NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 133,1901.
Vrijdag 14 Juni.
15e Jaargang
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Provinciale Staten.
Gemengde Berichten,
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij die zich met I Juli op ons
blad abonneeren, ontvangen de nog
verschijnende nummers gratis.
Tweede Kamer.
De Zeeuw steunt de candidatuur van
Middelburg.
Mr. C. Lucasse, aftr.
Goes.
Jhr. mr. A. F de Savornin Lohman.
Zierikzee.
Jhr. mr. J. J. Pompe van Meerdervoort.
Honteniss e.
Mr. Th. Heemskerk.
Oostburg.
J. F. Heemskerk.
Provinciale Staten.
De Zeeuw steunt de candidatuur van
Middelburg.
L. C. Breebaart.
Mr. P. Dieleman, aftr.
W. Maas, aftr.
Vlissingen.
K. Houterman.
Hulst.
Cam. IJsebaert, aftr.
Fern. Hombach, aftr.
De uitslag in andere provinciën is deze
dat, bij de stembus althans, het liberalisme
zachtjes aan maar zeker aftakelt.
Het ontwikkelt de uiterste krachtsin
spanning om zich staande te houden
doch dit heeft niet belet dat zijn meer
derheid in Friesland tot minderheid wordt.
Nu boezemt ons dit geen belang in,
dewijl er kans is dat de liberalen die uit
vallen, door sociaal democraten worden
vervangen; en dit derhalve de zaak nog
erger maakt.
Maar Zuid-Holland interesseert ons meer.
En hiervan kan gezegd worden dat de
staten ei „om" zijn.
De (lib.) Rotterdamsche Ort. erkent dan
ook eerlijk dat de liberalen geslagen zijn.
Er werden antirevolutionairen gekozen
in Rotterdam II (v. Staveren); Zoetermeer
(Krap); Leiden (v. Wijck); Middelharms
(de Wilde); Gouda (Vingerling); terwijl in
andere districten voor a. r. en Roomsehen
bij herstemming goede kansen bestaan.
Door deze beslissing zou, bij mogelijke
ontbinding der eerste kamer de verhouding
worden 29 anti-liberalen en 21 liberalen!
De liberale Rotterdamsche Crt. wijst
bij al dit leed voor het liberalisme op
een lichtpunt en wel dat bet eenige af
tredende r. k. lid Michiels in Den Haag
door een liberaal vervangen werd. En 't
blad voegt er aan toe: „Aan de liberale
kiezers in de residentie daarvoor onze
hulde!"
Nu zijn er nog enkele Roomsche candi-
daten in herstemming, terwijl hun antire
volutionaire medecandidaten gekozen wer
den. Liberale k ra ut en schrijvers conclu-
deeren daaruit natuurlijk dat de a. r. de
r. k. altijd in den steek latenen deze
gene altijd trouw helpen.
Dat over 't algemeen bij sommige a. r.
de wederzijdsche trouw minder vast is dan
bij 't gros der r. k. kiezers is een feit,
dat wij met spijt erkennen.
Maar men trekke nu uit de kleine
verschillen in de stemmencijfers der a.-r.
en de r.-k. »bondgenooten" geen besluiten
wijl men niet weet of er onder de stem
men op a.-r. uitgebracht, ook niet zijn van
half lib. half a.-r. grensbewoners, gelijk
men die in alle districten vindt. Boven
dien wij hebben de kiezers niet in onze
macht, al vindt men ze in den regel nogal
volgzaam
In de overige provinciën bleef 't onge
veer bij 't oude. Gelderland en Utrecht
behouden in de Staten hun »anti-liberale"
meerderheid. In de stad Utrecht moeten
drie aftredende liberalen met twee anti*
revolutionairen en een Roomsche kampen
bij de herstemming.
Voor de aardigheid vestigen wij nog
even de aandacht op Groningen.
In de stad Groningen wonnen de aftre
dende liberalen. Maar in Oude Pekela
komen zij met een antirevolutionair en een
sociaal-democraat in herstemming; terwijl
het eenige aftredende antirevolutionaire lid
(Boels) die door de liberalen fel bestreden
was, terstond werd herkozen. In Win
schoten moeten de drie altredende liberalen
om hun zetel opnieuw dingen met een
liberaal, een socialist en een antirevolutio
nair.
