NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 125.1901
Vrijdag 31 Mei.
15e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Kerknieuws.
Schoolnieuws.
Gemengde Berichten.
beken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
30 Mei 1901.
Ten gevolge van het overlijden van den
heer J. J. van Kerkwijk moet eene ver
kiezing plaats hebben van een lid van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal in het
kiesdistrict Zierikzee,
Deze zal plaats hebben Dinsdag 4 Juni
e.k. en de stemming, zoo noodig op Vrij
dag 14 Juni e.k. en de herstemming, zoo
noodig, op Donderdag 27 Juni e. k.
(Let wel: dit geldt eene Kamerverkie
zing tot September, a. s. Er moet een
candidatenlijst ingediend worden voor de
verkiezing tot September, en voor die van
de periodieke aftreding met September. Red.)
Nu men van liberale zijde in Middelburg
weer de duurbrood-quaestie op 'ttapijt tracht
te brengen, en dat niettegenstaande dé
graanrechten-quaestie in 't program van
actie voor 1901 niet voorkomt, achten wij
't dienstig uit de Standaard onderstaande
asterisk over te nemen.
Meelrechten.
Ret Vaderland (in een als hoofdartikel
geplaatst ingezonden schrijven) acht het
noodzakelijk dat men zich vóór de stem
bus opengaat, van antirevolutionaire zijde
duidelijk verklaren zal, of, nu de graan
rechten niet op ons program voorkomen,
dan toch een recht op meel in de bedoeling
ligt.
Van wie verwacht ze dit antwoord?
Zal, op haar eisch, het Centraal-Comité
een tweede Deputatenvergadering moeten
saamroepen, om haar redactie van antwoord
te dienen?
En toch, zóó alleen ware een officieel
antwoord te geven.
Doch ieder voelt, dit zou een omwente
ling geven in de politieke organisatie van
alle partijen.
Ieder blad zou dan het recht hebben,
elke partij op vraagpunten te hooren. Er
zou voor die vraagpunten een termijn
moeten gesteld worden. En onze pro
gramma's van actie zouden niet meer de
spontane uiting der staatkundige partijen
zijn, maar een stel eonclusiën, naar aan
leiding van vragen door bladen aan de
partij gedaan.
Men zou zoo zeggen, dat Mr. Maealester
Loup nu reeds bij Eet Vaderland gemist
wordt.
Wij althans kunnen ons niet voorstellen,
dat onder zijn redactie zoo zotte vraag in
Eet Vaderland zou gestaan hebben.
En dit te meer, daar de vraag volmaakt
overbodig is.
Bleek toch waar, dat, gelijk het Vader
land vertelt, een meelrecht van f 1 zou
beduiden, dat het brood-etend volk ruim
5 millioen in den zak van 26 meelfabri
kanten zou hebben te stoppen, dan weet
de redactie zoo goed als ieder, dat nooit
één Kamerlid, van welke partij ook, zijn
stem aan een zoo monstrueus plan zou geven.
Ons dunkt, als zulk een plan geopperd
werd, zou ook de Antirevolutionire partij
eerst eens onderzoeken gaan, wat andere
Staten tot het invoeren van zulk een recht
bewogen heeft, en tot welke resultaten het
daar had geleid.
Zelfs komt ons voor, dat de domme Anti
revolutionaire partij nog niet zoo dom zou
zjjn, om eerst ook nog eens te vragen hoe
het in Amerika, in verband met de meel-
productie ten aanzien van onze bloembollen
stond.
Dat Kamerleden in 't gezicht van de
stembus draaierig worden is een verschijnsel
^steeds algemeener wordt.
ivetelaar werd gevraagd of hij republi-
ein was. Hij draaide er om heen. Hij
®'°,ss.èl® ten ik 't, maar ik acht de
quaestie hier niet bespreekbaar.
Wrin if?V^afs van deze draaierij, be-
Hf ?atrfete!aar is, wijl In ge-
n WV, 7°0r een dausule die 't ko
ningschap eert.
Heel dik zal die Koninginneliefde pr
anders bij Ketelaar niet op zitten. Immers
in een vergadering waar op de Koningin
getoost werd en allen opstonden, bleef hij,
de woordvoerder der openbare onder
wijzers, zitten.
