N1EUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 88 1901.
Vrijdag 22 Maart.
15e Jaargang.
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
De perilla in Dei OraujeVrijstaat.
Engeland en Transvaal.
Kerknieuws.
Gemengde Berichten.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Zij, die zich met 1 April op dit
blad abonneeren, ontvangen de nog
voor dien datum verschijnende num
mers gratis.
De Britsche officier die den 11 en Maart
door de Boeren gevangen werd genomen
maar ontsnapte vertelt dat Kruitzingers
commando prachtig bereden is. De man
nen zijn allen gewapend met Lee-Metford-
of Lee-Enfiold geweren en hebben volop
munitie.
Te De Aar, zijn drie Hollandsche kolo
nisten, van wie bewezen was dat ze schul
dig zijn aan het vernielen van een trein
bij Taaibosch, waarbij vijf man omkwamen,
ter dood gebracht. Twee anderen, die bij
deze zaak waren betrokken, werden ver
oordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf.
Het Portugeescbe schip Bengala" met
uitgezette Boeren aan boord is te Kaap
Verd aangekomen. De vrouwen en de kin
deren der Boeren zullen te Sagnes Algar-
ves blijven, de mannen zullen worden ge
kazerneerd in de citadel van Peniche.
Een Londensche correspondent van de
Parijsche „Herald" had met den zoon van
generaal L.asmus, die te Londen vertoeft,
een vraaggesprek.
In de eerste plaats vertelde deze den
dagbladcorrespondent dat Abel Erasmus,
die door kolonel Parks gevangen is ge
nomen, een zeventigjarige grijsaard is „die
niet meer in staat is te vechten". Deze
gevangenneming beteekent dus niets.
Botha's weigering om over den vrede te
onderhandelen verwonderde den heer Eras
mus geenszins. Hij zeide naar aanleiding
daarvan
»De Engelschen hebben tot dusver de
Boeren alleen in het open veld bestreden.
Het Britsche publiek heeft, waarom weet
ik niet, den oorlog steeds als een spelletje
beschouwd, ondanks de lessen in het begin
van den oorlog ontvangen.
Vierhonderd Boeren zijn voldoende om
een geheel leger voor onbepaalden tij 1 be
zig te houden in het land ten noorden van
Pretoria. Het land wordt het boschveld
genoemd. Geregelde cavalerie kan daar niet
2 FEUILLEY OH."
Wij brachten een aangenamen dag in het
dorp door, daar wij toen allerlei dingen kon
den krijgen, die men wel niet bepaald noo-
dig heeft, maar die het toch pleizierig is eeus
een enkele maal te hebben, zooals: cigaretten
sardines, gecondenseerde melk, suiker en
dergelijke.
Ik dacht onwillekeurig aan Holland, toen
ik dien middag op het marktplein in het
midden van Ventersburg in een vrij ster
ken stofwind vleesch zat te braden en thee
maakte. Wat zou er gebeuren, wanneer ik
zoo in een Hollandsch provinciestadje op het
marktplein ging zitten, met mijn zadel en
toom, benevens geweer en patroonbandelier,
naast de stukken hout die voor brandstof
moesten dienen
Des avonds verlieten wij het dorp weder,
en trokken naar den Doornberg, zoo genoemd
naar de doornbosschen die op de hellingen
groeien en die, Hoewel zij laag zijn, voldoen
de schuiling geve.i om de wagens en de
paarden aan het gezicht des vijands te ont
trekken. Hier kwam drie dagen later het
Viede-Commando zich met ons vereenigen.
Wij hebben in die dagen nog een Engelsch
legerpredikant met zijn bediende buitge
maakt, toen zij in een karretje van Venters
burg naar Winburg reden, terwijl zij drie
militaire geweren bij zich hadden. Daar de
dominéé hij vergissing in ons lager was ge
bracht is hij geheimshaive later langs een
omweg teruggezonden.
Zij waren nabij het lager uitgespannen.