De lezer zal zelf wel de slotsom op
maken. Het liberalisme bleef groote kracht
ontwikkelen; doch de actie zijner gezamen
lijke tegenstanders is veel grooter.
Laten wij echter er vast op rekenen,
bij de Kamerverkiezing zullen zij nog een
machtigen phalanx vormen. In Middelburg
zal wat liberaal en vrijzinnig democratisch
of boe ook, heet te koop loopen om Lucasse
te werenen in Goes zal nog een krachtig
een derde deel der opkomende kiezers plus
enkele verwaaide misleiden 't voor den man
uit Aardenburg, den geloovigen vrijdenker,
den antiliberalen liberalist tegen Lobman
opnemen. In Hontenisse is Van Deinse
in een talentvol geschreven circulaire van
een van Van Deinse's naaste vrienden, die
tot zelfs uit de afdeelingen der Tweede
Kamer te klappen wist, ook als president
kerkvoogd en lid der commissie van toe
zicht op 't beheer der kerkelijke goederen
aanbevolen, zoodat de liberalen met behulp
der kerke! ij ken aldaar een zeer groot aantal
stemmen zullen uitbrengen. Doch zachtjes
aan gaat ook in Zeeland het liberalisme
naar de numerieke minderheid toe.
Wij wekken derhalve alle Kiezers, voor
zoover noodig, dringend op, bij de stemming
op beden Vrijdag 14 Juni en de herstemming
op 21 Juni getrouw op te komen.
Nog ééne opmerking aan 't adres der
kiezers in Hulst.
Men stemme daar bij de herstemming
de twee aftredenden IJsebaert en Hombach;
en niet de liberale- en volkspartij-candi-
daten Vogelvanger en Adriaanse. Wij
schreven achter den naam van dezen laatste
een a. De aanduiding is voor wat zijn
persoon betreft juist, doch niet voor wat de
partij betreft die hem candidaat stelde.
Dat is de Volkspartij.
En daar nu de letter achter den naam
eens eandidaats doelt op dr richting der
partij die hem stelde, had niet een a maar
een v achter den naam van.dhr. Adriaanse
moeten staan. De antirevolutionairen steu
nen, overeenkomstig goede afspraak en
mannentrouw, als één man de candidatuur
der r. k. aftredenden; en luisteren niet
naar des liberalen vogelvangers lokkend
zoet gefluit, wien 't met een antirevolutio
nair vogeltje in de kooi om den liberaal
Vogelvanger te doen is.
12 Juni 1901.
De zwenking der Christ.-Historischen.
Mr. Verkouteren in het »Ned. Dagblad"
het veranderd standpunt van den Chr. Hist.
Kiezersbond, met name in de afdeeling
Amsterdam, uiteenzettend, zegt o. a.In
1897 was er groot gevaar voor het cleri-
calisme. Met bet oog op de aanstaande
inhuldiging der Koningin wenschte men
geen clericaal getint Ministerie. Deantire-
volutionnairen waren toen bondgenooten der
Roomschen; wie hen steunde, hielp dus
aan Rome de over winning versohaffen. Thans
denkt niemand meer aan onmiddellijk drei
gend gevaar van Roomsche zijde. Het land
is volkomen kalm. De kreet van: »Rome
voor de poortenvindt nu geen weerklank.
Het gevaar dreigt thans van de zijde der
radicalen en socialisten.
Er is dus thans geen reden om de anti-
revolutionnairen af te vallen. „Alleen met
de antirevolutionnairen kunnen de chris-
telijk-bistoriscben een eerlijk verbond slui
ten. Elk ander verbond is een monster
verbond".
Wel is het, meent Mr. V., tusscben
Roomsclien en antirevolutionairen niet
geheel uit, maar deze band is, „blijkens
de uitlatingen in Roomsche bladen zelf,
minder innig dan vroeger".
Op Dr. Bronsveld's vraag: »Wat komt
er van de Hervormde Kerk terecht, als
Dr. Kuyper zegeviert?" antwoordt Mr. V.
