Bijvoegsel van „DE ZEEUW" van Dinsdag 1 Januari 1901. No. 43.
Op Os tas Tan twee Eeuwen.
Ingezonden Stukken.
Gemengde Berichten.
Deze jaarwisseling is er een, zooals wij
allen slechts éénmaal beleven. De 19de
eeuw zinkt weg, de 20ste eeuw verschijnt.
Welk een eeuw, die voorbijgegaan is
De eeuw der omwentelingende eeuw van
Napoleon, van Metternich, van Bismarck
de eeuw der groote ontdekkingen de eeuw
van 't Ongeloof maar ook de eeuw van 't
Kéveil en de eeuw der ZendingWilt Ge
nog meer namen, mijn Lezer? Ze liggen
voor 't grijpen.
Zullen wij een beeld teekenen van de
verscheidende? Hoe zouden wij 't durven
wagen, zeker als we van onze onmacht zijn
Enkele trekkeD slechts.
Gelijk reeds eeuwen te voren, sloeg nog
1800, en toen veel, zeer veel krachtiger dan
ooit te voren de polsslag van Europa, aan
de oevers der Seine. Nog vertoonde Frank
rijk de striemen der felle geeselroede, die
zij zichzelve had bereid. De godin der Vrij
heid was in naam van die der Rede met
een duizendvoudige hekatombe gehuldigd.
Zij had zich vol walging afgewend en haar
ontzinde aanbidders overgelaten aan haar
bittersten vijand. Deze, de eerste consul,
baande zich door overwinning na overwin
ning den weg tot den keizersstoel, tot de
wereldheerschappij, naar hij waande. Wel
dra als een god aangebeden, vergat hij
zichzelf; na Europa 't ijzeren juk opge
legd te hebben, waaronder 't beseffen moest,
maar niet besefte, dat 't heerlijker is 't
eigen juk te dragen met God, dm een
vreemd, terwijl men eigen meester wil zijn,
daalde hij nog sneller dan hij straks geste
gen was, van zijn verheven troon, en op
de rots van Sint-Helena moest de man des
gewelds erkennen, dat geen rijk bestendig
is, dan dat der Liefde.
De volken en hun vorstenhuizen hadden
ontzettend geleden in de stormen der om
wenteling en onder de ijzeren vuist van
den Corsicaan veel geleden, maar weinig
geleerd. Velen zetten na 1813 en 1815
hun geschiedenis voort, als ware 1789 tot
1813 slechts een bange droom geweest.
Anderen genoten de vruchten der omwen
teling zonder de giftige van de voedende
en genezende te schiften. Er was geen
profeet in die dagen, die de volken wees
op de stemmen Gods, die tot hen gekomen
waren, en stond er een enkele op, hij gold
den volken (als weleer Jehu's vrienden)
een onzinnige getuige Bilderdijk.
Dat de Heere niet afliet van spreken,
was genade. De stemmen klonken op al
lerlei wijzen. Nieuwe omwentelingen ver
kondigden, dat de slavernij der volken on
der gevoellooze meesters, niet de wil des
Allerhoogsten is. Maar meer dan eens ook
kwamen als in Davids dagen vreese
lijke ziekten, die de volken van hun op-
roerzucht hadden moeten genezen.
En ja: er waren er, die hoorden. Waar
't on- en bijgeloof zich steeds driester ver
hieven, verwekte God ook mannen, die in
Zijn kracht den strijd tegen den Eeuwgeest
aangebonden hebben. Zij zeiven hebben
slechts ten deele hun zegepraal beleefd.
Wij, hunne kinderen, mogen daarin juichen
mits niet de in veronderstelling, dat de strijd
geheel uit is. Telkens toont de vijand zich
weer in andere gedaante. O laat ons pal
staan en vooral, laat ons in 's Heeren kracht,
steeds meer één wordenEn sedert daar
een ontwaking gekomen is, is de Heere
genadig geweest, 't Gevaar eener tweede
Napoleontische dwingelandij is bij Sédan
afgewend, 't Zwaartepunt der Europeesche
staatkunde is van 't Roomsche naar 't Pro-
testantsche deel verlegd. Och, mochten de
Protestantsche hoven, beter dan tot heden
hun roeping vestaan, en, in plaats van sa
men te spannen in 't vertreden der zwakke
ren, hun eere daarin zoeken, recht en vrede
te handhaven.
