No. 46. 1901.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Zaterdag 5 Januari.
15e Jaargang.
HISTORISGH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te
Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Liberale Unie.
Uit het dagboek van een
Krijgsgevangene.
Ds. A. van Schelven.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers. 0,025.
UITGAVE DÉR FIRMA
en van
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Men begint, langzamerhand te gevoelen,
dat een jaar met algemeene verkiezingen
nadert, en dienovereenkomstig te handelen.
Zoo riep de Liberale Unie hare getrouwen
bijeen tegen 26 Januari a.s., om het pro
gramma vast te stellen.
Het Bestuur stelt voor, dat het linie
schip met volle zeilen stevene in den
koers, door mr. Troelstra gewezen. Het
plaatste toch op den beschrijvingsbrief
het voorstel tot het nemen van het vol
gende besluit:
„De Liberale Unie in hare algemeene
vergadering va a 26 Januari 1901, spreekt
den wensch uit, dat bij de algemeene ver
kiezingen van 1901 op den voorgrond
trede de Grondwetsherziening in 1 van
haar „Hervormingsprogramma" genoemd
en dat van de te stellen candidaten worde
verlangd, met enkel dat zij instemming
betuigen met de strekking van het ge-
heele „Hervormingsprogramma", maar ook
dat zij met volle overtuiging de urgentie
van den in 1 genoemden maatregol er
kennen.
En die 1 van het Hervormingspro
gramma luidt:
„Be Liberale Unie, handhavende haar
herhaaldelijk uitgesproken meening ten
gunste eener regeling van do kiesbevoegd
heid, los van eiken band met belastingen,
is van oordeel, dat ter verkrijging daar
van wijziging der artikelen 80, 127 en
143 der Grondwet noodzakelijk gebleken
is, en dat deze wijziging behoort te ge
schieden in dien zin, dat invooring vaD
het algemeen kiesrecht voor mannen en
vrouwen mogelijk wordt."
Hieraan wil het bestuur toegevoegd
zien:
„Indien en voor zooverre algemeen kies
recht wordt ingevoerd, acht zij evenredige
vertegenwoordiging door de rechtvaardig
heid geboden."
De algemeen-kiesrecht-vlag moet dus in
top geheschen worden.
Voorts volgen: herziening van de bepa
lingen der Grondwet op de verkiozing van
leden van de Eerste Kamerverbetering
van de opleiding voor beroepen en bedrij
ven, practischer richting in het onderwijs.
Togen beschermendo rechten wordt op
nieuw partij gekozen. 6 van hot pro
gram wil mon herzien als volgt:
Behartiging van de ontwikkeling van
land- en tuinbouw, veeteelt, visseherij,
handel en nijverheid, niet door bescher
mende rechten, maar door andere maat
regelen, o. a. door verbetering van ver-
keers- en gemeenschapmiddelen, ook
tusschen afgelegen streken en de centra
van bevolking; door bevordering van de
afzet van Nederlandsche producten naar
het buiten'and; en, wat in het bijzonder
den land- en tuinbouw aangaat o. a.;
door veihreiding van land- en tuinbouw-
onderwijs, door bevordering van ontgin
ning van heidegronden en verbetering
van andere minder waardige gronden,
FEUILLETON. 3
{Slot.)
Wij passoerden dien dag de dorpen Vuur-
steker, Meulensteen, Mariënkerk, Dongeron,
Borret, Leerne, en kwamen ten zeerste
vermoeid 's avonds 4 uur in de stad Deinso
aan, waar wij in eene kerk geplaatst wer
den. De pastoor dacht ons op allerlei wijze
te onthalenop gekookte aardappelen met
de huid er om. Doch hij had er weinig
aan; want de manschappen vielen er op
als wilden; en ontroofden hem alles, toen
hij do deur pas in was, op- eene onvoeg-
lijke wijze, zoodat velen niets konden krij
gen. Ui0 nog wat geld hadden, lioten zich
hierop wat koffie en brood brengeD. Hierop
begaven wij ons ter ruste, boe wel wij dezen
laatsten dag van het jaar liever aan ernstige
door aanvulling der wettelijke maatre
gelen tot bestrijding van veeziekten;
door herziening van de bepalingen op
het stuk van de jacht.