Hunne paarden waren door den bediende
gekniehalsterd en liepen in de nabijheid te
grazen. Nu herini e ik mij hoe in den
aanvang van dei. nuffig een der groote
geïllustreerde Engeffiohe tijdschriften een
I
opereeren, daar de bodem uit enkel zand
bestaat. Wegens de koorts kunnen de En
gelsehen er slechts zes maanden van het
jaar vertoeven. De Boeren zijn van jongs
af aan het klimhat gewend en kunnen daar
zonder nadeel blijven. De Engelschen
zullen daar meer dan ooit in het nadeel
zijn. Er is voedsel in overvloed voor de
Kaffers, en de Boeren kunnen op het land
leven. De Engelschen zullen echter alles
moeten aanvoeren.
„Het land is volgepropt met munitie.
Voordat de oorlog begon werden in het
noorden enorme voorraden verzameld".
Als een der redenen, waarom de Boeren
niet zijn ingegaan op de Engelsche vredes
voorwaarden, gaf de heer Erasmus op dat
zij niets meer te verliezen hebben, ten
gevolge van de Britsche oorlogvoering. De
eenige persoon die hon kan overhalen om
vrede te maken is president Kruger.
„President Kruger heeft misschen bij de
uiterste partij wat van zijn invloed verloren,
maar hij is de eenige man die, als hij dit
wenscht, een eind kan maken aan den oor
log. Als de Britsche regeering, in plaats
van haar tijd te vermorsen met seinen aan
de generaals in Zuid-Afrika, zich recht
streeks tot den heer Kruger wendde^ zoudon
de resultaten verrassend kunnen zijn. Hij
is het hoofd van de republiek. Ons volk
zal nooit toegeven zonder zijn goedkeuring.
Hij zou altijd zijn generaals raadplegen,
maar deze laten zich door hem leiden.
Als er vrede moet worden gesloten moet
dit geschieden door den heer Kruger en
de gedelegeerden Wolmarans, Wessels en
Fischer. Deze hebben volmacht om te
handelen".
Be Telegraaf vertaalt een brief van een
Engelschen onder-officier in Zuid-Afrika,
welken brief de correspondent te Kaapstad
in handen kreeg.
De brief werpt een eigenaardig licht op
den oorlog, op de officieren en op de stem
ming onder de Engelsche soldaten.
BELFAST, 10 Febr. 1901.
Waarde
Slechts 'n paar regelen om u te laten
weten, dat ik nog gezond ben. Wij had
plaat gaf waarop, om de wreedheid der Boe
ren goed te doen uitkomen, vier geknie-
halsterde paarden stonden. (Het kniohal-
steren bestaat daarin dat men den riem,
die aan den halster is bevestigd, met het
andere einde om een der voorbeenen van
het paard bindt; daardoor kan het paard
het (hoofd niet geheel oprichten tenzij het
been omhoog is geheven.
Galoppeeren is daardoor voor het paard
zeer moeilijk, zoodat men een gekniehalsterd
paard altijd weer kan opvangen. Daarom
worden de paarden gekniehalsterd wanneer
men ze in het vrije veld laat grazen).
Ik zou dan ook gaarne een photograghie-
toestel hebben gehad, om daarmede onzen
Engelschen predikant met zijne gekniekal-
sterde paarden te vereeuwigen. Niet om
daarmede de wreedheid van den dominee
aan te toonen, maar om te laten zien, hoe
zelfs zoo iemand de landsgewoonte had over
genomen.
En dat is dan ook rationeelimmers de
eigenaardige gewoonten van een geheel
volk, zij mogen dan voor een ander in den
beginne vreemd schijnen, kunnen niet anders
dan noodzakelijk voortspruiten uit de eige
naardige toestanden, waarin dat volk ver
keert. Woont men tusschen dat volk, dan
ondervindt men langzamerhand den invloed
van die toestanden, en men eigent zich
vanzelf de volksgewoonten toe of, in elk
geval, men leert ze begrijpen.
Nog dezer dagen sprak ik een paar Hol
landers van het korps Théron, die mij
beiden vertelden, hoe zij tijdens den oorlog
langzamerhand meer en meer sympathie
begonnen te gevoelen met de Boeren, trots
de vele verraderij en hands-uppery terwijl
toch die sympathie in den aanvang niet
bijzonder groot was, en ook zij evenals
zoovele uitlanders begonnen waren mede
te strijden meer uit verontwaardiging over
den een vrij levendigen tijd in de afge-
loopen maand. Maoaulay sneuvelde op den
27en te Wonderfontein, terwijl Wallace op
den 13en viel. Daarop werden Creak en
Hewitt onlangs in den nacht doodgeschoten.
