NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND 1A ijke Fabiiek FeJfeej} IIS, No. 138.1901. Zaterdag 22 Juni. 15e jaargang. Bij dit mier letaort eea MjwpL ondenvoêr. Musterd rekhonden 3njarige lop lecht, CHRISTELIJK- HISTORISCH Gemengde Beriehten. P. F. Fruijtier. Finland. gem ÜOL en vette ZOUTEVISCH jent per 5 Ons, stuk en nieuwe t. per 5 Ons. ordstraat. Tit ASHEN, NOCK, NK met Tuiuije, te richten tot C 97, Goes. Indags, Woens- "tot 4 uren. ERHOOI or Paard of Hit IELEMAKER, angenhoek. loote en kleine fTEN, enpolder. I> bevragen bij (Noord-Be ve- VAN DER k e. ijk en weide, te E 11 e - JVolderijlaagte. aard loor en Tram, Ixberg", |e r k e (W.) loodigd, p e 11 e. October TJD ikiiecht kdres Wagen- Middelburg. 2 maanden: [orte Singel- Irwest - Goes VERSCHIJNT Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER AÜVERTENTIËN Tweede Kamer. „In overeenstemming met de door hem reeds op verzoek van hetZeeuwsch provinciaal comité van antirevolutio naire kiesvereenigingen aan dat comi té afgegeven verklaring, beveelt de ondergeteekende aan de kiezers in het district Hontenisse, die op hem hunne stem hebhen uitgebracht, dringend aan om bij de herstemming op Don derdag 27 Juni te stemmen op den heer P, E, Eruijtier. „Dit is, naar zijne overtuiging, een eisch van de onderlinge samenwerking te goeder tronw tusschen de ver schillende partijen op christelijken grondslag, en in het belang des lands geboden.'' Mr. Th. HEEMSKERK. FEUILLETON. mdraak". 'VWWVW"^ van een halve eeuw, iddelburg. en en Kapok Wollen-, Ka- troomatrassen. inkleeden, Wol- ens. Karpetten. P Laurens, jmende elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,026. UITGAVE DER FIRMA en van van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Zij die zich met I Juli op ons blad abonneeren, ontvangen de nog verschijnende nummers gratis. Be Zeeuw beveelt aan in Hontenisse Provinciale Staten van Zeeland. Op de agenda voor de zomervergadering dezer Staten komen o.a. de volgende punten voor: Benoeming van drie leden en een bui tengewoon lid van Gedeputeerde Staten. Adres van burg. en weth. van Oortgene om een subsidie ten behoeve van een veerdienst CortgeneWolphaartsdijk. Voorstellen van Gedeputeerde Staten om ten aanzien van het adres van den raden der gemeenten Veere en St-Philipsland om een subsidie van f 500 (en f 375) in de kosten harer huishouding voor 1901 diligent verklaard te wordenen om de behandeling van eenige adressen van gemeentebesturen en ingezetenen in Zuid-Beveland betreffende het verleenen van subsidie in de kosten van aanleg en exploitatie van een stoomtram Wat het groothertogdom Finland in den laatsten tijd van de zijde van Rusland on dervond is trouwbreuk. Keizer Alexander I schreef in 1815, kort nadat Finland als onafhankelijk groothertogdom onder zijn persoonlijk be stuur gekomen was „Bij de regeling der Finseho verhoudin gen is mijne bedoeling geweest dit land een politiek bestaan te geven, zoodat bet zich niet zal beschouwen als door Rusland veroverd, maar als door zijn eigen klaar blijkelijk voordeel er mee verbonden." Evenwel hetgeen Nicolaas II dit stoere volk heeft aangedaan, staat met een inlij ving gelijk. En het droevige is dat 't er niets aan doen kan. Niets dan tever geefs protesteerenen voorts hopen - dat geen schorpioenen de geeselen zullen komen vervangen: dat de gevreesde wet op den dienstplicht en de in Rusland gel dende inkomende rechten niet zullen wor den ingevoerd. Deze slag toch zou vernietigend zijn. De afkeer der Finnen van Rusland zou er door vermeerderen. Indien