Grooten invloed op de wereldgeschiede
nis oefenden in deze eeuw ook de buiten-
Europeesehe Mogendheden en bezittingen.
De roemrijke Vereenigde Staten, nauwlijks
vrij bij 't begin der 19de, treden als groote
Mogendheid de 20ste eeuw in. Gansch
Spaansch en Portugeesch Amerika is vrij
geworden. Afrika is maar voor een klein
deel meer 't donkere werelddeel gebleven,
als men donker ten minste als onbekend
wil opvatten en t Zuiden van dat wereld
deel vermag gansch de beschaafde wereld
in geestdrift te zetten voor een vreeselij-
ken heldenstrijd. Turkije, dat in Europa
deerlijk geplunderd is, heeft ook in Afrika
zijn beste veeren gelaten. In Azië heeft
de Rus in 't Noorden, de Brit in 't Zui
den een machtig rijk gevest. Japan is in
de rij der beschaafde staten getreden. China
heeft zijn havens moeten openen voor 't
verkeer en lijdt onder de hebzucht der
Europeesche staatkunde. «Onze Oost" is
de onze gebleven, hoe weinig dit in 't be
gin der 19de eeuw te voorspellen viel en
is meer dan ooit de onze geworden, daar
de belangstelling onzes volks voor zijn heer
lijk Insulinde van jaar tot jaar toegenomen
is. Ook Australië telt eenigszins mee in
de wereldgeschiedenis dezer dagen, al moet
't een bloeitijd nog in de toekomst zoeken.
Ons Vaderland o, wie had 't durven
denken in 1800, dat de 19de eeuw 't nog
zooveel heils zou brengen Gebogen onder
't Fransche juk, geplaagd en gehoond, stond
daar de eens zoo fiere Nederlandsche Maagd,
zieh zelfs haar schoonen naam schamende
Bataafsche zou zij heeten, en dat was recht
qf hadden niet de Bataven zelf den kluis
ter helpen smeden, door Rome den vrijen
Germaan aangelegd Had niet de Bataaf
met Varus tegen Hermann gestreden Ba
taven van Civilis waren onze voorzaten van
1800 niet. Maar 13 kwam't volksge
voel ontwaakte. Hogendorp en de zijnen
zagen hun moed met de vrijheid huns volks
gekroond.
»Maar, ach de ondankbre vraagt niets
meer", klaagde Da Costa. Ons volk, in zelf
genoegzame rust, bevond zich zoo wel en
zoo goed onder den gemoedelijken auto-
kraat Willem I, die, zooals dezelfde dichter
profeteerde, niet op den troon zou sterven,
't Beginsel dier dagen moest onttroond
wo! den, en 't is onttroond. Op 't gebied
der wetgeving, der wetentchap, der kerk,
der kunst, ontstond nieuw leven.
Strijd, strijd en nog eens strijd, zwaar
en bang, maar toch beter, dan die rustige
rust, die roesten en verroesten deed. O,
wie zou 't niet bejammeren, dat in dien
strijd telkens aan 't licht moest komen,
hoe sterk ook in ons vaderland de macht
is, die zich verheft tegen den Heere en
tegen zijn Gezalfde maar wie zou ook
zoo ondankbaar zijn, te ontkennen, dat de
getrouwen meerder geworden zijn, dat zij
beter weten, wat zij willen, dat zij meer
invloed kunnen uitoefenen dan weleer
Wie dankt God niet voor wat Hij ons volk
in de mannen van 't Reveil geschonken
heeft, om nu niet te spreken van hen,
die nog onder ons werken, ons voorgaan
in den strijd, waartoe de Koning ons roept?
Herleefd is onder ons volk ook in 't
bijzonder de zin voor zijn kostelijke ge
schiedenis. Bilderdijk en Groen en Fruin
en zooveel anderen hebben 't geleerd, deze
te waardeeren zelfs buitenlanders als
Motley en Wenzelbürger hebben daartoe
krachtig medegewerkt.
