NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 103. 1901.
Vrijdag 19 April
15e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
LaiionwMra om Beiwtiii
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
HERIJK.
Deputaten Vergadering.
Kerknieuws.
Rechtszaken.
Gemengde Berichten.
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Ellewoutsdijk, ook voor Driewegen, 20
April.
Baarland, ook voor Oudelande, 22 April.
Hoedekenskerke, 23 April voormiddags
's=Gravenpolder, ook voor 's-Heer Abts-
kerke 23 April namiddags.
Kapelle, ook voor Schore, 24 en 25 April.
Wemeldinge, 29 en 30 April 's voor
middags.
lerseke, 30 April's namiddags, 1 en 2Mei.
Kruiningen, met uitzondering van
Hansweert 3 Mei.
Hansweerd, 4 Mei.
Krabbendijke, ook voor Waarde 9 en
7 Mei 's voormiddag
Rilland-Bath, 7 Mei 's namiddags en
8 Mei.
Wij waren gisteren met ons tweeduizen
den in «Tivoli" te Utrecht onder de talent
volle leiding van den leider onzer partij,
ter deputaten vergadering. Wij zongen Ps.
89 7 en 8; de voorzitter las onder diepe
plechtige stilte Ps. 2, ging voor in 't gebed
en hield eene rede die herhaaldelijk on_
terechtdoor geestdriftige toejuichingen
onderbroken werd. Een telegram van hulde
aan de Koningin en een telegrafische wensch
en groet aan President Kruger te Hilver
sum werden verzonden. De vijf aftredende
leden van het centraal comité werden her
kozen, te weten de heeren Fabius, Heems
kerk, v. Alphen, v. Beeck Calkoen en 0.
v. Löben Seis, welke laatste een officier
de minste stemmen had, zeker, dewijl nog
een vijftigtal stemmen gingen op zijn col
lega generaal Van Harle. De heer Van
Alphen werd tevens herkozen als assessor.
Het program van actie werd breed be
sproken. Er waren enkele toevoegingen
aan het program van actie voorgesteld:
onder anderen hadden 43 kiesvereenigingen
wijziging der leerplichtwet begeerd. De
voorzitter meende dat tegen die 43 er 500
Kiesvereenigingen over stonden die deze
wijziging niet begeerden, hetwelk door dhr.
v. Wijlen die nu namens de voorstellers
sprak, werd betwist. Ten slotte is toch
nog eene clausule in dien zin op 't prpgram
geplaatstnog enkele andere verbeteringen
FEUILLETON.
Eene bladzijde uit het leven van Ds. Ledeboer.
Het is bijna 40 jaren geleden, dat de
getrouwe dienaar van Christus Ds. Lede
boer de eeuwige ruste is ingegaan. Zijn
leven was een strijd, doch in dien strijd
bleef hij een getrouw getuige voor de eer
van zijnen Zender. Om zijne getrouwheid
moest hij lijden, ja zelfs was hij een ge-
ruimen tijd in de gevangenis te Leiden.
Daar zong hij lofzangen, waarin hij_ ge
tuigde: ,,'t Gevangenhuis, Mijn zoetste
kruis", enz. Zijn leven was vol zelfver
loochening, maar ook voor velen tot eeg
rijken, eeuwigen zegen. Eene enkele ge
schiedenis uit zijn veel bewogen leven wil
ik u mededeelen, die mij zeer trof en wel
waard is der vergetelheid te ontrukken.
Van het jaar 1838 tot 1863 was hij als
getrouw dienaar van Christus te Benthuizen
werkzaam. Het was de lust en liefde van
zijn leven zielen te winnen voor den hemel,
zondaren te wijzen op Jezus. Waar het
hem niet aan vijanden ontbrak, die hem
het leven trachtten te verbitteren, daar
mocht hij zich ook niet minder verheugen
in een groot aantal vrienden. Gelukkig,
hij had geleerd, om te bidden voor wie
hem geweld aandeden. Om zijne getrouw
heid werd hij vervolgd. Te midden dei-
vervolging om des geloofs wil toonde zijn
getrouwe Zender, dat Hij voor Zijn dienaar
bleef waken, die soms wonderbaar geleid
en verblijd werd door Zijne daden. Het
volgende verhaal strekke tot een voorbeeld.
