NIES
VOOR ZEELAND.
No. 109.1901.
Dinsdag 30 April.
15e Jaargang.
CHRISTELIJK-
C. J. Boogerd,
HISTORISCH
VERSGHIJNT
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Goes
Vogelbescherming'.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
BLKBN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
De Antirevolutionaire Kiesvereenigingen
op Schouwen-Duiveland stelden candidaat
voor de Staten, den lieer
Burgemeester van Kerlciverve.
„Be Zeeuwsteunt van harte deze uit
nemende candidatuur.
De stemming beeft Vrijdag 3 Mei plaats,
van 8 tot 5 uur.
Hoe onze vaderen protectie beoefden,
blijkt uit het «Placaet" door de Staten van
den Lande en Graeflijckheyt van Zeeland''
gearresteerd den 7 Maart 1684 tot »ver-
meerderinghe van de neeringe deringese-
tenen van deze provintie."
In dat placaet werd geordonneerd»dat
de Admiraliteit, mitsgaders alle d9 steden,
Oost- ende West-Indische compagnien, dijc-
kages, Gods-huysen ende alle andere corpora
en publijcque gemeenschappen die haar bin
nen deze provintie bevinden, ofte noch zou
den mogen werden geërigeert" (opgericht)
«voortaen gehouden sullen zijn, alle hare
nootdruften, koopmanschappen, equipagion,
behoeften, eet- en drinkwaren, dienende
tot consumptie ofte versendinge buyten
's Lands, van de Borgers en Ingesetenen
binnen deze provintie te koopen, sonder die,
ofte eenige van deselfde, buiten de provin
tie te moghen gaan inkoopen en halen, en
alzoo haar eyghen mede Borgers en Inge
setenen voorbij te gaen, die dei'lialven bij
deze geaniineert worden, om haer op alle
de voorschreve nootdruften enz. wel te voor-
sien, met toesegginge en verseeckeringe,
dat deselve (leverende hare waren, zoo
deugtsaem als die binnen de nabuyrige pro-
vintien werden afgehaelt, ten behoorlijcken
pryse, ende met gelijcke promptitude staet
mogen maecken, bij dese concessie te sul
len zijn en blijven gemaintineerd."
Hout, noodig tot den scheepsbouw en
allerlei behoeften tot de »neeringe en uit-
rustinge van de visscherye" en »matrialen"
noodig voor de »dyckages" mocht men van
elders halen, omdat de provincie daarin
vooralsnog niet kon voorzien.
Genoemde Corpora (admiraliteit enz.) wa
ren verplicht bij aangeplakte biljetten dag
en uur te bepalen, waarop zij met «borgers
en irfgesetenen binnen deze provintie woon
achtig" wenschten samen te komen om over
de leverantie van 't een en ander te onder
handelen, «sonder aen vrunden of goede
kennisse eenige gunste te mogen bowijsen,
hetwelcke even op dien voet oock sal wor
den gepractiseert, met de gewassen binnen
de provintie vallende."
Genoemde Corpora mochten tot hun con
sumptie geen vette beesten van buiten halen,
maar alleen die, welke binnen Zeeland waren
»gequeeckt'Een uitzondering hierop maakte
»het geroockt speek."
1 FEUILLETON.
Sempervirens bevat van de hand van
den heer I. Ign. de Beucker het eerste
gedeelte van een „Open brief aan de heeren
Kamerleden, wetgevers van België, Neder
land en van geheel de wereld", onder het
opschrift„Een wraakroepende zonde tegen
de wetten der natuur". Wij laten het hier
volgen
Er zij a hier in België, en ook in ver
schillende landen, wetten, koninklijke be
sluiten, volksverordeningen gemaakt, tot
bescherming der lieve, en zoo hoogst nut
tige vogelen.
Wetgevers, wethouders, schrijvers en
natuurbeminnaars, leeraars en onderwij zers
hebben de bescherming der vogelen voor
gestaan, het nut en 't aangename ervan
leeren kennen, onder het volk verspreid;
en wat heeft dit alles geholpen?
Waar zijn de vogelen, die lievelingen
der natuur gebleven?
