NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 128.1901,
Donderdag 6 Juni.
15e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Tweede Kamer.
Provinciale Staten.
Voor de Provinciale Staten.
Engeland en Transvaal.
Bekendmaking.
TWEEDE KAMER.
Kerknieuws.
el ken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De Zeeuw steunt de candidatuur van:
Middelburg.
Mr. C. Lucasse, aftr.
Goes.
Jhr. mr. A. F. de Savornin Lobman.
Zierikzee.
Jhr. mr. J. J. Pompe van Meerdervoort.
Hontenisse.
Mr. Th. Heemskerk.
Oostburg.
J. F. Heemskerk.
De Zeeuw steunt de candidatuur van:
Middelburg.
L. C. Breebaart.
Mr. P. Dieleman, aftr.
W. Maas, aftr.
Vlissingen.
J. Bos.
K. Houterman.
P. J. Siegers, aftr.
Zierikzee.
C. J. Boogerd.
Mr. G. W. Th. baron v. Dedem.
C. Hage.
Goes.
M. Noordjjke, aftr.
D. J. Oggel, aftr.
Jhr. mr. J. J. Pompe van Meerdervoort, aftr.
W. J. Vader van 's Gravenpolder, aftr.
Hulst.
P. Moes, aftr.
Sluis.
B. de Die.
In Goes zijn het de heeren Pompe, Vader,
Oggel en Noordijke die wij hebben moeten.
In MiddelburgL. C. Breebaart, mr. P.
Dieleman en W, Maas.
In Vlissingen-. P. J. Siegers, J. Bos en
K. Houterman.
In ZierikzeeG. W. Th. baron v. Dedem,
C. J. Boogaard en C. Hage.
In Rulst-, F. Hombach, P. F. Fruijtier,
P. Moes en 0. IJsebaart.
Den 11 Juni is 't stemming.
Voor den Raad, voor de Kamer zijn de
kiezers nogal warm te krijgen, voor een
Statenverkiezing voelt men in den regel
niet veel.
't Is maar voor de Provinciale Staten,
zegt men dan.
Doch, laat men zich niet bedriegen.
De Provinciale Staten zijn zoo onbetee-
kenend niet als men zich zelf diets maakt.
't Is niet alleen voor elke Provincie, neen
ook voor heel bet land van het allergrootst
belang, of de meerderheid der Provinciale
Staten nliberaal" of anti-liberaaVzijn.
'tls waar, indien men de belangrijkheid
der Provinciale Staten afmeet naar het aan
tal dagen, waarop zij elk jaar vergaderd
zijn, en zoo schijnen sommigen te doen,
dan is geen lichaam zoo onschuldig als
diezelfde Staten.
Slechts een paar keer 'sjaars komen zij
gewoonlijk samen. Telkens voor hoogstens
een paar weken, in den regel slechts voor
een paar dagen, waarna ieder der afge
vaardigden weder naar zijn haardstee terug
keert en zich als gewoon burger vertoont.
Edoch, niet naar het aantal zitdagen
behoort de beteekenis onzer Provinciale
Staten geschat te worden.
Yooreerst is de vergadering der Provin
ciale Staten, welke op den tweeden Dinsdag
der maand Juli gehouden wordt, buitenge
woon belangrijk.
In die vergadering toch worden de
leden der Eerste Kamer gekozen, welke voor
de Provincie zitting zullen nemen.
De geest, welke in de Provinciale Staten
bovendrijft, zal ook in de Eerste Kamer
bovendrijven.
Heel de samenstelling der Eerste Kamer
hangt af van de samenstelling der Staten-
Provinciaal.
Zijn de besluiten dier Staten zoo noodig
en mogelijk aanpassende aan de christe
lijke levensbeschouwing, en wordt deze
gedeeld door de meerderheid der Staten
dan zal dit ook met de Eerste Kamer het
geval zijn.
En wat houding geeft het dan, om hard
te werken ten einde een Tweede Kamer
te krijgen, die in haar meerderheid tegen
de Revolutie gekant is, en tegelijkertijd de
liberalen heer en meester te laten in de
Provinciale Staten en dus ook in de Eerste
Kamer
De] verhoudingen in de Tweede Kamer
zullen wel niet heel veel veranderen.