^Omtrent de landsverdediging wordt het
volgende voorgesteld:
Ten aanzien van het defensiewezen,
hij welks inrichting eonerzijds op
fjTden voorgrond moet staan de verplich
ting om de onafhankelijkheid van den
Staat afdoende te verzekeren, anderzijds
moet rekening worden gehouden met de
internationale verhoudingen, die in re
delijkheid kunnen worden voorzien en
met de financieele lasten;
regeling der levende strijdkrachten
op den grondslag van het stelsel der
persoonlijke vervulling van den dienst
plicht en met opheffing van de schut
terijen in haar tegenwoordigen vorm:
nieuwe regeling van den rechtstoe
stand van den militair.
Tegen deze paragraaf zullen wel niet
veel bezwaren zijn.
Omtrent de Rijks-financiën: een zuinig
beheer; ter voorkoming van belasting-
verhooging sta op den voorgrond;
waar niettemin ten behoeve van in
grijpende sociale hervormingen verster
king van middelen noodzakelijk moet
worden geacht, behooren hiervoor in
aanmerking te komen, niet accijnsen op
eerste levensbehoeften, maar andere
middelen, met name
debietrechten en soortgelijke indirecte
heffingen op voorwerpen of verteringen
van weelde;
herziening der regeling van het suc
cessierecht en belasting op goederen in
de doode hand;
hervorming in het samenstel der be
lastingen worde voortgezet, door, met
verlichting van den druk der minder
gegoeden, het beginsel van progressie,
ook bij de successiebetaling, ruimer in
toepassing te brengen.
Het is maar de vraag, hoever mim wil
gaan.
En ten slotte wil men in 11 eone
tweede alinea invoegen„behartiging van
de geestelijke en stoffelijke ontwikkeling
der bevolking."
Hoe komt men tot die invoeging Is
zij een antwoord op de menigmaal uitge
sproken klacht dat de liberale party wèl
de stoffelijke maar niet de geestelijke be
langen des volks behartigde? Maar be
hartiging van geestelijke belangen en be
vordering van geestelijke ontwikkeling is
nog niet hetzelfde. Op dit punt geldt
minder dan op dat van 't algemeen kies
recht dat klare wijn wordt geschonken.
Of zou 't een etiketje zijn?
S.
Twijfelt gij er nog aan?
Zeer zeker, al hoewel nu reeds sedert
een paar jaren, men dagelijks in de dag
overdenkingen zouden gewijd hebben.
Den 1 Januari des jaars 1838 begaven
wij ons omstreeks 8 uur op marsch. De
sneeuw van den vorigen dag was nu glad
geloopen; en dit maakte den weg zeer
moeilijk.
Een groot uur buiten Deinse ontving
ieder man oen pond brood. Wij passeer
den dien dag het dorp Meegelen en kwamen
ongeveer te 3 uur 's namiddags in de stad
Kortrijk, waar wij in de kazerne gelegerd
wijl h.et zeer koud was.
v jj ontvingen daar weder brood en een
wemig soep, maar er was weinig kans om
lots te krygen door het verschrikkelijk go
drang. ervolgens legden wij ons ter
ruste, doch leden dien nacht veel kou.
Den 2 Januari, nadat wij wat brood had
den gegeten, begaven wij ons weder op
marsch, eerst stijf, doch na een weinig ge
loopen te hebben, verminderde het. Het
was zeer goed doch vriezend wedor. Wij
bladen de wondervolle genezingen leest zelfs
van de hopeloosste gevallen door het re
gelmatig gebruik der Pink Pillen van Dr.
Williams, zijn er toch nog personen die
twijfelen. Zoo gij nog twijfelt, waarom u
dan niet rechtstreeks gewend, aan de per
sonen waarvan de genezingen in de dag
bladen vermeld worden, zij zullen met ge
noegen u antwoorden en U dezelfde ver
klaring geven als die zij aan onze verslag
gever gaven die zich persoonlijk tot hen
gewend heeft om uit hun eigen mond de
bevestiging van hun schryven te vernemen.