Voorts zijn V. Raalte en Druckér ge-
candideerd nadat zij urgentiemannen
verklaard hadden bij herstemming tusschen
een sociaal-democraat die voor, en een
liberaal die tegen de urgentie is, 't stem
men op den sociaal-democraat zouden af
keuren.
En De Klerk, de meest vooruitstrevende
van allen, maakte 't nog erger.
Aan de liberale Kiesvereeniging in Rot
terdam II verklaarde hij tegen de urgentie
van grondwetsherziening te zijn, en werd
hierop door deze candidaat gesteld. Doch
op de laatste vergadering van het Werk
liedenverbond had hij eerst verklaard er
voor te zijn. De kiesvereeniging waarvan
hij voorzitter is, had te voren met liem zich
voor de urgentie verklaard.
Hier is de vuile kant van de politiek.
Hier is de politiek die de karakters be
derft.
Ned. Herv. Kerk.
Drietal te Ezinge de candidaten Franse
te Zeist, ter Spill te Groningen en Faber
te Wehe.
Beroepen te Siddeburen B. H. Gust te
Kantens.
Aangenomen naar Wirdum door J. F.
v. üobben te Niehove.
Bedankt voor Steenderen door D. J. v.
Aalst te Noordwijkerhout; voor Ooster-
land op Wieringen door F. Krop te 's Bosch;
voor Puiflijk en Leeuwen door J. P.
Paauwe cand. te Utrechtvoor Beek
door D. G. W. Muller Massis te Groes-
beek; voor Steggarda door H. P. Ste-
genga te Haulerwijk.
De heer ds. A. Keers sinds 19 Oct.
1862 predikant, achtereenvolgens te Zaam-
slag, Koudekerke, Enschedé en Hazerswoude,
sinds het vorige jaar emeritus predikant
te Hilversum, is aldaar overleden.
Door kerkvoogden en notabelen der Ne-
derduitsch Hervormde gemeente te Oostburg
werd in hunne vergadering van Maandag
behandeld het voorloopig door de Synode
aangenomen reglement op het beheer der
kerkelijke goederen en fondsen. Op voor
stel van kerkvoogden werd het volgend
besluit genomen:
„Het college van kerkvoogden en nota
belen der Ned. Herv. gemeente van Oost
burg, in zijne vergadering van 20 Mei 1901
kennis genomen hebbende van het door
de Synode in Augustus 1900 voorloopig
aangenomen reglement op het beheer der
kerkelijke goederen en fondsen der ge
meente van de Ned. Herv. kerk;
gelezen de circulaire van het algemeen
college van toezicht, waarin tal van be
zwaren tegen dat reglement worden inge
bracht
ziet tot zijn diep leedwezen wederom
in verschillende artikelen van bedoeld regle
ment een zeer sterken invloed aan den
kerkeraad toegekend, waardoor kerkvoogden
en notabelen tot op zekere hoogte als het
ware onder voogdij van den kerkeraad
komen te staan, een toestand, die, voor
namelijk ten plattelande een zeer nadee-
ligen invloed op het beheer der kerkelijke
goederen kan tengevolge hebben eD in vele
gevallen een botsing zal teweeg brengen
tusschen den kerkeraad eenerzijds en, het
college van kerkvoogden en notabelen
anderzijds, waardoor de belangen der kerk
zullen worden geschaad en dat eene ver
warring in het beheer der kerkelijke goe
deren zal tengevolge hebben.
Redenen waarom kerkvoogden en nota
belen der gemeente Oostburg hunne volle
instemming betuigen met al de door het
algemeen college van toezicht geopperde
bezwareD
met algemeene stemmen ten sterkste
protesteeren tegen de aanneming van be
doeld reglement;
en bij het provinciaal en algemeen col
lege van toezicht er ten zeerste op aan
dringen dat gemelde college's alle zulke
maatregelen nemen die er toe kunnen
leiden dat bedoeld ontwerp-reglement niet
tot wet worde verheven."
De voorzitter uitte den wensch dat aan
dit besluit zooveel mogelijk publiciteit zou
worden gegeven, door plaatsing in een
dagblad, met verzoek aan andere bladen,
het te willen overnemen, opdat alle kerk
voogden zooveel mogelijk tegen het ont
werp zouden protesteeren.