Er mochten dan ook voortaan geen ma
gere beesten buiten deze provincie uitgevoerd,
geen vette beesten van binnen ingevoerd
worden, «anders dan onder betaling van vijf
ponden vlaems (f 30) voor yder stuck, 't sij
groot ofte kleyn."
Om allo bedrog te voorkomen mochten
«van den 1 Juny tot den 1 December in
yder jaer, geene magere beesten van buyten
werden ingebracht, opdat geen beesten
die genoegsaem half vet geweyt zijn, souden
werden verkocht," op boete als boven. En
om de provincie van een voldoende hoeveel
heid beesten te voorzien, werd tevens ver
boden, »veersen-kalveren te vetten om ver
kocht en geslacht te worden, op verbeurte
van twee pondon Vlaems voor yder gemest
kalf."
De huiden mochten niet buiten de pro
vincie worden vervoerd, maar aldaar worden
bereid. By overtreding werden de huiden
verbeurd verklaard.
Bieren van buiten ingevoerd werden be
zwaard «acht stuyvers op de tonne."
Zij dio van dezelfde «neeringe en negotie"
waren zouden zich met elkander kunnen
verbinden om waren, beesten of gewassen
op hoogen prijs te houdon en zoo de koopers
dwingen om duur te koopen het sluiten
van zulk een overeenkomst, of monopolie
was verboden op straffe van vijftig ponden
Vlaemsch, en ontzegging voor een jaar van
hun sneering en negotie."
Bij hetzelfde «Placaet» van 7 Maart
1684 werd vastgesteld, dat na den eersten
Juli van genoemd jaar, «geen inghesete-
nen binnen die provintie, zoo wel die in
de steden als ten platte Lande woonen,
eenighe kleedinghe voor het lichaem, het
sy van nootsakelijkheydt of cieraet, op-
nieuws zullen moghen laten maecken, veel
min aen haer lichaem draghen, als van
waren en stoffen die hier binnen dese
provintie ghekocht en tot kleedinge ge-
maeckt zijn, op straffe van vijf ponden
Vlaems, en verbeurte van de kleedinge,
die bevonden werden gemaeckt te zijn van
waren en stoffen buyten dese provintie
gekocht, ten profyte van de koopluyden,
winckeliers en arbeytsluyden, die daerbij
geïnteresseert zijn.»
Dit verbod gold niet den ingezetenen,
die «by gelegentheyt» binnen andere pro
vinciën vertoevende kleederen tot noodza
kelijkheid of tot sieraad aldaar lieten
maken en ze vervolgens naar Zeeland
meebrachten.
Op gelijke «verbeurte» mocht ook nie
mand meubels en huisraad koopen en
laten maken dan binnen Zeeland gezaagd.
De laatste bepaling van 't «Placaet»
gold de «Melitie soo te voet als te paert,
staende op de repartitie van dese Provin
tie.» Van den 1 Juli 1684 moest «de
kleedinge van soldaten en ruyters, mitsga
ders bare mutsquetten, snaphanen, eara-
bijns, pistolen en zijd-geweer, binnen
Zeeland wordon gekocht en gemaakt.
Daarvoor moesten de noodige be wij zon
Alle volkeren der aarde beminnen de
vogelen, sommigen wel wat veel, zoodanig
dat ze de lieve diertjes opeten of hunne
velletjes op de hoeden drageD. Maar toch
is deze misplaatste zucht, om er te veel
en zeer onverstandig van te genieten,
nog niet de allerergste oorzaak, om ze zoo
zichtbaar, tot bijna uitroeiens toe, te ver
minderen.
Maar toch is de liefde tot de vogelen
nog niet verloren, de wetenschappelijke,
de verstandige menschen en hunne wel
opgevoede kinderen, hebben de vogelen
leeren beminnen om hunne lichtheid, vlug
heid, kleurenpracht, liefelijken zang, vroo-
lijk geroep, zoet gekweel, hunne gemakke
lijke en zoo hooge vlucht dat zij hunne
veders kunnen in de wolken baden, waarom
zij dan ook den naam hebben van vogelen
des Hemels. Maar het is juist daar langs
de zijde der Hemelen dat het kwaad, het
gruwelijk kwaad geschiedt.