die nog te vermeerderen is! Borssele—GoesWolphaartsdijk aan te houden, totdat de aanvrage om subsidie zal zijn ingekomen. Verder voorstel tot het verleenen van subsidie voor den aanleg en de exploitatie van een stoomtram op Walcheren. Idem tot wijziging van het reglement op de wegen en voetpaden met afwijzing van het verzoek van de Vereeniging van Burge meesters en Secretairissen in Zuid- en Noord- Beveland, om in het reglement bepalingen op te nemen nopens de zwaarte van het vrachtvervoer en bet zuiveren van de wielen der voertuigen. Gedeputeerde Staten stellen ook voorcalamiteusverklaring van den Zimmerman-^6\A&vterugvordering van een evenredig deel in de bijdragen van derden in de kosten van verpleging van behoeftige krankzinnigen: verwering in het rechts geding betreffende de vordering van C. de Caluwé te Groede om vergoeding van ge leden schade bij het vervoer van een paard met een der booten van den Provincialen stoombootdienst op de Wester-sehelde nadere regeling jaarwedde concierge pro vinciale bibliotheek; afwijzing verzoek van J. W. Koole, weduwe Bootsgezel, te Bres- kens om pensioenafwijzing verzoek wedu we Quaars te Vlissingen om eon tegemoet koming uit de Provinciale kasverleenen van een subsidie ad f 500 aan de vereeni ging De ambachtschool te Middelburg gedu rende 5 jaren; ad f 285 aan de gemeente Nisse in de kosten harer huis houding voor 1901en bijdrage van ten hoogste f 24.000 aan de Zeeuwsche spoorboot maatschappij gedurende 10 jaren (waarbij gevoegd zijn adressen van belanghebbenden met voorstel tot afwijzing van het verzoek van ingezetenen van het eiland Tholen be treffende bet aanleggen van de spoorboot te Stavenisse); idem van ten hoogste f 11.500 aan Smit V, Diepenveen en Van der Bent gedurende 3 jaren voor het uitvoeren van een stoomboot- en wagendienst Vlake Walzoorden—Hulst; tot afwijzing van het verzoek van L. G. Overbeeke om subsidie voor een wagendienst Wolphaartsdijksche veer— Goesom voor 1902 een crediet, tot een maximum van f 100, voor den aan leg van proeftuinen te openen aan de commissie, belast met het toezicht op de proefvelden in Zeeland; tot het verleenen van een renteloos voorschot van ten hoogste f 5700 aan de gemeenten Nisse en 's-Heer- Abtskerke idem van ten hoogste f 18.000 aan de gemeenten 's-IIeerenhoek, Ovezande en 's-Heer-Arendskerke, voor wegsverbete- ring; en tot afwijzing van het verzoek van het gemeentebestuur van Duivendijke om verhooging van het renteloos voorschot voor den aanleg van eene haven. Hun ambtenaren is aangezegd, dat zij" binnen drie jaar Russisch moeten kennen, of zij zullen worden vervangen; zij leeren het niet, wie Russisch kent in Finland tracht het nu zooveel mogelijk te verge ten, doet alsof hij het niet verstaat. Hun pers zal onder eensuur komen en hij 't minste opkomen tegen 't onrecht worden geschorst of gebannen. Hun zonen, als de dienstplicht wordt ingevoerd, zullen als miliciens naar Rus land worden gevoerd, daar vijf jaar blij ven, eten krijgen waaraan zij niet gewend zijn, ingeval van straf met de knoet krij gen, on zij zullen zicb liever laten dood schieten, dan dat verdragen. Hiertegen is een middel, en dat middel wordt nu reeds van te voren op groote schaal toe gepast: emigratie. Iedere week trekken bonderden Finnen, en meest jongelieden, naar Amerika. Maar zoo wordt het volk ontkracht, het land) ontvolkt. En die laatste slag, de Russische inko mende rechten, zou doodend zijn. Want dan zouden veel dingen te kostbaar wor den voor het arme Finsche volk, land bouwwerktuigen zouden