NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 34. 1900
Vrijdag 14 December
15e jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Kruger.
Buitenlandseh Overzicht.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
FEUILLETON.
Een dubbele Verlossing.
Kerknieuws.
Schoolnieuws,
Gemengde Berichten.
hlken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Zij, die zich met I Jan. a. s.
op ons blad wenschen te abonneeren,
ontvangen de tot dien datum ver
schijnende nummers gratis.
De quaestie Portugal-(Engeland-)Neder-
land en do quaestie Wilholin-Kruger vallen
gelijkelijkals de twee droomen van Farao
doch hunne uitlegging schijnt één, saam
te vatten in het monsterachtige woord:
expansie-politiekdat wil zeggen een staat
kunde die uitsluitend uitzetting van grond
gebied, opslokking van 't gebied der kleine
mogendheden bedoelt. Of ook wel in het
niet minder monsterachtige woord: impe
rialisme; dat beteekentoverheersching dor
kleine staten door één grooten wereldstaat,
voor wien macht boven recht gaat.
In een Engelsch Tijdschrift, door Het
Handelsblad opgediept, te weten het Sep-
tember-nummer van de Fortwightly Review
van 1898 heeft een artikel gestaan, ver
halende „the true truth", de ware waarheid
omtrent do zoogenaamde Duitsch-Engelscho
alliantie, waarvan president ICruger thans
de gevolgon ondervonden heeft, en de con
sul Pott waarschijnlijk het slachtoffer zal
worden.
Uit het verhaal blijkt dat er in 1898
een overeenkomst is gesloten tusschen
Engeland en Portugal, en later tusschen
Engeland en Duitschland, hierop neerko
mende dat, zoo Portugal te avond of mor
gen er toe overgaat zijne bezittingen in
Zuid-Afrika te verkoopen, dit zal zijn
niet aan de Zuid-Afrikaansche republieken
maar aan Engeland; waarop Duitschland
mot Engeland saam het eerste recht op in
koop van alle Portugeosche kolonies ver
deeld hebben.
In bovengenoemd contract nu hebben zij
voorzichtig alle mogelijke voorzorgsmaat
regelen getroffen, opdat hun belangen niet
met elkander in strijd zullen komen wan
neer de tijd daar is om hun erfenis te
aanvaarden en te deelen.
Portugal moet derhalve oppassen Enge-
lands gemoedsstemming niet te storen. Een
oorlog met Engeland beteekent voor Por
tugal verlies zijner kolonién. Daarom liet
't toe dat Engeland met schenning van het
oorlogsrecht over zijn gebied, Beira, troe
pen in Zuid-Afrika bracht; en nam ook
onder Engelands pressie, maatregelen tegen
Pott. In naam niet, maar metterdaad wel
is Portugal niets meer dan een vasalstaat
van Engeland gebleken.
Wij meenen in dit licht de beide boven
genoemde gebeurtenissen, zoo onaangenaam
voor Kruger en voor Pott en voor alle
Maar wie schetst de verbazing, die zfch
van allen meester maakte. Ternauwernood
had ik „amen" gezegd en met den apos-
tolischen zegen do gemeente als priester
gezegend, of ziet, daar springt en vliegt
over stoelen en banken diezelfde verschij
ning, en, in het midden der gaanderij ge
komen, knielt Hein de matroos ter neder,
heft de gevouwen handen in de hoogte, en
roept luide uit, terwijl heette tranen van
dankbaarheid zijn verbruind gelaat besproei
en: „Een zondaar gered! een zondaar gered«!
Als een vader dat zijn verloren kind we-
dervindt, viel ik den matroos in de armen
en drukte een broederkus op zijn voorhoofd.
Lichtelijk begrijpt ge dat niemand weg
ging. Allen stonden als aan den grond ge
nageld. Niemand begreep van dit voorval
iets, behalve de matroos en de leeraar.
Aanstonds plaatste ik mij wederom daar
waar ik zooeven het woord verkondigd had,
on terwijl Hein geknield bleef liggen, tee-
kende ik met zeer korte trekken den le
vensloop en den bekeeringsweg van dezen
vorloren, maar wedorgevonden broeder.