Mej. de Wed. M. van Zweeden, Wal-
straat te Vlissingen had ons ook geschre
ven, voorheen, was ik erg lijdende aan
hooi'dpijn, de bezigheden die mijn hotel en
koffiehuis mij dagelijks geven waren mij te
veel en thans na 't gebruik van 4 doosjes
ben ik geheel opgeknapt. Honderdmaal
dank voor Uwe genezing.
Prijs f 1,75 de doos; f 9,per 6 doozen,
verkrijgbaar bij J. H. I. Snabilié, Steiger
27, Rotterdam, hoofd-depothouder voor
Noderland en apotheken. Franco toezending
tegen postwissel.
Daar het doel dezer geneeswijze is de
hernieuwing van het bloed en de verster
king der spieren, streki; hare werking zich
op vele ziekten uitbloedarmoede, rheu-
matiek, heupjicht, zenuwpijn, verlamming,
ruggemergsziekte, St. Vitus dans, hoofd
pijn, zenuwachtigheid, klieren, enz. De
Pink Pillen hergoven de schoone kleuren
aan de bleeke gezichten, handelen in alle
gevallen van verzwakking en hebben eene
werkdadige handeling op alle ziekten ver
oorzaakt door lichamelijke en geestelijke
overspanning en door buitensporigheden.
Ook echt verkrijgbaar voor Middelburg
en omstreken bij Joh. de Roos, K 157,
Vlasmarkt te Middelburg.
Wacht U evenwel voor de namaaksels, ver
schaft u de echte Pmlc Pillen alleen hij den
Heer Snabilié te Rotterdam of bij de depot
houders die onder de attesten in de couranten
zijn aangegeven. Alle andere personen verkoo-
pen qoedkoopere zoogenaamde Pink Pillen, zulks
is slechts om het publiek te bedriegen. Onze
verslaggever vernam op verschillende plaatsen
in Nederland hoe de personen er ingeloopen zijn,
en hoegenaamd niet de minste uitwerking dezer
nagemaakte Pink Pillen ondervonden hadden,
onnoodig te zeggen dat deze personen spoedig
met het gebruik der echte Pink Pillen weder
zijn begonnen.
Het namaaksel der Pink Pillen heeft nog
nooit iemand
Het Handboek der Geref. Kerken, gisteren
door ons aangekondigd, bevat o. a. een woord
aan de nagedachtenis van bovengenoemde
prediker. Het is van do hand van zijn
zoon ds. C. L. F. van Schelven
„Op dien lioogen leeftijd dus van ruim
85 jaar, ontviel ons na een langdurige ziekte,
die opgewekte belijder zijns Heeren die
moedige strijder voor Gods koninkrijk, die
beminuelijke en nooit te vergeten vader.
De Heere, die hem ons gegeven had,
passeerden dien dag het dorp Bevereu en
de stad Meenonvoorts de dorpen Wilgen
en Gevel, en kwamen hoogst vermoeid in
do stad Iperen aan, waar wij in het stad
huis, een groot, fraai, doch juist door de
grootte zeer koud gebouw gelogeerd wer
den, zoodat wij niet slapen konden. Wij
kregen hier wat ratjetoe en brood, maai
de burgers welke ons dat brachten, konden
er geen meester van blijven, zoodat er velen
waren die niets kregen
Den 3 Januari 's morgens om 10 uur
gingen wij weder op marsch. Het was
uitmuntend schoon weder. Wij passeerden
het dorp Vlaringen en kwamen om half 2
binnen Poeperingen, waar wij weder in een
kerk gelegd werden en de burgers zeer bereid
willig vonden om ons voor geld wat levens-
Het oude liedje. Er waren zeker vele
uitgehongerden onder deze Hollandsche krijgs
gevangenen.
nam hem tot zich, na volbrachten rrbeid
en nu juicht hij daarboven, waarheen zijn
hart zoo vaak, in zijn leven hier op aarde
uitging, met de vorsten Israels, patriarchen
en profeten, apostelen en martelaren maar
ook, met de vroeg gestorven verkorenen,
die hij.' zoo innig liefhad en zoo wegslee-
pend van clen trouwen Kindervriend wist
te verhalon.
