N1EUWSBLAD
VOOR ZEELAND
R.
fels.
No. 59. 1901.
Dinsdag 29 Januari.
15e Jaargang.
tobt
eHRISTELIJK-
rskneeht
Meid.
cneeht.
tbode,
HISTORISGH
beider
echt
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER AÜVERTENTIËN
Schoolvoeding en kleeding,
De Johannesburgsche politie
vóór en in den oorlog.
g-
de Suiker-
Melasse
>rdige hooge
het gebruik
lard per jaar,
lestmaanden,
edetailleerde
bekomen bij
Yeevoeder
atie.
istrumenten.
E, 17 a 18
erenstand.
zich aan een
Oudvosmeer.
vast werk,
ion naar be-
JÉ, Schilder
Biggekerke.
een woning
Serooskerke.
Segeersweg.
igd
g, Oudelande.
aart of Mei
L. H. Bureau
ei
bij Wed. P.
JST
ZIERIKZEE.
Zierikzee
'smorg 'smidd
26 7,50 1,30
27 7,50
28 7,50
28 12,
29 7,50 1,30
30 7,50 2,—
31 6,50 2,—
NST
ROTTERDAM
Vrijdags, alleen
;s, Donderdags
Gissingen 5,55
öcljeUif
nm. 3,30i)
nm. 3,55
nm. 1,55
2,15
3,305)
3,50
ir Breskens en
Gissingen naar
blken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De Stichtsche Crt. maakt een opmerking
naar aanleiding van het Koninklijk Besluit
waarbij het verstrekken van kleeding on
voeding aan behoeftige schoolkinderen
wordt geregeld.
Men weet dat in de Leerplichtwet een
bepaling is opgenomen, die aan de gemeen
tebesturen de bevoegdheid toekent, om
kleeding en voedsel uit te reiken, een be
voegdheid, die reeds in vele gemeenteraden
tot ernstigc-n strijd aanleiding gaf.
Doch nu de opmerking van de Stichtsche.
Ziehier
Merkwaardig om den geest, die or uit
spreekt is de bepaling in het Koninklijk
Besluit waarbij de regelen worden gesteld
voor de schoolvoeding en kleeding, dat de
verstrekking van voedsel en kleederen steeds
moet geschieden onmiddellijk aan 'de kin
deren.
De ouders mogeu er dus niet bij te pas
komen.
't Kind mocht ook eens meenen, dat het
zijn nieuwe schoenen van zijn eigen vader
en moeder had gekregen en niet van vader
Staat 1
De strekking der bepaling is natuurlijk
óm te maken, dat ontaarde ouders de ver
strekte goederen niet voor een ander doel
kunnen aanwenden.
Maar dit wordt ook door dit gebod vol-
Btrekt niet verkregen.
Niets belet den ouders om, als het kind
thuis komt, zich toch van het gegevene
meester te maken en er naar goedvinden
mede te handelen.
Men zal in het systeem der Regeering
dus nog een stapje verder hebben te gaan
en de kinderen geheel onder zijne hoede
moeten nemen.
De kinder-kazerncs moeten met logische
consequentie uit het aangenomen stelsel
volgen.
Juist, als bjj de behandeling der wet
werd voorspeld.''
Aan bovenstaand woord uit Be Standaard,
voegt ds. Littooij terstond bij zijne aan
vankelijke herstelling uit langdurige krank
heid de pen weer opvattend, de volgende
zeer juiste, en als naar gewoonte, met hel
derheid en rondheid voorgedragen opmer-
FEUiLLETON.
Niettegenstaande Chamberlain, naar eon
casus belli tegen de Z.-A. R. zoekende,
ook op de politie-organisatie daar te lande
zijn aanval richtte, is het toch een vol
dongen feit, dat de Transvaalsche politie
misschien wel tot een der beste van de
geheele wereld kan gerekend worden;
vooral wanneer men in aanmerking neemt,
dat de organisatie dagteekent van de zoo
plotseling opgekomen en snel ontwikkelde
goudindustrie, waardoor het land der een
voudige Boeren als overstroomd werd door
tal van personen van verschillende natio
naliteit en meest uiteenloopend karakter;
door allerlei slechte en verdachte elementen,
zooals weleer ook Calilornië, Australië en
de Kaapsche diamantvelden te aanschouwen
hebben gegeven. Toch is van de aldaar
bijna dagelijks voorkomende tooneelen van
grenzolooze verwarring en misdaden, in
Transvaal, dank de goede politie-organi
satie, nagenoeg geen spoor geweest.
