s. aal 71. %st, NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. I No. 118.1901. Donderdag 16 Mei. 15e Jaargang. CHRISTELIJK- HISTORISCH Bij 's Heeren Opvaart. nrrrrrr*% IDELS, rERS- I premie. VERSCHIJNT Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN 5 feuilleton. ,,'t Was een vergissing1". koning lever oog 35 cM., (48 tongen) klavier met rabbele balk en hoekbe- toon. In ikt, franco koorige Or »lo) 4,50; en tremolo,) register, 10 o. is gratis. land, waar recht be- 5LB URG. 7-13 a7-35 7.22 7-46 7-53 8.8 7.41 8.17 8.25 8.32 8.37 8.47 8.54 9-7 8.16 9.20 9-29 8.30 9-40 9- 10.26 9-43 11.26 n-3 [0.28 n-39 9-45 10.38 [1.2 io.ió 11.18 ll.l6 v,i-45 Rotterdam. bijbetaling mar Noord- 2.6 616 1.25 6-3 3-i° 7.25 3 5° 8.5 4.6 8.22 14.22 8.38 elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE DER FIRMA en van van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Wegens HEMELVAARTSDAG verschijnt morgen ons blad niet. Heerlijke Heiland! vaar op tot Uw troon! De aarde is gered door Uw lijden on ster- [ven Had zij voor U slechts een distlige kroon Heeft zij gekruisigd Gods eenigen Zoon, Thans znlt Gij scepter en krone verworven Daar waar Gij eeuwig en heerlijk regeert, Tot Gij den laatsten weerstrever verneert Heerlijke Heiland, vaar op tot den gloed, Die U omstraalde vóór 's werelds beginnen De aarde is bespat met Uw schuldeloos [bloed, 't Mensehdom gered en zijn zonde geboet Zwaar was Uw strijden, maar roemrijk ['tverwinnen Zwakheid des vleosebes en lijden heeft uit; Gij hebt voleindigd; de hemel ontsluit! Stijg dan ten hoogen door wolken on [zwerk. De Engelen verwachten hun Heer in hun [midden! Zie welgevallig terug op Uw werk Regel, bezegel ec zuiver Uw kerk Wees onze Voorspraak bij Hem, dien we [aanbidden Reinig ons, heilig ons, maak ons bereid Om U te zien in Uw heerlijkheid! Nicolaas Beets. 13 Mei 1901. Dr. Kuyper heeft gezegd dat de strijd bjj de stembus niet zijn moetvoor of tegen dit Kabinet, maar dat de strijd er langs been moet en zal gaan. Dr. Bronsveld is :t daarmee eens, blij kens zijn schrijven in de Stemmen van Mei. Hij schrijft: Wat ons aangaat, het blijve, maar dan onder een paar voorwaarden. lo. Het hernieuwen der belofte in 1897 afgelegd dat het de quaestie van het kies recht vooreerst zal laten rusten; 2o. dat het in de onderwijswetten niet meewerken zal tot slooping van het openbaar onderwijs 3o. dat het met bedachtzaamheid aan de wetgeving arbeidende, vooral zijn kracht zoeke in werken des vredes, als defensie en koloniaal beleid". Maar nu komt het. »Wrj hopen dat mannen aan het roer komen, die de room- schen niet naar de oogen zien en zich niet vervaard laten maken door radicalen en sociaal democraten. En evenmin hopen wij dat dr. Kuyper de ziel zal wezen van een kabinet, door de aanstaande verkiezing in 't aanzijn geroepen." Nn, wat dit laatste betreft, dit wordt ook door dr. Kuyper en door de antirevolutio naire partij niet begeerd. »De eenigo vraag die in Juni beslissing wacht is of voor het Christelyk volksdeel dan wel voor onze volks- genooten die met den Christus, altoos in politieken zin, gebroken hebben de meer derheid in de Staten-Generaal zal zijn." (Slot.) Waarom zouden we bij het voortgezet leesonderwijs geen gebruik maken van de zoo aantrekkelijke beschrijvingen van Afri ka's natuur, van het Afrikaansche volks leven, van de heerlijke en boeiende blad zijden uit de historie der Boeren? Waarom, terwijl onze schrijfvoorbeelden ïich op elk gebied vermeien, van historie en moraal, van aardrijkskunde en letteren, waarom zou het tweede Holland