
kans dat bij door een anti-liberaal ware
vervangen geworden, zou grooter ge
weest en de leerplichtwet met een stem
meerderheid verworpen geworden zijn.
Gij hebt, door Van Deinse te stem
men, de leerdwangwet u op den hals
gehaald; de liberale heeren die u daar
toe hebben overgehaald, hebben er na
tuurlijk onder elkander hartelijk om
gelachen.
Gij hadt dit niet moeten doen.
En nu zegt gij met ons; al ware 't
alleen om die stem voor die ongeluk
kige leerplichtwet, nu kan Van Deinse
onze man niet meer zijn. Nu als één
man onze stem uitgebracht op
Wij waarschuwen u te voren, want
zij zullen weer komen, de liberale hee
ren, die u anders met den rug niet
aanzien, zij zullen weer komen met
allerlei zoete praat om toch op dien
Roomsche niet te stemmenwant dat
Rome dit is en Rome dat is, en wie
weet wat al niet meer.
Maar het is hun om een stem voor
den liberaal te doen. En daartoe zul
len zij zich zelfs niet ontzien u met
schriftuurplaatsen aan boord te komen.
Mogelijk ziet gij den voorzitter of een
ander leider der liberale kiesvereeni-
ging in uw woonplaats Zondag naar
kerk of evangelisatie gaan. Laat u
toch niet misleiden.
Sommige liberalen worden altijd bijzon
der vroom als er een verkiezing op handen
is. Dan raden ze u aan om te bidden
in uw binnenkamer opdat ge toch een
goede welgevallige keus zoudt doen, en
zoovele geloovigen nemen dit alles als
goede munt op, en wat zijn de gevol
gen van uw lichtgeloovigheid, dat ge
hoe langer hoe meer onder het juk der
liberalen gebracht wordt.
De kerk hebben ze gemoderniseerd,
uw bijbel, hebben ze aan uw kinderen
ontnomen en nu willen ze ook uw
huisgezin onder curateele stellen met
hun leerplichtdwang, zoodat ge straks
noch in de kerk, noch in de school,
noch in uw huis iets te zeggen hebt.
Rome daarentegen strijdt met ons
tegen ongeloof, dat belichaamd is in
het liberalisme en hoe verder we komen,
hoe feller de strijd worden zal tusschen
geloof en ongeloof en hoe dichter Rome
zich bij ons zal aansluiten; omdat het
weet dat in onze partij beginselen lig
gen, waarop ook zij in de practijk
wenscht te steunen.
Gaat 't om de geestelijke belangen
der natie en die zijn immers de
hoogstedan hebben wij aan de
liberale partij niets; nu wij de meer
derheid in de tweede kamer hebben, en
de optreding van een Christelijk kabi
net zeer waarschijnlijk is, nu moeten
wij mannen hebben die een zoodanig
Chr. kabinet willen steunen; en dat
zullen de Katholiekon doen, blijkens
hun in vele opzichten zoo schoone
program, dat het antirevolutionair pro
gram van actie zeer nabij komt.
Het is dus noodig met 't oog op de
verwachte Chr. regeering dat niet Van
Deinse, maar Fruijtier gekozen wordt,
die 't program zijner partij beaamt,
meewerken wil tot wijziging der leer
plichtwet en waar 't de geestelijke en
zedelijke volksbelangen geldt de anti
revolutionairen en Chr. historischen
wil steunen.
Het is voor een kabinet gewenscht
dat zijn meerderheid zoo groot mogelijk zij
Doch ook al waren wij in de min
derheid gebleven dan nog zouden wij
ditmaal den r. k. candidaat dringend
aanbevelen.
In de eerste plaats omdat 't r. k.
program het onze het meest in 't ge
vlei komt.
In de tweede plaats omdat uit Chris
telijk oogpunt de Roomschen ons nader
staan dan de liberalen.
In de derde plaats omdat 't district
Hontenisse voor slechts één derde liberaal
is, en voor twee derden zich voegt bij
een der Christelijke partijen.
