NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND No. 117. 1900. Zaterdag 7 Juli. 14e Jaargang. CHRISTELIJK- HISTORISCH Bnitenlandsch Overzicht. VERSCHIJNT Wed. S. J. DE JONGEWERWEST, te Goes r. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN B|j dit Nummer behoort een bijvoegsel. FEUILLETON. Het kasteel Westhove op Walcheren. elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,02'. UITGAVE DER FIRMA en van van 1—5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. DE UNIE „Een School met den Bijbel". Collecte van 3 Augustus. Aan de Correspondenten en Besturen van de Locale Comitó's voor het Volks petitionnement. Mannen Broeders! Bij vernieuwing is de Augustus-of Unie- Collecte in aantocht. Wat zal zij dit jaar opleveren? Eene droeve teleurstelling? of eene blijde verrassing Niemand, die het nog weten kan. Maar, wat wij wèl weten, is, dat hare uitkomst ons tot hartelijke blijdschap zal stemmen, indien wij bij dezen arbeid door Gods Geest worden bezieldmet geheilig- den ijver voor de School mot den Bijbel worden vervuld, en in Zijne kracht alles doen, wat in ons vermogen is, om op een goeden uitslag te mogen hopen. Hoe staat het daarmede hij U? Gevoelt Gij met ons, dat het ook bij de Unie-Collecte gaat oin de eere Gods, om het heil onzer kinderen, om het welzijn van ons dierbaar Vaderland? Onderzoekt u zeiven nauw en bidt om moed, kracht en genade om ook nu weer de Augustus-Collecte naar wensch te doen slagen. De Unieblaadjes ter verspreiding liggen bij duizendtallen gereed. Het getal benoodigde Ex. wordt U na aanvrage terstond gezonden. Verzekert U van de noodige hulp. Wacht op Gods vaderlijke trouw. Zorgt, dat de Collecte door eene ure des gebeds worde voorafgegaan. En Hij, die machtig is om den moede kracht te geven, zegene U bij allen arbeid voor onze Twee en Twintigste Jaarcollecte voor de School met den Bijbel. Bet Bestuur der Unie »JEen school met den Bijbel Baron Schimmelpenninck van der Oye van Hoevelaken, te Hoevelaken, Voorzitter. Mr. T. P. Baron Maekay, te 's-Graven- hage, Penningmeester. (2 Ver volg Langzamerhand was ik al voortwande- lend genaderd tot de welbekende, forsche arduinsteenen kolommen aan de rechter zijde van den weg, welke den toegang aan wijzen tot het kasteel Westhove en zijne omgeving. Eene sierlijke, breede oprijlaan met koog- opgaand geboomte, haast van onafzienbare lengte, zich verliezend in het donker loo- ver, en bijna in het midden rechthoekig gesneden door eene dergelijke allee, leidt tot het schoone landgoed, welks oorsprong tot de grijze oudheid opklimt. Heeft men het punt bereikt, waar beide lanen elkander kruisen en wendt men zich vervolgens naar links, dan ziet men al heel spoedig de grijze torens en torentjes van het kasteel tusschen de omgeving door linken en weldra staat men vis-a-vis dit waardig monument der oude tijden, dat tot op heden met het slot Ter Hooge van graa v. Lijnden, den trots uitmaakt van de bewoners van Walcheren Zeer waarschijnlijk dag teek ent deze stich ting reeds uit de 9e eeuw uit het zooge naamde Friesch-Frankische tijdvak, toen Walcheren met langer do zetel was van den heidenschen eeredienst en geen priester meer rechtsprak in orakelen, honderden jaren nadat de broozo schepter van godin Nehalennia voor goed lag verbroken en men niet langer eerde en diende met ontzag het geestenheer der waatren en hoorde ze in 't stormgeloei en in der golven klaatren. Mr. Th. Heemskerk, te Amsterdam, As sessor. (2de Voorzitter). J. C. Wirtz Cz., te Bednm. Assessor. W. C. van Munster, te Leeuwarden. D. Wijnbeek, te Zwolle. A. Brummelkamp, te 's-Gravenkage. Mr. W. H. J. Baron van Heemstra, te Driebergen. J. Oerlemans, te Drongelen. M. de Jonge Jz., te Goes. Ds. J. L. Pierson, te Hengelo (G.). Ds. G. H. Wagenaar, te Leeuwarden. R. Derksen, te Rotterdam (Kievitstraat 40), Secretaris. 