De politieregulaties, ontworpen door eene
commissie, bestaande uit den commissaris
van politie (voorzitter), kommandant van
Dam (Johannesburgsche politie), majoor
Erasmus (staats-artillerie), als leden, en
advocaat Curie wis, als rechtsgeleerd advi
seur, zijn geheel gebaseerd op een toestand
als hierboven geschetst en getuigen van
bijzonder veel takt.
Ten opzichte der politie is Transvaal
verdeeld in vijf kommandantschappen, wier
kommandanten gestation neerd zjjn te Jo
hannesburg, Middelburg, Ottoshoop, Utrecht
en Nijlstroom en verantwoording schuldig
kingen in de Zuider Kerkbode toe:
Zooals wij vroeger gezegd hebben gaan
wij met de leerplichtwet den weg van het
oude Sparta op. Men zondigt hier echter
tegen zooveel meer licht, tegen het licht
van het Evangelie. De ordinantiën Gods
ons in het Evangelie klaarder geopenbaard,
dan in het boek der algemeene gratie, wor
den met voeten getreden. Er wordt door
deze wet gezondigd tegen de verhouding
waarin, door Gods bestel, de kinderen tot
de ouders en de ouders tot de kinderen
staan; met de rechten en verplichtingen
van de ouders tegenover de kinderen wordt
geen rekening gehouden. De regeering doet,
door het drijven van het liberalisme, wat
de ouders moeten doen. Als dezen het
niet kunnen doen, neen, dan moeten de
kinderen geen hongerlijden of van kleederen
beroofd blijven; maar, wanneer do Kerk
en do particuliere liefdadigheid in dat ge
val zijn, dan behoort de regeering helpend
op te treden. Doch hoe? Wél door de
ouders te helpen, door hen in staat te
stellen de kinderon te voeden en te kleeden.
Zie, alzoo is het naar de ordeningen Gods
en het recht der ouders. Doet de regee-
ring het, aangedreven door het liberalisme,
dan neemt ze de taak van de ouders in
betrekking tot de kinderen over, dan scheidt
ze de kinderen van de ouders, door de kin
deren van de ouders onafhankelijk te ma
ken; ze verplicht in een zaak van botee-
kenis de kinderen aan de geliberaliseerde
regeering, in plaats van aan de ouders;
't is of de kinderen, kinderen van do socia
listische gemeenschap worden, in stee
van do ouders. Zoo sturen de zoogenaamde
liberalen ons den weg van de revolutie
meer en meer op. Ze roepen het met ons
uit, dat de Engelschen de rechten Gods
en der volken in het Zuiden meedoogen-
loos en schandelijk vertreden, en ach, zij
maken in hnn eigen land tegenover hun
volk jaren aaneen op schoolgebied zich
aan hetzelfde bedrijf schuldig.
Ze zien dat en heseffen het niet; of, zo
sluiten er hunne oogen voor en verharden
hun hart er tegen.
Onder de averechtsche wetten, waarbij
de ordinantiën Gods worden vertreden en
de eenige naam onder den hemel gegeven,
zijn aan het hoofd van het departement,
den commissaris. De Pretoriaansche politie
staat rechtstreeks onder dezen.
In 1897 bedroeg de sterkte der politie
macht 1348 man, verdeeld als volgt: 5
kommandanten, 14 luitenants, 1 hoofdcon-
stabel, 91 onderofficieren, 441 man rijdende,
632 man blanke voetpolitie en 164 man
zwarte voetpolitie, terwijl in Swaziland
nog een macht was, bestaande uit 1 kom
mandant, 2 luitenants, 7 onderofficieren,
110 man rijdende en 50 man zwarte politie.
In 1898 onderging de politie een kleine
reorganisatie en werd de rang van luitenant
enz. der voetpolitie veranderd in dien van
inspecteur, onder-inspecteur enz., de rij
dende bleef gelijk zij bij de oprichting
waseen semi-militair corps. De taak der
voetpolitie is in tijd van vrede de hand
having van rust en orde in de dorpen en
het verrichten der gewone politiediensten,
zooals hier te lande, terwijl de rijdende
politie hoofdzakelijk in de mijndistricten
patrouilleert om de duizenden kaffers en
de dikwijls niet minder onrustige mijn
werkersbevolking in toom te houden. De
bewapening der voetpolitie is: geweer met
bajonet, revolver en korte wapenstok (een
geducht wapen), die der rijdende politie
karabijn, revolver en cavaleriesabel. Het
salaris der rijdende politie is belangrijk
hooger dan dat der voetpolitie, doch zij
moeten hun paard, zadel en toom zelf aan
schaffen en onderhouden, hoewel niets mag
gekocht worden zonder goedkeuring van
den daartoe aangewezen officier. Stalling
geschiedt in ruime gouvernementsstallen
kosteloos, doch is verplicht. De ongehuwde
manschappen wonen in kazernesge
huwden in eigen woningen.