In een stormachtigen herfstnacht wordt
hij plotseling wakker. De Heere geeft
hem in het hart, dat hij terstond op reis
noest gaan, maar waarheen en waartoe
van 't programma voorgesteld en verdedigd
werden behoorlijk «gebalsemd, ingewikkeld
en in de sarcophaag neergelegd"; ten
einde over vier jaar weer te worden te
voorschijn gehaald; en ten slotte met groote
geestdrift het progam van actie met dat
van urgentie door de partij vastgesteld.
Op den partijdag zeiven komen wij terug.
Wij hebben 't daar goed gehad. Bij
groote verscheidenheid van inzicht, eenheid;
zeer broederlijke voornemens in zake de
aangeboden samenwerking; bij meerdere
vooruitstrevendheidvanenkelewoordvoerders
uit Patrimonium een geven van eigen ge
voelen voor beter; een opgewekte, kalme,
beslist Christelijke geest en stemming;
groote liefde, toegenegenheid tot de leiders,
met name Talma en Heemskerk, om van
den voorzitter maar te zwijgen, dit alles,
en nog zooveel meer, constateerden wij
met blijdschap. En Fries en Zeeuw met
Groninger en Hollander, allen gingen dank
baar heen met den indruk van een broe
derlijk samenzijn, met de hope op krachtig
optreden, en bezield door goede voornemens.
Trouwens, een bezielend slotwoord van
den voorzitter had dezen indruk bereids ver
tolkt.
XXIV.
Alhoewel de uien als landbouwgewas
slechts op kleigronden geteeld worden, ziet
men toch op kleinere schaal en in kleine
hoeveelheden bijna in alle streken deze vrucht
verbouwen. Zij behooren dan ook meer
tot de tuinbouw- dan tot de landbouwge
wassen, doch in Holland en Zeeland kunnen
zij zeker tot de laatste gerekend worden.
Eigenlijk groeien de uien overal en op eiken,
mits niet onvruchtbaren en drogen grond,
doch de uitkomsten zijn zeer verschillend.
Op zwaren en lichten kleigrond, zooals die
in Noord-Brabants Westelijk deel, in Zee
land en Holland gevonden worden, groeien
de voegste en grootste uien op zware klei
gronden worden ze duurzamer en vaster,
Op zandgronden teelt men de kleinste. De
grond, waarop uien geteeld moeten worden,
kan niet te vruchtbaar zijn, maar op sterke,
vooral versch bemeste akkers, waarop de
uien zich zeer welig ontwikkelen, worden
weet hij niet. Hij volgt die Goddelijke
ingeving, overtuigd dat de Heere hem wil
gebruiken om Zijn wil te doen. Terstond
wordt zijne dienstbode geroepen, die be
denking maakt, dat het zulk vreeselijk
weder is. In weerwil daarvan gebiedt hij
haar één zijner ouderlingen te roepen, die
op het verzoek van den leeraar om ter
stond te komen en op reis te gaan, niet
aarzelt het rijtuig in te spannen. Deze
kent hem zeer goed, en twijfelt niet, of
dominé heeft eene gewichtige boodschap,
al maakt hij ook bedenking over het ruwe
onstuimige weêr. Dat zijn leeraar als een
Henoch met God wandelde, is hem bekend.
Spoedig is hij voor de pastorie, waar de
leeraar dadelijk gereed is voor de reis. De
ouderling vraagt, waar de reis heen is.
De leeraar antwoordt, dat hem dit onbe
kend is. „Rijd maar voort, God bestuurt
mijn lot en mijn weg; al weet ik dit nu
niet, ik zal het na dezen wel verstaan.
Dit weet ik, dat het Gods wil is, en Hem
wil ik gehoorzaam volgen", zoo spreekt de
leeraar. Nauwelijks een kwartier van het
dorp Benthuizen verwijderd, komen twee
gerechtsdienaars hen tegen in dien guren
nacht. Ze vragen: „Waar woont dominé
Ledeboer?" De leeraar, wien ze moeten
halen om naar de gevangenis te brengen,
antwoordt zelt en na dit antwoord zet men
de reis voort. Hun doel is natuurlijk mis
lukt: de kooi was er wel, maar de vogel,
dien ze denken te vangen, is gevlogenen
de dienstbode kan niet zeggen waarheen
de leeraar vertrokken is. Men rijdt steeds
voort, tot men aan een viersprong nadert,
terwijl het schemerlicht den dag reeds aan
wees. De ouderling vraagt, waarheen hij
hel paard moet sturen, waarop de leeraar
antwoordt: „Laat het dier maar loopen,
zij los en deze zijn in 't geheel niet ge
schikt om lang bewaard te worden, daar
zij licht aan schimmel en vroeg rotten on
derhevig zijn.