Andermaal begaven wij ons in hot gebed
vrienden van recht en van de Hollanders
en hunne stam- en taalverwanten, to moe
ten" beschouwen en verklaren.
Wat Von Bulow in den Duitschen Rijks
dag zei, is slechts schitterend vuurwerk
gelijk, al is 't tot op zokere hoogte waar,
dat boven 't belang der republieken gaat
dat van een ander landDuitschland. Zijn
beroep op Bismarck schijnt echter min
der gepast. Immers ook de Boerenvriendon,
do rechtminnenden onder zijn volk be
roepen zich ook op dezen gestorven Staats
man. Onder anderen deed dit Maandag
middag te 's Gravenhage nog de woord
voerder van het Alldoutscher Verband in
zijn toespraak aan Kruger.
Dat de Duitsche staatkunde, om Rus
land te behagen, de Polen liet vermoorden,
en den edelen Battenberger, die Bulgarije's,
vrijheid zocht, door Rusland liet afmaken,
is geen zaak om er zich op te beroepen.
Het ware beter geweest zich te beroepen
op den Bismarck die Kruger den grootsten
staatsman prees, en op den Keizer die in
1896 zijn bekende sympathieke telegram aan
Kruger zond.
Doch tusscheu 1896 en 1900 ligt hun
middenevenredige, het jaar van het Agree
ment. Het jaar der anglo-germaansehe
schikking, in beginsel de zoekmaking van
hot recht, de wegwerping van der Boeren
onafhankelijkheid bedoelende.
Kortelijk zij hieraan toegevoegd hoe 't
in den Duitschen Rijksdag gegaan is.
Een afgevaardigde had zijn ergernis uit
gesproken over de weigering des Keizers
en stelde den Rijkskanselier daarvoor aan
sprakelijk. Von Bulow antwoordde zoo
luchthartig mogelijk. Wel had de Duitsche
regeering, zoo sprak hij, zich indertijd met
do Nederlandsche er voor verklaard om
den oorlog door arbitrage te voorkomeb,
teneinde het Duitsche kapitaal te redden;
doch Kruger had geweigerd. En nu den
president naar Berlijn te laten komen waar
wij toch niet van plan zijn hem te helpen,
dat zou niet oprecht geweest zijn. Het Fran-
sche volk zal met al zijne toejuichingen
al even weinig doen als wij. Wij moeten
niets doen wat ons eigen belang in gevaar
brengt. Duitschland is voor ons het hoog
ste. En ons met de Zuid-Afrikaansche za
ken te bemoeien zou een strijd tegen wind
molens zijn. Wij doen er dus niet aan
mee. En hiermee uit.
Zoo ongeveer sprak de Rijkskanselier.
En de Rijksdag, blijkbaar niet gezind, om
nu reeds, bij de eerste kennismaking met
hem in conflict te komen, heeft al zijn
cynisme voor zoetekoek opgegeten.
Van Duitschland behoeft Kruger der
halve niets te verwachten.
en dankten samen den Heer, die de boeien
van dezen gevangen man had geslaakt,
boeien des kerkers niet alleen, maar do
zooveel krachtiger banden der zonden en
des doods.
Het bevreemdt u immers niet, dat velen
met oen traan in het oog huiswaarts keer
den, en wij to zamen uitriepenDe Heer
hoeft in ons midden groote dingen gedaan
Toen de schare niet dan noode huiswaarts
was gekeerd, bleef de verloste Hein bij
ons aan tafel eten. Maar neen, hij kon
niet eten, hij kon slechts schreien, en dan
slechts roemen de groote genade hem we
dervaren.
Hij vertelde ons, dat hij dien eigen mid
dag ten vier ure over de post een groo-
ton biief had ontvangen, en dat hij dien
lezende zijne oogen niet had kunnen ge-
looven, want dat die brief niet minder dan
zjjno bevrijding bevatte. Aanstonds had
hij een paar geleende kleedingstukken aan
getrokken. Onbekend met den weg, daar
hij nimmer iets anders van Batavia had
gezien, dan don weg van den kleinen boom
naar de gevangenis, had hij telkens weèr
gevraagd naar het huis van zijn leeraar,
totdat hij aan een woning kwam, waar hij
zoovele menschen vergaderd zag en een
psalmlied hem te gemoet klonk.