Wel zullen in Friesland een drietal dis
tricten den Christelijken partijen ten deel
vallen, doch de kansen daartegenover in
de provincie Utrecht staan zeer nadeelig,
zoodat hier verlies tegen winste zal opwegen.
Toch kunnen er nog verrassingen vallen.
In Hontenisse staan de kansen niet kwaad,
in Amsterdam worden allicht enkele zetels
gewonnen, ook Doetinchem gaat om; zoo
dat de meerderheid wel eens kon omslaan.
Is er dan niet jeel aan gelegen dat ook
in de Provinciale Staten de meerderheid
in den zin der niet-liberalen zoo groot
mogelijk zij
Juist die Eerste Kamer is de groote
macht die elke poging tot aanpassing onzer
wetgeving aan den Christelijken volksgeest
verijdelt, omdat zij in haar overgroote meer
derheid is liberaal.
Het ministerie-Mackay heeft aan die zijde
vinnige bestrijding, heftige tegenwerking
ondervonden.
Nooit zullen wij het vergeten dat de
liberale partij, welke thans machteloos ver
deeld uiteenligt doch met anti-clericaal ge-
kram nog wel in elkaar gepast zal worden,
toen zij nog één en overdeeld al wat
van Christelijke zijde kwam, kon afbreken
en verhinderen, onzen minister Keuchenins
heeft afgemaakt en daardoor het kabinet-
Mackay den nekslag heeft toegebracht.
De stembusstrijd van a. s. Juni voor de
Staten-Provinciaal beslist dus feitelijk over
de samenstelling der Eerste Kamer; en
wie de hoop op een christelijke meerder
heid in de Tweede Kamer nog niet opge
geven heeft en toekomstige christelijke Mi
nisters niet met gebonden handen wil zien
staan, behoort in Juni wakker op zijn
post te zijn.
Daar komt nog wat bij.
Door de Provinciale Staten worden ook
nog de Gedeputeerde Staten gekozen en dit
collegie is zeer invloedrijk. Om maar
iets te noemen.
Gedeputeerde Staten vormen bet dage-
lijksch bestuur der provincie.
Zij beslissen in den eersten aanleg of
uwe school al dan niet de aangevraagde
Rijksbijdrage ontvangen zal.
Zij hebben groote zeggenschap in de
inwendige aangelegenheden der gemeente
besturen.
Groot is daar bun invloed.
Niet alsof die colleges er behagen in
zouden scheppen om op allerlei wijze aan
de gemeenten bun macht te doen gevoelen,
over het geheel viel daarover in de ver
schillende gewesten zeer weinig en in bet
onze zoo goed als geheel geen klacht.
Doch ook zonder dwang te gebruiken
gaat er van een zoo invloedrijk college,
als dat van Ged. Staten onmiskenbaar is,
een „stille kracht" uit die niet moet
worden onderschat.
Bij schier iedere nieuwe wet worden
ook nieuwe en meer uitgebreide bevoegd
heden aan Gedeputeerde Staten toegekend.
In de woningwet wordt bun zelfs het
maken van gemeenteverordeningen opge
dragen.
Ieder gevoelt derhalve dat de verkiezing
voor de Provinciale Staten een zeer ge
wichtige is, die al onze aandacht waard is.
Wie niet onzerzijds getrouwelijk op
komt en zijne stem op de onzerzijds aan
bevolen candidaten uitbrengt, die brengt
de zetels der anti-liberale leden van ge
deputeerde staten en van de beide Zeeuw-
sehe eerste-kamerleden, den invloed van
de tweede kamer en 't optreden eener
Christelijke „regeering" in groot gevaar.
Nog eens, iaten wij oppassen.
5 Juni 1901.
Wij herinnerden in ons vorig no. aan
den wenscb van Ret Randelsblad, onmid
dellijk na den uitslag der Kamerverkie
zingen van 1897 geschreven: »De victorie
van gisteren kan een zegen voor ons vader
land worden, als ze oen eind maakt aan
de splitsing der regeeringspartijen in cle-
ricaal en anti-clericaal."