Zeer geschikt voor uien is de zwarte teel
aarde, een humusrijke grond, zooals die in
sommige streken van ons land voor uienteelt
gebruikt wordt. Het best doet men dus geen
verschen stalmest te geven en de plant liever
te zetten op grond, die vroeger met stal
mest bemest isverder geve men in het
najaar of zeer vroeg in het voorjaar 800
K.g. Thomasslakkenmeel, die men tot 1000
Kg. kan uitbreiden en 200 ii 400 Kg. ge
zuiverde Kalizouten, terwijl men op de lich
tere gronden deze laatste meststof kan ver
vangen door 1000 Kg. Kaïniet. Daar voor
de uienteelt de bouwgrond vooral los moet
zijn, is de werking van de kalk, die in het
Thomasphosphaat is, zeer heilzaam.
Verder geve men vóór de zaaiing 100 K.G.
Chilisalpeter per H.A, die men goed onder-
egt. Twee weken na het opschieten der
planten herhale men deze bemesting, zoodat
men dan weder 100 K.G. per H.A. geeft.
Al naar den stand van het gewas kan men
deze bemesting herhalen. Doch na Juli zaait
man geen Chilisalpeter -meer, daar anders
de uien niet meer rijp worden. En dat is
een zaak van groot gewicht, want onze zomers
zijn maar juist lang genoeg om de uien te
doen rijpen en het is ook daarom, dat men
dit gewas zoo vroeg mogelijk zaait. Zoodra
mogelijk wordt het land voorzichtig gewied,
en indien het korstig is, een weinig losge-
krabd later, als de plantjes goed te onder
scheiden zijn, worden zij uitgedund, welke
laatste bewerking minstens nog eenmaal her
haald moet worden, steeds bij droog weer.
Ned. Herv. Kerk.
Drietal te Dordrecht, A. v. d. Slugs, te
Monster, dr. F. J. Los, te Barneveld en
K. Bouthoorn te Ede.
Beroepen te Meppel, (toez.) dr. A. J. van 't
Hooft te Borne.
Bedankt voor Franeker, door H. Sehut-
tevaar te Onderdendamvoor Ruinen
door K. Lijfering te Noordwijk; voor
Buiksloot, door P. F. Faber te Langerak.
Geref. Kerken.
Beroepen te Wons, J. Bakker cand, te
God bestuurt zijn gang, en dat is mij ge
noeg; want ik weet niet, waar Hij onzen
weg heen zal leiden." Vol gedachten gaat
men voort. Het paard slaat den weg naar
Woerden in. De predikant blijft geloovig
wachten, waar de Heere hem brengen zal,
om Zijn raad uit te voeren.
Onder aangename en nuttige gesprek
ken nadert men het stadje W. Op een
maal staat het paard stil. Onze voerman
wil voortrijden, doch de leeraar zegt:
«Hier moet ik wezen". Men staat voor
een gebouw, waar gevallen vrouwen en
meisjes zich bevinden. De ouderling be
merkt dit, en maakt bedenking; doch de
leeraar gevoelt wel, dat dit de plaats is,
waar de Heere Zijn dienaar zendt. Reeds
heeft hij, al is het nog vroeg in den
morgen, aangescheld. De portier opent
de deur, en vraagt, wie er is en wat hij
daar doen moet. Nadat, dominé L. zich
heeft bekend gemaakt, slaat de vrager
vol verwondering de handen iu elkander
en spreekt: «Wel, wel, had ik nooit ge
loofd, dat God wondoren doet en het go-
bed verhoort, dan zou ik dit nu onmoge
lijk kunnen loochenen". Hij laat den
leeraar binnen, en vertelt, dat er eene
vrouw op het sterven ligt, en dat deze
al enkele malen heeft gebeden om de
komst van dominé Ledeboer; ook, dat ze
niet kan sterven vóór ze dien leeraar
heeft gesproken in het vast geloof, dat
God hem tot haar zenden zou. Zoo werd
die bede kennelijk verhoord. De leeraar
wordt nu in de kamer, waar de doodelijk
kranke ligt, geleid, en is vol verwon
dering over de leiding der Goddelijke Voor
zienigheid maar niet minder de kranke,
toen zij den begeerden leeraar ontmoet.