In de vergadering waren 5 kerkvoogden
en 8 notabelen aanwezig; twee notabelen
waren verhinderd.
Zij die zich aan de examens voor de
akte van hoofdonderwijzer of hoofdonder
wijzer es waarvan het schriftelijk gedeelte
op 27 Juni e.k. zal plaats hebben, terwijl
het mondeling onderzoek op 17 Juli d. a. v.
zal aanvangen wenschen te onderwerpen,
gelieven zich vóór 12 Juni e.k. aan te mel
den bij den voorzitter der commissie, voor
welke zij verlangen te verschijnen, met
overlegging van;
Geboorte-akte getuigschrift van zedelijk
gedrag; reeds verkregen akte en toelatin
gen; bewijs van tweejarige werkzaamheden
aan eene of meer scholen;
De voorzitters der commissiën zijn: van
de commissie te 's Hertogenbosch, B. Din-
gemans, te Zutphen Arnhem, jhr. mr. L.
G. H. Michiels van Kessenieh, te Roermond
's Gravenhage, J. 0. Fabius, te Delft; Am
sterdam, M. Middelveld Viersen, te Gouda.
Vergadering van den Middelburgschen
Gemeenteraad van 29 Mei 1901.
Onmiddellijk na opening der vergade
ring, die door alle leden werd bijgewoond,
stelt de Voorzitter aan de orde de vol
gende punten der agenda:
I. Notulen vorige vergadering.
Na voorlezing door den Secretaris wor
den dezelve onveranderd vastgesteld.
II. Ingekomen stukken.
Van Gedeputeerde Staten waren ver
schillende goedkeuringen van vroeger ge
nomen raadsbesluiten ingekomen, welke
voor kennisgeving worden aangenomen,
zoomede eene mededeeling dat zij hadden
voorgesteld, aan het raadsbesluit tot hef
fing van een schoolgeld van f 50 op school
J de Koninklijke goedkeuring te onthouden.
Deze mededeeling werd gesteld in handen
van B. en W. om advies.
Voorts kwamen nog in verschillende
adressen, welke allen naar het Dagelijksch
Bestuur om advies werden gerenvoieerd,
terwijl, na ongegrondverklaring van het
hooger beroep van den Raad in zake het
ontslag van den onderwijzer Pas, stilzwij
gend werd aangenomen 's Voorzitters voor
stel om ontslag te verleenen, ingaande met
den dag, waarop den onderwijzer zijne be
trekking verlaten had.
III. Benoeming leden stembureaux voor de
a. s. verkiezingen.
Benoemd wordena. verkiezing voor de
Tweede Kamer: le district. Voorzitter E.
P. Schorer. 2e district (hoofdstembureau)
Plaatsvervangend Voorzitter W. J. Spren-
ger en leden A. van der Swalme en C.
Verhage. 3e district. Voorzitter H. P. van
de Ree. Voor de eventueele herstemming:
le district. Voorzitter L. K. van der Harst.
2e district. Plaatsvervangend Voorzitter W.
J. Sprenger en leden C. J. J. A. van Tey-
lingen en A. P. Snouck Hurgronje. 3e dis
trict. Voorzitter W. H. Snouck Hurgronje.
b. verkiezing voor de Provinciale Staten:
le distriet. Voorzitter W. J. J. Koole. 2e
distriet. Plaatsvervangend Voorzitter W. J.
Sprenger en leden J. H. C. Heijse en J.
C. de Waal. 3e district. Voorzitter A. P.
Snouck Hurgronje. Voor de eventuëele her
stemming le district. Voorzitter A. A. de
Veer. 2e district. Plaatsvervangend Voor
zitter W. J. Sprenger en leden J. F. van
Dunné en W. J. J. Koole. 3e district. Voor
zitter D. Wisboom Verstegen., c. verkie
zing voor de Tweede Kamer en de Pro
vinciale Staten: tot leden uit de burgerij:
H. F. van den Oudendijk Pieterse, J. C.
Frederiks, M. Fokker M. W. Hildernisse,
P. Polvliet, D. Hildernisse,, P. W. H. de
Kan, F. A. Frederiks, P. Dumon Tak, P.
