NIEUWSBLAD
VOOB ZEELAND.
No. 124.1901
Donderdag 30 Mei
15e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Engeland en Transvaal.
Bekendmaking.
BLKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,02°.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
29 Mei 1901.
De Nederlandsche Vrouwenbond tot ver
hooging van liet Zedelijk Bewustzijn ver
zoekt ons 't volgende manifest te plaatsen
Kiezers
Even als voor 4 jaar komen wij U nu
weder onze belangen aanbevelen, de belan
gen van de Nederlandsche Vrouw. Zij
heeft verscheiden belangen waaraan, zooals
de toestanden nu zijn, niet voldaan wordt.
Maar de eerste, de voornaamste, het zijn
de belangen der zedelijkheid. Dat is de
grond van alles en die kunnen alleen be
hartigd worden door mannen van reinen
levenswandel. Die alleen kunnen in
waarheid onze vertegenwoordigers zijn en
voor rechtvaardige wetten zorg dragen. Zij
zullen niet rusten voor dataan gemeente
lijke besturen de bevoegdheid ontzegd worde
om de ontucht te regelen in plaats van
haar te bestrijdenhuizen van ontucht bij
Rijkswet worden verboden en het onder
zoek naar het vaderschap worde toegelaten.
De man die de vrouw verlaagt en tot
speelbal zijner driften maakt, wijkt van
den rechten weg af en kan op geen enkel
terrein de ware wijsheid bezitten.
Daarom brengt op zulle een uw stem niet uit
Het belang van het land eischt het.
Onze lieve jonge Koningin en haarVorstelijke
Gemaal zullen er U dankbaar voor zijn
en God zal U zegenen.
Namens het Hoofdbestuur
Douair. KLERCK, geb. van Hogendorp,
Bar» T. MACKAY, geb. van Lijnden.
Het manifest door het Bestuur der Libe
rale Unie „aan de kiezers" verzonden,
begint werkwaardigeiwijze aldus
„Het groote clericale verbond organiseert
zich krachtiger dan ooit. De calvinistisch-
antirevolutionaire partij onder leiding van
dr. Kuyper drijft reeds grooten ruilhandel
in zetels met Rome, ja yerklaart zich bereid
waar zij dit noodzakelijk acht, reeds bij
eerste stemming katholieke candidaten te
steunen. En waar een goede kans zich
aanbiedt door zulken ruilhandel vrij-anti
revolutionairen en Christelijk-Historischen
met haar te doen optrekken, daar zijn de
conservatieve neigingen der eersten, en de
fel antipapistische gevoelens der laatsten
geen bezwaar om tot de zegepraal van het
verbond van Dordt en Rome mede te werken.
Wordt die behaald, dan staat ons een
tijdperk van stilstand in de wetgeving te
wachten. De partijen, die stammen uit
een wortel des geloofs, hebben geen staat
kundig programma gemeen, en sterk in
gezamenlijk afbreken, zullen zij onmachtig
blijken samen naar vast beginsel de alge-
meene volksbelangen te bevorderen.
Wijt ons niet, dat wij het clericale spook
oproepen; het is geen spook; het verbond
staat dreigend in houding voor ons, en
dwingt allen, die de ontwikkeling van onze
staatsinstellingen in vrijzinnigen geest voor
staan, tot tegenweer.
Maar aan de andere zijde bedreigt ons
een tweede vijand in de sociaal-democratie.
Op den voorgrond stellende allerlei vraag
stukken en hervormingen die ook voorkomen
op de programma's der liberale groepen,
is haar einddoel ommekeer der sociale orde
afschaffing van het particulier bezit der
productiemiddelen, het dienstbaar maken
van de staal salmacht aan de belangen van
een klasse, doodend het particulier initiatief
in het leven roepend de tirannie van enke
len, die heel het maatschappelijke leven
in vaste kluisters zullen slaan.
Wilt gij daarheen?"
De »souvereinen" beginnen al meer hunne
afgevaardigden onder curateele te stellen.
Te Amsterdam moest v. Gilse zich ver
antwoorden en de man deed het inder
daad ook! dat hij na de aanneming der
gerwet ^on minister had gelukgewenseht.