Ze verzamelt alle krachten samen om hem,
Dordrechtte Herwijnen, G. Bax, cand.
te Zutfen.
Bedankt voor Giessen-Oudkerk, door J.
S. Langen te Tienhoven.
De rechtbank te Zierikzee heeft C.
v. d. B., boerenknecht te Bruinisse, be
klaagd van brandstichting, op vordering
van den officier van justitie buiten ver
volging gesteld en zijn onmiddellijke in
vrijheidstelling gelast.
Middelburg Door den directeur van
het postkantoor alhier werd heden in tegen
woordigheid van vele brievegaarders uit
Walcheren de Oranje-Nassau-ridderorde uit
gereikt aan den heer C. Maljers teAagte-
kerke die onlangs zijn 50-jarig jubileum
als brievengaarder vierde en bij die gelegen
heid met bovenstaande ridderorde begiftigd
werd.
Vlissingen. Betreffende den diefstal
van koper aan de Maatscb. de Schelde
alhier, kan nog gemeld dat de politie bij
het instellen van een onderzoek ten huize
van den stoker B. nog enkele tientallen
K.g. koper vond, welke onder de vloer dei-
woning waren weggestopt. B. is gisteren
avond zwaar geboeid naar Middelburg en
daar ter huis van bewaring gebracht.
Vlissingen. Deze gemeente is door
Gedep. Staten voer de a. s. stemming voor
de Provinciale Staten verdeeld in:
1. de wijken A,B, C, D, E, F,G, N, OenP;
2. de wijken H, I, K, L, M, MM en Z.
Het oudste raadslid te 's-Graven-
polder, dhr. W. Geelhoed, tevens lid van
het Burgerlijk Armbestuur, heeft voor
laatstgenoemde betrekking bedankt.
Borsele. In de Maandag gehouden ver
gadering van den Dijkraad voor de water-
keering van het calamiteuze waterschap
Ellewoudsdijk Borsele werd besloten in
den loop van het dienstjaar 1901—1902
over te gaan tot belegging van kasgeld
door aankoop van inschrijvingen op het
Grootboek der N. W. schuld tot een be
drag van f 40000. Voor de kosten van
aankoop eener inschrijving op genoemd
die haar geheel onbekend is, met een blij,
een hemelsch gelaat en vreugde in oog en
hart te vertellen, wat haar op het hart ligt, en
dan te sterven. Vol verwondering en aan
bidding zit daar de dienstknecht des Heeren
te luisteren naar wat ze hem heeft mede
te deelen voor haren dood. Tranen van
blijdschap besproeien hare wangen, toen
ze hem de blijde tijding verhaalde, dat hij
voor haar het middel tot hare bekeering
was geweest, onder de predikingdesWoords.
Maar ook verzweeg ze niet, hoe ze daarna
was afgeweken en in de zonde was ge
vallen, zoodat ze in wanhoop scheen geval
len. Doch, dat God haar in lielde had op
gezocht en gade geslagen, en diep bewogen
met haar lot en hare smart, de genade had
bewezen door ze als afgedwaalde en ver
doolde weer op te zoeken, en vrede te geven
na de verzoening barer schuld. Nu kon
ze weer juichen, al moest ze treuren over
haar zondig afwijken en leven. Met Hiskia
kon ze betuigen„Gij hebt mijne ziele
liefelijk omhelsd, dat zij in de groeve der
vertering niet kwame; want Gij hebt al
mijne zonden achter uwen rug geworgen."
Jes. 38:175. Nu gevoelde ze behoefte dit
dien dierbaren leeraar voor haren dood nog
te vertellen, om dan in vrede te ontslapen
na de vervulling dier begeerte.
Zij zegt„En nu, geliefde leeraarkan
ik afscheid van u nemen we zien elkander
niet voor het laatst; eenmaal zullen we
samen den Heere danken en eeuwig loven
voor de weldaad mij geschied, ook voor de
verhooring mijner laatste bede." Zij zweeg,
en vroeg nu den diep bewogen dienaar des
Heeren om met en voor haar te danken,
eer zij zoo, zoo den hemel zou binnengaan.