Doch zie, in een hoofdartikel van jl.
Maandag komt ditzelfde Randelsblad deze
spraakverwarring weer invoeren en tegelijk
de Antirevolutionairen, door haar weer cle-
ricalen gescholden, beschuldigen dat zij
«beloven den hemel aan al wie naar hun
raadgevingen luistert".
Een dubbele onjuistheid; en tegelijk een
teleurstelling voorden boer Boissevain dat
Ret Randelsblad den bovengenoemden zegen
heeft versmaad.
In een manifest aan de kiezers»Op gij
Christelijk Historischen", door dr. Brons
veld, wekt deze de kiezers op om vooral
niet met dr. de Visser en Verkouteren mee te
doen om do antirevolutionairen en Roorn-
scben op het kussen te helpen.
Hij waarschuwt daarbij dat een antire
volutionair ministerie «zooveel mogelijk af
breuk aan de hervormde kerk zal doen."
Maar nu vragen wij toch zegt de doctor
hier, nu niet wat tegen beter weten in?
Heeft bet ministerie uit de rechterzijde
van 18881891 afbreuk aan de herv. kerk
gedaan of trachten te doen?
Hebben dan benoemingen als van dr.
Gunning tot professor, Star Numan tot
Leidsch curator, Huber tot lid v. de raad
van State en burgemeesters als Van Són
te Nieuwer Amstel, een steunpilaar van den
Chr. Hist. Kiezersbond; en Vermeijs te
Zierikzee, beschermeling van dr. Bronsveld,
die, 't advies van zijn leermeester getrouw,
maar liever terstond tot de liberalen over
liep, en zoo menigen hervormden burge
meester lid van dien bond, de Her
vormde kerk afbieuk gedaan of geschaad?
Wil dr. Bronsveld eens een benoeming
noemen die zijne beschuldiging wettigt?
Bonte gevoelens.
Do Chr. Hist. Kiezersbond te Utrecht
onder bescherming van dr. Bronsveld
stelde voor de Kamer candidaat den Vrij
zinnig Democraat Molengraaff; die te En
schedé ds. Scbriecke stelde den oud
liberaal Kielstradie te Zwolle den Vrij
Antirev. v. Dedemdie te Leiden den
Antirev. v. Kempen.
Hoe men Mr. Groen van Prinsterer
in zijn tijd bestreed.
Het verdient steeds aanbeveling te lezen
en te herlezen, wat Mr. Groen van Prin
sterer ons in zijne menigvuldige geschrifen
heeft nagelaten.
Onwillekeurig treft het u, bij het lezen
van die geschriften; hoe deze christen-
Staatsman ongeveer op dezelfde wijze werd
bestreden als thans Dr. A. Kuyper.
Zoo werd aan Mr. Groen van Prinsterer
overdrijving verweten. Hij antwoordde
daarop
„In dit ééne woord overdrijving waarmede
men den strijd der beginselen ontwijkt, de veer
kracht van het Entwederoder in de ontzenuwen
de slapheid en slaperigheid van een meer of
minder verloren doet gaan, ligt, daargelaten
mijn eigen loopbaan, de sleutel der geschie
denis van Nederland sedert 1813. In 1830,
in 1848 en tot op den huidigen dag."
Onder de vele grieven, die de bedacht
zame lieden tegen Mr. Groen van Prinste
rer hadden, behoorde ook deze: „Rijloopt
met den kop tegen den muur".
„Biedt weerstand aan de vermaningen der
practische lieden, die u naar vroeger gewoonte
ten duidelijkste zullen bewijzen, dat uw leader,
in zijn omstuimigheid, door gebrek aan
menschenkennis en politieke tact, de richting
vernietigen zal, die hij zelf gevormd heeft."
Om de goê gemeente tegen dezen
Christen-Staatsman op te zetten, werd hij
door de fatsoenlijke, deftige lieden een
demagoog, een volksopruier, enz. genoemd.
Daarop schreef hij
„In veler schatting ben ik een demagoog.
Anderen hebben mij volksman genoemd.
Op deze benaming stel ik prijs. Hierin vlei
ik mij dat realiteit, dat is werkelijkheid ligt."