Laat ons eens oordeelen.
Wij zien elk jaar dat gedurende den
zomer soms eiken levensdag, de vogelen
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
telkens overgelegd worden. De officier van
't regiment, die in strijd hiermee handel
de, of anderen gelaat had dit te doen,
verbeurde drie maanden tractement.
~29" April 1901.
Onmacht geen onwil!
"Men schrijft ons:
Wat een gelukkig land dat Walcheren
Te Biggekerke nog maar één onwettig
verzuim
Voor een «schoolhoofd" Om van te wa
tertanden
In 't voormalig 4e en 5e district zjjn de
onwettige verzuimen legio
Vader A. laat u wpten, dat hij niet al
leen voor vrouw en 8 kinderen tegen den
stroom kan «opzeilen". Ja, de zeeman is
er nog niet uit, al zijn do havens sinds jaar
en, dag ingepolderd.
Vader B. deelt u mede, dat hij onmo
gelijk alleen voor 10 kinderen »den kost
kan verdienen." »Eten gaat voor, ziet u
ik kan mijne kinderen toch geen honger
laten lijden."
Vader C. zegt»Als ik mijn jongen,
die nu 12 jaar is, naar school zend, dan
mis ik jaarlijks 50 gulden, en wat dat
voor een arbeidersgezin is, behoef ik u
toch niet te zeggen. Leeren is goed maar
ik moet toch ook met vrouw en 7 kinde
ren eten. Kleeren heb ik ook noodig. Ik
kan mijne kinderen toch niet naakt laten
loopen."
Vader D.: maar genoeg. Wie het plat
teland kent, weet, dat al deze dingen uit
het leven zijn gegrepen. En geschiedt daar
niets tegen? Welzeker! Dat zal wel komen
Piano aanLangzaam aan, dan breekt het
lijntje niet.
De C. t. w. v. S. zijn nog kersversch,
pas geconstitueerd.
Gun ze eerst een poosje tijd om met
den rijstenbrijberg vertrouwd te worden.
De appetijt is nog zoo groot niet; maar al
etende komt de trek.
En ook schoolopzieners kunnen niot alles
tegelijk doen, al beschikken ze over één
of meer klerken.
Maar 't komt welUitstel is geen afstel.
Lees dat spreekwoord nog eens: Uitstel
is geen afstel.
En 't gekste van 't geval is, dat de
ouders dat schijnen te vergeten, want 't
kon weieens gebeuren, dat het van den
zomer, waarschuwingen, aanmaningen en
dergelijke «kattebelletjes" regent.
Na Juli komt immers Augustus de re
genmaand?
Misschien komt er dan ook wel een
wetgevend genie uit de lucht vallen,
wiens wetgevend vermogen althans niet
leneden Amsterdamsch peil staat
Zoo'n regen zou nog wat waard zijn
Niet de Nederlandsche prins gemaal is
in de Keizerlijke rede te Bonn genoemd,
maar wijlen de Engelsche prins gemaal,
in aantal, en van soort tot soort verminderen.
Waar zijn onze drie gewone zwaluw
soorten de gierzwaluw, de boerezwaluw,
de huiszwaluw gebleven, die woonden in
spleten van muren, in stallen en loodsen,
en, onder tegen de kroonlijsten onzer wo
ningen en hoe zagen wij die lieve diertjes,
geheel den dag door, soms nog een deel
van den nacht, driftig rondvliegen om hen
zeiven en hunne jongen te verzadigen, met
allerlei soorten van voor de menschen en
dieren zoo lastige, soms vergiftige vliegen,
muggen en ander vliegend goedje.
En als de zwaluwen, nog niet geheel en
al hun werk vervuld hebben, dan alreeds,
als den avond en nachten warm genoeg
zijn, treden er ook nog een ander slag van
nuttige dieren op, te weten de vleder-
muizen (chiroptera), en voornamelijk de
dwergvledermuis (vespertilio pipestrellus),
de grootoorvl. (v. auritus) en de laatvlieger
vl. (v. serotinus). Deze nuttige zoogdiertjes
komen nu met een verbazende behendig
heid, van heen en weer tuimelen, in zig
zagkronkelingen de lucht beschrijven, vooral
Albert, man van Yictoria. Die heeft te
Bonn gestudeerd, en niet Nederland, maar
Engeland ontving derhalve het pluimpje
over 't onderhouden der trouwste vriend
schapsbanden met Duitsehland.