Zij zijn alleen bij ernstige onlusten met
benevens het Woord Gods, als smokkelaar
in de School gebracht en den kinderen be
kond gemaakt worden, onder die wet
moest daaraan meedoende geen enkel
belijder van den Christus Gods kunnen en
willen dienen. Want ook hier heiligt het
doel de middelen niet. Ook de plaatselijke
overheden, die er aan mee doen, onthei
ligen m. i. den naam des Heeren.
Gelukkig, dat er nog velen zijn overge
bleven, die er aan konden noch wilden
meedoen, maar zich smaad, achteruitzetting
en opoffering hebben willen getroosten, om
dos Heeren en der kinderen wd. Gelukkig,
dat er nog gemeenteraden zijn, die wei
geren mee te doen aan het omkeeren van
de orde Gods in betrekking tot het voeden
en kleeden van de kinderen op school, in-
plaats van in huis en door de ouders.
Van harte hopen wij, dat geen van de
gemeenteraden in Zeeland en Noordbrabant
dien revolntie-wog zal opgaan. Het ver
heugde ons dat de meerderheid der leden
van den Middelburgschen gemeenteraad, in
spijt van eenige vrijzinnigeleden en van
de vrijzinnige Middelburgsche courant, dien
weg niet opwilden. Onze anti-revolutio
naire leden waren trouw op hun post toen
de vrijzinnigen dien weg wél opwilden.
De wacht moest daarom bjj de verkie
zingen telkens weer en trouw betrokken
wordon. Littooij.
28 Januari 1901.
De akte van aangifte van het huwelijk
onzer Koningin luidt als volgt:
Wij
Heinrich Wladimir Albrecht Ernst Her
tog van Mecklenburg, Vorst van Wenden,
Schwerin en Ratzeburg, Graaf van Schwerin,
Heer van de landen Rostock en Stargard
enz., enz., oud 24 jaren, wonende te Schwe
rin, zoon van wijlen Zijne Koninklijke
Hoogheid Fried rich Franz II, Groothertog
van Mecklenburg, Vorst van Wenden,
Schwerin en Ratzeburg, Graaf van Schwerin,
Heer van de landen Rostock en Stargard
enz., enz., en van Hare Koninklijke Hoog
heid, Hoogstdeszelfs Gemalin Marie Caro
line Anguste Prinses van Schwarsburg,
en
Wilhelmina Helena Paulina Maria, bij
geweer ot karabijn gewapend en geheel op
militaire wijze geoefend, volgens Holland-
sche cavalerie- en infanterie-reglementen
ook de Hollandsche trompetsignalen worden
gebruikt. Vooral de Johannesburgsche
politie, die in den oorlog zoo een groote
en gewichtige rol heeft gespeeld, is uit
stekend geoefend, en kan met menig Euro-
peeseh militair corps wedijveren. Begin
1899 werd het aantal manschappen der
Johannesburgsche politie vermeerderd met
twee honderd man en bij het uitbreken
van den oorlog bedroeg de macht te Jo
hannesburg 200 bereden manschappen onder
de luitenants Ph. R. Oosthuizen en P. Maré,
2 opperwachtmeesters en 6 wachtmeesters
en zes inspecteurs (F. Pohlman, J. Muller,
L. Bossel, M. Murphy, Jacobs en Roets),
met 618 man onderinspecteurs en man
schappen te voet; het geheel onder kom-
mando van kommandant G. M. J. van Dam.
Deze heeft verreweg het gewichtigste deel
der politie, n.l. de Witwatersrand en heeft
onder zich, behalve Johannesburg met de
voorsteden Braamfontein, Jeppe, Doornfon
tein, City en Suburban, Blauwbank, Boks-
burg, Elandsfontein, Germiston, Langlaagte,
Doornkop, Florida, Heidelberg, Klerksdorp,
Krugersdorp, Potohefstroom, Roodepoort,
Vereeniging en Ventersdorp. Sinds '96 is
deze zeer gewichtige post in handen van
kommandant van Dam, een der populairste
mannen en als voor dien post geknipt.