als voor ons verboden terrein daarbuiten vallen en onze jongens „het strijkende", wat Afrika op verschillend terrein aanbiedt, zich ook op deze wijze niet als eigen maken Waarom zouden we niet sterk met pon den, shillings en pence laten rekenen, evenzeer, ja meer dan met francs en marken, daar het toch te voorzien is, dat, naast het Zoo sprak dr. Kuyper ter deputaten- vergadering. En hij voegde er aan toe: Maar verder dan dien strijd voor den triomf van het Christelijk volksdeel in de Staten-Generaal ga men dan ook niet, en in mij althans ontvonkt het vuur noch geestdrift, maar wekt het veeleer ernstige bezorgdheid, zoo ik hier en daar fluisteren hoor van een op trekken voor een antirevolutionair mini sterie." En wat 't eerste aangaat, of het ideaal van dr. Bronsveld dan wel in 't huidige kabinet ligt, mag op zijn minst genomen, betwijfeld. Reeds kort na zijn optreden toch heeft dit kabinet metterdaad getoond, of althans den schijn er van gegeven, katholieken en so ciaal democraten naar de oogen te zien. En 't heeft dit tot den einde volgehouden. Men denko slechts aan de benoemingen van eerstgenoemden en aan de vriendelijke wegduizeling door den premier van het be- ginselverschil tusschen liberalen en socia listen. Zelfmoord van een Professor. Wij zijn niet gewoon melding van zelf moorden en zelfmoordenaars te maken. Slechts bij hooge uitzondering doen we dif, wanneer het geld een zeer opzien barend geval, dat ons iets ernstigst voor het publieke leven te zeggen heeft. Daarom maken wij nu melding van den zelfmoord, gepleegd door Prof. Dr. J. E. van Iterson, hoogleeraar in de geneeskun dige wetenschap aan de Hoogeschool te Leiden Met groot rouwbetoon, onder bloemen pracht en palmtakken, is deze hoogge leerde zelfmoordenaar ten grave gebracht. De Maasbode zegt er dit van Deze man was een levensmoede. In zijn lichaam ontwaarde hij de ver schijnselen van een gevreesde ziekte, die hem als bekwaam medicus en man van rijpe ondervinding aan het ziekbed huive ren deden voor de dreigende smarten het leven niet meer kunnende noch wil lende dragen greep hij naar het doodelijke venijn, dat hem, zoo hij meende, naar het niet zou doen wegzinken. Hier hebt ge dan het geheimzinnig' raad sel van dit tragisch afgebroken leven op gelost. Deze man was, gelijk zoovelen, die op heden de officiëele wetenschap dienen, een materialist pur-sang. Hij behoorde tot het geslacht van die lieden, die met God en een eeuwig leven hebben afgerekend, die zelfs het bestaan der ziel durven loochenen, omdat zij naar hun waanwijs, kortzichtig beweren, nog nimmer onder het ontleedmes een mensche- lijke ziel konden bespeuren. De onsterfelijkheid derhalve, straf of be looning hierna als looze begrippen achten de, maakte hij zich af van het leven, dat hem tot een ondragelijken last was gewor den, en na door een leven van ongeloof en plat materialisme (stof-aanbidding) zich Hollandsch geld, onze leerlingen het meest met het Engelsch geld in aanraking zullen komen, tenzij aan bepaalde grensplaatsen? Ik spreek uit veler ondervinding, wanneer ik beweer, dat velen onzer jongelieden naar Afrika gaan, en ook, dat van de velen, die er heengingen, velen het lang lastig gevonden hebben, dat ze zoo moeilijk met Engelsch geld wisten om te gaan. Onze kinderen kennen thans een ganschen voorraad van Afrikaansche volksliederen en ze worden met graagte door hen gezongen. Zouden we de kennis daarvan bij het zang onderwijs niet kunnen bevestigen en uit breiden en dat vooral, waar het blijkt, dat ze terstond en als om strijd populariteit bij