Nu, een pluimpje minder van den Duit-
schen Keizer zal Nederland geen schade
doen
De talentvolle Boissevain gaat voort met
Chamberlain te vervolgen.
Zoo haalt hij in het Handelsblad zinnen
uit Chamberlains redevoeringen aan, tijdons
deze lid was van het kabinet-Gladstone.
Uit deze aanhalingen blijkt dat nog in
1886 Chamberlain van meening was: lo.
dat inmenging van Engeland in het bin-
nenlandsch bostuur van de Transvaal on
wettig en misdadig zou zijn 2o. dat
een oorlog met de Transvaal juist al die
ontzettende gevolgen zou hebben, welke
wij thans aanschouwen.
„Oorlog te gaan voeren met President Kru-
ger om hem hervormingen in het binnen-
landsch bestuur van zijn Staat op te dringen,
terwijl van alle inmenging in het bestuur van
dezen Staat door ministers der Koningin op
deze plaats staande is afgezien dat zou een
gedragslijn geweest zijn, even onzedelijk als
onwijs".
Dit was Chamberlain's verklaring in het
parlement van Augustus 1886!
Is ooit een noodlottig kwaaddoend mi
nister zoo uit zijn eigen mond veroordeeld
Bijna geen wet verlaat den ministriëelen
papierwinkel die niet 't stempel draagt
van het socialisme, waarmede de regeering
bezig is af te drijven.
Wij zagen het aan de Ongevallenwet,
laatst nog aan Woningwet en Onteigenings
wet, nu weer aan de wijziging der Hin
derwet, in betrekking tot de openbare
slachthuizen, abattoirs.
Reeds de wet van 2 Juni 1875 vertoont
deze socialistische kleur.
In die wet wordt onder meer aan den
gemeenteraad het recht toegekend om .in
het belang der openbare orde, veiligheid
of gezondheid, eene bepaalde plaats of ge
deelte der gemeente aan te wijzen voor
het oprichten, hebben of gebruiken van
eene der in artikel 2 der wet genoemde
inrichtingen, met verbod om elders in de
gemeente het bedrijf of de bedrijven uit
te oefenen waartoe de oprichting of het
gebruik van die inrichting vereischt wordt."
De bedoeling van die bepaling was o. a.
ook om het mogelijk te maken dat in eene
gemeente één openbaar slachthuis zou kun
nen worden opgericht en het bestaan van
aparte slachthuizen zou kunnen worden
verboden.
In verschillende gemeenten zijn hierop
zulke slachthuizen verrezen met verbod
aan de slagers om elders te slachten.
Maar viel hier nu niets aan te doen
Zoo vroegen de slagers onder elkaar.
Tot eindelijk een hunner zekere Brug-
nevens en tusschen muren van hooge ge
bouwen, boven en neven de daken van
stapelhuizen, magazijnen, graanzolders, enz.
maar niet bij nieuwe woningen, want zij
moeten vangen en verslinden duizenden
grootero en kleinere nachtinsecten, vooral
naehtmotjes en de kleedermot (tinea cri-
nella), de pelsmot (t. pellionella), de tapijt
mot (t. tapetiella), de graanmot (t. granella).
Maar deze nuttige nachtdieren, die wer
ken als de mensch slaapt, zijn ook al
grootendeels vernietigd en daarmee blijven
die onreine en verwoestende motten leven,
zullen hunne menigvuldige eieren komen
leggen in alle laken- en wollenstoffen, in
vloerkleeden, in pelsen en in alle soorten
van granen en zaden.
Waar zijn onze nachtegalen, de beste
zangers van geheel de aarde, die men op
onze kasteelen, lustparken, buitenverblijven
en in goede siertuinen, die met grachten
of waterkommen zijn aangelegd, want goede
zangers moeten dikwijls drinken, menig
vuldig vond, met hunne nesten en jongen?
deze zijn tot op 'U, op sommige plaatsen
geman te Groningen 't eerst over de brug
ging en weigerde in 't stadsslachthuis
(abattoir) voortaan te slachten.
