NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 89.
1901. Zaterdag 23 Maart,
15e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
EEN ALPENBLOEME.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ. te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
HÏliïïïïiTjKT"
Engeland~ën transvaal.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p, p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij, die zich met 1 April op dit
blad abonneeren, ontvangen de nog
voor dien datum verschijnende num
mers gratis.
Wolphaartsdijk 15 April.
Heinkenszand, ook voor 'sHeer Arends-
kerko, 16 April on 17 April voormiddags.
's-Heerenhoek, ook voor Borssele en
Nieuwdorp 17 April namiddags en 18 April.
Ovezande, ook voor Nisse, 19 April.
EHewoutsdijk, ook voor Driewegen, 20
April.
Baarland, ook voor Oudelande, 22 April.
Hoedekenskerke, 23 April voormiddags
's=Gravenpolder, ook voor 's-Heer Abts-
kerke 23 April namiddags.
Kapelle, ook voor Schore, 24 en 25 April.
Wemeldinge, 29 en 30 April 's voor
middags.
Ierseke, 30 April's namiddags, 1 en 2Mei.
Kruiningen, met uitzondering van
Hansweert 3 Mei.
Hansweerd, 4 Mei.
Krabbendijke, ook voor Waarde 9 en
7 Mei 's voormiddag
Rilland-Bath, 7 Mei 's namiddags en
8 Mei.
22 Maart 1901.
Wij herinnoren er aan dat de verkiezing
(candidaatstelling) voor Kamer en Staten
den eersten, en voor Gemeenteradon den
laatsten Dinsdag in Juni moet plaats hebben.
Dus 4 Juni Kamer en Staten25 Juni
Gemeenteradon.
Wij hebben nu een woordje tot de Kie
zers. Aanstaanden Zaterdag (23 Maart tot
21 April) zal de Kiezerslijst ter secretarie
uwer gemeente voor een ieder ter inzage
liggen. Wie dus belang stelt kan gaan
zien of hij er op staat en of zijn geestver
wanten er op staan.
Staat bij er op en staan zij er op, dan
behoeft hij niets meer te doen.
Maar staat hij er niet of staan zij er niet
op dan zorge hij dat zij er op komen.
Wie er niet op staat, kan er nog op
komen, indien hij recht er op heeft, mits
hij 't even per ongezegeld schrijven (tus-
schon 23 Maart en 15 April) in te zenden,
aan burgemeester en wethouders zijner ge
meente vraagt.
Wij vestigen hierop vooral de aandacht
van die kiezers, welke dezen winter »dok-
ter en apotheker van den armen" gehad
hebben.
Deze zijn en blijven altemaal kiezers.
Natuuurlijk mits zij geen week-bedeeling
12
FEUILLETON.
Een Episode uit der Waldenzen Historie.
(Slot).
Zoo sprak Arnaud, de leeraar en krijgs
overste der Waldenzen, de zeer begaafde
en hooggeleerde held des geloofs, wien door
God de taak op de schouders gelegd was,
de arme ballingen terug te voeren. Vol
geloofsmoed aanvaardde hij 16 Augustus
1689 den gevaarvollen tocht en na ont
zaglijke moeiten, schier onuitstaanbare
ontberingen, gelukte het hem het land, waar
naar allen zoozeer hadden gesmacht, te be-
bereiken. Velen waren gedood, velen nog
in handen der vijanden gevallen, doch des
niettemin, men had volhard, en het einde
was de zege, die alles vergoedde. En toen
ze er dan waren? Was hun aantal toen
sterk genoeg om hun geboortegrond in bezit
te houden?
De vijand rukte weer aan, en beloerde
wederom als een roofgierige wolf de arme
schapenBang en lang was de strijd, doch
ziet, glorie omstraalde het hoofd van den
leider, toen in 1692 een algemeene dankdag
werd uitgeschreven en volkomen ruste ver
in geld van enz. diaconie of armbestunr geno
ten hebben.
Dokter en apotheker van den armen is
geen bedeeling meer.