■j, Zijn arbeid was moeilijk en gevaarvol.
De Heere had hem een post gegeven,
waar de strijd heet was. Maar die hem
riep was ook trouw en begaf hem niet
met zijn liefde en macht. Ook mocht hij
een uitgebreiden zegen op zijn arbeid sma
ken. En telkens, vooral in latere jaren,
was zijn hart tot berstens toe vol, daarbij
er overal mocht ontmoeten, die hem ver
klaren konden, dat hij, in 's Heeren hand,
voor hen het middel was geweest om hun
Heiland te leeren kennen. Vervoerd werd
mon, als hij weer dezen of genen dier
behoudenen had ontmoet, en die ontmoeting
meedeelde. Tranen van blijde dankbaarheid
kwamen in zijn levendig oog cn met snik
kende stem eindigde hij altijd, alle eer er
den Ileere voor toe te brengen.
Hij kon zooveel goeds van zijn getrou
wen God en Vader in de hemelen vertel
len. In benauwdheden en gevaren, noodon
en moeiten was hij geleid geworden, en
uit die alle had de Heere hem boven bidden
en denken gered.
Geboren den 15 October 1814 op een
dorpsken in Zuid-Holland had hij, als iets
bereikbaars, aan het predikambt nooit ge
dacht.
Opgeleid voor zaken, trok hij toch reeds
spoedig, eerst in kleinen, doch spoedig in
al breederen kring de aandachi.
Zelfs het Britsch- en Buitenlandsch
Bijbelgenootschap zocht zijn kranten en
talenten, om een geheel nieuwen arbeid
te beginnen in ons vaderland.
En in Noord-Brabant (waar te Breda een
vriend als Hasebroek) en in Zeeland (waar
een man als Ten Kate hem ten troost en
steun naast veel anderen werd geschonken)
mocht hij zijn moeilijken en moeitevollen
arbeid volbrengen.
De eerste Zondagsschool (de tweede in
ons land) mocht hij te Middelburg stichten
waar nog menige oude Zeeuw over weet
te sprekendaar de volwassenen zijn
kinderprediking zoo zochten, dat er voor
de kleinen geen plaats meer dreigde over
te blijven.
Doch de Heere had oen ander werk
voor hem weggelegd.
In 1852 werd hij geroepen naar de ge
meente te Vilvoorde.
Daar werd de strijd tegen Rome, in
Noord-Brabant begonnen, voortgezet; daar
brak de bitterheid zoo hevig los, dat bij
zekere begrafenis, alles gereed was gemaakt,
om hem onder de kist in de gedolven
grafkuil te begraven.
Doch zijn ure was nog niet gekomen.
Naar Brussel werd hij geroepen om ne
vens ds. van Maasdijk te arbeiden in
de Belgische Staatskerk.
middelen te bezorgen.
Den 4 Januari gingen wij des morgens
om half 9 weer op marsch. Wij passoerden
dien dag het dorp Apelle, twee uren van
de stad Poeperingen. Wij kwamen op een
slechten, vermoeienden weg, en passeerden
het dorp Steenvoorden, het eerste Fransche
dorp, vervolgens kwamen wij om 3 uur in
de stad Chassol hetwelk op een berg ligt,
een onuitsprekelijk gezicht. Wij werden
daar, namelijk de 2e afdeeling, in een stal
gelegd en de 10de afdeeling in een kerk.
Wie toen nog Hollandsch geld had, kon
het daar niet meer kwijt worden. Des
avonds om 11 uur kregen wij nog wat ge
kookte aardappelen met de schil er om eu
een klein stukje spek.
Na gegeten te hebben, begaven wij ons
ter ruste, doch door de grooto koude kon
den wij niet slapen, terwijl er te weinig stroo
was, zoodat wij bijna op de steenen lagen.