In Groningen had reeds vroeger een ander
Kamerlid Schepel zich moeten ver
antwoorden dat hij in sommige Kamerzit
tingen even weg geweest wasen ook deze
deed het.
Een bedenkelijk stukje volkssouvereini-
teit noemen wij dit. Een verschijnsel dat
samenvalt met een ander dat wij als type
van diepgaand karakterbederf bij volksver
tegenwoordigers wenschen te brandmerken.
Yan de Kamerleden welke zich van de
Liberale Unie hebben losgemaakt om een
Vrijzinnig Democratischen Kiezersbond te
stichten hebben enkelen, in 't gezicht van
den strijd, hun rok omgekeerdalthans
zooveel water in den wijn gedaan dat nu ook
de Unie-getrouwe kiezers op hen stemmen
kunnen.
Zei/s een radicaal als Ketelaar nam zijn
draai, en vertelde dat ofschoon hij voor dc
urgentie van grondwetsherziening was, hij
nochtans wanneer hij die niet verkrijgen
kon, de regeering zal blijven steunen.
Wat dit zeggen wil?
Dat de urgentie niets meer is dan een vlag
die men oprolt of uithangt; een kleed dat
men aan den kapstok hangt of aantrekt,
al naar het pas geeft of voordeelig is.
Dat bij de stembus het boerenbedrog
zijn triumfen viert; de vrijzinnig demo
craten in 't cijfer, sterker dan bij eerlijk
spel mogelijk was, ter Kamer gaan, on dat
de niet-urgent verklaarde urgentie tot
1905 van de baan blijft.
Ds. Lieftinck gaf van staatsmansblik blijk
toen hi), wat nu geschiedt voorziende, wei
gerde met de vrijzinnig democ. mee te gaan.
Hij noemde zich verstandig vrijzinnig demo
craat. Wat nog niet zoo heelemaal mis is.
Immers nu mag hij met recht den anderen
toevoegenmaar onverstandigen, waartoe dan
uit de Unie gogaan? Hadt dan ook maar
gebleven wat gij waart.
De scheiding tusschen vorstandigen en
onverstandigen schijnt door deze houding
der Heldts en Yan Raaltes voltrokken, doch
't is een scheiding die hen tegelijk her-
eenigt.
Een leuk tafereeltje, maar dat naar
corruptie riekt.
Doe wel en zie niet om.
Wij herhalenwat de politieke toe
stand later kan eisehen, valt nu nog niet
te zeggen, maar volkomen correct waren
dr. Kuyper's woorden op de Deputaten-
vergadering: »Laat wat na de stembus
komt over aan de dan verantwoordelijke
personen". Men zou er duidelijkheids
halve nog bij kunnen voegen: »die reke
ning zullen moeten houden met de dan
aanwezige en telkens intredende toestan
den".
Van de kiezers valt onder de hui
dige politieke toestanden meer dan ooit
niet anders te verlangen dan dat zij
zullen handelen naar het woord»Doe
wel en zie niet om", of naar dat andere
woord van admiraal Nelson: »Het vader
land verwacht dat ieder zijn plicht zal
doen". Schaepman Chr. II. 19.
De geest van het liberalisme.
Men dient niet te vergeten, dat de lei
dende gedachte, het geheele streven, de
geest van het liberalisme ingaat tegen het
welzijn van het vaderland.
De geest dier partij gaat in tegen het
positieve Christendom. Wij worden be-
heerscht door het beginsel van het nut.
Dr. J. Th. de Visser.
nik doe niet aan politiek
Dikwijls hoort men iemand met zekere
zelfingenomenheid zeggenik doe niet aan
politiek.
Toch steekt daarin niets voortreffelijks.
Iemand, die den moed heeft een gezin te
vormen en zich dan aan dat gezin te wij
den, staat hooger dan de zelfgenoegzame
celibatair (huwelijkshater), die uitsluitend
zorgt voor zichzelf.
Zoo staat ook hij, die zijn vrijen tijd,
zijn gaven en krachten bezigt voor een
kring, waarvan hij deel nitmaakt, hooger
dan hij, die zich aan alle publiek leven
eenvoudig onttrekt.
Het arbeiden voor gemeente, provincie
en land is, althans wanneer het uit toe
wijding geschiedt, een voortreffelijk werk.