hen verwerven? Indien na kennis van de plaats van in woning, hare omgeving, de plaatsen, die verkeer met haar oefenen, gewest of pro vincie, het land en eindelijk de verkeers wegen en bezittingen aan de orde van ons aardrijkskundig onderwijs komen, komt dan zeiven de overtuiging te hebben opgedron gen, dat er voor hem aan de overzij niets meer te vreezen of te hopen viel, moest hij wel meenen, dat er nog alleen heul te vinden was iru een somberen, troosteloozen dood. Hoe blijkt hier, dat de mensch door de macht der zonde diep gevallen en gezon ken is. Twee opmerkingen knoopt de Maasbode aan dit droevig, ontzettend feit vast. lo. dat dit nu binnen vier jaren tijds het derde geval van zelfmoord is bij een Hoog leeraar aan de Leidsehe Hoogeschool. 2o. dat zijn vrienden en geestverwanten zich niet geschaamd hebben dezen zelf moordenaar met hooge eerbetooning, zijn lijk onder bloemen bedekt, en met stroomen van welsprekendheid grafwaarts te dragen. Dit is iets weerzinwekkends voor ons gewoon menschelijk, laat staan Christelijk gevoel. Graafschapper. Door den Vlissingschen Bestuurders- bond in samenwerking met de afdeeling Patrimonium en die van den Roomsch- Kathol. Volksbond alhier zal het volgende adres aan den Gemeenteraad worden ver zonden Aan den Raad der Gemeente Vlissingen. Geven met verschuldigde achting te ben nen de Vlissingsche Bestuurdersbond na mens de bjj dien Bond aangesloten ver- oenigingen te weten De afdeeling van den Algem. Nederl. Timmerliedenbond. MetaalbewerkersboDd. Metselaarsbond. Bakkersgezellenbond. Schildersgezellenvereeniging: »Door Een- dracht Verbetering." Socialistenvereeniging en Vlissingsche Werkliedenvereeniging «Gelijke Plichten, Gelijke Rechten" in samenwerking met: de afdeeling van het Nederl. Werklie denverbond «Patrimonium" en hare on- derafdeeling, de afdeeling van »de Protes- tantseh-Christelijke Metaalbewerkersbond" benevens de afdeeling van don Nederland- schen Roomsch-Katholieken Volksbond met hare vakvereeniging voor Metaalbewerkers »St. Eloy". dat zij met veel belangstelling kennis namen dat er in verschillende gemeenten van ons land door de gemeentebesturen in de bestekken voor uit te voeren gemeen tewerken bepalingen zijn vastgesteld be treffende minimum-loon en maximum-ar beidstijd, welke voor de arbeidende klasse gunstige resultaten afwerpen. dat zij in eene gecombineerde vergade ring de wenschelijkheid hebben besproken dat ook de gelijke bepalingen in de be stekken voor gemeentewerken ter dezer plaatse worden opgenomen. dat zij na ernstige besprekingen beslo ten hebben uwe Vergadering beleefdelijk te verzoeken in bodoelde bestekken een minimum-loon voor niet met het oog op het practisch nut voor het leven een aardrijkskundig onderwijs over Zuid-Afrika in den laatstgenoemden leerkring een aanzienlijk deel toe en is het wel wijs daarvoor in de plaats te laten gaan de beschouwing van landen en staten, waarmede de leerlingen waarschijnlijk nooit in aanraking zullen komen Kan ook hier misschien Oud-Hollandsche sleur de oogen doen sluiten voor wat wezenlijk oppor tun is en tot het leven dient, waarvoor domschool is aangelegd, en mag het niet een vergrijp heeten tegenover onze Afrikaansche broe deren en de jonge Hollanders, onze leer lingen, waarvan velen straks de reis naar Afrika doen zullen, indien we hen onkundig laten met den weg daarheen en met het geen ze in en onder hen vinden zullen? Eu zoo wij, bij de behandeling der ge schiedenis, ons uitstapjes veroorloven op het terrein der algemeene historie en ook, wèl gezien, eenige zorg wijden