Het ergste is, zij schieten al onze beste
officieren en laten alleen de slechtste achter.
De Boeren zijn heel wat vooruitgegaan in
den laaf sten tijd. Louis Botha, Steyn, en
ik denk Lucas Meyer, zijn hier met 6 a
7000 man, maar zij zijn zoo uit elkaar,
dat men werkelijk niet zeggen kan, hoeveel
er zijn. Zij hebben omtrent drie kanonnen.
Zij krijgen nu meer moed. Zij vielen Bel
fast met geweld aan in den donkeren nacht
in een mist, omtrent een week geleden.
Zij kwamen er bijna in; wij waren 3 dagen
in de schansen. Toen zij aanvielen, maak
ten de officieren zich natuurlijk uit de
voeten, en de jonge Carter was de eenige
die te zien was. Toen het gevecht omtrent
een uur geduurd had, werden Jeff en Mar-
chant door Carey gestuurd om te zien of
zij niet een wegkruipenden officier konden
vinden. Zij gingen een soort van open
riool in de straat voorbij, en daar zij een
geraas hoorden, keken zij er in en maakten
lichttoen zagen zij den ouden Murray
en Woodward wegkruipen en heven van
angst, die ellendige lafaards Ik heb nog
nooit veel gedacht van het gehalte van
onze Engelsche officieren, zelfs in vredes
tijd, er zijn een boel dieven onder en ze
zijn beneden verachting. Ik waarborg dat
als men een register hield van opinies,
dan zouden meer dan de helft der Tommies
zich vereenigen met de Boeren, als zij een
kans krijgen, net om die vervloekte officie
ren uit te betalenen de audere helft zal
heel gauw naar huis gaan, als zij maar kan,
en den Boeren hun land laten houden.
Wij verlieten Belfast op den 4en naar
Carolina. Op den 27en hadden wij een
gevecht bij Wonderfontein een klein dorpje,
nu heel opgebroken. Niemand schijnt er
te wonen, want allen hebben het verlaten.
Het was een hard gevecht, en onze ver
liezen waren zwaar. Wij moesten eindelijk
terugtrekken naar Belfast, om buiten het
hereik van hunne kanonnen te komen.
Op weg namen wij vele wagens vol
het Engelsche optreden tegen de republie
ken, dan uit sympathie voor de bevolking.
24 Augustus werd de nadering bericht
van een troep van ongeveer 200 paarden-
ruiters die van Winburg op weg waren
naar Venstersburg. Er werd uitgetrokken
door een deel van onze macht, die don vijand
terugdreef en achtervolgde. Jammer dat
er toen betrekkelijk weinig van onze burgers
aan die vervolging deelnamen, want hoewel
men er in slaagde de 200 paardenruiters
in te sluiten, kon een aanval niet met ge
noeg kracht ingeleid worden om nog vóór
donker de overgave te verkrijgen. Des
nachts werd de insluiting gehandhaafd. Des
morgens kwamen meer kanonnen en meer
burgers. Doch intusschen hadden de 200
man Brabant's Horse goede opstellingen
gekozen, zoodat een werkdadig geweervuur
door ons slechts van uit de open vlakte kon
afgegeven worden op de goed verschanste
en juist-schietende Engelsche kolonisten.
Onze kanonnen waren bovendien slechts
schaars van ammunitie voorzien en konden
daarom niet te fel schieten.