Wie nog iets anders en hoogers kent
dan zijn eigen persoon, arbeidt voor an
deren arbeidt hij op publiek terrein, dan
doet hij dat voor de gemeente, het land
of eenigen anderen publieken kring.
De Savornin Loiiman.
Wat ons wenken moet.
Ga van ons uit, en wijke van ons, alle
man, wien het om eigen eer of macht, om
hooge post of geldelijk voordeel te doen
is. De hand die grijpt naar persoonlijk
voordeel, kan de Banier van hot Kruis niet
omklemmen.
Wie als held in dezen strijd zal optrek
ken, dien moet het om Christus en zijn
toekomst, en in verband met die toekomst
des Heeren, om de redding van zijn vader
land te doen zijn.
Wat hem wenkt moet het dwepend ver
langen zijn, om als de Chiistus wederkomt,
hem op dezen vaderlandschen bodem, waarin
eens het bloed der martelaren wegzonk, een
volk te bereiden, dat hem niet tegenstreeft,
maar ontvangt met een Hallelujah.
Dr. A. Kuyper.
Voorzoover de Engelsche censor be
lichten doorlaat, blijkt dat de Boeren over
de geheele lime in Transvaal, in Vrijstaat,
in Kaapkolonie, krachtig doorzetten. Zij
zijn overal de aanvallers.
Zaterdag deden zjj in het zuidwesten
van Transvaal een vastberadon aanval op
een Britseh konvooi tusschen Ventersdorp
en Potehefstroom. Natuurlijk werden zij
afgeslagen. De Engelschen hadden eehter
nog vier dooden en dertig gewonden.
Bij Godwan deden zij een trein ontspo
ren. Zij werden daar aangevoerd door een
Engelschman, Hinton genaamd, die vroeger
garde cavalerist geweest is en het laatst
vrijwilliger was bij de Johannesburgsche
politie. Overloopers schijnen overigens niet
zeldzaam te zijn in het Britsche leger. Te
Londen is bijv. bericht ontvangen, dat 3
officieren te Portland, in Kaapkolonie, ge
vangen gezet zijn, omdat zij de Boeren
hebben geholpen. Eén van deze officieren
moet tot een der voornaamste familiön van
het Vereenigd Koninkrijk behooren, waarom
men de namen der verraders zorgvuldig
verzwijgt.
Iu Oostelijk Transvaal is de actie al even
hevig. Bij Dullstroom is oen Engelsch of
ficier gesneuveld. De zuiverings-operatie
door Blood (spreek uit Bloed) in Carolina
ondernomen, heet geslaagd, hij nam veel
vee en zoogenaamde krijgsgevangenen.
Maar de Boeren blijven om hem heen
zwerven, steeds aanvallend zijn achterhoede,
steeds den slag ontwijkend.
Wilson, een van Kitcheners verkenners,
deed een poging om Beyers te omsingelen
die in 't noorden bij Pietersburg rond
scharrelt. Doch de poging mislukte, al
werden in een achterhoedegevecht nog 18
Boeren gevangen genomen. Hoofdzaak is
dat Beyers ontkomen is.
Botha opereert eveneens in het district
Middelburg niet zonder succes. Wel slaagde
hij er niet in den spoorweg in noordelijke
richting over te steken. Doch de poging
om hem te omsingelen is mislukt en nu
trok hij langs grens van Swaziland in
Zuid-oostelijke richting en vestigde den
zetel der Transvaalsche regeering te Am
sterdam. Generaal Bulloek, een tweede
editie Bulier naar 't schijnt, een man met
een leelijken naam doch onfortuinlijk in
zijn daden, heeft 't district Enneloo schoon
geveegd. Doch toen hij de stad binnen
rukte, trokken de Boeren er vóór hem uit.
Bij Standerton wisten de Engelschen
een Boeren-patrouille, onder bevel van
Joubert, in een hinderlaag te lokken. Zij
ontkwam doch Joubert werd zwaar gewond.
In Vrijstaat, bij Papkloof, heeft een
langdurig gevecht plaats gehad, waarin
ten slotte de Engelschen, zooals zij zeg
gen, de baas bleven. Colvile's colonne
trok de Kliprivier over, „zuiverde" ver
scheidene hoeven, vernielde een groote
hoeveelheid mielies en maakte 1200 stuks
vee buit.