Pouwer Azn., C. H. J. van Bentham Jut
ting, Ph. Bouwdewijnse, F. J. Sprenger,
A. Meeuse, C. A. H. Billerbeck, H. W. J.
Callenfels, K. Turk, A. J. M. van Lohuizen,
A. IJ. A. Looijen, E. M. Alberts, J. H. van
Bel, F. A. Boasson, M. van Boven, J. M.
Doorenbos, J. C. van der Harst, L. van
Krimpen, M. A. van der Leijé, J. Morks,
G. K. A. Nonhebei en W. P. de Back.
d. verkiezing voor den Gemeenteraadtot
leden uit de burgerij: le district. P. Bou-
dewijnse, W. P. Haman, M. C. Jeras, A.
A. van Teylingen, P. J. de Kruijter, M.
G. Boasson, M. de Mol, H. IJ. Haccou,A.
A. Mes en J. W. Maassen. 2e distriet. G.
O. Altorffer, A. W. Berdenis van Berlekom,
J. A. Frank, P. L. de Bruijne, J. M. Boone,
F. A. Boasson, C. J. Hondius, J. Appel,
W. P. de Back en J. Hosang. 3e district.
H. A. Snouck Hurgronje, O. van der Bent,
D. L. Broeder, P. J. Geill, H. J. Snoep,
G. Boogaart, A. Barentsen, Iz. Jongepier,
J. Belderok, C. de Broekert, P. J. de Broe-
kert en A. C. de Vos.
IV. Voorstel B. en TV. op adres commissie
tot voorbereiding van tramwegen op Walcheren
ALantsheer c. s.) om subsidie.
Het voorstel van B. en W. luidt om
adressante te berichten, dat haar verzoek
eerst dan in overweging zal worden geno
men, wanneer blijkt dat van het subsidie,
aan detheeren Den Bouwmeester c. s. toe
gestaan, geen gebruik zal worden gemaakt.
De heer van Dunné kan niet met dat
voorstel medegaan. Adressante heeft er
belang bij te weten of haar subsidie zal
worden verleend; al hare berekeningen
moet zij op dien factor gronden. Het spreekt
van zelf dat de Raad geen dubbele subsidie
kan verleenen, maar hij zou adressante toch
ter wille willen zijn door haar te ant
woorden dat zij op subsidie kan rekenen,
wanneer die aan de heeren Den Bouw
meester c. s. toegestaan, komt te vervallen.
Adressante weet dan waaraan zij zich hou
den kan. Hij doet daartoe een voorstel.
De heer E. P. Schorer verschilt van
zienswijze met den heer Van Dunné. Hij
zou het verkeerd vinden zich nu reeds te
gaan verbinden voor een alsnog onbekend
plan.
De heer van Dunné vindt dat het plan
hier minder afdoet; daarin kan altijd wij
ziging gebracht worden. Hij zou het
echter onbillijk vinden adressante in het
onzekere te laten.
De heer van der Swalme is het eens met
den heer Schorer. De heeren Den Bouw
meester c. s. produceerden uitvoerige plan
nen, terwijl van adressante geen plannen
inkwamen.
De heer van Teylingen geeft de verzeke
ring dat er wel degelijk uitgewerkte plannen
bestaan, waaraan hij als Lid der Staten
kennis heeft kunnen nemen.
De heer De Veer merkt op dat onder
de gegeven omstandigheden B. en W. kwa
lijk een ander voorstel konden doen. In
de Staten had juist hetzelfde plaats.
De heer Schorer werpt den heer Van
Teylingen tegen dat hij zoo gelukkig mag
geweest zijn als lid der Staten kennis van
de plannen te kunnen nemen; spreker
is geen lid der Staten en als lid van den
Gemeenteraad zijn die plannen voor hem
een gesloten boek.
De heer Verhage vraagt of in het voor
stel van B. en W. eene pertinente weigeiing
ligt opgesloten, waarop de Voorzitter ont
kennend antwoordt. Adressante heeft het
recht op de zaak terug te komen, wanneer
de heeren Den Bouwmeester c. s. geen
gebruik van het verleende subsidie mnken.