CHINA.
Er is in Duitschland al veel te doen ge
weest over de toespraak van den Keizer
tot zijn uit Kiel vertrekkende soldaten.
Geen pardon in Chinadat was aanvanke
lijk het wachtwoord, dat zij mee kregen.
Later werden de keizerlijke woorden ver
draaid doch do soldaten hadden hun
instructies en de brieven, die in bladen van
tijd tot tijd uit China van Duitsche soldaten
werden opgenomen, bewezen genoegzaam,
dat zij er zich naar gedroegen.
De General Anzeiger te Wurzburg komt
ditmaal voor den dag met een brief van een
soldaat van het Duitsche expeditionaire corps.
De soldaat schrijft
„Er is geen wegwij marcheeren recht
vooruit, plunderende, moordende, stelende.
Zendt mij geen geld, ik heb zooveel, dat
ik niet weet wat er mede te doen. Ik
heb reeds 17 Boksers gedood, van wie 12
terwijl wij in de straten vociiten. Een
van hen mist mij op twintig pas afstand
met een geweerschot in den nek velde ik
hemik was zoo dol, dat ik hem nog een
kogel heb gegeven en dat ik hem met
bajonet-steken heb doorboord (volgen eenige
bijzonderheden). Wij zijn gruwelijk wreed.
Elk gevangengemaakte Chinees is een lijk."
Zooals men weet, heeft de Keizer laten
bekend maken, dat elk soldaat, die mededee-
lingen aan de pers deed over de militaire
zaken in China, vervolgd en zwaar gestraft
zou worden als schender van het beroeps
geheim.
In dit licht beschouwen wij dan ook het
antwoord van den Engelschen gezant te
Peking Dinsdag in de laatste bijeenkomst
der gezanten aldaar gegeven toen de Fran-
sche gezant de quaestie van schadevergoe
ding ter sprake bracht. De Engelsch e
gezant zei droog weg dat die Christenen
naar hij meende, zich in de buurt van Pe
king reeds ruimschoots schadeloos stelden.
Aan 't rooven en kwanselen is dan ook
geen einde.
TRANSVAAL.
Uit Zuid-Afrika geen nieuws wijl Kit
chener alle oorlogscorrespondenten heeft
weggezonden.
Een dame te Kaapstad klaagt in een
onzer bladen dat de Engelschen zelfs ge
wonden doodschietenen dat de werelds
gezindheid bij al de ellende zelfs te Pre
toria, nog zoo groot is.
Als een staalje van onkieschheid meldt zij
dat prins Christiaan Victor begraven is in
de staatsiekist vau Kruger. Wat moet Tante
San gevoeld hebben dat haar mans kist
gebruikt werdDo Boeren stellen grooten
prijs op hun doodkist.
»Ik had het wel aanstonds willen uit
schreeuwen," zeide hij, »en het heeft mij
heel wat moeite gekost om mij in te houden,
totdat de dienst geheel was afgeloopen."
Wonderbaar en heerlijk Godsbestuur
Zelden of nooit wordt gratie verleend dan
op des koningsjaardag. Deze man ontvangt
op 5 Januari zijn vrijbrief. Zelden of nooit
ontvangt een veroordeelde kwijtschelding
van straf, tenzij dan dat hij den halven tijd
heeft doorgemaakt. Deze man moest twee
jaren zitten en zat pas negen maanden,
en ziet, vijftien volle maanden worden hem
geschonken. Ontvangt een ander de vrijheid,
zij weten vaak niet waarheen. Deze man
werd vrijgelaten, juist op het oogenblik
dat de geloovigen op Batavia zich ten ge-
bede vereenigen, en komt in een kring van
broeders en zusters, die als om strijd
hem hunne liefde betoonden.
Zoo is dan Hein al terstond geen vreom-
deling meer. Hij is thuis onder Gods volk,
en dat volk, dat elkander kent en bemint,
doet om strijd dien ontslagen en dubbel
verlosten broeder handreiking der liefde.
