NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 105. 1901
Dinsdag 23 April.
15e Jaargang.
HISTORISCH
!s r. SS
SfdtfcSk!? ïïfïïl
S *.3S- T° srr«
CHRISTELIJK-
Buitenlandse!] Overzicht.
Bjj flit Miner behoort een bijvoegsel.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
herijk"
miegTe,dinge' 29 6,1 30 AprÜ 'S V001'-'
HoSndSTwil'Vt
W.SV SlValt8 S''""ïM.™ b"
Engeland en Transvaal.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Kapelle, ook voor Schore, 24 en 25 April
jerseke, 30 April s namiddags, 1 en 2Mei.
nansr"éertgeMeimet Uitzondering
Hansweerd, 4 Mei.
7 ook yoor Waarde 9 en
i Mei s voormiddag
8 Mei.and Bath' 7 Md 'S namiddags en
22 April 1901.
De regeering heeft den stemdag voor de
tweede kamer bepaald op 14 Juni (Vrijdag)
herstemming op Dinsdag 25 Juni.
m?' Tie?raaf lucht "hare rechtmatige ver-
™r?,'glcg OT0r het volgendeBehalve
naar Melbourne, zal ook bij gelegenheid
van het aanstaand verblijf van den Sten
zoon van den Koning van Engeland mot
der NeTar d-t\Slngap0re een 00rl°gsschip
Als tegenstelling met deze daad van
vriendschappelijk vlagvertoon laat het blad
de navolgende herinneringen nog eens sore
ken: in onze Oost hebben wij in de
loopen eeuw zoo dikwijls de Fnn-oi
R .,18,u Wlsto« Wij den afstand van alk
het Maleisch schiereiland, met kt
overkten6lltnd SingaPoera> aan Engefand
de vroegere posten of vestigingen der Com
&aedradfg'. ™aman>
post te Pal' t''61 Langies en den ouden
trekk L vlemb n g r.alsmada van de in"
Blitoeng ln ft®, 'f"fraken op
liiPovfim i heeft Nederland teee-
uitbreiding van het C Tf *egen de
over geheel Sumahï 5®defrlandseh gezag
overeenkomsten nog' LJ°° d® Vr°®gere
aan Engeland cenig%2 *2*^
™»?»f da Hollanders roe diJfflfrff"
to l»f.lijk, te b„„«n h*,WSr»"e;-
j Singapore waar men de vroun-i
"0 duur te staan komt all»v
over den i wler beseh°uwinaen
couranten teTis" Zuld"A.fnka de Iud»sche
toch met bittfiï-p alS "TT' maar
Tnt ere ergernis, aanhalen.
dat wil zeggen tJlagVe?00^ TTl8 Was>
nen worden du® Dg°®f g! ®n had kuu'
ken worden'dat dmag d® Ï°°P mtgesP™-
landsche zaken 7° «"uister van buiten
inlichtingen zal ®®n, der kamers om
Met de uitzett ragd W°rde"-
socialist achten som ^an ®®n iP^ohen
mocratische partii W*!?11 de soeiaal de"
onnoodig vl^genverton g 'i ,hldien bier
den zoon van den or, üf 1 ats had om
Zuid-Afrikaansche sW, T1Jand onzei'
digen, dan schjjnt ons dn'^t®? to hul'
landsche natie daardoor ,,e g®M®f Ned?r"
ë°grietd te wezen.
De vergunningbroeders die gevreesd had
den jl. Vrijdag in den rouw te zullen gaan,
konden vlaggen.
Hoe dit kwam
De minister was te laat met zijn drank
wetje gekomen, een wetje dat de overtol-
ligen dat zijn vergunninghebbers hoven
't wettelijk maximum zou hebben op
geruimd. Maar dan had alles den 1 Mei,
a. s. moeten afloopen.
Doch dit kon niet.
Van daar een noodwetje.
Dit op zichzelf was al een jammer.
Een afbreking van 't zoo goed opgezette
ontwerp.
Maar daar kwam nog iets bij.