Het eind van de geschiedenis was, dat
tegen den avond van den 25ste wel een
aantal Engelschen huiten gevecht was gesteld,
doch dat de sommatie tot overgave door
den generaal Froneman met eene weigering
beantwoord werd. Trouwens de Engelschen
lagen nog in hun zelfde positiën als des
morgens. Daarop werd de insluiting
opgeheven, en trok alles naar het lager
terug
Dat dit geschiedde moet voor een deel
worden toegeschreven aan de eigenaardige
Afrikaansche gewoonte om elk man voor
zichzelf te doen zorgen bij de bereiding
van het eten. De menschen die reeds den
vorigen dag des morgens van het lager waren
weggereden, met medeneming van een weinig
eten, hadden niets meer en gingen daarom
vrouwen en kinderen gevangen. De vrou
wen, arme drommels, drijven de ossen en
hebben veel moed. Wat goeds het ons
deed, weet ik niet, en de arme menschen
denken, dat wij slachters zijn. French heeft
een groote macht en marcheert van 't Zui
den op naar Ermelo, maar hoewel de Boe
ren terug trekken, blijven zij bij elkaar,
en vallen ons van achteren aan. Ik denk
de menschen in Engeland zouden veel pra
ten, als de helft der soldaten plotseling over
ging en zich aansloot bij Botha. Maar als
't vechten veel langer aanhoudt, zal ik, voor
mij, daarover niet verwonderd zijn. Ik zal
goed oppassen, dat ik niemand iets laat
weten van mijn deel in dit ellendig werk.
Welke gekken zijn de menschen toch in
Engeland; zij denken, de Boeren zijn een
troep Barbaren. Wij krijgen geen ander
nieuws hier dan wat gij zendt. Ik ver
trouw, dat gij gezond blij ft. Groet P. en
K. Er is een gerucht hier, dat Do Wet
verleden maand gevangen en doodgeschoten
werd. Ik geloof 't niet, want "bij is een
knap generaal en heeft veel voor zijn kant
gedaan. Het is jammer, dat de Boeren in
de Kolonie niet opstaan en hunne broe
ders helpen. Ik denk, Engeland zal het
er aan wagen en dan kunnen wij allen naar
huis gaan. Dit land zal voor twintig jaren
geruïneerd zijn, want alles wordt verwoest
en de plaatsen worden verbrand. Zij ver
spreidon allerhande onnoozele verhalen hier,
namelijk dat alle Boeren zich overgegeven
hebben, behalve een paar hier, en probeeren
hen hier te laten toegeven, denkende dat
alle anderen het gedaan hebben. Waar is
de oude Kruger nu? Zij zeggen, hij is
een banneling in Engeland. Zij hebben ge
drukte copijen uitgegeven, die zij zeggen
dat van generaal Olivier en Cronjé komen,
en ook van andere generaals, die zich over
gegeven hebben. Ik geloof niet, dat zij
ze ooit gestuurd hebben.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Gorredijk, W. Memdersma
te Oldeberkoop.
Aangenomen naar Uithuizermeeden, door
A, J. Svanback cand.
terug, toen zij bemerkten dat zij weder den
geheelen dag met één kombers, en dan met
een leêge maag, zouden moeten koude lijden.
In elk geval onze menschen waren weg
getrokken toen in den laten avond do Engel
sche commandant tot de overtuiging was
gekomen dat hij niet langer stand zou kun
nen houden en hij zich wilde overgeven.
De officier-parlementair, die daarop met de
witte vlag uitging kon echter niemand vin
den om zich aan over te geven, en ging
maar weder terug. En de Engelschen zijn
weggetrokken, volgens het verhaal van de
bewoners der hofstede, die binnen de En
gelschen posities was gelegen. Maar den
volgenden dag hebben zij het huis van
commandant Haazebroek, dat op een vijftal
kilometers van de insluitplaats was gelegen,
in brand gestoken voor zij verder weg
trokken.
Den avond van dien dag trokken wij ten
getale van 800 burgers met eenige kanonnen
uit naar Winburg, dat ongeveer 25 K. M.
van onze legerplaats verwijderd lag. Wij
moesten dat dorp verrassen, hielden echter
te lang halt en rust, en kwamen zoodoende
een half uur te laat bij het dorp. Hoofd-
commandant Fourie wilde nog wel vooruit
laten gaan naar de posities die het dorp
beheerschten. Ik hoorde hem de order
daartoe geven, doch terstond daarop riep
commandant Olivier«Neen, neen, terug
burgers, het is veel te gevaarlijk, want die
posities zijn vlak bij het dorp!" (N.B. Wij
kwamen om het dorp in te nemen.) De
burgers blijven staan, gaan gedeeltelijk terug.