Met ootmoed en dankbaarheid bezield,
stortte de dienaar des Heeren zijn hart
Grootboek in den loopenden dienst gedaan,
raamde de Dijkraad in de betrokken be
grooting eene som van ruim f 10000.
Tengevolge der bezwaren, gerezen tegen
het toekennen van eene vergoeding wegens
huishuur aan een waterbouwkundig amb
tenaar, op grond van art. 67 van het Reg
lement, besloot de Dijkraad, naar aanleiding
van eene betrouwbare raadgeving, eene per
soonlijke toelage aan bedoelden ambtenaar
over 19011902 te vorleenen.
Goesche Crt).
Bij de Dinsdag te St. Philipsland
gehouden stemming voor een lid van den
raad (vacature-Nieuwenhuyzen) waren uit
gebracht 135 geldige stemmen. Gekozen
is de heer Th. A. Boudeling met 79 stem
men. De heer P. van Dijke bekwam er 56.
(Men zendt ons onderstaande ter
plaatsing dat wij gaarne opnemen; als een
goed voorbeeld. Laten in allo gemeenten
van Zeeland waar men den vaccinedwang
verfoeit, onze vrienden zich toch haasten
om door een flinke adresbeweging blijk
geven van hun vasten wil om niet te rus
ten alvorens deze dwang de wereld uit zij).
Te Axel werd Zaterdagmiddag en te
Ter Neuzen Zaterdagavond eene welge
slaagde vergadering gehoudon door tegen
standers van den vaccinedwang. Neemt men
in aanmerking, dat te Axel het uur zeer
lastig viel voor de arbeiders en te Ter
Neuzen weer moeilijk voor de landbouwers
en neringdoenden, terwijl het weder zeer
slecht was en ook nog gelijktijdig andere
vergaderingen werden gehouden dan mag
de opkomst boven verwachting genoemd
worden. Verscheidene personen, die ver
hinderd waren ter vergadering te komen,
hadden bovendien van hunne ingenomen
heid met het streven der vergaderden blijk
gegeven.
Besloten werd in bet arrondissement
Neuzen (gem. Ter Neuzen, Axel, Zaamslag
en Hoek) de gelegenheid open te stellen
tot teekening van een request aan H. M.
de Koningin, teneinde intrekking van art.
17 van de Wet op de besmettelijke ziekten
te verzoeken.
Een groot aantal der aanwezigen sprak
de wenschelijkheid uit eene afdeeling van
den Anti-vaccinebond of althans eene blij-
voor den Heere uit in een heerlijk dank
gebed. Dat was van den Heere geschied
en het was wonderlijk in zijne oogen zijn
geloofsvertrouwen was opnieuw gesterkt,
zijn hart verruimd, verkwikt, vertroost,
verblijd. Nu zag hij het raadselachtige van
dezen onvegetelijken nacht en morgen op
gelost, wat hem te meer en opnieuw aan
zijnen getrouwen Zender verbond, die het
eenvoudig gebed der vrouw zoo wonderbaar
had verhoord. Roerend blijmoedig nam
men afscheid van elkander de vrouw was
sprakeloos van blijde vreugde in haren
Verlossserhare begeerte was vervuld, en
bereid was ze om de aarde te verlaten en
in te gaan in des Konings paleisNau
welijks na het afscheid nemen, werd de
leeraar door den portier uitgeleid, maar nog
voor de eerste het gebouw verliet, was de
vrouw reeds ingegaan in de eeuwige ruste,
die overblijft voor het volk, dat God vreest.
We kunnen begrijpen, dat voor leeraar
en ouderling de terugreis aangenaam en
verblijdend was; hoe begeerig de laatste
luisterde, toen zijn medereiziger hem alles
mededeelde, wat hij vernomen had van de
nu zalige vrouw. Ze reisden samen hunnen
weg als eenmaal de Moorsche Kamerling
met blijdschap. In het leven van dit twee
tal hartevrienden bleef het voorgevallene
in dankbare herinnering en onvergetelijk
voor beiden die nacht en morgenstond. In
hunne harten was een psalmtoon:
Heilig zijn, o God! Uw wegen:
Niemand spreek' Uw hoogheid tegen!
Wie, wie is een God als Gij.
Groot van macht en heerschappij?
Ps. 77 8a.
fGeldersche Kerhb.J