aan de geschiedenis onzer bezittingen, zou het dan Metselaarsop 22 cent. Stukadoors 23 Timmerlieden 21 Schilders 20 Opperlieden17 Grondwerkers19 Straatmakers 22 Lood- en Zink werkers21 Smeden 20 Voorslagers 17 per uur vast te stellen. Verder te bepalen a. Een arbeidsduur van gemiddeld 10 uur daags. b. Dat de werkzaamheden, zooveel doen lijk, door ingezetenen worden verricht. c. Een termijn voor in te dienen klachten. d. Het overwerk, indien noodig, wordt van 7 uur des avonds tot 10 uur's avonds met 25 nachtarbeid na 10 uur met 50 en Zondagsarbeid met 100 boven het gewone loon per uur vergoed. c. Dat deze bepalingen ook voor onder aannemers van kracht zijn; dat zij hierbij Uwen Raad eene Memorie van Toelichting doen geworden, waarin zij den gemeensehappelijken grond aangeven waarop hun billijk verzoek steunt, bene vens eena poging om bezwaren, wellicht door Uwen Raad te maken, te ondervangen, 't Welk doende. Memorie van Toelichting. In aansluiting aan het hier bijgaande adres hebbon wij de eer nog het volgende onder de welwillende aandacht van Uwe vergadering te brengen. Allereerst vestigen wij Uwe aandacht op den principiëelen grond waarop het verzoek rust om in de bestekken van ge meentewerken ook hier ter plaatse bepa lingen op te nemen voor minimum-loon en maximum-arbeidstijd. Het zal Uwe vergadering zeker bekend zijn dat in de bestekken van werken, welke door de plaatselijke Overheid aanbesteed worden ook bepalingen worden opgenomen betreffende de hoedanigheid enz. der te gebruiken materialen, waaraan de aanne mers gebonden zijn. Wij zijn overtuigd dat niet alleen om trent materialen bepalingen moeten wor den opgenomen in de door ons bedoelde bestekken maar zeker en vooral ook om trent hen die deze materialen verwerken nl. de arbeiders en wij vinden het reeds daarom dat het op den weg der Overheid ligt hare voorzorgen te nemen dat de ar beiders, die deze werken helpen uitvoeren, nóch door een gering loon, nóch door lan gen arbeidsduur in hunne arbeids- en levens voorwaarden worden gedrukt. Wij vinden hierin grond tot zorg voor de Overheid. Bovendien de felle concur rentie bij aanneming leidt dikwerf tot ver mindering van dén kostenden prijs, welke vermindering gezocht wordt óf in loons verlaging óf in verlenging van den arbeids duur. De Overheid heeft nu als werk geefster het goede voorbeeld te geven waar het geldt werk dat voor hare rekening en naar hare aanwijzing geschiedt en ten be niet stiefmoederlijk handelen zijn tegenover onze stamverwanten en leerlingen, zoo alleen 1652,1806 en 1814 de punten waren, waarbij ze genoemd werden, en we de laatsten, waarvan velen de geschiedenis der Boeren medeschrij ven zullen, onkundig laten omtrent het verleden en detraditiSn van een volk, ons nader verwant dan Ja vanen en Maleiers? Mag daarbij lietaanschouwingsonderwijs in de hoogere klassen voor alles en allerlei plaats geruimd en belangstelling gevraagd behalve voor een Afrikaanschen ossenwagen, een Boerenwoning, een goudmijn, een pa norama van Pretoria of een gezicht uit Natal? Zoo zou ik kunnen voortgaan, doch ieder begrijpt, wat ik bedoel? Wordt het niet hoog tijd, dat de Chr. nationale School ook in dezen het oor te luisteren legt voorde eischen van het Chr. nationaal leven, en indien ook de onderwijzer het meent, wan neer hij zegt, veel voor de Boeren te ge- hoeve van het algemeen belang plaats grijpt, hierin bestaande dat zij zulke maat regelen neme, dat het door haar den patroon opgedragen werk niet zoo goedkoop worde, dat de arbeiders hierdoor in slechte con ditie komen. Het