Hangende de Kamerverkiezing te
Goes hebben verkiezingsapostelen overal
uitgeroepenLohman is een knappe
man maar hij behoort niet in ons district.
Daar waren wij 't niet eens mee.
Maar in betrekking tot 't district
Hontenisse zeggen wij: de heer Van
Deinse is een lieve man, volgens een
der liberale circulaires een Barnabas
van het zuiverste water. Maar in ons
district behoort hij niet thuis. Dat is
slechts voor één derde liberaal. Het
district behoort derhalve aan de geza
menlijke Christelijke partijen.
En let men op de stoffelijke belan
gen van 't district. Welnu, de liberale
sprekers in 't district Goes hebben gezegd
Lobman moet hier uit, want 't is hier
een landbouwdistrict.
Ook dit zijn wij niet eens.
Doch gesteld het is zoo. Met hoe
veel meer recht mag dan geldenVan
Deinse moet Hontenisse uit want 't is
een landbouwdistrict.
En wie beter dan een oud-landbou
wer en kenner van den landbouw en
zijn belangen en daarbij een vaardig
spreker, is daartoe in staat dan de can
didaat der Roomscb Katholieken?
Kiezers, wij verwachten van u dat
gij u niet door den Jezuiet met den
Beker, met Moordschavot en Brand
stapel zult laten verleiden om onzen
raad niet op te volgen.
Heusch Fruijtier noch de Roomsche
staatspartij zijn van zins ons die te be
zorgen.
En hun program egt duidelijk:
»Godsdienst, huisgezin en eigendom
zijn de van God gewilde grondslagen
der maatschappij.
Voornamelijk in den nood dezer tijden
moet de Staat zijn macht op dit gebied
doen gelden, altijd met eerbiediging van
de natuurlijke rechten van personen en
huisgezin. De Wetgever beeft dus o. m.
zijn aandacht te wijden aan Zondags
rust. Zedelijke en stoffelijke verheffing
van den ambachtsstand, vooral met be
trekking tot de leerlingen. Het vraag
stuk der arbeiderswoningen. Verbod
of beperking van den arbeid voor vrou
wen en kinderen voor zooveel mogelijk.
Verzekering tegen ziekte, ongevallen,
invaliditeit en ouderdom. Mede te wer
ken dat het lot van den invalieden en
den ouden werkman niet aan de open
bare weldadigheid zij overgelaten. Ver
betering van de Armenwet met behoud
van het beginselde onderstenning der
armen wordt overlaten aan de kerke
lijke en bijzondere instellingen van wel
dadigheid."
Genoeg ten bewijze dat wij weten
wat wij in de Kamer aan dezen candi
daat zullen hebben.
In geen geval den liberaal weer,
moet nu en ooit de leus zijn van de
duizend antirevolutionairen die in 1897
bij de herstemmingen op den liberalen
candidaat gingen, en zich zoo den leer-
dwang op den hals haalden, waar leer
plicht toch reeds bij den doop hunner
kinderen aanvaard was.
En dan dit nog aan het adres van
bezwaarden
»In geloofszaken en in historiebe
schouwing gaan wij geen duim breed
voor de Roomsche Kerk uit den weg.
Maar bij de politieke stembus wordt
niet over den weg der zaligheid, noch
over historische geschillen maar over
de grondslagen van het Staatsgebouw
gehandeld. En omdat de Roomsche can-
didaten daarin wèl en de Liberale niet
met ons overeenstemmen, daarom steu
nen wij bij deze herstemming de Room
sche candidaturen."
Daarom is onze candidaat thans niet
de oud-diaken v. Deinse (trouwens een
moderne oud-diaken, mag zelfs door
een orthodoxen ouderling niet aanbe
volen worden, want waar zou dan het
end zijn!) maar
We mogen ons het genoegen niet ont
zeggen, aan onze lezers iets uit de schit
terende resumtie voor te leggen, die Dr.