„Wat hebben de liberalen, de radicalen en
de socialisten voor de Hervormde Kerk
gedaan? De liberale partij is, onder den
invloed der Israëlieten vooral, een partij
van vrijdenkers en materialisten geworden,
en hoe kan nu voor eene Christelijke partij
de keus nog twijfelachtig zijn
Middelburg. Do heer J. C. Fischer is
benoemd tot leeraar in de wiskunde aan
de H. B. S. met driejarigen cursus te
Amsterdam.
Zierikzee. Alhier is overleden de heer
G. Kok directeur der Hoogere Burgerschool.
Hansweert. Van het alhier gezonken
aakschip »Belgenland" is de achtermast en
giek door duikers afgehaald. De oprui
ming geschiedt van wege 's-Rijkswaterstaat.
Groede. Woensdagavond trad dhr. J.
Th. Heemskerk in de bizondere school voor
een tamelijk gevulde zaal en ingeleid door
door den heer Flipse uit Oostburg, op en
behandelde het Program van Actie, Leer
plichtwet enz. Het is ons door gebrek aan
tijd niet wel mogelijk de geheele rede te
releveerengenoeg zij dat spreker voor zijn
schoone lezing een aandachtig gehoor vond.
Vergadering van den Middelburgschen
Gemeenteraad van 12 Juni 1901.
Afwezig zijn de heeren De Veer en A.
P. Snouck Hurgronje wegens uitstedigheid,
de beer Wisboom Verstegen, wegeDS ambts
bezigheden.
Onmiddellijk na het openen der verga
dering stelt de Voorzitter aan de orde de
volgende punten der agenda:
I. Notulen vorige vergadering.
Deze worden, na voorlezing door den
Secretaris, onveranderd vastgesteld.
II. Ingekomen stukken.
Er kwamen in verschillende missiven
van Ged. St. houdende goedkeuring van
vroeger genomen raadsbesluiten en een rap
port van de Commissie van Financiën in
zake het uitgeven van grond in erfpacht
aan van Sorge en Dubois. Conform het
voorstel des Voorzitters worden de eerste
voor kennisgeving aangenomen en het laatste
gerenvoieerd naar B. en W. om over te
leggen bij hun ter zake te doen voorstel.
III. Voorstel van B. en TV. naar aan
leiding van eene missive van Ged. St. betref
fende eene aanvraag van A. Lantsheer c. s.
om vergunning tot het leggen van spoorstaven
in verschillende wegen ten dienste van den aan
leg van een stoomtram van Middelburg over
Koudekerke naa/r Domburg met zijlijn van
Koudekerke naar Vlissingen.
B. en W. stellen voor aan Ged. St. in
overeenstemming met het gevoelen der
Kamer van Koophandel en fabrieken, te
berichten, dat het verleenen van de ge
vraagde concessie voorshands geene aanbe
veling verdient, tenzij van de bij besluit
van Ged. St. van 29 September 1900 aan
H. P. den Bouwmeester c. s. verleende
concessie tot aanleg van een tramweg van
Domburg naar Middelburg via Aagtekerke,
Oostkapelle, Serooskerke en St. Laurens
vóór 1 Juni 1903 geen gebruik mocht wor
den gemaakt. Aan hun voorstel ligt tot
grondslag de overweging, dat twee stoom
tramwegen van Domburg naar Middelburg
geen redelijke kans van bestaan hebben,
zoodat het verleenen van twee concessiën
de tot standkoming van beiden, althans
één van beiden, zou in den weg staan en
mitsdien het algemeen belang zou schaden.