Dat werd een rechtsquaestie. -En 't ge
volg was dat de Hooge Raad het oprichten
van stadsslachthuizen, met de Hinder
wet in de hand, ongeldig verklaard heeft.
Dus weer een stukje dwang de wereld
uit?
Mis gedacht. De minister is er vlug bij
geweest om een wijziging in genoemde
wet van 2 Juni 1875 voor te dragen; en
gaat daarbij zelfs nog verder.
De geeselen zullen door schorpioenen
worden vervangen.
De duimschroeven zullen nog meer wor
den aangelegd.
De dwang zal verscherpt, zijn terrein
zal verbreed worden.
De minister s?elt eenvoudig voor te be-
bepalen, dat de gemeenteraden voortaan in
het belang der „openbare orde, veiligheid
of gezondheid" zullen kunnen verbieden
het hebben of gebruiken van eene inrichting
in art' 2 d9r hinderwet genoemd, zoodra
in de gemeente eene algemeene inrichting
is opgericht waarin belanghebbenden „onder
bij verordening vastgestelde voorwaarden"
het bedrijf kunnen uitoefenen, dat in de
verordening is bedoeld. Deze bepaling om
vat dus niet alleen de slachterijen, maar
alle bedrijven in art. 2 der hinderwet ge
noemd en dat zijn er zeer vele, onder meer
broodbakkerijen en brouwerijen.
Wordt deze bepaling wet, dan zal een
gemeenteraad voortaan het recht hebben
een centrale bakkerij te bouwen en alle
bakkers in eene gemeente kunnen dwingen
om voortaan daar te komen bakken „onder
bij verordening vast te stellen voorwaarden."
Een bedenkelijk ingrijpen van de overheid
in het particuliere leven, in het organisme
der maatschappij, waartegen wij ernstig
moeten opkomen.
En zoo worden wij telkens weer opnieuw
met wetten van bedenkelijke vrijheidsroo-
vende, de staatsmacht centraliseerende, de
vrijheid van den nijveren burger, en't par
ticulier initiatief belagende strekking over
stort. Soms vragen wijzou de regeering
zelf de portie barer wetsontwerpen wel
doorzien Of heeft 't gepor van Van der
Zwaag haar zenuwachtig gemaakt?
De Middelburgsche Courant schrijft het
volgende omtrent de antirevolutionaire
partij
„Zeker, er wordt aan die zijde hoog opge
geven van de verdeeldheid onder liberalen
om des te beter eigen zwakheid te kunnen
verbergen.
„Uit de deputatenvergadering, te Utrecht
gehouden, wordt ons heel wat moois verteld
over den geest en de geestdrift die er heersch-
ten. Maar, waar de pers werd geweerd,
wordt het ware, het bedenkelijke, dat men
liefst verbergt, niet altijd vernomen."
Dat de antirevolutionaire partij zwak is
in eigen kracht, moge altoos waar blijven.
tot op '/s verminderd.
Evenzoo en nog erger is het gesteld,
met de medesoorten van onzen nachtegaal
te weten: het roodborstje (Luscinia rubi-
cala) en het blauwborstje (Luscinia suecina)
die zijn bij ons tot op '!!0 verdwenen, en
de roodstaart (L. Thytis); het wordt eene
zeldzaamheid als men ééne te zien krijgt,
en al die insectenverslinders, deden on
noemlijk vele diensten in tuinen en bosschen.
Gevoelen wij, overal in boomgaardenen
bosschen, de ledigte niet, van holle boomen
en de er toe vervaardigde kunstnesten, om
meezen in te wonen?
Wij hadden in ons land eene geheele
verzameling der soorten van meezen, en
vooral de koolmees (Parus major), de pim
pelmees (Parus coeruleus), de kuifmees
(P. cristatus), de zwarte mees (P. ater) en
vooral die bekoorlijk lieve baardmees (P.
biarmicus); die zijn allen verminderd als
1 op 50 en nog meer.
(Wordt vervolgd.)
o