Daardoor is ook de liefdevoor ons Vorsten
huis in nog sterker mate bevorderd, dan
de omwentelingstheorieën haar hebben kun
nen tegenwerken. Dat Vorstenhuisbij
't begin der eeuw balling 's lands heeft
een tijd van bloei gekend, doch is daarna
snel, ach, zoo snel, achteruitgegaan de eene
telg na de andere is ons ontvallen, tot bij
't begin der 20ste eeuw een even bemin
nelijke als beminde Vorstin de eenige over
geblevene der Oranjes geworden is. Moge
de nieuwe eeufr een nieuwe zijlinie Oranje-
Nassau-Mecklenburg-Sckwerin onder de
gunst Gods heerlijk zien opbloeien!
De 19de eeuw is in 't bijzonder ook de
eeuw der ontdekkingen en uitvindingen.
Stoom en electriciteit zijn machten gewor
den, sterker dan eenig monarch ter wereld,
't Vastland der oude en der nieuwe Wereld
is voor een groot deel door 't ijzeren net
der spoorbanen overspreid. De stoomfluit
wekt den Hindoe uit zijn gemijmer, den
Chinees uit zijn zelfgenoegzaamheid; zij
klinkt van de passen der Cordilléras tot
aan de kusten der Gele Zee. Stoombooten
verbinden alle havens der wereld. De tele
graaf brengt in minder dan geen tijd be
richten over van Oost naar West, van Zuid
naar Noord. En noem verder een tak van
Nijverheid, die niet door den invloed van
stoom en electriciteit een nieuw tijdperk
ingetreden is. Ook 't huiselijk leven is
als omgekeerd: wij kinderen van de laatste
helft der 19de kunnen ons nauwelijks voor
stellen, hoe onze grootvaders, onze vaders
zelfs nog, zich moesten behelpen zonder
petroleum en gas, zonder lucifers, hoe zij
schreven met veerenpennen, hun beeltenis
lieten maken door 't nateekenen hunner
schaduw, voor hun brieven evenveel Stui
vers betaalden als wij centen enz. Machines
van allerlei aard hebben ook op 't gebied
van den Landbouw zich baan gebroken
gelijk in onze huiskamer 't snorren der
naaimachine dat van 't spinnewiel vervangen
heeft. Helaas, dat ook, »de kunst der
menschenslachterij" vervolkomend is! dat
naast vreeselijke schietwerktuigen nog
schrikkelijker ontploffingsmiddelen 't bloe-
digst handwerk hebben volmaaktMaar
ook hier is een lichtzijde tegenover den
schaduwkant: veel is ook bedacht om 't
lijden te verzachten, weg te nemen zoo mo
gelijk. Ook de genees- en heelkunde heeft
heerlijke vorderingen gemaakt en ontving
nog pas in de Röntgenstralen een kostelijk
hulpmiddel, waaraan bereids velen veel te
danken hebben. Niet slechts om 't lijden
der menschheid te verzachten, heeft men
zich beijverd, ook 't lijdend dier is niet
vergeten. De humaniteit is toegenomen,
soms zelfs in sentimentaliteit ontaard.
Ook de wetenschap, niet alleen die welke
zich onmiddellijk op de practijk richt,
maakte reuzenstappen voorwaarts, in de
eerste plaats, die welke op waarneming be
rusten. De kennis der dieren- en planten
wereld nam toe met de ontdekking van
ieder deel der aardoppervlakte, en won
evenveel in grondigheid als in omvang.
Men moge over de hypothesen van Darwin
en zijn school denken zoo men wil, zeker
is 't, dat zij tot onderzoekingen geprikkeld
hebben, welker uitkomsten ook den Christen
tot bewondering stemmen, daar zij de wijs
heid des Scheppers klaarder aan 't licht
doen treden, dan ooit te voren. De be
oefening der aardrijkskunde werd door
Humboldt en Ritter tot een studie her
vormd, die niet slechts 't hoofd met dorre
namen vult, maar die ook 't gemoed toe
spreekt bij de schildering der natuur, bij
de aanwijzing van een regelmaat in de ver
schijnselen, die ook hier van de Vaderhand
des Almachtigen konde doet. Ook de ge
schiedenis werd anders en beter beoefend
dan weleer, 't Elkander napraten hield op
en maakte voor bronnenstudie plaats. Aan
't angstvallig geheimhouden van oude oor-
Mecklenburg geen schrijffout; de aflei
ding eischt deze spelling, al deed ook de in
vloed der b de n veelal als m uitspreken.