Een geloovig kleedermaker, mede tegen
woordig, voorziet hem van kleedoren en
neemt hem op in zijn nederige hut, ter
wijl reeds een ander in stilte er op peinst,
hoe nu verder deze medebroeder zal ge-
Heden gaf de president receptie in het
gebouw voor Kunsten en Wetenschappen.
Dat wil zeggen dat ieder die wilde hem
de hand kon komen drukken.
Do president werd afgehaald door de
equipage van hot raadslid Yan Kempen en
naar het gebouw gebracht.
De voorzitter der receptie-commissie de
heer G. P. Ittmann, verwelkomde den pre
sident. Daarna trokken de verschillende
personen en deputation achter elkander voor
den president voorbij en drukten hem de
hand. Met 't oog op de toch reods ver
moeiende taak van den grijsaard, werden
geene of slechts zeer kleine toespraken go-
houden.
Bij den aanvang der receptie werd door
450 schoolkinderen toegezongen Psalm 42:
5 „Maar de Heer zal uitkomst geven".
De ontvangst duurde tot 12 uur en werd
des avonds herhaald. Toen zongen 150
meisjes van de Hooge Burgerschool hem toe
Gezang 270 1 van Paul Gerbardt „Beveel
gerust uw wegen".
De - begroeting droeg geheel het karakter
eener volks-recoptie en was daarom los van
èenig ceremonieel of ofïiciüelc gebruiken
Gisteren kreeg Kruger bezoek van do
leerlingen der hoogere burgerschool en 't
gymnasium. Drie hunner speechten. Zij
brachten een album mee en een lauwerkrans
zoo groot als den President tot dusver
nog niet is aangeboden. De krans heeft
een hoogte van 2!ls meter en bestaat enkel
uit lauwerblaren doorwerkt met breede lin
ten in do kleuren van de Zuid Afrikaansche
Republiek en van Nederland. Het reus
achtige stuk rust op een ezel omwoeld met
oranjedoek.
Slechts met enkele woorden bedankte
president Kruger. Eigenaar Mg was 't dat
Oom Paul, toen een der leerlingen, zinspe
lende op het gezegde van den president
bij zijn aankomst te 's-Gravenhage dit ge
zegde verkeerd aanhaalde:
„Nee", zei Oom Paul toen dadelijk, „ik
heb niet gezegd, ik ben niet ongeletterd,
maar wel ongeleerd, maar ik heb aan de
heeren te verstaan gegeven dat ik zij niet
ongeleerd, maar wel ongeletterdIk
ben ook nooit school gegaan, jongens. Ik
dank jellui wél voor je lieve sympathie en
voor je mooie bloemen
Toen holden de jongelui naar beneden,
en hieven daar in vereeniging met de drom
men van menschen, waaronder tal van
Hoogere burgers en gymnasiasten, een le
vendig hoera aan, waarop Oom Paul op het
balcon verscheen en een hartelijke ovatie
volgde.
holpen worden.
Nu is niet meer de gevangeniskamer,
maar mijn studeervertrek de plaats waar
het godsdienstonderwijs wordt voortgezet.
In de week tusschen 7 en 15 Januari doet
onze verloste vriend een hartgrondige be
lijdenis zijns geloofs voor de getuigen der
gemeonte, en aan don derden Zondag knielt
hij te midden der gemeente in do Willems
kerk tor neder, legt zijne rechterhand op
den opengeslagen Bijbel en roept uit: »Ja
ik geloof in Jezus Christus, Gods eonig-
geboren Zoon, mijnon Heer!" En toen
andermaal daar is »de eersteling der dagen,
Morgen der verrijzenis, Bij wiens licht de
macht der hel verslagen. En do dood
vernietigd is," toen zat Hein mede aan
den disch der verzoening om het verbond
met Jezus te bevestigen, en uit het ge
zegend brood en uit den gezegenden kelk-
kracht te ontvangen, om nu ook voortaan,
in gemeenschap met zijn opgestanen Heiland,
in nieuwheid des levens te kunnen wande
len, bedenkende de dingen die boven zijn
en niet die beneden zijn.