Dat hebben vele diaconieën over 't hoofd
gezienen daardoor verscheidene kiezers
ter schrapping voorgedragen.
Kiezers, wien dit lot trof, zullen wèl
doon, zich to gaan overtuigen of zij geschrapt
zijn, dadelijk te gaan reelameeren.
Besturen van Kiesvereenigingen, helpt
liier een handje. Dat is nw roeping.
Men schrijft ons
Een enkel woordje naar aanleiding van
Uw onderschrift bij het stuk vau den heer
Wielemaker. »Eon rechterlijke beslissing,
uitlokken" is deze weg in dit geval wel
mogelijk (ik laat daar, of zij in 't alge
meen gewenscht is ik heb wel eenig mo-
voel en practisch bezwaar er tegen).
Gesteld een ouder vraagt verlof voor
bv. drie weken tusschon 1 Maart en 1 Mei.
De Arr.-Sch. weigert, wijl de aanvrage te
onbepaald is. De ouder beroept zich op den
Distr.-Sch. Deze weigert ook. Nu houdt de
ouder zijn kind desniettemin voor landwerk
thuis eerste weekgevolghij krijgt een
aanmaning. Ilij houdt 't de volgende week
weer thuisgevolghij moet na 8 dagen
voor de commissie verschijnen. Hij houdt
't op nieuw een week thuis: gevolg: een
politieman brengt hem een «aanzegging"
thuis. Hij houdt 't weer een week thuis
gevolg: hij krijgt proces-verbaal en de zaak
komt voor den rechter.
Wat moet de rechter nu uitmaken
Natuurlijk, of de Wet overtreden is. Maar
dit staat ontwijfelbaar vastde rechter kan
dunkt mij niet anders dan voroordoelen de
letter der Wet laat hem niet anders toe.
Over de bevoegdheid van de II.H. School
opzieners heeft hij niet te oordeelen, want
deze komt in 't geding niet ter sprake.
Natuurlijk oordeel ik geheel als leek, en
zou wellicht een rechtsgeleerde anders oor
deelen, maar zonder 't oordeel van een
zulken te kennen, zou ik tot 't uitlokken
vaneen rechterlijk vonnis niet durven raden.
Naar mijn meening ware het beste dat 't
hoofl der school eenvoudig de bevoegdheid
en de verplichting kreeg, voor ten hoogste
6 weken verlof wegens landwerk te ver-
leenen, (te verdeelen naar de behoefte der
ouders).
Het is niet gegaan met de amendementen
gelijk wij meenden; toch lijkt het er wel
wat op.
De minister bestreed ze met groote hef
tigheid de heeren Kuyper en Lohman
hebben daarna hunne wijzigingen ingetrok
ken waarop zonder stemming is goed ge
vonden een onschuldige wijziging door den
kwilcte het gemoed van de wreed vervolgde
Waldenzen.
BESLUIT.
Slaan we twee jaren over, en treden we
nogmaals dat liefelijke dal van Piemont in,
waarheen we in den geest het eerst onze
schreden richtten.
Gaan we datzelfde bergpad langs, waar
eens George ons tegemoet trad.
Schoon de herfst reeds hier en daar
sporen achterlaat, die er op wijzen, dat de
zomerzonnegloed voorbij en de koude in
aantocht is, wordt het oog toch nog ge
boeid door het donkere groen der slanke
pijnen, 't Is nu alsof geen dood hier heeft
geheerscht en alsof geen rouw de gemoe
deren verscheurd had. Over alles ligt nog
de gloed der nieuwheid en de glans van
het jeugdige straalt van al de vriendelijke
huisjes af.
Meer dan half verscholen tusschen de
bladeren der hooge dennen, bevindt zich
een liefelijk gebouwtje. Bevallig steekt
het bruine hout tegen liet groen der takken
aj. Een ronde bank staat voor een der
vensters, terzijde van de deur. Op die
bank ontwaart ge een groep menschen.