Het amendement-Rink-Kuyper datde
rechtszekerheid zocht te redden werd ver
worpen en de minister verzwakte zijn
eerste ontwerp nogal meer, door de over
neming van het amendement-Marchant, dat
de overdracht der vergunningen van nu
af vei biedt, en de overtollige»vergunt
uit te sterven.
Dit gemarchandeer heeft de kracht van
't ontwerp drankwet gebroken. In de eerste
twintig jaren zijn de overtolligen nog niet
uitgestorven; en op dezen minister valt
voor een nadere herziening niet te hopen.
Hij is te zwak gebleken om de meerderheid
te weerstaan. En dat een zoo uitnemend
anti -Drankman! Het is wel jammer!
Het recht struikelt op de straten!
De »Vereeniging van hoofden van open
bare scholen" heeft verleden week haar
jaarvergadering gehouden.
De stelling werd verkondigd, dat het
ontwerp-subsidiewet de openbare school
veel nadeel zal toebrengen. Een krachtig
betoog werd geleverd om het openbaar
onderwijs en de openbare onderwijzers te
beschermen tegen de bevoorrechting van het
bijzonder onderwijs.
Foei openbare hoofden, schaamt u!
Nog op geen voeten of vamen is er ge
lijkstelling van bijzonder en openbaar on
derwijs,
Betalen de voorstanders van bijzonder
onderwijs niet even goed hun belasting
als die van het openhaar onderwijs? Zoo
ja; geldt dan niet het spreekwoord gelijke
monniken, gelijke kappen? Of is het rechts
gevoel door de jarenlange onrechtvaardig
heid dermate bij u afgestompt, dat ge het
onbillijke, het onrechtvaardige niet meer
gevoelt Dan zijt ge ongeschikt, al ver
klaart de wet u bevoegd, om als paeda-
gogen op te treden.
En als het rechtsgevoel bij u zelf te
loor is gegaan, hoe ontwikkelt gij dat dan
bij uwe leerlingen
Onze stamverwanten in Portugal hebben
dringend behoefte aan wollen en flanellen
onderkleeding.
De heer W. J. Geerling uit Caldas da
Reinha schrijft onder meer:" Het verschil
tusschen het klimaat van Lourenijo Mar-
quez en hier is grooter dan ooit door ons
vermoed was; de menschen hebben gedu
rende hun verblijf te Lourenijo Marquez
(6 maanden) natuurlijk bijna niets dan zeer
dunne kleeding aangeschaft of ontvangen.
Allon zijn hier min of meer gevoelig voor
do koude. Voor mannen is dat minder,
want zij zijn zonder uitzondering voqrzien
van een flink pak kleeren en een warme
jas, op of ingevolge commandodienst ver
kregen.
De Portugeesche officier van gezondheid,
aan wien do zorg over deze menschen is
opgedragen, zegt dat spoedige hulp drin
gend noodig is. Om te doen zien hoeveel
er noodig is dient het volgende
Hot aantal Boeren-vrouwen en kinderen
te Caldas da Reinha (Portugal) bedraagt
gehuwde vrouwen 58, meisjes boven 16
jaar 21, jongens en meisjes van 1216
jaar 39, id. van 8—11 jaar 43, id. van
4— 7 jaar 38, id. van 3 jaar 8, id. van
2 jaar 10, id. van 1 jaar en daaronder 14.
Een ovormanteltje voor de vrouwen en
meisjes (al is het van een mode die zeer
verouderd is), een jasje voor de jongens,
zou mede kunnen strekken om in deze,
wij herhalen het, dringende behoefte te
voorzien.
Men haaste zich derhalve. Het Chr.
Nat. Boerencomité en de heer H. J. Emous
te Amsterdam nemen gaarne alles in ont
vangst.
Twee Boeren-gevangenen, nu te Ceylon,
hebben het verzoek gedaan om hunne fa
milie toe te staan zich aldaar bij hen te
voegen, daar het land hun aanstaat en zij
daarom voor goed er zich willen vestigen.