Strikt rechtvaardig, zeer werkzaam, steeds
voorkomend en vriendelijk, een alleraange
naamst mensch in den omgang, koen ruiter,
met een innemend militair uiterlijk, en
vurig patriot, vereenigde hij in zich alle
eigenschappen, die hem de rechte man op
de rechte plaats deden zijn. Hollander
van geboorte kwam hij op jeugdigen leeftijd
de Gratie Gods Koningin der Nederlanden,
Prinses van Oranje-Nassau enz., enz., enz.,
oud 20 jaren, wonende te 's Gravenhage,
dochter van wijlen Zijne Majesteit Willem
Alexander Paul Frederik Lodewijk, Koning
der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau,
Groot-Hertog van Luxemburg enz., enz.,
enz., en van Hare Majesteit Hoogstdeszelfs
Gemalin Adelheid Emma Wilhelmina The-
resia, Prinses van Waldeck en Pyrmont
Geven bij deze, ingevolge artikel 105 van
het Burgerlijk Wetboek, Ons voornemen
te kennen met elkander een huwelijk aan
te gaan.
Schwerin, den 18 Januari 1901.
(get.) HEINRICH WLADIMIR ALBREGHT
ERNST,
Herzog zu Mecklenburg.
(get.) WILHELMINA.
Kort na de aangifte van het koninkljjk
huwelijk hebben verschillende autoriteiten
geteekend in het felicitatieregister ten pa-
leize.
De tijdelijke voorzitter van den minister
raad, de heer Pierson, was een der eersten
om zijn naam te zetten.
Toen de Koningin Vrijdagmiddag om
half drie in open rijtuig uitreed, weid zij
opgewacht door eene buitengewoon groote
volksmonigte, die zich ditmaal niet tevreden
stelde met het brengen van een eerbiedigen
groet, maar losbarstte in een groot gejuich,
vergezeld van langdurig wuiven met hoed
en zakdoek.
Wij, Zeeuwen, doen in den geest het
zelfde.
De Liberale Unie verwierp Zaterdag met
44 tegen 33 stemmen een voorstel van niet
minder dan 't hoofdbestuur om van de
Candidaten te vorderen instemming met 't
paroolGrondwetsherziening met algemeen
kiesrecht ook voor vrouwen.
Het was een heele toer voor haar om te
beslissen.
Van Houten trekkend aan haar rechter
slip, Troelstra aan haar linker, barsch
dieigend de een, zoet vleiend de ander,
kon men 't lied beluisterenEntre ces
deux mon coeur balance.
Tot zij ten slotte den vleier met zijn
maagdelijk aangezicht staan liet en den
met zijn ouders in Afrika, te Potchefstroom
trad hij het eerst bij de politie in dienst
en doorliep alle rangen. Door zijn huwe
lijk werd hij aan de oudste Afrikaansche
families, o. a. aan die van generaal Piet
Cronjé verwant.
Met vaste hand leidde Van Dam zijn corps
en wist de ord9 in de mijndistricten krach
tig te handhaven. En toen eindelijk kort
voor het uitbreken van den oorlog, de ge
moederen steeds meer opgewonden werden,
de partijen een steeds vijandelijker houding
tegenover elkander aannamen, het Volkslied
en het „God save the Queen" telkens door
Johannesburg's straten klonken, monster
meetings werden gehouden door een toom-
looze bende, door Chamberlain's trawanten
opgezweept, was het commandant Van Dam
die door zijn kalm en waardig optreden den
storm telkens deed bedaren en die bewees
het vertrouwen, door de regeering in hem
gesteld, volkomen waardig te zijn.
Krachtig werd hij hierin gesteund door
zijn beide hoofdofficieren, de le luilenant
der rijdende politie Ph. R. Oosthuizen en
de le luitenant der voetpolitie (hoofd-inspee-
teur) F. Pohlmann.
Helaas, noch Van Dam, noch Oosthuizen
noch Pohlmann staan meer aan het hoofd
hunner mannen. Van Dam en Oosthuizen
zijn gewond den vijand in handen gevallen
Pohlman en ook Paul Maré, 2e luitenant
der rijdende politie, stierven den heldendood
met het wapen in de hand.