konden kwam een einde. En niet alleen
oude perkamenten leverden stof. Men
ondervroeg ook den Pompeji en Troja
werden blootgelegd, maar ook Egypies
Nekropolen, ook de paleizen der Sargo-
nieden, der Nebukadrezars, der Achaeme-
niaden. Zelfs een Kedorlaomer werd voor
ons een grijpbare gestalte. Door deze vond
sten werd ook de kennis der Schrift onge
meen bevorderd, en wie weet, welke schatten
de ruïnenheuvels van Palestina nog be
sluiten, welke nog grootendeels ongerept
zijn. 't Onderzoek der H. Schrift is in de
vervlogen eeuw van verschillende zijden
en met verschillende bedoelingen ter hand
genomen. Men moge 't betreuren, dat een
woeste kritiek ook 't heiligste niet ontzien
heeft, erkend moet 't worden, dat de reactie
tegen haar streven, tot Bijbelstudie ook van
geloovige zijde geleid heeft, welker vruchten
wij dankbaar genieten.
De 19de eeuw is, helaas, ook de eeuw
des ongeloofs en schijnt zulks misschien
nog meer dan zij 't is. Wellicht was in
vroeger eeuwen 't ongeloof, of liever't aantal
ongeloovigen betrekkelijk niet zooveel
grooter en machtiger dan thans, maar 't
moest zieh schuil houden, 't Vrije woord,
de vrije pen waren nog niet. Thans kan
ook de meest beslist ongeloovige gerust
zieh uiten en wie 't met hem eens is, ge
rust zulks verklaren.
Niet alleen dreigt geen pijnbank of hout
mijt meer, maar ook de openbare meening
bant niet langer den ongeloovige uit de
fatsoenlijke kringen, gelijk weleer. We
mogen ons hierover bedroeven, doch moeten
ook erkennen, dat een zich verbergend
ongeloof, veinzend en huichelend schier
nog meer weerzin wekt, dan een brutaal
zich in al zijn naaktheid vertoonend. Zeker,
in zijn openlijken strijd voor zijn heil
loos beginsel heeft 't ongeloof overwinningen
behaald maar heeft 't dit minder in de
eeuwen, dat 't de bekoring van 't verbodene
en vervolgde genoot En heeft juist 't open
baar optreden der ongeloovigen de geloovigen
niet tot waken bij 't beginsel geprikkeld
De 19de eeuw is ook de eeuw van
Christelijke werkzaamheid op allerlei ge
bied: de Zending, de School, de Philan
thropic in al haar vertakkingen zijn ter
hand genomen als nooit te voren en mogen
wijzen op heerlijke vrucht. Omtrent de
Zending hebben wij elders**) eenige cijfers
medegedeeld. Zondagsscholen en Christe
lijke Jongelingsvereenigingen hebben met
tal van hoogere en lagere scholen voor
Christelijk onderwijs de jeugd van een
groot deel der volken onder den invloed
der H. Schrift gebracht. En op 't gebied
der Zending èn op dat der School blijft
echter nog ontzettend veel te doen over.
Op 't gebied der Phihnthropie in zijn uit-
gebreidsten zin genomen, is de afschaffing
der slavernij wel de heerlijkste overwinning
geweest. En zet daarnaast de oprichting
van 't Roode Kruis, de stichting van tal
van ziekenhuizen, weeshuizen, gestichten
voor krank- en stompzinnigen, voor blinden
en doofstommen, asls voor gevallenen,
dakloozen, enz. Zet daarnaast den wereld-
strijd tegen Koning Alkohol.
Denk aan de verbetering der gevange
nissen; aan 't verdwijnen van foltering en
lijfstraf uii de strafwetboeken almogen
wij ook niet voorbijzien, drt de schrapping
der doodstraf in naam der „menschelijkheid
een inbreuk is op den Goddelijken wil.
We zouden dit overzicht over de ge
schiedenis der 19e eeuw nog heel wat
moeten uitbreiden, wilde 't op den naam
van volledig aanspraak maken. Dit is onze
bedoeling niet: we wilden slechts enkele
trekken van 't beeld in de herinnering
terug roepen. We voegen daaraan een kort
overzicht toe van de gebeurtenissen van
't laatst verloopen jaar. De hoofdzakende
oorlog in Zuid-Afrika, de troebelen in China,
de moord van koning Umberto, de wereld
tentoonstelling te Parijs, de presidentsver
kiezing in de Vereenigde Staten, de hon
gersnood in Voor-Indië, de verloving onzer
geëerbiedigde Koningin, de reis van Krüger,
den „pelgrim om recht" och behoeven
wij er veel woorden over te zeggen?