Een eerwaardige gestalte steekt uit boven
al de anderen.
heer v. Asch v. Wijck voorgesteld om in
hoogste ressort den gemeentebesturen toe
te staan, bij verschil mot gedeputeerden
zich te beroepen op do Kroon.
Het amendement-v. l^ol dat nu ook vor
derde hooger beroep vm de gezondheidscom
missie», op de Kroon van een door gede
puteerde staten toegestane dispensatie (dat
wil zeggen dat deze aan de gemeentebe
sturen permissie geven-, zich niet aan den
oisch dei gezondheidscOmmissiön te storen)
een hooger beroep daartegen werd nu ook
goedgekeurd. In ieder geval is bepaald
dat vernietiging van verordeningen slechts
geschieden kan op grtmd van strijd met
de wet of met het algemeen belang, wat
den heer Lohman aanleiding gaf zijn amen
dement in te trekken.
Do belangrijk sto berichten van het oor
logsterrein handelen nu over Kruitzinger,
De Wet's rechterhand, die de lessen van
den grooten Boerengeneraal goed ter harte
heeft genomen. Met een handigheid a la
De Wet heeft hij zijn achtervolgers het
spoor bijster gemaakt. Uit Magermans-
berg werd Zondag gorvdd, hoe Kruitzin-
gor's commando uit den hem gespannen
strik wist te glippen. Dien ochtend was
hij met 600 man over de Elandsrivier ge
trokken, zoodat hij zich bevond in een
hoek, gevormd door de Elandsrivier en de
Vlegboort. Zij stootten toen op twee es
kadrons Engelschen, die van Cradock kwa
men en die dadelijk met een Maxim-kanon
het vuur openden. Kruitzinger trok op
Magormansberg, doch vond daar de En-
gelsche colonno-Delisle, die zich had op
gesteld met een frontbreedte van eenige
mijlen, en die op het stijgen der rivier
rekende om den Boeren den terugweg af
te snijden. De colonne beschikte over
vier kanonnen, die dadelijk het vuur op
het Boerencommando openden.
Het Engelsche plan was prachtig, maar
natuurlijk haperde er weer iets aan de
uitvoering! Honderd man, die links moes
ten marcheeren, marcheerden rechts.* En
zoo hadden de Boeren een gat, waarvan
zij zonder aarzeling gebruik maakten. Zij
trokken ergens anders de Elandsrivier
weer over en verwijderden zich met het
geheele commando in noord-oostelijke
richting.
De colonne-Crew is Maandag uit Cra
dock naar Dwingfontein vertrokken. Te
gelijk trok de colonne-Herhert uit om een
der driften in de Elandsrivier te bezetten
op welke plaats ook de colonne-Carringe
verwacht werd.
De colonne Delisle keerde naar Kroon-
stad terug.
Een lange, grijze baard welft zich over
de breede borst. Hij staat voor ons bekend
tweetal, nu omringd door eenige kinderen.
De eerwaarde grijsaard is Heinrich Ar
naud en als we George's begroeting hooren
en zien, hoe een glans van genoegen zich
over Rosa's gelaat verspreidt zien we dat
meer dan gewone gastvrijheid de deur der
stille pastorie opende voor den oude.
„Welk een vreugde, u nog eens te mogen
zien, Vader Arnaud" klinkt George's stem.
„Hoe gelukkig, dat u ons nog eens komt
bezoeken", voegde Rosa er bij.
En als de eerste vreugde voorbij is, en
zij wederzjjds aan 't verhalen gaan, hooren
we Arnaud zeggen:
„Ja waarlijk, onze God heeft ons ge
holpen. Onze tocht was bang en zwaar,
en ziet, zooveel zegen werd ons deel!
Veel is geleden, doch nu is't vrede. God
heeft zelf het hart van onzen hertog ge
neigd tot wat hij deed. Broeder, heden is
het de gedenkdag van onzen terugkeer.
Laat ons een lied aanheffen, Hem ter eere!"
Toen klonk het door de plechtige stilte
van den avond:
Laat de reine stralen
Van uw aangezicht,
In de zielen dalen,
O Gij 's werelds Licht!