Het voorstel van Dunné wordt verworpen
(voor de heeren Van Dunné en Van Tey
lingen) en daarmede het voorstel van B.
en W. als aangenomen beschouwd.
V. Voorstel van B. en W. tot vernieuwing
van ein deel van het buizennet der gasfabriek.
Het voorstel, strekkende om een deel der
te nauwe en versleten buizen door wijdere
te vervangen, waarvan de kosten worden
geraamd op f24221, wordt stilzwijgend
goedgekeurd.
VI. Voorstel van B. en W. op adres E.
E. Entink tot doortrekken gasleiding op den
Seissingel.
B. en W., die de kosten ramen op f 444,60,
willen de beslissing aanhouden totdat zal
gebleken zijn of het doel, dat B. en W.
zich met de buizenlegging in andere singels
hebben voorgesteld, bereikt wordt.
De heer van Dunne zou dit tegenover
adressant onbillijk vinden, want de kosten
zijn niet zoo hoog en later zal het adres
sant meer geld kosten.
De heer Wisboom Verstegen is van mee
ning dat de zaak wel te schikken ware, als
adressant maar een deel in de kosten wilde
bijdragen.
De heer De Bijeke vestigt er de aandacht
op dat door de doortrekking meer debiet
van muntgas waarschijnlijk zal plaats
hebben.
Het voorstel van B. en W. wordt aan
genomen met 10 tegen 7 stemmen, die van
de heeren Verhage, Wisboom Verstegen, De
Rijcke, Van der Ree, Van der Harst, De
Veer en Van Dunné.
VII. Voorstel van B. en W. tot het ver
leenen van pensioen aan W. Bakkerbode lij
de plaatselijke belastingen.
Het voorstel om den 82-jarigen ambte
naar, sedert 1861 onafgebroken in dienst
der gemeente, met 1 Juli a. s. een pensioen
te verleenen van f 381,38 's jaars, wordt
stilzwijgend goedgekeurd.
VIII. Wijziging gemeentebegrootinq 1900.
De voorgestelde wijziging wordt goed
gekeurd.
Daaronder bevindt zich een post van
f 765,48 voor herstelling van het raadhuis,
waaromtrent de heer De Veer inlichtingen
vraagt.
De heer Den Bouwmeester geeft die. Hij
beaamt dat B. en W. beter hadden gedaan
om machtiging te vragen, den post te mo
gen overschrijden. Nu dit echter niet ge
schied is, moet hij als verzachtende om
standigheid aanvoeren, dat de beeldhouwer
harder gewerkt heeft dan men kon ver
moeden en daardoor onmogelijk anders kon
handelen, wilde men den bekwamen man
niet voor de Gemeente zien verloren gaan.
In het vervolg zal er echter beter op gelet
worden.
IX. Voorstel af- en overschriminq beqroo-
ting 1900.
Het voorstel lokt geen discussie uit en
wordt zonder stemming aangenomen.
X. Voorstel B. en W. op adres J. P.
Vergouwen om grond in recht van erfpacht
aan het Smidsbolwerk.
Het voorstel strekt om het verzoek van
adressant in te willigen en wordt zonder
discussie goedgekeurd.
XI. Voorstel B. en W. op adressen van
F. Bozemond en G. M. du Bois en C. Janee
over ruiling en uitgifte in erfpacht van grond
aan het Oude Arnemuidsche voetpad.
Ook dit voorstel ontmoette geen tegen
kanting. Alleen zal in den considerans,
naar aanleiding van eene opmerking van
den heer E. P. Schorer, door B. en W.
eene redactieverbetering worden aange
bracht.
XII. Voorstel commissie Strafverordenin
gen tot mijziging van eenige artikelen der po
litieverordening.
Niemand verzette zich tegen de voorge
stelde wijziging, evenmin als tegen een
voorstel van den heer A. P. Snouck Hur
gronje om ook de artikelen 116 en 141
te wijzigen. Alleen vroeg de heer van
Teylingen of van de door hem in Novem
ber 1900 voorgestelde wijziging der bepa
lingen van de bouwpolitie niets kon ko
men, waarop de Voorzitter antwoordde,
dat, in verband ook met de woningwet,