In Kaapkolonie schijnt de actie het
sterkst, althans daar vallen de meeste sla
gen. Voortvarende jonge snaken met durf
in 't lijf, doch niet van roekeloosheid vrij
te pleiten, doen daar den Engelschen veel
afbreuk.
Kreutzinger, Fouché, Lotter, Van Ree-
nen, Malan, weren zich dapper. Jammer
dat deze laatste met den gewonden luite
nant Cloete 1 ij een treffen met Gorringe's
snel bewegende colonnes werd gevangen
genomen. Hiertegenover evenwel staat
dat Kreutzinger nog maar steeds te ver
geefs vervolgd wordt door kolonel Gor-
ringe, wat een jingoblad deed uitroepen
„dat gezegde vervolging nu al sedert ver
leden jaar December aan den gang is en
dat men dus maar niet moet rekenen op
zijn gevangenneming; de langdurigste
vervolging die men ooit in een oorlog
heeft bijgewoond, is wel deze."
Dat de Engelschen bang voor hem zijn
blijkt uit nog een andere correspondentie
van een officier die groot gevaar voor de
Engelschen ducht van zijn optreden.
Het staat vast dat Kreutzinger in den
Oranje-Vrij staat geweest is, waar hij met
de Wet heeft gesproken; vervolgens is hij
de Oranjerivier weer overgetrokken ten
Westen van Aliwal Noord, waarschijnlijk
zonder de Wet; naderhand is hij zuid
waarts opgerukt met een strijdmacht van
700 man, die Gorringe's troepen tever
geefs trachtten tegen te houden bij Stern
berg. Vervolgens trok Kreutzinger naar
Maraisburg, in den omtrek een Britschen
post van 41 man overrompelend, die na
een hardnekkig verzet gevangen werd ge
nomen en eergisteren stond hij op 85 KM.
ten noordoosten van Cradock, met Scobell's
kolonne tegenover zich.
Kreutzinger's doel is klaarblijkelijk
zegt de correspondent een der dorpen
in het midden van de Kaapkolonie te
overvallen, waar zijn volgelingen zich van
al het noodige kunnen voorzien. De cor
respondent verwacht binnenkort belang
rijke gevechten in den omtrek van Cra
dock, en een gewichtigen keer in den
inval.
Het voortdurende succes van Kreutzin
ger tracht de correspondent te verklaren
uit de omstandigheid, dat het land wemelt
van geestverwanten die hem op alle mo
gelijke wijzen behulpzaam zijn.
Van De Wet hoort men niets. Maar
des te meer van De la Rey, die met Col
liers en Smuts een vermetelen aanval op
Liehtenburg waagde.
Dat 't er daar heet toe ging bewijst
de volgende brief van een Engelsch officier
aan zijn familie:
„De la Rey, Celliers en Schmidt (Smuts?)
vielen het dorp van drie kanten aan. Zij
lieten hun manschappen letterlijk tot binnen
20 meters van de piketten galloppeeren,
afstijgen en toen een charge maken. De
fusillade begon, en langzamerhand waren
de buitenwijken van het dorp gehoel en
al in het bezit van den vijand. Onze troepen
trokken toen naar hun laatste schansen
rondom de kerk terug, en werden daar
feitelijk den geheelen dag gevangen gehou
den, daar de Boeren uit alle huizen in de
rondte vuurden.
„Gij kunt u voorstellen hoe hachelijk de
stelling was, toen aan onzen commandant
hui ten het dorp een boodschap werd ge
zonden dat het garnizoen het zwaar te
verantwoorden had, in zijn laatste verdedi
gingslinie was en zich wellicht zou moeten
overgeven, in welk geval wij (de post buiten
het dorp) ons een weg naar Mafeking zou
den moeten banen.
„Het aantal paarden en muilen dat ge
dood werd was verschrikkelijk groot, en
de Boeren vuurden er óp uit de huizen.
Een man in een boom doodde iedereen
die langs hem kwam, en zelfs toen een
maxim op hem gericht was, kon men hem
nog zien doorvuren. Elke Boer op zichzelf
deed dan ook zooveel kwaad als hij maar
kon.
„De ellendelingen gebruikten ontplofbare
kogels, en schoten de meesten van onze
manschappen door het hoofd, zoodat zij
verschrikkelijke wonden kregen.