Den 5 Jan., 's morgens 9 uur, gingen
November 1854 werd hij door het Co
mité Administrateur in do Eglise Chré-
tienne Missionaire Beige naar Gent geroepen.
»Remarquablernent douë pour la predi
cation, il attira dès le début de nombreuses
foules." Zoo schroef de Chretien Beige
van Januari 1900 zijn necrologie »zijn in
't oogenloopende gave voor de prediking
deed van zijn eerste optrodeu af grooto
scharen samenvloeien."
Maar de scharen kwamen niet allen uit
belangsteling.
In een Gentsch blad (la Flandre Libérale)
vonden wij eone necrologie, waarin het af
sterven wordt betreurd »d'un digne homme,
dont quelque souvenir doit encore subsister
en notre ville" (van een man, die zeker nog
leeft in de heugenis van menig Gentenaar).
En dan wordt herinnerd hoe door do fana-
tieken een liedje onder 't volk werd ver
spreid, waarvan 't refrein luidde
sOp, op, kloefen op;
smijt ze op des duivels kop"
en hoe bij de carneval van 1856 of 1857
met zekere praal diploma's van »de Broe
derschap van den heiligen Kloof" (klomp)
werden afgegeven hij clerikale kopstukken,
die deze hatelijke opruiing hadden toege
juicht.
Complotton werden er gesmeed, waaraan
de toenmaligo burgemeester en bisschop
niet vreemd kunnen geweest zijn; daar
onder stadszegel biljetten aan de hoeken
der straten aangeplakt waren, waarop tot
mishandeling van den gouzenpredikaut
wordt opgewekt.
Hoe vaak er ook gepredikt werd, al was
het zes of zevenmaal per week, 5 a 6 dui
zend man schaarde zich om zijn predik
stoel, in een voormalige groote danszaal
»de Polka" eerst gehuurd, later gekocht
en tot kerk ingericht.
Een bevelschrift om het land binnen
enkele dagen te verlaten werd, na een moei
lijk verkregen onderzoek van de zijde der
Hollandsche ambassade te Brussel, inge
trokken, toen de valschhoid dor beschul
digingen duidelijk was gebleken.
Bij de wisseling van ministerie moest de
partijdige burgemeester de stad verlaten
en trok hij zich op zijn landgoederen te
rug; terwijl het paleis van den bisschop
gedurende weken door militaire macht moest
worden beschermd.
Zijn arbeid strekte zich ook builen Gent
uit, tot Burgge, Maria Hoorebeke, Oostende,
Audenaerde, en het noordelijk departement
van Frankrijk.
Tijdens do cholera-epidemie, die dui
zenden uit dit leven wegmaaide, in 1869,
was hij de verzorger van zoovelen, die ter-
wille van de religie onverzorgd door hun
ne familieleden waren achtergelaten.
Voor Belgen en Hollanders mocht hij
tot raadsman en helper strekkeu.
Toen hij hot verzoek om naar Parijs te
komen teneinde or een nederduitsche go-
reformeerde Kerk te stichten, meende te moe
ten opvolgen, maakte de uitbreking van
den Fransch Duitselion oorlog dit onmoge
lijk. Herhaaldelijk werd hij aangezocht
wij weder op marsch, langs een glooienden
weg, nu eens naar beneden, dan weder naar
hoven gaande. De dorpen die wij dien
dag passeerden konden wij de namen niet
van opteekonenwant wij konden de men-
schou niet verstaan. Des namiddags om
half 4 kwamen wij in de stad St. Omer aan
de plaats onzer bestemming waar wij
in een groote kazerne gelegd werden.
Gelijk men weet zijn 't volgend jaar do
krijgsgevangenen naar Nederland terug
gekeerd. De moesten zijn reeds ontslapen.
Doch mogelijk is wat wij hier uit Janus
Kopmels' zijn schrijfboekje overnamon, nog
een aangename herinnering aan hetgron
Vader of Grootvader van dezen ongeluk-
kigen Belgischen oorlog en hunne krijgs
gevangenschap heeft verteld En voorts
II fait juger les faits d'après leur date.
De feiten behooren in 't licht van hun
tijd te worden bezien!