Dit is zoo ongeveer het eenige geluk
kige berichtje dat de Engelsche censor
uit Pretoria had door te laten. Of 't
moest dit zijn dat er een Hollander is ge
vangen genomen die een bericht (naar
Europa?) zond waarin o, 't is toch
zonde kwaad gesproken werd van de
Engelsche troepen. Alsof die nog zwart
te maken waren na al hetgeen wij weten
Overigens onbeduidende berichtjes, maar
die to denken geven. Zoo onder anderen
dat ten westen van -Burgersdorp weer Boe
ren zijn gezien, op pad naar de Oranje
rivier.
Wel ja, naar de Oranjerivier Dat on
dervinden de treinenvergezellers wel an
ders. Weer hebben de Boeren een trein
aangehouden en den inhoud uit kolen en
vee en zeker ook wel een beetje mond
voorraad bestaande, mee genomen. Toen
Engelsche hulp daagde stond de geledigde
trein in brand. En dan »vee" in een trein,
dat zullen wel paarden geweest zijn.
Nog wordt gemeld dat Zeerust nog
steeds door de Boeren belegerd wordt. Een
deel hunner trekt nu echter in de richting
van Pilaarsberg in Rustenburg. Het is
wel opmerkelijk, dat Kitchener èn Zeerust
èn Rustenburg, en wie weet hoeveel andere
plaatsen nog in westelijk Transvaal, voort
durend ongestoord door de Boeren laat be
legeren. Het blijkens een telegram nu
weldra opnieuw te ondernemen schoon
vegen der districten Bethal en Ermelo
mocht wel eens op het westen toegepast
worden. Op 't oogenblik oefent Engeland
ondanks Methuen's en Bahington's succes
in westelijk Transvaal zelfs geen schijnge-
zag meer uit.
I?ij Krugersdorp vielen 70 lanciers in
een hinderlaag en werden op een paar na
die sneuvelden, gevangen genomen. Later
werden zij weer losgelaten, natuurlijk na
de bekende ontlasting.
ENGELAND.
Het Engelsche volk heeft met groote
teleurstelling de mededeeling der regee-
ring vernomen dat nieuwe belastingen
noodig zijn om de vreeselijke tekorten door
den oorlog veroorzaakt, te dekken. Ver
hooging of invoer van invoerrechten op
thee, suiker, jams, melasse, marmelade on an
dere levensbehoeften bleek niet voldoende,
een inkomstenbelasting komt nu 't spel
volmaken. En nog meer dan de zaak zelf
hindert den jingo de oorzaak der zaak.
Het meest echter is de steonkolenfabrikant
en de mijneigenaar er door getroffen. En zij
toonen dit door 't houden van vergade
ringen en 't decreteeren van werkstakingen.
Dit laatste geschiedde in de dokken van
Cardiff. Ook elders, ook in Schotland is
de on.steltenis groos. En heel Wales staat
op zijn achterste beenen. Steenkolenkoop-
lieden en mijneigenaren beiden weigeren
de verantwoordelijkheid der nieuwe be
lasting te dragen.
Als nu het ministerie eens af moest
treden, en de liberale partij eens wat meer
homogeen en principieel verkoos op te
treden
De oorlog die ruim anderhalf jaar gele
den begonnen is, heeft nu reeds meer dan
4 miljard pond of vijftigduizend miljoen
gulden gekost. Duurt hij tiog net zoo lang
dan zullen de kosten plm. f 100000000000
bedragen. Wie kan zoo iets opbrengen
Alles wijst op een aanstaande kracht, zoo
als Frankrijk in 1870 er een doorleefd
heeft. De nederlagen der 200000 tegen de
20000 hebben hem ook zedelijk geruïneerd.
Europa voelt reeds hoe deze kolossus staat
te beven op zijn beenen. Welk een schok
dat geven zal, als hij valt. Keere hij nog
in tijds terug op zijn schreden
FRANKRIJK.
Op 't oogenblik worden de gemoederen
bezig gehouden door de Memoires van
Ollivier, den liberalen minister van Napo
leon IH in 1870. Hij deed in zijn jongste
hoek, na ruim dertig jaren zwijgens, som
bere onthullingen omtrent de onbekwaam
heid der Fransche generaals, gelijk over
een kwarteeuw misschien wel een Cham
berlain 't doen zal omtrent de onbekwaam
heid der Engelsche generaals.