„Toen de ochtend aanbrak, zagen wij de
Boeren zoo snel mogelijk aftrekken, en ik
kan u zeggen dat er algemeen een gevoel
van verlichüng heerschte, daar de meeste
onzer niet verwacht hadden de zon weer
te zien opgaan."
Tot zoover deze officier.
Het schijnt derhalve een heet gevecht
te zijn geweest.
Uit alles te zamen genomen blijkt dat
het den Engelschen daar lang niet voor
den wind gaat.
Zelfs hunne overgegevenen de zoo
genaamde neutralen in het kamp te Pretoria
bewaard, maken het hun lastig. Deze
»burgers op parool" hebben zich meester
weten te maken van Engelsche paarden
uit het remontedepot en zijn tot de Boeren
overgeloopen. Natuurlijk zijn enkele ver
dwaalden teruggehaald. Doch anderen
wisten aan »de goede behandeling der
Engelschen" te ontkomen.
Nog loopt 't gerucht dat op 2 Mei j. 1.
de Boeren een groote overwinning op de
Engelschen hebben behaald te Kalkheudel,
bezuiden, Pretoria onder aanvoering van
Beyers en Breitenbach. De Engelschen ver
loren 50 dooden, 150 gekwetsten, 600
gevangenen en 6 kanonnen.
Hier tegenover staat 't bericht dat de
Engelsche kolonel Colenbrander, bevelheb
ber van een eskadron van Kitcheners V. V.
(vechtende verkenners) hij Pietersburg meer
dan vijftig Boeren gevangen nam.
Gelijk ruim een eeuw geleden Lafayette
naar de Noord Amerikanen trok om hen
te helpen in hun worstelstrijd tegen Enge
land, zoo ging Villebois Mareuil tot de
Zuid Afrikanen om de Engelschen te be
kampen. Helaas deze Lafayette van Zuid
Afrika is gesneuveld.
Thans is te Garz, zijn geboorteplaats,
zijn standbeeld onthuld, waarbij meer dan
10000 personen tegenwoordig waren. In
naam der Zuid Afrikaansche republieken
voerde consul generaal Pierson het woord.
Een der meest bekende Boerengeneraals
commandant Schoeman is te Pretoria
noodlottig aan zijn eind gekomen.
Gelijk men weet was hij zich vrijwillig
aldaar aan Roberts wezen overgeven en
had hij den onzijdigheidseed afgelegd.
Trouwens de Boeren zeiven hadden hem
nooit vertrouwd. Hij leefde nu stil te
Pretoria onder bescherming der Britsche
vlag. En terwijl hij nu j. 1. Pinkster Zondag
met familie en kennissen in zijn huis een
lyddiet-granaat bekeek, die hij als een cu
riositeit had bewaard, sprong het projectiel.
Schoeman werd op slag gedood en zijn
dochter doodelijk gekwetstmevrouw Schoe
man en twee anderen zijn zwaar gewond.
Goes. Bij K. B. van 9 April 1901 no.
43 is bepaald dat zullen worden opgeroepen,
om in den wapenhandel te worden geoefend
de navolgende Miliciens-verlofgangers der
lichtingen 1897, 1898 en 1899 van het 3e
Regiment Infanterie te Middelburg, van 29
Augustus tot en met 27 September
Hendricus Schrijver, Marinus Weststrate,
Johannes de Jonge, Pieter Anthonie van Gorp,
Cornelis Wessel, Cornelis Hollestelle, Arie
Willem Huijsse, Frangoisjoseph Bleuzé, Jacobus
Walraven, Cornelis Kuijper, Pieter de Korte,
Laurens Leenpoel.
te Bergen-op-Zoom
Cornelis SinkE, Hendricus Johannes Molhoek,
Johannes Knieriem.
Van de Genietroepen te Utrecht van 13
Juni tot en met 17 Juli:
Marinus Adriaanse,
Van het korps Pontonniers te Dordrecht:
van 30 Juli tot 30 Augustus
Johannes Albertus Hopmans.
Zij worden opgeroepen om des namiddags
voor 4 uur tegenwoordig te zijn bij hun Corps.
Hij die niet aan die oproeping voldoet, wordt