Toen wij ten vongen jare ons overzicht
schreven, jubelde ons hart over de aan
vankelijke zegepraal onzer broederen over
't brutaal geweld der Britsche gouddor-
stigen. Sedert kwamen er oogenblikken,
die bange vrees verwekten, oogenblikken,
dat we vraagdenzou God vergeten hebben,
genadig te zijn? maar telkens kwamen
weer berichten, die den moed verlevendig
den, en thans bij 't einde des jaars schijnt
de zaak der verdrukten veel minder hache
lijk te staan, dan enkele maanden geleden.
Blijve ons gebed vurig en aanhoudendop
Gods tijd zal over Zuid-Afrika de zon der
vrijheid rijzen. Och, mochten de ver
schrikkingen des brijgs spoedig een einde
nemen en 't verdwaasd en ontmenscht
Brittanje op de eenig rechtmatige wijze een
einde maken aan 't bloedvergieten, 't bran
den en sehoffeeren, n.l. door de Republieken
hun vrijheid en zelfstandigheid te hergeven.
China was 't tooneel van dweepziek ge
weld tegen de predikers van 't Evangelie
des vredes en hun volgelingen, beantwoord
door even.wreed geweld, in naam der be
schaving de beschaving in 't aangezicht
slaande. Hoe wenschen wij, dat spoedig
ook daar de vrede volkomen moge weder-
keeren en 't Evangelie zich ongestoord
moge uitbreiden. Doch daartoe moet de
politiek der „Christen-Staten" zich leeren
spenen aan hun ten top gevoerde zelfzucht
Zie Decembernommer van „Paulus".
en hebben de zendelingen zich volstrekt
te onthouden van 't steunen op een vleesche-
lijken arm.
Dat 't onzinnig anarchisme een nieuw
slachtoffer maakte was een roepstem tot
vorsten en volken, die een korte sidderiDg
door aller hart deed gaan. Of heeft niet
't ongeloof, de miskenning van Gods Woord
en Wet door zoovelen den akker bereid,
waarop anarchisme, communisme en der
gelijke welig opschieten?
De wereldtentoonstelling te Parijs trok
weder de oogen der beschaafde wereld
naar die „hoofdstad der beschaving"
thans gelukkig niet, wijl zij Frankrijks
schande blootlegde, gelijk een jaar te voren.
Viert nijverheid en kunst en reclame
haar hooggetij bij zulke gelegenheden ge
lukkig weet men ze ook dienstbaar te
maken aan de ontwikkeling der minder
bevoorrechte standen, gelukkig dragen de
congressen vruchten voor 't welzijn der
maatschappij, gelukkig gaf ook deze ten
toonstelling telkens gelegenheid, om op
velerlei wijze te getuigen voor vrede en
gerechtigheid.
Dat Mac Xinley in den kamp tegen
Bryan bestond, bejammert al wat 't imperia
lisme verfoeit en gehoopt had, dat de vrije
Unie voor recht en vrede in de bres zou
gesprongen zijn ten behoeve van Vrijstaat
en Transvaal.
Vreeselijke hongersnood, in Engelsch-
Indië, teistert duizenden onderdanen van
Koningin Victoria wederom een sprake
Gods tot Brittannia, dat al zijn krachten
inspant om een ongerechte zaak te doen
zegepralen en daardoor verhinderd wordt,
met genoegzame kracht te doen, wat 't
doen moest, om de ellende te lenigen.
Vroolijk klopte 't hart van ieder Neder
lander, toen H. M. Koningin Wilhelmina
haren volke kond deed, dat Zij verloofd
was met Z. H. Hertog Hendrik van Meck
lenburg. Stelle de Heere God 't aanstaande
Huwelijk tot een rijken zegen, èn voor de
hooge Personen zelf, èn voor't Vaderland,
dat in leed en vreugd één is met zijn Ko
ningshuis.