Volgens Olivier waren Frankrijk's neer
lagen alleen to wijten aan de slechte aan
voering door'de chefs, niet omdat Frankrijk
niet goed voorbereid was. „Het staat thans
vast", beweert hij, „dat op 14 Aug. 1870
Bazaine het in zijn hand had generaal
Steinmetz te vernietigen; dat hij op 16
Aug. een voordeel had behaald en als hij
op 18 Aug. in plaats van biljard te spelen,
de garde tegen het centrum der Pruisen
in het vuur had gebracht, dat al door
Frossard, Le Bo'euf en Ladmirault was
teruggedreven en aldus de vermetele om
trekkende beweging van Moltke had door
midden gesneden, de Koning van Pruisen
den volgenden dag had moeten capituleeren.
Dit alles staat thans boven allen twijfel.
Zouden wij op 14, 16, 18 Aug. hebben
kunnen overwinnen, als we geen soldaten
en kanonnen hadden gehad? De bewering,
dat wij niet goed voorbereid waren, is niets
meer dan een legende. Zeker, we konden
nog heter voorbereid zijn geweest, maar
we waren het voldoende om te overwinnen.
„De reden van onze neerlaag ligt alleen
in de gebrekkige aanvoering: de Keizer
was als verlamd door zijn ziekte (de steen)
Bazaine was te voorzichtig, Mac Mahon te
roeleloos. Geen woord zoo juist als dat
van Gallilïet: „Wij zouden gered zijn ge
weest als Mac Mahon de plaats had be
kleed van Bazaine en Bazaine die van
Mac Mahon". Nooit zou Bazaine den slag
bij Wörth hebben geleverd, nooit Mac
Mahon zich binnen Metz hebben laten op
sluiten"..
Olivier beweert verder dat Mae Mahon
had behooren te weigeren naar Sedan op
te rukken, wat hij een daad van krank
zinnigheid genoemd had, maar wat hem,
in plaats van naar Parijs terug te trekken,
was voorgeschreven door den minister van
oorlog Palikao, een man van even nood-
lottigen invloed als Bazaine.
Dit is een stukje geschiedenis dat tege
lijk op dezen lang vergeten man de aan
dacht vestigt.
Doch in de laatste dagen is hij ook om
zijn persoon zeer in tel geweest.
Hij was namelijk in 1870 tot lid der
Academie Framjaise gekozen, als opvolger
van Lamartiue, maar de oorlog en 't ver
lies van Lotharingen, en dientengevolge de
haat jegens hem, beletten hem de intrede
rede te houden. Vier jaar later kon 't
doch de commissie van onderzoek maakte
bezwaar tegen enkele uitdrukkingen in die
rede en daar hij ze niet veranderen wou,
bleef ze weer onuitgesproken. Toch nam
hij zitting. In 1879 moest hij een nieuw-
gekozen lid toespreken doch ook deze rede
mocht hij, wegens hatelijke zinspelingen er
in op Thiers, niet ten beste geven. Eerst
jl. Donderdag kon het er eindelijk van
komen, toen hij het nieuwe lid Faguet
had te beantwoorden. En ook toen bevatte
de rede veel, dat nog lang 't onderwerp
der gesprekken zal zijn.
Servië.
De nieuwe Servische grondwet is met
groote praal door den koning Alexander
geteekedd, in tegenwoordigheid van 800
genoodigden uit alle standen. De koning
sprak daarbij een lang toegejuichte rede uit.
De nieuwe grondwet stelt een Tweede
Kamer in van 136 afgevaardigden, die voor
vier jaar worden gekozen. De census be
draagt 15 fr. voor het recht om te kiezen.
30 fr. voor het recht om kiesbaar te zijn.
De verkiezingen zijn geheim. De nieuwe
Eerste Kamer of Senaat bestaat uit 51 leden,
waarvan 30 voor hun leven door den koning
worden benoemd, 18 door het volk worden
gekozen en als bestendige leden de meer
derjarige troonopvolger, de metropolitaan
van Seavtó en de bisschop vanNisch. Om
de drie jaar treedt de helft der gekozen
senatoren af. Voor het stemrecht voor den
Senaat bedraagt de census voor het actieve
recht 45 frs., voor het passieve 500 frs.