Berichten verluiden, dat Kruitzinger
nog bij Raasfontein, niet ver van Dwing
fontein, met een der Engelsche colonnes
in hotsing is gekomen.
Van een gevecht bij Bredfort mot Kruit
zinger geeft het War Office drie gesneu
velden voor de Engelschen op, waarvan
één officier; een ander officier gevaarlijk
gewond.
De dagelijksche opgave luidt verder:
27 gesjtorven, waarvan 21 tengevolge van
ziekte, ll gewond en 2 gevangen.
Dat de Engelsche pers slecht te spreken
is over de weigering van Botha en de
Transvaalsche regeering om in te gaan op
do vredesvoorstellen der Engelsche regee
ring, is te begrijpen. Voor den trotschen
Brit is de gedachte dat Engeland den
vrede zocht en dus blijk van onmacht gaf,
en daarbij zijn neus stootte, iets om van
uit zijn vel te springen.
Nu geeft men er oen draai aan en zegt
dat ten slotte toch Botha nog eischen deed
en dat Engeland deze fier afwees. Te weten
»De republieken moeten een zelfstandig
innerlijk bestuur hebben, onder Boerenlei
ders, door hen zeiven gekozen
Volledige kwijtschelding van straf aan
alle Kaapsche rebellen;
Engeland zal rechtstreeks onderhandelen
over den vrede met Steyn en Schalk
Burger".
Wie zal dit echter gelooven sinds bekend
werd dat slechts Kruger of Burger in deze
quaestie 't eerste woord te spreken hebben.
Doch indien het waar waar, Botha is er
in geenen deele door ontmoedigd. Immers
hij hervatte reeds Zondag de krijgsverrich
tingen en bezette de Delagoalijn. Kitchener
liet weteD, dat de Engelsche troepen niet
meer in staat zijn aanvallend op te treden
en dat er dringend versterkingen noodig
zijn.
Is het wonder dat to Londen de stem
ming zeer ter neer gedrukt is?
Het hervatten, of liever het voortzetten
van den oorlog, kan tevens blijken uit de
berichtten van vernielde treinen. Behalve
den trein die Zondag tusschen Belfast en
Middelburg door de Boeren vernield werd,
deden zij op de Delagoalijn drie treinen
ontsporen.
Zij maakten 2 officieren en 7 soldaten
gevangen, doch lieten ze weer loopen en
bevrijdden een aantal Boerenvrouwen, die
door do Engelschen naar een kamp worden
overgebracht. Onder den buit, dien de
Boeren bij Wonderfontein maakten, bevond
zich een groote hoeveelheid proviand en
geneesmiddelen.
Diep treurig is daarbij 't bericht dat
generaal Philip Botha broeder van den
commandant-generaal, gesneuveld is en zijn
twee zonen ernstig gewond werden.
Laat Uw kennis komen
Over heel deez' aard,
Als d' onmeetbre stroomen,
Tót één zee vergaard
Gods gena verteedert,
Ook het stugst gemoed,
Tot het zich vernedert,
Aan des Heeren voet.
Wilde volken buigen,
Op haar stemgeruisch
Met aanbiddend juichen
Voor Gods Zoon aan 't kruis
Geeft den Vader Eere,
Heerlijkheid en kracht
Looft den Zoon, den Heere,
Ons ten zoen gebracht
Prijst den Geest der sterkte
D' eeuwige Mogendheid,
Die '4 geloove werkte,
Dat ten hemel leidt
Vader Arnaud knielde neder en dankte.
Toen hij geëindigd had, zeide George.
We hebben ondervonden, wat David
zong: Met mijn God spring ik over een
muur! We hebben ruime dankensstof?
Overigens gaat er bijna geen dag om die
niet gewaagt van kleine door de Boeren
behaalde voordeeltjes. Onder meer hebben
zij eerst twee karren met een geleide van
8 Engelsche soldaten overrompeld, er vijf
van gevangen en drie weer losgelaten, en
daarna Vrijdag bij Winterbejjgfc24 Engel
sche soldaten omsingeld en op parool vrij
gelaten. De Engelschon kregen twee ge
wonden.