Van die éénheid was een heerijk bewijs
't aanbod van Koningin Wilhelmina aan
den grooten Staatspresident der Zuid Afri-
kaansche Republiek, om op een Nederland-
schen bodem de reis naar Europa te doen,
gevolgd door :t vriendelijk onthaal in de
Hofstad. Moge den President in Europa
nog „meer dan toejuiching" vinden! Zijn
zegetocht door Frankrijk eerde evenzeer
't Fransche volk als Krüger waarom
moest Duitschland's keizer den Grijsaard
zoo grievend krenken? moge de ont
vangst te 's-Gravenhage hem dit leed een
weinig doen vergeten en vinde hij wat
de toekomst hem en zijn lijdend volk ook
brenge kracht en troost bij den God
zijns levens.
Zullen we aan deze herinneringen nog
andere toevoegen van meer bij zonderen
aard Spreken van 't wel en wee van ieder
volk of ten minste van 't onze? Wijzen
op den toestand van verschillende takken
van bestaan? Zullen wij hen gaan op
noemen, die ons land in den loop van 1900
ontvallen zijn? Gelukkig is 't getal
niet groot van mannen van grooten
invloed, dit jaar verscheiden. De Zen
ding leed gevoelige verliezen: in 't begin
des jaars ging de grijzeLoomanheen; wat
later stierf de verdienstelijke Grothe; straks
werd 't graf voor Bergsma bereid. Aan den
arbeid in Indië ontvielen Van Dijken en de
oude Kelling. Vooral de eerste zal in de
Zendingsgeschiedenis steeds een eervolle
plaats bekleedende eenvoudige Godvi uch-
tige werkman, die, in eenvoud groot, in
't kleinste getrouw, gewerkt heeft tot de
nacht voor hem aanbrak, de poorte des lichts
voor den nederigen oprechten, dienstknecht
van Christus.
En velen zijn ook uit ons midden weg
gerukt, grijs van haren, in de kracht huns
levens of in den bloei der jeugd. Wij
betreuren hen zij 't niet «zonder hope".
Hun heengaan roept ons tot ernst, 't Leven
is kort en onzeker, 't sterven gewis en de
oordeelsdag zeker, de eeuwigheid lang.
Leere de Heere ons onze dagen tellen,
opdat wij een wijs hart bekomen. Mogen
wij de jaren wellicht slechts de dagen
ons nog geschonken, den Heere wijden.
Laat ons niet zorgen voor den dag, die
nog komen moet. Ons lot is veilig in
's Heeren handals ons liart maar 't Zijne is.
Brenge 1901 ons nader tot God.
B. K. W.
31 Dec. 1900.
Vakorganisatie.
In den nazomer van dit jaar heeft ons
Chr. Werkliedenverbond «Patrimonium"
flink positie gekozen in de quaestie der
Vak vereenigingen
Zulks geschiedde door de aanneming
eener motie, bevattende de navolgende
punten
1. De bevordering der vakorganisatie is
een der meest dringende eischen voor de
richtige behartiging van de belangen der
werklieden in het bijzonder en van de
maatschappij in het algemeen, en ligt daar
om op den weg van Patrimonium.
2. Aansluiting bij de bestaande of op
richting van nieuwe neutrale vakbonden
is met het oog op den stand der werk
liedenbeweging in ons vaderland voor Pa
trimonium niet geraden.
3. Oprichting van vakvereenigingen uit
sluitend bestaande uit leden van «Patri
monium" is te ontraden, omdat niet alle
Christelijke arbeiders in «Patrimonium"
georganiseerd zijn.
4. Aan te raden is daarom de oprich
ting van Protestantsch .Christelijke vak
bonden.
5. De oprichting van deze afzonderlijke
vaktonden moet echter ten doel hebben
samenwerking met de andere vakmannen.
Daarom moet in de statuten staan de be
paling, dat federatieve samenwerking met
de andere organisaties wordt gezocht, met
behoud van eigen zelfstandigheid en eigen
beginselen.
6. Ter bevordering van deze vakorgani
satie en tot voorlichting van de verschil
lende vakvereenigingen worde een Christe
lijk arbeids-secretariaat ingesteld.
Er zal en moet derhalve worden aange
stuurd op Christelijke Protestantsche vak
bonden, die federatief (bondgenootschappe
lijk) kunnen samenwerken met andere
vereenigingen, gelijk dat in Twenthe reeds
in 't belang der industrie en van den
werkman geschiedt, en ook elders door de
omstandigheden geboden kan zijn.