En toen de infanterie uit het dorp op de
hoogten zichtbaar werd, gingen ook de
anderen terug.
De kanonnen moesten volgen en waren
juist opgelegd, toen een paar kanonnen des
vijands zichtbaar werden, terstond met hun
granaatkartetsen de burgers tot grooteren
Bedankt voor Kropswolde en voor Noord-
wolde door J. Buiskool te Anlo.
Ev. Luth. Kerk.
Bedankt voor Groedo, door J. W. Brass
te De Rijp.
Woningwet.
Do Tweede Kamer zal van daag weer
een belangrijke principiëele beslissing heb
ben genomen.
Het gevaar is groot, hij de tegenwoordige
samenstelling der Kamer, de meerdere de
mocratiseering der denkbeelden, de gewone
afwezigheid van vele leden ter rechterzijde
dat weer een belangrijk stuk der gemeen
telijke automonie ("het recht der gemeenten
om zelf hare verorderingen te maken, haar
eigen zaken te regelen) heden zal verloren
gaan.
Moge onze vrees beschaamd worden, en
het amendement-Lohman op artikel 7 en 8
of dat van dr. Kuyper op deze zelfde ar
tikelen worden aangenomen.
Het amendement-Lohman hebben wij
reeds medegedeeld. Dat van dr. Kuyper
wil, na afloop van don wetstermijn van
twee jaren, voor gemeenten welke dan in
gebreke zullen bevonden worden ten op
zichte van het vervullen der "haar in de
Woningwet opgelegde taak, bij een bijzon
dere wet doen aanwijzen het gezag dat voor
het vaststellen der verordening zorg moet
dragen, en de bevoegdheid van dat gezag
moet régelen.
Gelijk men weet, wil de minister alles
door gedeputeerden en den inspecteur en
ten slotte door den minister doen bedis
selen, zonder rekening te houden met in
zicht, bezwaar of onmacht van gemeente
bestuur.
Wij vreeien dat de minister beide amen
dementen of een er van onaannemelijk
verklaart, als geheel indruischend tegen
't stelsel der wet.
En dan zegeviert weer niet het recht
maar de macht; niet het beginsel maar de
partij; niet de praktijk maar de theorie;
en wordt een nieuwo belemmering van den
vrijen vleugelslag der gemeentelijke zelf-
spoed aansporend. Eenige paardenruiters
jagen van uit de Engelsche stellingen voor
uit, nemen stelling, en voegden hunne
Lee-Metford-kogels bij die der Schrapsellen.
De burgers, eenmaal aan het retireeren,
zonder leiding, trekken aan alle zijden weg,
de meesten dadelijk naar het lager. Enfin,
het was een absoluut mislukte poging tot
een gevecht.
Intusschen had tusschen hoofdcomman
dant Fourie en commandant Olivier eene
heftige woordenwisseling plaats gehad,
waarin de eerste aan den laatste verzocht,
voortaan hij een gevecht liever in het lager
te blijven.
In het laatste deel van het gevecht (als
men het nog zoo wil noemen) reed comman
dant Olivier met commandant Van Tonner,
al pratende voort, toen de eerste iemand de
handen zag opsteken voor twee anderen.
Hij zeide nog„Kijk die jongen steekt de
handen op voor twee van onze menschen",
doch verder letten zij beiden niet op het
drietal, totdat zij, nabijgekomen, begroet
werden met de kreet „Hands op" en met
eene bedreiging van twee Lee-Metford ge
weren. Want de twee menschen, die zij
voor burgers hadden aangezien, waren wer
kelijk twee Engelschen, die nu commandant
Van .Tonner ontwapenden. (Commandant
Olivier had zijn geweer doen dragen door
zijn kaffer en deze was met de handpaarden
weggereden. Toen zij hun heide gevange
nen wilden wegbrengen en hun daartoe
bevalen voorwaarts te rijden gaf comman
dant Van Tonner zijn paard de sporen en
joeg weg. Met een enkel schampschot
kwam hij vrij en bracht ons het verhaal
der gevangenneming.
o
Wordt vervolgd.
elkbn MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
T—■■rMramrframrnM ininiii.iif.riii«,jnnni^f.-J'rHTrMf-r-wT7rjiri