Schaepman in het jongste nummer van zijn
Chronica van Leo's Encycliek over Jezus
Christus den Verlosser gaf.
In Christus is alle heil voor de enkelen
en de velen, en wie Hem voor zichzelven
verwerpen, werpen de menschheid in den
orkaan der vernieling terug.
Zij, die zich bewegen op valsche wegen,
worden door den golfslag der dwaling steeds
verder weg geslingerd van de gewenschte
kust. Wordt het zuivere en echte licht
der waarheid verworpen, dan worden de
geesten verduisterd en de ellende der booze
meeningen verdwaast de ziel. Hoe kan
er hoop op genezing blijven bij hen, die
den aanvang en de bron des levens loo
chenen? Welnu, de weg, de waarheid en
het leven is Christus eeniglijk. „Ik ben
de Weg, de Waarheid en het Leven".
Wie Hem verwerpt, verwerpt de drie mid
delen tot alle heil!"
Het einddoel van alles en allen is God
en het geheele leven is een opgaan, een
pelgrimstocht tot Hem. Christus is de weg
niemand komt tot den Vader dan door Hem.
De weg, door Zijn genade, die niet werke
loos mag blijven. Die niet werkeloos blijft,
wanneer men onderhoudt Gods geboden.
Dit is geen lichte taak, dit is zware arbeid.
Maar om Christus' wil en met Christus'
genade moet het worden volbracht. Hij,
die door Zijn geboden zelfverzaking van
ons vordert, heeft zelf het kruis opgenomen.
Dragen en volharden is het menschelijk
lot. Zoo hebben 't reeds de ouden gezien
de menschelijke waardigheid hangt aan het
gebieden van het hoogere over het lagere.
De menscli is niet zichzelven weg en
wet. Die uitspraak komt voort uit zelf
zucht, zij kent geen liefde, geen offer.
De menseh gebiede, maar door Jezus Chris
tus; God dienen is de voorwaarde van
's menschen heerschappij.
Wat geldt voor de personen, geldt ook
voor de Staten, wat geldt voor den enkele,
ook voor de gemeenschap. De wet van
Christus moet gelden ook voor het open
baar leven. Verwerpt men deze wet, dan
verdwijnt de reden van bestaan der men
schelijke gemeenschap. Die reden van be
staan is, dat de burgers door gemeen streven
het natuurlijk goed verkrijgen, maar op
een wijze die zich voegt naar het leiden
tot het hoogst en eeuwig goed. Zonder
Christus is er geen ware leiding, geen
veilig volgen, geen vaste weg.
Want Christus is niet alleen de Weg,
maar ook de Waarheid. Christus is in
Zijn wezen de WaarheidHij is het Woord
Gods wezenlijk éen, eeuwig. Door Christus
spreekt de waarheidsprake en woord zijn
éen. De rede kan krachtens haar natuur
heerschen over een rijk en onmetelijk ge
bied; maar binnen dat gebied behoort zij
te blijven en Christus' gezach te eerbiedigen.
Zij heeft niet alleen te zoeken en te ken
nen, maar ook aan te nemen en te leeren.
Van leerstellingen niet willen weten is de
christelijke openbaring doemen tot nietig
heid. De christelijke openbaring is noodig,
want veel en het hoogste ligt van nature
boven de macht en het hereik der men
schelijke rede. Door de openbaring aan
te nemen, verkrijgt de menschengeest het
goed waarnaar hij van nature streeft en
tevens de vrijheid. De ware vrijheid im
mers. Wie deze verwerpt, kerkert zichzelv'
in een engere ommuring van wetenschap
boeit zich in ketens van menschelijken
waan.
Gehoorzaamheid, onderwerping aan Chris
tus' gezach is hier de wet. Zonder deze
komt men niet tot de Waarheid. Deze
wet is hard; kwetst zij de hoogere zucht
van onzen geest? Het Christendom vordert
zóo van den wil als van den geest een
groote kracht tot dragen. Het Kruis is de
wet van ons leven.