6 Juli 1900. Door aanneming van het amendement- Kuyper is een verbetering aangebracht in het belasting wetje dat dezer dagen door de Tweede Kamer is aangenomen. De heer Kuyper heeft gedaan "gekregen dat voortaan de gemeente-ontvanger onder scheiden zal tusschen vermogen uit bezit en vermogen uit arbeid verkregen. Een werkman die f 800 's jaars mot handenarbeid verdient en een heer die f 800 jaarlijks rente trekt van zijn kapi taaltje behooren niet evengelijk te wor den aangeslagen. Wanneer die heer komt te sterven heeft zijn weduwe die f 800 inkomen nog. En sterft de werkman dan daalt die jaarlijk- sche inkomst van f 800 met hem ten grave. Opdat er van die f 800 nog iets over- blijve, moet hij in eene Levensverzekering gaan en zich jaarlijks een, zij het ook vrij willige, maar dan toch zeer drukkende be lasting getroosten. De draagkrachten dier beiden verschillen veel, ja kunnen zelfs niet met elkander verge leken worden. De een dient hooger, de ander lager be last te worden. Gelukkig dat de Tweede Kamer dit met dr. Kuyper eens was en, alvorens het progressie-wetje aan te nemen, er nog even deze goede bepaling heeft ingelascht. Er waren nog meerdere goede gronden voor; doch deze is zeker wel de meest tastbare. Wie van arbeid leven moeten, mogen er dankbaar voor zijn. Het was het tijdperk, waarin Walcheren ontzaglijk veel te lijden had van de inval len der Noormannen, die van uit dit oord hunne strooptochten in Vlaanderen onder namen. Een hunner meest geduchte aan voerders, de gevreesde Rollo, de latere schoonzoon van Karei den Eenvoudige, door zijn huwelijk met diens dochter Gisela, ontzag zich zelfs niet op het einde der 9e eeuw het schoone eiland grootendeels te verwoesten. Het zou ons in geenen deele verwonde ren, indien Westhove toenmaals gebouwd werd, om als sterkte of grensvesting te dienen voor of tegen die ruwe barbaren, evenals het nabijgelegen Duinbeek, waar mede naar men wil, het kasteel Westhove door een onderaardsche gang was ver bonden. Vermoedelijk kwam het later in handen van de Tempeliers, die machtige, invloed rijke orde, wier leden zich meest allen door groote dapperheid onderscheidden. De Tempelridders trachtten te midden van de hen omringende weelde, de vroo- lijke, lustige levenswijze van den krijgsman met de strenge devotie van den monnik te vereenigen, eene poging, welke, zooals be grijpelijk is, moest falen en schipbreuk lijden op het tegengestelde karakter van beide. De strijd, dien deze wereldsche geeste lijken hadden te voeren, was, behalve die tegen de ongeloovigen, nog een andere, veel zwaardere, het was n.l. de strijd tegen eene ontzenuwende weelde, tegen de verfijnde en meer grove uitspattingen van den wellust. Zij hadden matigheid gezworen, eene deugd vrij gemakkelijk te beoefenen in dagen van onspoed of verval, daarenboven kuischheid, evenzeer licht te betrachten, Ter overdenking. In «Hot Volk" vindon we de volgende opmerking: »Klassebowuste arbeiders, die in hun vak- voreeniging strijden tegen hot kapitaal, hebben te zorgen, dat de eonigo lektuur in hun huisgezin, de krant, uitdrukking zij van hun gevoelens. «Niet de Volksbladen", maar degelijke arbeidersbladon zijn lektuur voor het werk mansgezin." Wij zijn zoo vrij dit over te nemen met eene kleine wijziging en dan luidt het aldus: «Zelfbewuste antirevolutionairen, die in Kerk, School en Pers strijden tegen de Revolutie, hebben te zorgen, dat de lektuur in hun huisgezin, dus ook de krant, uit drukking zij van hunne gevoelens. Niet de «Volksbladen'" maar degelijke antirevolutionaire bladen zijn lektuur voor hunne gezinnon". N. Prov. Oron. Crt. Een zot geval. Te Kampen is dit jaar bij het eindexa men aan het gymnasium een candidaat af gewezen wegens bedrog, er is namelijk een koninklijk besluit, dat tot die afwijzing onder zoodanige omstandigheden verplicht. Mr. Nanninga Uiterdijk komt in de bladen hiertegen op. Hij ontkent dat be drog zou zijn gepleegd in den zin van hot koninklijk besluit. De afgewezen candidaat is een knappe jongen die goed was in alle vakken en wiens schriftelijk werk voor 't Grieksch ook goedgekeurd was, toen dr. A. J. Dronkers gecommitteerden er op wees dat het ter vertaling opgegeven stuk niet overeenkwam met de vertaling. Bij nader onderzoek bleek dat de candidaat een stuk uit Thucydides had vertaald, wat ook door dr. Dronkers was opgegeven, doch met uitlatingen en zie die uitlatingen bleken ook vertaald. De candidaat Hartgerinck bekende deze vertaling thuis, tevoren te hebben klaar gemaakt en dat hem op een spiritis tische seance, door tafeldans, in een ge zelschap vrienden aan den «geest", gestelde vraag welke