Juist was broeder Zimmer met al zijn
lieve reisgenooten onder het gehoor, toen
Hein de belijdenis zijns geloofs herhaalde
en plechtig ingezegend werd; en ook zij
getuigden zelden oen stichtelijker samon-
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Holwierdo, J. Hannema, te
Augustinusga.
Aangenomen naar Sprang, door D. v.
Luttervelt, cand. te Kesteren.
Bedankt voor Neorblokland, Ottoland,
Hiauro en Pocderoijcn, door D. v. Lutter
velt, cand.voor Bcesd, door W. J.
Aalders, te Buiksloot.
Geslaagd voor 't examen Huisakte
Boekhouden K XII mej. J. H. v. d. Kamer,
te Middelburg.
In de Rotterdamsche Geref. Kerkbode
schrijft v. Y. onder het opschrift Dingaans-
dag o. m. het volgende: «Dingaansdag is
voor onze Zuid-Afrikaansche broeders een
groote dag van blijde herinnering, wijl zij
daarop jaar aan jaar, sedert het jaar 1838,
op 15 December, met dankbare erkenning
van de hulpe des Heeren, gedachten hoe
de Heere in zijne bange worsteling met liet
verraderlijke Kafferhoofd Dingaan, het Zuid-
Afrikaansche volk van dien verrader heeft
verlost.
Thans kan de grijze President dien ge-
wichtigen dag onder zijn volk niet herden
ken en onder dat worstelend volk de hoop
niet verlevendigen, zooals hij daartoe van
den Heere do bijzondere gave ontving.
Zou nu niet het volk van Nederland, nu
deze eerbiedwaardige grijsaard in ons midden
toeft, op Zondag 16 dezer deze zaak in den
dienst des Woords en der gebeden kunnen
gedenken?"
De schrijver wekt allen daartoe krachtig
op en eindigt aldus: »Op dan, volk van Ne
derland, stijge er uit alle bedehuizen binnen'
onze grenzen op 16 dezer een vurig gebed
op tot den Heere der heirscharen, omZijn
zegen op het edel pogen van den grijzen
Staats-President en de volhardende worste
ling van zijn dapper volk!"
Uit een brief uit den Vrijstaat:
Het is hier nog vrceselijk droogvee
blijft liggen en gaat dood van magerte.
Het volk (de Kaffers) is nu zoo zijn eigen
baas, dat wij vrouwen het maar zwaar
krijgen. De troepen die hier voorbij gingen
hebben hun vee in ons gezaaide gejaagd,
zoodat wij er niets van zullen hebben, en
er kan niet weder geploegd worden, wegens
de droogte
Hoe wonderlijk toch de moed van de
daspere nog strijdende burgers. Een zegt
„Ik ben maar 15 jaar oud, en reeds een
komst te hebben bijgewoond dan op dat uur
in de hoofdkerk van Batavia.
Maar nu, wat zal Hein beginnen? Als
matroos dienst nemen, hij mag het niet
doen; immers zijne borst is te zwak om
bij de monsteiing te verklaren: ik ben
gezond en tot mijn werk bekwaam. Neen,
aan die leugen kan en mag en wil hij
als Christen zich niet schuldig maken.
Maar hij kan toch als gouvernemeDtsbe-
hoeftige vrije passage verkrijgen naar
Nederland? Maar Hein denkt aan zijn
broodelooze vrouw en kinderen. En neen,
hij kan het niet van zich verkrijgen om
goduronde drie of vier maanden lang niets
uit te voeren, niets te verdienen, om zondor
oonig geld op zak bij zijn verarmd gezin
terug te komen. »Toch zou ik anders in
hot eerste anderhalf jaar de mijnon niet
hebben weérgezien," zoo redeneert Hein
en zegt: »indien ik eens eone of andore
betrekking hier aan den wal kon vinden,
dan kon ik zien wat de Heer met mijn
zwak gestel voorheeft, wellicht eenig geld
vergaren, en als do tijd voorbjj is, waarop
ik anders vrij geworden zou zijn, wellicht
met eenig geld in handen naar Amsterdam
terugkeeren
(Slot volgtA