niet meer kunnen worden ingevoerd, en vooral het zout, dat het groote deel der bevolking dat van de visscherij leeft noodig heeft voor het in zouten der visch, zou te duur worden Inzake subsidie aanleg tram op Walcheren geven Gedep. Staten de voorkeur aan 't plan Lantsheer boven 't plan Den Bouwmeester, wijl zoowel Middelburg als Vlissingen er door gebaat worden; en stellen voor een subsidie te verleenen van een derde der kosten van aanleg, met inbegrip van aan koop van het rollend materieel tot een maximum van f 250000, voor een tram MiddelburgKoudekerkeSouburgBig- gekerke, Westkapelle, Aagtekerke, zijtak KoudekerkeVlissingen. Mochten de Staten zich hiermee niet vereenigen dan een tram Westkapelle over Domburg, Aagtekerke, Oostkapelle, Seroos- kerke en Sint Laurens naar Middelburg, subsidie een derde voor aanlegkosten met inbegrip van aankoop van het rollend ma terieel tot een maximum van f 163,500, verminderd met de tegen 4 gekapitali seerde waarde der bijdragen. Daarbij worden als voornaamste voor waarden gesteld dat aan bijdragen ten minste f 30,000 (voor 't eerste voorstel f65000) worde verzekerd en de onderneming uiterlijk 1 Juli 1905 in exploitatie kome en daarna onafgebroken blijve. Hoek. Woensdagavond trad in de her berg ,,'s Lands Welvaren" voor de kiezers op de Hoog EdelGeb. Heer Jhr. Mr. Pompe van Meerder voort, die daartoe was uitge- noodigd door het centraal comité van anti- rev. kiesvereenigingen in het district Oostburg. Spreker werd met een enkel woord in geleid door den hoofdonderwijzer der ehr. school, den heer Van Veelen en zei on geveer het volgende: De bedoeling van mijn optreden is geens zins om kiezers met vaste denkbeelden om te praten, neen, maar om, indien dit eenigszins mogelijk is, de kiezers reken schap te doen geven van hunne beginselen ook bij den nog wachtenden verkiezings strijd. Die strijd is niet een strijd tusschen personen, maar tusschen beginselen. In dien het een strijd om personen ware, men zou mij hier op het oogenblik niet vinden. Tegen den persoon van Mr. Hennequin zou ik niet willen en kunnen ageeren, want ik kende hem sedert lang als een humain menseh en met zijne ouders heb ik vriendschappelijke» omgang gehad. Neen, nogmaals, de strijd gaat om de be ginselen, naar welke in de eerstvolgende jaren de staatkunde zal worden geregeld. De strijd, die gevoerd wordt, is een strijd tusschen geloof en ongeloof. Het gaat er om, of men op staatkundig terrein zal zoo zou een groot deel van de Finnen te gronde worden gericht. Finland, het groothertogdom, had het recht zich door zijn Stenden zelf te re- geeren, dat recht had Czaar Nicolaas II bezworen, zooals zijn voorgangers. En dat recht heeft hij hun ontnomen. De Czaar brak zijn woord. De eerlijke Fin begrijpt wien oen woord een zegel is, begrijpt niet hoe hij 't doen kon. Allen teekenden op een adres om in trekking van het Keizerlijk Edict te vra gen. Maar een eenvoudige landarbeider door zijn heer uitgenoodigd dit adres te teekenen, zeide 't niet goed te begrijpen: Vragen aan den Czaar de grondwet te handhaven? Maar dat had hij immers ge zworen Dan behoefde men het hem toch niet te vragen! Dat Finland zich zelf wel kan regeeren, werkelijk geen voogdij over zich noodig heeft, wordt bewezen door de uitmuntende zorg, die het heeft voor de boter die het uitvoert, met hout zijn voornaamste uit voerartikel. Vervalschte boter zal het niet licht uitvoeren: margarine is in Finland geheel verboden. De boter wordt naar de havensteden vervoerd in speciale spoor wegwagens met ijs verkoeld; ook