Het erfopvolgingsrecht bestaat, evenals
in Nederland in de mannelijke en de
vrouwelijke linie, waarbij ook aan de man
nelijke de volle voorrang is gegeven. Daar
echter geen mannelijke zijtakken van het
huis Obrenovitch bestaan, gaat de troon als
de koningin haar gemaal geen zoon schenkt
op een dochter over.
Wegens plaatsgebrek vervolg Woensdag).
Bekendmaking.
Goes. Burgemeester en Wethouders van
Goes zullen op Zaterdag 4 Mei 1901 in het
openbaar des voormiddags 10 uren ten stad-
huize trachten bij inschrijving aan te besteden
de inzameling der mestspecieën enz., in die
gemeente zulks van af 1 Juli 1901. De in
schrijvingsbiljetten moeten zijn ingeschreven
op zegel en moeten worden ingeleverd den
dag voor de aanbesteding voor des namiddags
3 uren* ten secretarie der gemeente in gesloten
enveloppen welke in een gesloten bus moeten
werden geworpen. Op franco aanvrage zijn
de voorwaarden ten stadhuize verkrijgbaar.
Vergunning is verleend tot uitoefenen van
den kleinhandel in sterkedrank
ie aan M. SomerDelneij voor de voorzaal
van perceel D 205 staande aan den Westwal.
2e aan het bestuur der vereeniging „Sociëteit
van ongenuchten vrij" te Goes, voordeSocie-
teits- Restauratie- en Schouwburgzaal, directie
kamer en tuin van perceel A 137 gelegen aan
de Kreukelmarkt.
Mlddelbui-g,*. Woensdag 24 April 3
uur, openbare zitting van den gemeenteraad
ter behandeling van 1 Notulen vorige ver
gadering. 2. Mededeeling van ingekomen
stukken. 3. Uitloting aandeelen gemeente
schuld. 4. Wijziging begrooting Godshuizen
1900. 5. Af- en overschrijving begrooting
schutterij 1900. 6, Voorstel van burgemeester
en wethouders tot pensioneering van J. Eblie
metselaar bij de gemeente-fabricage. 7. Plan
en begrooting betreffende de stichting van
school K in de Molenstraat. 8. Kohier belas
ting op de honden over 1901. 9. Kohier
plaatselijke directe belasting op de inkomsten
over 1901.
E IS 13 I rs O.
Het Mosterdzaad no 4 bevat een zeer
belangrijk, lezenswaardig, verblijdend en
moedgevend verslag van het zendingswerk
der gereformeerde kerken in de laatste paar
jaren. Het gewaagt van groote verbeterin
gen, ook hierin, dat de Zending al meer
als roeping der kerken wordt gedreven.
Wij wekken een ieder op om van dit be
langrijk verslag nauwkeurig kennis te nemen
en door 't zenden van ruime bijdragen van
zijn instemming met dit groote, goede werk
blijk te geven.
„Ziet wat schoone rij van mannen thans
in den arbeid staan.
Ds. L. Adriaanse, D. d. W. van Utrecht,
te Poerworedjo; Ds. D. Bakker, idem van
Heeg, te Keboemen Ds. C. Zwaan idem
van Amsterdam, te DjocjoeartaDs. D. J.
B. Wijers, idem te Batavia; Ds. W. Pera,
idem van Hallum, te Soerabaia; Ds. W.
Pos, te Melolo, tijdelijk, tot begin 1902,
met verlof; Ds. C. de Bruijn te Kabaniroe
Dr. J. G. Scheurer, te Djocjoearta, weldra
met verlof; (tijdelijk door dr. v. d. Leij te
vervangen; straks misschien gaat ook dr.
W. Esser er heen) Weldra gaat ook ds.
J. G. Ruijssenaars uit, van Rotterdam.
Voorts de heer J. Zuidema, Zendeling
onderwijzer te Poerworedjo. En dan de