Verscheidene officieren en soldaten door
hen te Vrijheid losgelaten zijn ook levende
bewijzen, al zeggen zij niets! van door
de Boeren behaalde overwinningen.
De Engelschen gaan in Zuid Afrika meer
achter- dan vooruit. In China zitten zij
heel moeilijk. En in Soedan, waar Kit-
hener zich pas zoo berucht maakte, dreigt
een opstand en moordaanslag tegen hen
van de zijde van den nieuwon Mahdi. En
dan de lange verlieslijsten! En de pest
Wanneer men de groote verliezenlijst,
op 1 Meil 900 openbaar gemaakt, vergelijkt
met de lijst die loopt tot 1 Februari 1901,
dan ziet men dat in de eerste periode (200
dagen) per dag ruim 5 officieren en 60
man gewond of gedood werden (gevangenen
niet medegerekend), en in de tweede periode
(275 dagen) gemiddeld 2.5 officier en 30
man, dus juist nog de helftnogal een
aardig cijfer voor een oorlog die uit is.
In de eerste periode zijn in het gevecht
gesneuveld 1 officier en 10 man per dag,
in de tweede periode 0.4 officier en 4 man
per dag in de eerste periode zijn overleden
aan ziekten 0.3 officier en 12 man, in de
tweede 0.4 officier en 19 man per dag
in de eerste periode zijn overleden aan
wonden 0.3 officier en 2.5 man per dag
en in de tweede 0.2 officier en 3 man
per dag.
De gouverneur van de Kaapkolonie seint
dat in de week die den 16den is geëindigd,
zijn voorgekomen: 81 gevallen van pest en
29 sterfgevallenverder 17 verdachte ge
vallen 402 menschen die met pestlijders
in aanraking zijn geweest, staan onder
toezicht.
Hoe weinig in de officieele oorlogsberich
ten die het ministerie van oorlog te Londen
openbaar maakt, naar waarheid gestreefd
wordt, blijkt af en toe niet alleen uit be
richten vau Boerenkant, maar zelfs uit
brieven van Engelsche soldaten. De Glou
cester Critizer heeft een brief vun een En-
gelsch onderofficier die bij Nooitgedacht
tegen De la Rey en Beijers heeft gevochten.
Wij hebben zegt de schrijver na langen
tjjd weer eens kranten van thuis gekregen
waarin ook berichten staan over de gevech
ten met de Boeren in de Magaliesbergen;
dan ziet men weer eens hoe weinig mag
medegedeeld worden van wat er werkelijk
gebeurd is. In werkelijkheid heeft generaal
't Is waar, veel is verloren, veel is ver
nietigd; maar God heeft alles hersteld.
Onze dalen mochten we wederzien, en
onze woningen herbouwen; gij Yader Ar
naud, zijt het middel in Gods hand geweest,
om ons terug te brengen. Hij, de Yader,
Die in de hemeleD is, vergelde u dat alles
Stormen hebben gewoed, doch de damp
kring is gezuiverd. De Heere regeert!
Moge het ons vergund zijn, in dien ge-
zuiverden dampkring des geloofs, Zijn
heiligen naam ter eere te leven!
„Amen", zeide Arnaud.
„Ja, zoo zij het", fluisterde Rosa, ge
roerd. „Jehova heeft groote dingen aan
ons gedaan Dies zij Hij geprezen! Vader
en moeder hebben we verloren; doch Hij
blijft onveranderlijk dezelfde!"
En haar schoone, nu met tranen gevulde
oogen vol liefde, geloof en hope richtend,
op haar eigen, dierbaren George, voegde zij
erbij:
„George, laat ons nogmaals samen
danken!" Nautilus.
In 't vorige feuilleton komt een volzin van
den schrijver als versregel voor. Een fout wel
door den corrector doch niet door den zetter
hersteld. De lezer zal voor zich de ver
gissing wel hebben goed gemaakt.