de sche pen waarop zij naar Huil wordt gebracht zijn geheel voor het vervoer ingericht. rekening houden met den godsdienst of niet. De ééne partij (de liberale) zeg!, dat men met den godsdienst op staatkundig terrein niets te maken heeft. De gods dienst is iets persoonlijks. Dit laatste ontkent de antirev. partij niet. Integendeel zij bevestigt dit. Zij gaat nu verder en beweert terecht, dat niet ieder persoonlijk, maar dat allen saam, op ieder terrein des levens, dus ook op dat der staatkunde, aan de ordinantiën Gods zich moeten onderwerpen. Het volgen van de staatkunde der antirev. brengt een zegen mee voor 't land. Hoor het, het liberale „Leidsche Dagblad in zijn kerstnummer getuigen: Het christendom heeft een gezegende werking gehad op het staatsleven. In onze koloniën heeft door de gezegende werkiug der zending het christendom wor telen geschoten en welke zijn de vruchten? Zie op de MinahassaYrede, rust en wel vaart heersehen er in tegenstelling met de andere koloniën, waarin het onrustig zijn kan en soms veel armoede heerscht. Neemt men aan, dat de godsdienst buiten rekening moet gelaten worden, dan is van zelf de rede oppermachtig. Bij de partij, die met de ordinantiën Gods niet rekent en van souvereiniteit in eigen kring Diet weten wil, doet „de helft plus een", zooals men het wel zegt, wat zij wil. Onze partij eert de souvereiniteit in eigen kring. Wilt ge voorbeelden ten bewijze, van wat ik hier zei van beide partijen. Ik wijs u op de leerplichtwet. De antirev. opvatting is, dat alleen de ouders over hunne kinderen zeggenschap hebben. Wan neer de ouders hun kind verwaarloozen mag de staat tusschen beide treden. De staat zegt nu, zonder dat er verwaarloozing is: „Uw kind moet naar school, willen of niet". Spreker toonde voorts met voorbeelden ook uit zijne eigen omgeving, den druk aan van deze wet en ging dan verder: „Gemakkelijker wordt de toestand voorde ouders niet, het tegendeel is waar. Het is nog lang niet genoeg zeggen de pro gramma's der partijen. Het moet nog verder. Naar school tot het 15e jaar. Herhalingsonderwijs tot het 18e jaar. Wij voor ons zijn ook voor trouw school bezoek en bij verwaarloozing mag de staat optreden. Van ons, die de Souvereiniteit in eigen kring eeren, heeft men nooit zulk een in grijpen in de rechten der ouders te wachten. Verder is daar de strijd voor gelijke rechten aan de vrouw. Dat de vrouw de eigen goederen beheeren mag, kan haar bij Zoo komt de Finsche boter zoo versch mogelijk op den dag der botermarkt te Huil aan. De Russische boter, waarvan wij onlangs lazen dat ze der Deensche in Engeland concurrentie komt aandoen, is dan ook grootendeels Finsche. De Finnen hebben nooit er op tegen gehad dat zij den Czaar tot Groothertog hadden, en dat een Russische generaal- gouverneur hun land voor den Groother tog bestuurde. Immer de eerste generaal-gouverneur, .door Alexander I gezonden, Fabian von Steinheil, wist door minzaamheid zoozeer de harten te stelen dat men hem schoon pas vijftig jaar oud steeds den welwillende oude noemde. Doch zijn opvolgers waren minder ver standig en lokten herhaaldelijk conflicten uit. En ook nu zal het wel de bekende, haast schreven wij de beruchte Pobodonostsof de Stundistenvervolger, de procureur der heilige synode, geweest zijn die den Czaar tot zoo onrechtvaardige bejegening der Finnen heeft aangezet. Onrechtvaardig, dewijl tusschen beide landen geen andere verhouding bestond dan tot 1890 tusschen Nederland en Luxem burg. Een vereeniging, sinds 1809, van huwelijksche voorwaarden toegestaan