Een andere beschuldiging betrof zijn
persoonlijk karakter. IJdelheid werd hem
verweten.
Naar aanleiding van dit verwijt merkte
hij op:
„Soortgelijk een schijn van ijdelheid, hier
te lande, naarmate het groote publiek zich
minder erustig met politieke studie inlaat,
onuitwijkbaar, is er in mijn gedrag dikwerf
geweest."
Mr. Groen van Prinsterer is voor de be
dachtzame vrienden altijd een soort ultra
geweest. Ook toen schermde men met
ultra K als wapen, omdat ons volk bang is
voor dat woord.
In 1871 schreef hij naar aanleiding van
de vraag, of het geoorloofd is, een onzer
uitvallende vertegenwoordigers te her
kiezen, dit
„Ik verlang niet alles of niets. Ik vraag iets
als merkteeken van overeenstemming in be
ginsel en gedragslijn. Ziedaar het zeer weinige
dat gevraagd werd. Het antwoord vindt men
of juister vindt men (omtrent de Kamerleden)
niet in het Bijblad."
Met voordracht voegen wij hier niets
aan toe.
Ter opfrissching van het geheugen, ook
van lien, die Mr. Groen van Prinsterer's
dagen meeleefden, kunnen deze citaten ook
nu nog nuttig zijn. (Graafschapper.)
Eenige telegrammen van Kitchener zeg
gen ons dat 't den Boeren vrij goed gaat.
Men leze:
Vlakfontein. (Dixson en De la Rey).
Er waren aan Engelschen kant 1450 man
en zeven kanonnen in het gevecht. De
troepen keerden in hun kamp te Vlakfon
tein terug, toen 200 Boeren (onder bevel
van Kemp) onderdekking van een veldbrand
de achterhoede van de Engelschen stormden,
welke bestond uit twee kanonnen van de
28ste batterij, 230 man van de Yeomanry
en 100 man van het Derbyshire-regiment.
De Boeren maakten zich tijdelijk meester
van de twee kanonnen, maar toen de rest
van de troepen in actie kwam werden de
stukken heroverd. De Boeren werden
verdreven en hun stelling bezet. De En-
gelscbe verliezen zijn 6 officieren en 51
man gesneuveld en 6 officieren en 115 man
gewond, een officier en 7 man vermist.
Er zijn 41 doode Boeren op het veld ge
vonden, hun verdere verliezen zijn niet
bekend. Er worden versterkingen gezonden.
Jamestown beeft zich aan Kreutzinger's
commando overgegeven, na vier uren vech-
tens. De stadswacht en de plaatselijke
vrijwilligers werden overmand voor onze
vervolgende colonnes hulp konden brengen.
De verliezen aan onzen kant waren drie
dooden en twee gewonden. Die van de
Boeren moeten grooter zijn. De winkels
zijn geplunderd. Het garnizoen is weer
vrijgelaten.
French is de leiding opgedragen over
de krijgsverrichtingen in de Kaapkolonie.
In de Kaapkolonie is Kreutzinger's
strijdmacht, na versterkt te zijn geworden
door verscheidene andere commando's, den
spoorweg ten zuiden van Stormberg over
getrokken. De vereenigde strijdmacht
wordt op zevenhonderd man geschat. Nadat
de Boeren bij Molteno zijn verdreven, val
len zij nu Jamestown aan. Een ander
commando staat ten ZW. van Venterstad
en is onlangs versterkt door honderd man,
vermoedelijk onder Snijman, die de Oranje
rivier door de Bredal-drift en den spoorweg
bij Acbtertung is overgestoken. Andere
kleine commando's zijn in de destricten
Vischrivier en Maraisburg.
Goes. De Burgemeester van Goes brengt
ter kennis van de ingezetenen dat op Vrijdag 14
Juni a. s. van des voormiddags 8 uren tot des
namiddags 5 uren in de raadzaal op het stad
huis de stemming zal worden gehouden voor
één Lid van de 2e Kamer der Staten Gene
raal Candidaten zijn: Jhr. mr. A. F. de
Sarvornin Lohman en G. A. Vorsterman van
Oyen de herstemming zoo noodig zal plaats
hebben op 27 Juni. Tevens wordt de aan
dacht gevestigd op art. 128 van het wetboek
van strafrecht luidend: «Hij die opzettelijk
zich voor een ander uitgevende, aan eene
krachtens wettelijk voorschrift uitgeschreven
verkiezing deelneemt, wordt gestraft met ge
vangenisstraf van ten hoogste één jaar."