zal ons niet bevreemden dat door Uwe Vergadering bezwaren tegen het bo venstaande zullen worden ingebracht. Wij zullen trachten enkele, waarschijnlijk ook door U in te brengen te ondervangen. Er zijn er die beweren dat, wanneer de Overheid dergelijke bepalingen vaststelt, zij zich op Socialistisch terrein bevindt door dat dan de loonsbepaling van de Overheid uitgaat. Wij stellen hierover als onze mee ning dat de Overheid in abstracto bjj het bepalen van loon tusschen patroons en werklieden niets te zeggen heeft en ge- looven dat bij het aanwezig zijn van meer gezonde maatschappelijke toestanden het loon zeker niet buiten de arbeiders om dient vastgesteld, waarvan daan onze econo mische toestanden helaas bijna geheel op vrije overeenkomst berusten, nu het tegen deel waar is. Door het ontbreken van een behoorlijk arbeidscontract enz. kunnen de arbeiders weinig doen om het loon hooger te doen worden en te langen arbeidsduur te doen inkrimpen. Somwijlen brengen werkstakingen daarin verandering, alleen de zorg der Overheid, als noodbrug gebruikt, kan hierin goed werken, die dan terugslaat op den parti culieren ondernemer. Zij bevindt zich dan niet op Socialistisch terrein doch door de door ons bedoelde bepalingen in de be stekken op te nemen, waakt zij over de belangen der arbeiders. Er zijn ook lieden die beweren dat wan neer de Overheid bepalingen omtrent mi- nimum-loonen maximum-arbeidstijd in de bestekken voor door haar uit te voeren werken opneemt zij dan besehermende rech ten verleent aan een deel der burgerij, dat het du3 de belastingschuldigen zijn, wien het uit de zakken genomen wordt en, zoo redeneert men verder, begint de Overheid met de bescherming van een deel der bur gerij, waar zal dan het einde zijn. Wij moeten hierbij het volgende op merken. Het karakter van elke Overheid moet beschermend zijn. Dr. Kuyper heeft zulks in „Ons Program" zoo juist gezegd: „Bescherming te ver- leenen is juist de eigenaardige taak der Overheid (dus ook der Gemeentelijke Over heid). In haar schuilt al het recht. Mits, en dat worde niet uit het oog verloren, elk der beide bestanddeelen der maat schappij op zijn beurt als de zwakkere worde erkend en als zoodanig in die be scherming deele". Daarom is het de roe ping der Overheid dat zij hierin bescher mend optrede en waakt dat de arbeiders bij het uitvoeren van gemeentewerken be hoorlijk beloond worden, gelijk zij ervoor moet waken dat de materialen daarvoor noodig van behoorlijke hoedanigheid zijn, In 't kort. De gemeentelijke Overheid moet zich rekenschap geven of de arbeids- voelen, deze zijn belangstelling diep in het hart zijner leerlingen overplant, zoodat deze als een deel van hun zijn uitmaakt en iets is, dat van zelf spreekt? Ik meen genoeg aangetoond te hebben, dat de Chr. nationale School, de school voor het jonge Holland, in dezen wat doen moet en doen kan en ik wensch nog slechts met eene enkele gedachte te eindigen. Zou ook, met het oog daarop de tijd gekomen zijn, dat er bij het voortgezet lager onderwijs meer plaats ingeruimd werd aan het Engelsch en minder aan het Fransch, eene vraag, die ook, met het oog op zoo velerlei ander gebied, herhaalde, dringende overweging vraagde, doch die tot heden wel als „eene stem des roependen in de woestijn" geleek, in de woestijn, waarin zich onze Hoogere Burgerscholen als van het werkelijke even stelselmatig schijnen terug te trekken, omdat hetFransch nu eenmaal zoo in „den sleur ligt"? (Chr. Schoolblad.) P. J. Kloppers.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1901 | | pagina 1