In den oorlog kwam het nut van een goed
gedisciplineerd corps duideljjk uit, en was
het verschil met de burgercommando's zeer
merkbaar. De manschappen van Van Dam
wisten wat „gehoorzamen" beteekent, zij
waren gewoon zonder vragen onmiddellijk
gereed te zijn en de bevelen van hunne
norschen grootvader in de armen viel.
Zij zal derhalve nog eens met
dezen in zee gaan.
Niet dat zij ook den ander niet mag,
of zelfs niet meer mag dan hem. Spreekt
zij haar hart ronduit, dan mag zij den
oude zelfs heelemaal niet meer lijen. Aan
zijn arm is zij verlegen met haar figuur.
Of, zonder beeldspraak gesproken, alle
liberale leiders zonden wat gaarne naar
links opschuiven, en met Troelstra c. s.
voor ^algemeen stemrecht" uitkomen, indien
zij maar zeker waren van de volgelingen.
Indien de sclericalen" er maar geen zijde
uit sponnen. Indien de meerderheid, on
dies de macht, hunner slechts bleef.
Doch zie, dit verontrust hen.
En daarom, om tot onze beeldspraak
terug te keeren, liever met den ouden
heer den boer op, onder de negatieve leus van
't anticlericalisme, dan met den jongen snaak,
den leider der toekomst, onder de positieve
vaan van 't allemansstemreeht.
De beslissing was te voorzien.
Het bestuur had alles op één worp ge
zet. Van considereeren of laveeren kon
derhalve geen sprake wezen. Het moest
staan of vallen met zijn eisch.
Het laatste is hem nu overkomen.
Of is 't niet alzoo?
Zou 't mogelijk zijn dat 't toch nog een
maal de leiding over dit allegaartje op
zich neemt, en 't schouwspel van '88 en '91
en '97 nogmaals te zien geeft, dat Paarl,
Ezel en Bok (de beeldspraak is van
prof. Treub, het jongstgekozen Bestuurslid)
in één gareel gespannen, den grooten wa
gen met Heldt, den ouden woordvoeder der
»nationale vergadering" en Kordijk den
afkeerigen broeder uit het kakelbonte ge
zelschap van anti clericalen, en Treub den
ouden aartsvijand der liberale partij, er op,
voorttrekken.
Dit kunnen wij niet gelooven.
Ofschoon de geschiedenis van 1897 er
wel aanleiding toe geven zon. Ook toen
de heeren hebben 't nu zeiven erkend
bleek de liberale partij bij de eerste stem
ming te zwak, en verloochende de Liberale
Unie hare fiere lenzen.
Dit zou dus weer kunnen geschieden,
alleen met dit onderscheid, dat 't bestuur
toen de leuze losliet vóór de herstemming
officieren en onderofficieren zonder tegen
spreken onverwijld uit te voeren, zij kenden
hunne officieren en elkander en door jaren
lang samen te dienen, waren er betrekkin
gen en banden ontstaan, die zich dikwijls
tijdens den oorlog deden gevoelen en waar
aan menigmaal een stoutmoedig en succes
vol optreden te danken was. Ook in de
hand der generaals is een dergelijk corps
van zeer veel nut. Bij Burgercommando's
toch zijn telkens en telkens krijgsraden,
waaraan de commandant met al zijn officie
ren en onderofficieren deelneemt, en waar
dan voorgenomen aanvallen en positiewen
dingen goed- ot afgekeurd worden. De
politie echter volgt zijn commandant,, die
de orders van den generaal ontvangt en
hoogstens dezen in een raad, bestaande uit
den generaal met de commandanten, van
advies heeft gediend. Reeds menigmaal
moest een uitstekeud plan van aanval door
ontijdige inmenging ven subalterne offieie-
ren opgegeven worden. Nog duidelijk her
inner ik mij, hoe omstreeks 15 Aug. 1.1.
generaal Viljoen in overleg met den com
mandant-generaal een aanval op Wonder
fontein wilde doen. Generaal Viljoen, com
mandanten Oosthuizen, Kemp, Gravett,
Pienaar, Derksen en schrijver dezes, reden
gezamenlijk naar een hoogen kop nabij Won
derfontein (we hadden nog een klein gevecht
met vijandelijke verkenners), en regelden
de wijze van aanval, die door de staatsar-
tillerie ondersteund, een prachtig succes
moest hebben. Den volgenden nacht was
de politie om 4 uur gereed, trok uit, doch
hoorde te elfder ure, dat in den krijgsraad
van veldcornetten en korporaals de aanval
was afgestemd. Een bittere teleurstelling
voor ons.
Wordt vervolgd.)