wor den. Dat recht bestaat. Maar dit is niet die strijd. De vrouw moet evenveel te zeggen hebben als de man. Twee kapiteins op één schip. Zoolang ze één koers hebben is het goed, doch bij verschillenden koers komt men nooit aan wal. Wanneer man en vrouw 't niet eens kunnen worden, dan maar naar den kantonrechter. Die beslist dan. Dat is een ingrijpen wederom in het familieleven. Men wil eenvoudig zonder wettig huwelijk een wederzijdsche verplich ting brengen tusschen man en vrouw. Het wordt een overeenkomst van samenwonen. In het Christendom worden de rechten der vrouw niet erkend. Waar beter? Bij de Mohammedanen, bij de Oosterscbe volken, bij de Heidensche volken? Wat de oplossing der Sociale questie aangaat, ook daarbij bewandelt de Anti-rev. partij een eigen weg. Zij erkent ook, dat er misstanden zijn in de maatschappij, maar zij gelooft vast, dat die misstanden niet kunnen weggenomen worden dandoorterug- keer tot Gods Woord." Spreker wees voorts op de beschuldiging als zou het Ministerie-Mackay niets hebben verricht. Hij ontkende zulks ten sterke en bewees het tegendeel door de wetten te noemen, die in het Staatsblad waren verschenen tijdens dit Ministerie en voor zoover bij sommige zaken niet heeft kunnen in orde brengen is dat niet de schuld van dit ministerie jnaar van de liberalen, die het niet hebben gesteund. Spreker wees op Keuchenius. Spreker besprak voorts pensioenregeling, arbeiderscontract, onge vallenwet enz. op eenvoudige, duidelijke wijze. Van de gelegenheid tot debat werd ge bruik gemaakt door den heer V. Doeselaar, onderwijzer aan de openb. school. Hij betwistte, wat spreker gezegd had over den drukkenden toestand in sommige opzichten van den landbouw, noemde, wat spreker gezegd had van den strijd voor gelijke rechten van de vrouw, een carricatuur en besprak ook pensioenregeling en leerplicht. Spreker repliceerde en nadat de heer V. Veelen den heer V. Doeselaar, op zijne woorden, als zou het met de leerplichtwet zulk een vaart niet nemen, ook nog eens terdege geantwoord had en gevraagd had naar bewijs daarvan, wat natuurlijk de heer V. Doeselaar niet geven kon, ging de ver gadering uiteen. Rilland. Aan het begin der Donder dagmorgen gehouden raadsvergadering, die door 6 leden werd bijgewoond, terwijl een vacature bestaat, herdacht de Voorzitter in gevoelvolle woorden het lid Bruijnzeel. Hij wees op het aantal jaren dat hij zitting de kronen der twee landen op één hoofd was de eenige band. ,De Czaar van Rus land was tevens Groothertog van Finland, gelijk de koning van Nederland Groothertog van Luxemburg was. Wat er tegenwoordig omgaat in Fin land is moeilijk te zeggen, dank zij de censuur. Maar rooskleurig is de toestand niet. Vrijheid van drukpers heeft in Finland nooit bestaan, met uitzondering van een korte poos onder de regeering van Czaar Alexander II. Toch liet de verordening op de pers in de toepassing tamelijk veel vrijheid. Onder Alexander III begon de verove ringsoorlog, zooals de tegenwoordige cam pagne genoemd wordt. In 1891 werd één blad verboden. Een werkje dat in 1898 door den ellendigen Bobnkoff krachtdadig werd voortgezet; 7 bladen werden geheel verboden; 31 gesehorst. Op 23 Jan. 1900 kwam de Landdag bijeen en werd door vertegenwoordigers van alle standen besloten een adres tot den Czaar te richten met verzoek om opheffing der censuur. Het adres werd afgewezen. En nu is het tegenwoordig een groote zeld zaamheid wanneer een Finsch blad gere geld versch jjnt.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1901 | | pagina 1