De heer van Dunne kan niet met het
voorstel van B. en W. medegaan- Na het
votum in de laatste zitting gevallen, is bet
misschien woorden verspillen, maar toch
wil hij nog een en ander in het midden
brengen. Vooreerst dan moet hij opmer
ken, dat hij niet kan tegenspreken, dat
het voorstel is in overeenstemming met
het gevoelen van de Kamer van Koophan
del en fabrieken, maar meent er toch op
te mogen wijzen, dat in dat lichaam eene
sterke minderheid was, die een ander ge
voelen was toegedaan. Wat Ged. St. eigen
lijk vragen, wordt in het voorstel van B.
en W. vrijwel gepasseerd en waar deze
van algemeen belang spreken, verlieze men
niet uit het oog, dat in het plan Lants
heer c. s. 7, in dat van Bouwmeester c. s.
slechts 5 gemeenten zijn opgenomen, ter
wijl het eerste plan de hoofdsteden Mid
delburg en Vlissingen in nauwer verband
brengt met andere gemeenten dan het
laatste. In de vorige zitting beriep men
er zich op dat er geen plannen waren,
maar zij zijn er wel, spreker is in staat
gesteld er kennis van te nemen en bij kan
de verzekering geven dat zeer uitgewerkte
plannen bestaan. Resumeerend, acht hij het
voorstel van B. en W. onaannemelijk en
wel lo. omdat het geen antwoord is op
de vraag van Ged. St. en 2e. omdat hij
het plan Lantsheer verkieslijker acht dan
het plan Den Bouwmeester.
De Voorzitter zet het standpunt van
B. en W. uiteen omtrent het begrip alge
meen belang, doch des ondanks blijft de
heer Van Dunné zijne meening handhaven,
dat het algemeen belang zich niet verzet
om met eenige reserve aan het plan Lants
heer den noodigen steun te verleenen.
De heer Van Teylingen meent dat de
Raad eerst in 1903 zich zal kunnen uit
spreken; hij is van meening dat, als het
voorstel van B. en W. wordt goedgekeurd,
dat van nadeeligen invloed zijn zal op de
beslissing die de Staten eerstdaags zullen
te nemen hebben, waarop de heer Den
Bouwmeester repliceert, dat het voorstel
op die beslissing van geen invloed kan zijn
de vraag van Ged. St. die ook tot de an
dere betrokken gemeenten gericht is, heeft
niets gemeens met de concessieverleening
zij is louter een uitvloeisel van een voor
schrift, opgenomen in het algemoen Tram
reglement voor de provincie.
Toch blijft de heer Van Teylingen van
oordeel, dat, hij bij aanneming van het
voorstel, de zaak vóór 1903 kwalijk weêr
ter hand kan genomen worden en wenscht
daarom aan het slot van B. en W.'s voor
stel toe te voegen de woorden »of die con
cessie vóór dien datum wegens financieele
of om andere redenen mocht worden op
geheven." Hij dient een daartoe strekkend
amendement in.
De heer Van Dunni verklaart zich tegen
dat amendement, dat de door hem ont
wikkelde bezwaren niet opheft, terwijl de
heer Schorer, die sympathie gevoelt voor
het amendement, als zijne meening uit
spreekt, dat de denkbeelden van den heer
Van Dunné geen steun verdienen, op grond
dat reeds concessie is verleend en derhalve
eene tweede concessie noodeloos is. Hij
vestigt er bovendien de aandacht op, dat
B. en W. in hun voorstel zeggen, dat de
gevraagde concessie voorshands geene aan
beveling verdient.
Het amendement Van Teylingen wordt
hierop aangenomen met 10 tegen 4 stem
men, die der heeren Van Dunné, Den
Bouwmeester, W. H. Snouck Hurgronje en
Heyse, waarna het aldus geamendeerde
voorstel van B. en W. [eveneens wordt
goedgekeurd met algemeene stemmen, be
halve die van den heer Van Dunné.
IV. Verzoek van mej. A. C. Abresch om
eervol ontslag uit hare betrekking van onder
wijzeres aan school G.
Conform het voorstel van B. en \V. wordt
het gevraagde zonder discussie verleend.
V. Voerstel van B. en TV. tot toekenning
van een jaarlijksch subsidie aan de Vereenigmg
Ambachtschool te Middelburg gedurende de
jaren 1902 tot en met 1906.
Op verzoek van Ged. St., die om inlich
ting vragen of de Raad tot een verder vier-
jaarlijksch subsidie genegen is, stellen B.
en W. voor, in plaats van bij de gemeente-
begrooting voor 1902, nu reeds te be
sluiten om over dat tjjdperk aan de Ver-
eeniging Ambachtschool een jaarlijksch
subsidie van f 750 uit de gemeentekas toe
staan, welk voorstel zonder discussie wordt
aangenomen.