Grieksche vertaling op het examen zou worden opgegeven, door mid del der tafelspraak was geantwoordThucy- zoo de verleiding verre bleef, maar wat, zooals hier het geval was, indien met ie- deren dag schier de rijkdom der schatten toenam en meer liefelijke gestalten dan een Madonna deze cosmopolieten op hunnen weg ontmoetten Is met dit alles voor oogen het treurig verschijnsel zoo moeilijk te verklaren, dat de orde der Tempelridders voor de stem der verleiding bezweek en zich ter onza liger ure in een bedwelmenden slaap liet wiegelen door eene verslappende weelde, te midden eener bijna oostersche pracht Zwaar, zeer zwaar zelfs heeft de orde vooral in Frankrijk voor dit vergrijp moe ten boeten. De wetten van het zedelijk recht laten zich evenmin straffeloos schen den als die der natuur. Er volgde een toestand van inzinking en diep verval. Dit moment had de loerende blik van den vijand afgewacht, om de weerloozen des te gemakkelijker te kunnen treffen. Woedende vervolgingen ontbrandden, vree- selijke folterpijnen moesten worden door staan en brandstapels beklommen. Zelfs den grootmeester werd zulk een jammerlijk lot niet gespaard. Wie, die van de gruwelen hoort, door helsche staatkunde ingegeven, zou niet klagen met Vondels „rei van Clarissen," Soo velt de zeys de koronayren, Soo schud een buy de dorre blaeren, Wanneer het stormt in 't wilde woud. Gelukkig dat de schim van deze Tem pelridders in hunne opzichtige sneeuwwitte mantels met zilveren kruisen, niet na hun verscheiden verontrustend rondwaarde langs de torentransen en in de gewelfde gangen en ruime zalen van Westhoves kasteel, zooals naar luid der sage, de fiere gestalte dides liber 7 caput 73 en bij een herhaalde vraag liber 5 caput 14; de candidaat had hierop deze bladzijde geprepareerden zie men kreeg ze juist op 't examen. Ziehier de reden der afwijzing. En hier tegen komt nu mr. N. U. op. Hij noemt dit geen bedrog, maar alleen een profiteeren van een geboden kans om een goed cijfer te erlangen. Andere candidaten te dierzelfde seance tegenwoordig geweest, werden niet afge wezen. De staking der bootwerkers houdt aan. Gisterenavond hadden zij weer vergadering waarin verschillende sprekers hot woord voerden. Helsdingen die tot volhouden aanspoorde, afgaf op den R. K. Volksbond die weigert mee te doen, en aandrong op aansluiting en samenwerking met den in ternationalen bond van boot- en dokwerkers in Engeland. Zijn rede werd hartstochtelijk toege juicht. Vrouwen staken op het podium een ertswerkersschop en piek in de hoogte, onder toenemend gejuich in een tot stik- kens volle zaal. Medegedeeld werd dat ook de ertswer kers het werk gestaakt hebben. Schipper Tans maande allen aan het werk niet- te hervatten voor alle eischen voor allen ingewilligd zijn. Ook de sleepers en voerlieden staakten. Hunne eischen zijn een werktijd van 6 uur 's m. tot 7 uur 's av. doch na 6 uur 's av. geen laden meer. Het loon f 13 en f 14. Iedere rit op Zondag 50 en op feestdagen 25 cent per uur en extra f 1 en f2 voor een halven of heelen dag. Bij ziekte f 10 's weeks uitkeering schafttijd van 122 uur. De staking is algemeen. Er heerscht diepe rust op de booten aan de Boompjes. EUROPA. Dat de verbondonen in China, ook En geland, samen doen, geschiedt uit vrees voor erger; en uit gemeenschappelijkheid van belangen; niet uit liefde. van hunnen grootmeester telken jare en wel op den gedenkdag van de verdelging zijner orde, geharnast pleegt te voorschijn te treden, om zijne ridders, zij het ook te vergeefs, in gehoorzaamheid aan hunne eenmaal plechtig afgelegde gelofte, op te roepen voor den heiligen krijg. Op het einde der 13e eeuw was Westhove het eigendom van de beroemde abdij van Onze Lieve Vrouw binnen Ze.elands hoofdstad. Tot dusver had het behoord aan het geslacht der heeren van Borsele en zou, bij eene verzoening over den doodslag door een der leden van dit doorluchtige geslacht aan een abt begaan, aan genoemde abdij zijn afgestaan, welker verschillende abten elkander in het bezitsrecht dezer heerlijk heid opvolgden. Het is bekend hoe de abdij door de bis schoppen van Utrecht en de graven van Holland mild werd bevoorrecht, zelfs door tal van voorname edelen ruimschoots werd bedacht. Ze was dan ook de parel