Leven te zijn is alleen Gods wezen.
Alle andere wezens deelen in het leven,
zij zijn het leven niet. Christus is het
leven: God uit God. Door het Woord is
alles geworden in de natuur. Door -den
Christus is alles geworden in de genade.
Het leven in de genade is leven in de
gerechtigheid. De rechtvaardige echter
leeft door het geloof. Wie zonder dat ge
loof gerechtigheid meent te kunnen be
zitten en naleven, hij zie om zich naar
wat die het geloof verachtende menschen-
deugd vermag.
De schildering is overweldigend, aan
grijpend. Het eind der eeuw gelijkt in
die schildering op den aanvang der schep
ping alles was woest en ledig en de duis
ternis was op den afgrond.
Toch wordt die menschendeugd maar te
hoog gehuldigd en verheven. Waar is de
redding? De wereld keere tot Christus,
den Weg, de Waarheid en het Leven, terug.
Aan dien terugkeer moeten al de leer
lingen van Christus arbeiden. „Acht dit
uw beste werk: in de ziel der volken de
volle kennis van Christus en als Zijn ge
heele verschijning uitbeelden en ingroeven,
licht werpen over Zijn liefde, Zijn weldaden,
Zijn instellingen, en dat door de pen, door
het woord, en dat in de lagere scholen,
in de hoogere, in de toespraak, overal waar
zich de gelegenheid biedt. Genoeg heeft
de schare gehoord van de rechten der
mensehen; nu verneme zij eindelijk van
de rechten Gods."
Maar naast de prediking kome het gebed
tot Christus opdat Hij gedenke Zijner
woorden: „En ik, als ik van de aarde zal
verhoogd zijn, zal allen tot mij trekken."
In dit bezielde stuk moge hier en daar
iets niet naar ons bezien der zaak zijn
uitgedrukt, toch zal het ook in onzen kring
stichten, omdat het in vernieuwde bewon
dering en aanbidding voor den Christus
Gods de knie kan doen buigen.
[Heraut).
Welk Christenman zegt nietzie, ik stem
veel liever een geloovig Katholiek, die naar
deze schoone woorden van zijn Paus
luistert, dan op een modernen liberalist,
die bij verkiezingen den kerkelijke speelt,
en godsdienst heeft, doch van toepassing
van den godsdienst in School en Maat
schappij en Landswetten niet weten wil.
24 Juni 1901.
Waarschuwing.
De heer de Waal Malefijt ontving dezer
dagen van een uitgever te Rotterdam, een
exemplaar van het 12de duizendtal eener
antipapistische brochure, gericht tot de anti
revolutionaire kiezers, met een bijgevoegd
schrijven van den volgenden inhoud:
WelEd. Heer!
Hierbij heb ik het genoegen U toe te
zenden de verbeterde en vermeerderde
uitgave van een Brochure, welker eerste
uitgave Schaepman in Wijk en den room
schen candidaat in Breukelen deed vallen.
Ook de tweede uitgaaf heeft uitnemende
diensten bewezen.
Ongetwijfeld zal dus deze uitgave bij
de a. s. verkiezing U succes kunnen
aanbrengen en stel ik U beleefd voor,
om met de Kiesverereeniging, welke U
candidaat stelde, te bespreken een aan
tal dezer Brochures te koopen ter ver
spreiding onder de Anti-Revolutionairen,
Christ. Historischen enz.
De prijs is zoo laag mogelijk gesteld,
en zal dus geen bezwaar zijn, om eene
flinke verspreiding te kunnen uitvoeren.
Gaarne spoedig Uwe bestelling tege
moet ziende, enz.
De heer Waal Malefijt, die zelf met een
Roomschen in Breukelen in herstemming
komt en Woensdag te Ierseke den Room
schen candidaat komt aanbevelen, schrijft
zelf onder dit door hem in de Stichtsche
Courant overgedrukte briefje:
„Wij meenden goed te doen op deze
curieuse aanbieding de aandacht te vestigen.