De Burgemeester van Goes voorzitter in
het kiesdistrict Goes, brengt ter algemeene
kennis dat heden bij hem zijn ingeleverd 9
lijsten van Candidaatstelling voor vier leden
van de Provinciale Staten, welke' op de secre
tarie ter revisie zijn gelegd en in afschrift zijn
aangeplakt alsmede 3 lijsten voor een der 2e
Kamer der Staten Generaal.
De Burgemeestér van Goes brengt ter
kennis aan de ingezetenen dat op Dinsdag
11 Juni a. s. van des voormiddags 8 uren tot
des namiddags 5 uren in de raadzaal op het
stadhuis de stemming zal worden gehouden
voor vier leden van de Provinciale Staten.
Candidaten zijnBent van der E. A., Domi-
nicus J. H. O., Lenshoek W. F. K., Zuidweg
C., Oggel D. J., Pompe van Meerdervoort Jhr.
Mr. J. J., Vader van 's Gravenpolder W. J.,
Noordijke M.
De herstemming zoo noodig zal plaats heb
ben op Donderdag 21 Juni 1901.
Tevens wordt de aandacht gevestigd op art.
120 van het wetboek van strafrecht luidende
Hij die zich opzettelijk voor een ander uit
gevende, aan eene krachtens wettelijke voor
schrift uitgeschreven verkiezing deelneemt
wordt gestraft met gevangenisstraf van ten
hoogste een jaar.
De Burgemeester van Goes betuigt zijn
bijzondere tevredenheid aan de Rijksveldwach
ters, de agenten en hulpagenten van Politie
voor de uitstekende wijze waarop zij zijn op
getreden bij gelegenheid van de feesten op den
tweeden Pinksterdag.- De uitstekende orde die
dien dag geheerscht heeft is voor een groot
deel ook aan hun beleidvol optreden te danken.
Burgemeester en Wethouders van Goes
zullen Zaterdag 8 Juni a. s. des voormiddags
10 ure in het openbaar verpachten voor het
jaar 1901 de Grasetting op het nieuwe gedeelte
der begraafplaats, zonder beweiding, hetmaaien
van het gras moet geschieden in overleg
met den Gemeentebouwmeester. Inschrijvings
biljetten moeten zijn ingeleverd op de Secretarie
Vrijdag den 7 Juni 1901 des namiddags 3 ure.
Bij de verkiezing voor de Tweede
Kamer zijn zonder stemming gekozen ver
klaard in onderstaande districten
Amelo, dr. H. J. A. M. Schaepman.
Druten, mr. J. A. N. Travaglino.
Oosterhout, jhr. mr. J. B. D. v. d. Berch
van Heemstede.
Zevenbergen, E. v. d. Kun.
Waalwijk, W. P. A. Mutsaers.
Roermond, mr. F. Bolsius.
Venlo, dr. W. H. Nolens.
Grave, mr. J. J. I. Harte van Tecklen-
burg.
Veghel, B. R. F. v. Vlijmen.
Allen Roomscbe aftredende leden.
Ede, Jhr. mr. L. H. J. M. v. Asch v.
Wijck (aftr. a. r.)
Helmond, K. Raymakers, (r. k.)
Zierikzee, Voor de tusschentijdsche
verkiezing is geen candidaat gesteld. Dit
zal over eenige weken geschieden door en
namens de partij die op 14 Juni de over
winning bij de stembus behaalt. Dit is
door de a. r. en lib. kiesvereeningen eerlijk
afgesproken.
Ned. Herv. Kerk.
Drietal te Amsterdam J. P. Eringa te
Oostwold; D. J. Karres te 's-Graven-
hage en M. W. v. Lennep te Haarlem.
En J. P. Hattink te Reenen, J. Boer