In geen geval echter late zieh een
Christenwerkman inschrjjven als lid eener
neutrale vakvereeniging. Dat «neutraal"
is niets dan een etiket. Neutraal zijn is nu
eenmaal in dit ondermaansche onmogelijk.
De socialist tracht zichzelf en anderen
wel diets te maken, dat 't wèl kan. Doch
in de practijk blijkt deze onmogelijkheid
telkens weer.
Mijnheer de Redacteur!
Zeker zullen velen te Krabbendijke en
ook op andere plaatsen met verbazing in
het nummer van Zaterdag hebben gelezen,
dat het voorstel Houtekamer om te reques-
teeren in zake de verplichte vaccine slechts
één stem kreeg. Het geeft wel den indruk,
alsof van de leden van den gemeenteraad
van Krabbendijke de meerderheid het met
de verplichte vaccine nog al eens is. En
allen haddln er voor kunnen stemmen als
degenen, die de verplichte inenting voor
stonden, kennis hadden genomen van de
uitgaven van den Bond tegen vaccine-dwang.
Na lezing dier werkjes dunkt mij, dat de
sterkste voorstander der inenting zich tegen
den dwang zou moeten verklaren.
Ook is het m.i. de natuurlijkste zaak van
de wereld als de overgroote meerderheid
der gemeentenaren tegen de verplichte vac
cine is, de gemeenteraad als vertegenwoor
digende de burgers, zich in deze raak tot
de regeering of den betrokken Minister
wendt.
't Spreekt van zelf, dat ieder naar over
tuiging stemt. Wie voor den dwang is, hij
toone dat in zijn stemmen; maar omdat
2 of 3 leden misschien niet tegen de ver
plichte vaccine zijn, zou daarom een voor
stel om te requesteeren door den gemeente
raad moeten worden verworpen?
Men moet steeds personen en zaken schei
den van elkaar, maar ook de zaak en de
voorstelling of verdediging derzelve en is
men het met een zaak eens, dan moet dit
toch ook uit de stem blijken.
Yan ruggespraak met de kiezers, van
het iets opleggen aan een raadslid mag van
zelf geen sprake zijn; toch mag hij wel
over zaken, die hem ter harte gaan met
lieden buiten den raad spreken en op zieh
nemen in den raad een of andere zaak te
berde te brengen. Hij zal dit te liever
doen, naarmate een zaak hem te zwaarder
weegt.
Ten slotte kan ik nog meedeelen welk
request de heer Houtekamer wilde voor
stellen aan den M. v. B. Z. te zenden;
het oordeel daarover aan de lezers van Uw
blad overlatende.
De gemeenteraad van Krabbendijke
overwegende, dat de vrijheid der burgers
niet meer dan hoogst noodzakelijk is dient
gebonden te worden
overwegende, dat een vrije beschikking
over zijn eigen lichaam en dat zijner kin
deren wel het eerste is, dat mag verlangd
worden
overwegende, dat van verschillende
zijden medische bewaren tegen de vaccine
zijn ingebracht
overwegende, dat verscheidene burgers
in hun geweten overtuigd zijn hun kinderen
niet te mogen laten vaccineeren
verzoekt Uw Excellentie spoedig maat
regelen te nemen dat de kinderen ook
zonder gevaccineerd te zijn tot de verschil
lende scholen kunnen worden toegelaten.
Met dank voor de plaatsing,
Uw dw. dr.
J. d. K.
Stavenisse- In de Vrijdag gehouden
raadsvergadgadering werden o. a. behan
deld: Een verzoekschrift van P. J. de Vos
tot verhooging zijner jaarwedde voor het
schoonhouden van het schoolgebouw, dat
met 2 lokalen is vermeerderdde Raad be
sluit met algemeene stemmen, die som van
f 70,tot f 105. te verhoogen.
Een verzoekschrift van den heer H.
Nieveen te De Lemmer om subsiedie van
de ontworpen stoomtramlij n Stavenisse
Oud-Vosmeer met bijbehandeld request van
ingezetenen tot ondersteuning daarvan wordt
na eenige discussie met 5 van de 6 stem
men vau de hand gewezen.
Bruinisse. Een van de zegeningen van
den verbeterden postdienst op onze eilan
den was het niet verschijnen van vijf ach-
teaeenvolgende postbestellingen in de afge-
loopen week. Commentaar overbodig.
Hoedekenskerke. Opbrengst. Nieuw
jaarcollecte f82,27.