en kroon der Zeeuwsche stiften en telde een aantal dappere leenmannen, ten allen tijde bereid om deze machtige stichting desnoods met wapengeweld te helpen verdedigen tegen iederen schennigen aanval. Meer dan drie eeuwen was deze abdij het cen trum van alle kerkelijk en wereldlijk gezag. De kerk, welke bij deze stichting behoorde, was door eene fijnbewerkte, .gewelfde steenen galerij met hot klooster verbonden. Op gezette tijden plachten do geestelijken met rozenkrans en gebedenboek gewapend, en door klokgebrom begeleid, in statige rijen langzaam onder die overdekte zui lengang voort te schrijden naar hun hei ligdom. Inwendig was deze kathedraal fraai ver sierd. Boven het hoogaltaar prijkte o. a. Dat Europa Engeland haat, gelijk het een halve eeuw terug Frankrijk haatte, laat geen twijfel over. Een Engelsch blad heeft twee opstellen opgenomen, waarin uiteengezet wordt waarom Europa Engeland haat. Het eene artikel is van Rodenborg, een Duitscher. het andere van Brunótiöre een Franschman. De Duitscher gaat de geschiedenis na sedert „la helle Alliance" van Waterloo en herinnert dat Engeland Duitschland daarna altijd in den weg gezeten heeft. De eerste onvriendschappelijke daad was de houding van Engeland toen Denemarken in 1848 Sleeswijk-IIolstein nam, welke houding Duitschland diep vernederde. Engeland, dat de beweging voor Italië's eenheid met geestdrift toejuichte, toonde weinig ingenomenheid met het streven naar eenheid in Duitschland. De oorlogen van 1866 en 1870 werden door Engeland als afschuwelijk „onzerzijds" geschilderd. Het was Engeland dat in de Luxemburg- sche quaestie Pruisen in 't geheim tegen werkte. Reeds in 1886 wendde de heer Gladstone al zijn invloed aan om Bismarck „den vredestoorder" van zijn plaats te ja- geu. De Britsche regeering weigerde in '70 den uitvoer van steenkool, wapenen en munitie naar Frankrijk te verbieden, en stelde aldus Frankrijk in staat, den strijd ten koste van Duitschland voort te zetten. De openbare meening was, met enkele uitzonderingen vijandig tegen Pruisen. Na 1871 toen Duitsche en Engelsche handelsbelangen in botsing kwamen, ver anderde de Britsche minachting in afkeer, naijver, haat. Brunetière, redacteur der «Revue des Deux Mondes", verklaart, dat zonder eeni- gen twijfel de openbare meening in Frank rijk, Zwitserland en België om alleen van Fransch sprekende landen te gewagen partij gekozen heeft tegen de Engelschen. Tegen het einde der eeuw, die in de geschiodenis genoemd zal worden de eeuw dor herleving en herboorte van volken, en waarin het dus de grootste staatkundige, de grootste internationale misdaad is, een volk te vernietigen, heeft Engeland niet geschroomd, juist dit misdrijf te begaan. De heer Brunetière klaagt, dat, terwijl de wereldberoemde schilderij van Jan Gos- sard, de afneming van het kruis voorstel lende, welk schilderij naar matige bereke ning eene waarde van minstens vijf en zeventig duizend dukaten vertegenwoor digde. De verschillende altaren waren bedekt met zeer kostbare, luchtige kleeden, van fijngesponnen zijde, waaronder éón schitte rend van goud en edolsteenen, bijbelsche tafereelen te zien gaf, een moesterstuk alzoo van fijn borduursel. Op het binnenplein van dit aloude kloos ter getuigde evenzeer van don luister dor prelaten, die van hier uit, als in eene on neembare veste, hun machtigen schepter zwaaiden. Vooral was dit het. geval op den H. Sacramentsdag, wanneer n.l. de reliquie van het H. kruis in plechtigen optocht werd rondgedragen. Aan het hoofd der processie ging de abt in plechtgewaad, omstuwd door de geestelijkheid van hoogen en lageren rang en gevolgd, behalve door de regeoring der stad, door de schutterijen van Middelburg en Arnemuiden met hare wapens en bla zoenen. De gilden en de leden van de kamer van rhetorica besloten den optocht. Eene tallooze schare van devoten en nieuws gierigen woonde deze plechtigheid bij. Genoemde hoogtijden waren ongetwijfeld eene welkome afwisseling in het eentonig leven dezer kloosterheeren, die echter nu eenmaal zulk eene lotsbestemming hadden gewild en daarbij gewoonlijk niet tot de lieden behoorden, welke naar verandering staan. Wordt vervolgd.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1900 | | pagina 1