VI. Voorstel van B. en W. tot het ver
leenen van eene vergunning aan B. de Munck
tot plaatsing van een houten vloer vóór dient
koffiehuis op de Markt.
Het voorstel strekt om de vergunning
te verleenen tot het leggen van een houten
vloer tot hoogstens 3 M. buiten de stoep
en over eene lengte van niet meer dan 5 M.,
onder zekere voorwaarden en tegen beta
ling van eene retributie van f 0,25 per
vierkanten M. en per maand.
De heer Schorer verklaart tegen het
voorstel op zich zelf geene bedenking te
hebben, maar kan er toch niet voor stem
men, om reden eene dergelijke vergunning
indertijd aan Van Langeraad op het Mo
lenwater geweigerd is.
De heer Van Dunne .betreurt dit ook,
maar zal toch voor het voorstel stemmen,
omdat adressant toch kwalijk de dupe kan
worden van de weigering aan Van Lange
raad, en aan anderen, speciaal op de Markt,
eene soortgelijke vergunning gegeven is.
De heer Koele vindt het betreurenswaar
dig, dat men aan kroeghouders of her
bergiers het prerogatief geeft om hun be
drijf op do straat uit te oefenen, hetgeen
zeker niet aan andere neringdoenden zou
toegestaan worden.
De heer van Dunne meent dat de heer
Koole zich een verkeerd denkbeeld van dat
prerogatief vormthet is niet zoozeer in
het belang van adressant als in dat van
het groote publiek.
De heer De Rijcke verklaart tegen te
zullen stemmen, omdat hij het bezwaar
van den heer Boudewijnse niet ongegrond
acht.
In stemming gebracht wordt het voor
stel van B. en W. aangenomen met 8 tegen
6 stemmen, die der heeren Van der Swalme,
Verhage, Koole, Heijse, Schorer en D#
Rijcke.
VII. Voorstel van B. en TV. tot het ver
leenen van eene vergunneng aan J. Groene-
wegen tot plaatsing van eene verande vóór ziin
koffiehuis op de Markt.
Ook deze vergunning stellen B. en W.
voor te verleenen, echter, met het oog op
de drukke passage van en naar de Lange-
viele, slechts over de lengte tusschen de
voordeur van het koffiehuis en het aan
grenzend perceel.
De heer TV. H. Snouck Hurgronje vroeg
of adressant hiermede genoegen had ge
nomen, waarop de Voorzitter bevestigend
antwoordde.
Met 8 tegen 6 stemmen (de bij het voor
gaande punt genoemde heeren) wordt daarna
het voorstel goedgekeurd.
VIII. Verzoek van het Bestuur der Gods
huizen betreffende de geneesmiddelen uit de
gemeente-a/potheek.
Het Bestuur vraagt machtiging om van
af 1 Juli a. s., in plaats van 20 cent per
recept, toe te passen de armentaxe aan
gegeven in de receptentaxe van M. L. Q.
van Ledden Hulsebosch, die algemeen in
Nederland gebruikt wordt.
De heer van der Swalme is tegen het
verleenen van de machtiging. De uitgaven
zullen hoe langer hoe meer stijgen.
De heer Koole vreest voor het verlies
van de klandisie van instellingen, die nu
gebruik maken van de stadsapotheek, maar
dan misschien tot anderen hun toevlucht
zullen nemen.
De heer van der Barst acht de toepas
sing van het tegenwoordig tarief niet ra
tioneel en merkt den heer Koole op, dat
de Kerkbesturen bij geen enkelen apotheker
goedkooper terecht zullen komen.
De heer Van Teylingen merkt op dat in
den laatsten tijd bij de Godshuizen een
kwaad slot is, dat uit do gemeentekas moet
gedekt wordent
De heer Van der Swalme is bevreesd voor
aanzienlijke uitgaven, daar de nieuwe ge
neesmiddelen veel duurder zijn dan de
oude, wat, volgens den heer Van der Harst,
echter niet wegen mag bij den Raad, die
