NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND gö. toei9oo. CHRISTELIJK- HISTORISCH Ilinsdag 12 Juni. Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg-. PRIJS DER ADVERTENTIEN FEUILLETON. Engeland en Transvaal. VERSCHIJNT ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95. Enkele nummers- 0,02s UITGAVE DER FIRMA EN VAN van I5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Aan treurenden. Zalig zijn zjj die treuron, want zjj zul len vertroost worden. Wil do wijnstok vruchten brengon, Snijdt dan steeds zijn ranken fijn. Eerst zal hij wel tranen plengen, Daarna echter vloeit de wijn. De vorige week zijn door de Tweede Kamer belangrijke beslissingen genomen. Haar was ter behandeling aangeboden een ontwerp tot wijziging in onze wet op het Hooger Onderwijs, teneinde don toegang der Zuid-Afrikaansehe studenten tot de Rijks-Universiteiten gemakkelijker te maken. Hiervan maakte de heer Lohman gebruik om voor onze vrije gymnasiums hetzelfde recht te verkrijgen, wat de Staats-gymna- siums hebben, namelijk om een getuig schrift van bekwaamheid voor do universi taire studiën te mogen uitreiken. Dat recht, de Tweede Kamer gevoelde dit, kon nu moeilijk worden geweigerd, waar men het aan dorgelijko inrichtingen in het Buitenland, met het oog op onze Transvaalsche studenten, wilde toekennon. Het voorstel daartoe werd dan ook mot groote meerderheid van stemmen aangenomen. Slechts vier liberale stemmen waren er tegen; onder hen was de minister-afge vaardigde Goeman Borgesins. Op het gebied der examens derhalve volkomen rechtsgelijkheid, eindelijk, toe gestaan. Jarenlang heeft de heer Lohman en heeft de antirevolutionaire partij voor die rechts gelijkheid op gebied van het Hooger Onderwijs gestreden. Thans wierd ze toegestaan. Zoo ziet men wat principiëele oppositie vermag. De aanhouder wint. De gestadige drup holt den steen uit. Met dezen triomf onzer beginselen wen- schen wij don heer Lohman geluk. Zij 't een eerste stap tot de volkomen rechtsgelijkheid. Immers de neutrale, of liberale? Staats- Gymnasiums worden nog altijd finantiëel boven de vrije, Christelijke Gymnasiums sterk bevoorrecht. Rechtsongelijkheid derhalve nog op een zeer belangrijk punt; de dubbeltjes. Laten wij blijven strijden voor vrijheid IN DEN VRIJSTAAT. De heer dr. Kakebeeke beschrijft een avontuurlijken tocht, dien hij op last van den President in gezelschap van twee anderen, door het bezette gedeelte van den Vrijstaat heeft gedaan oin de burgers op nieuw tot den strijd op te wekken, procla maties van president Steyn te verspreiden en eenige verraders te arresteeren. Aan zijn verhaal ontleenen wij het volgende: 27 Maart waren wij, drie jnan, dicht bij Petrusburg; onderweg hadden we voort durend geruild van paarden om toch maar vooruit te komen. Die ruiling, waatoe wij dikwijls velen met de vuist, het geweer en revolver moesten dwingen, bezorgde ons veel moeite. Petrusburg was Engelsch met een magi straat en een paar konstabels, zooals dat in een fatsoenlijk Engelsch dorp behoort. We hielden krijgsraad en Brazelle een man die geen vrees schijnt te kennen, oordeelde dat 3 Mausers wel tegen 2 konstabel-revol vers konden vechten. Vriendelijk lokten ons de tenten van de Hollandsch-Indische ambulance toe! doch we mochten hun neu- trliteit niet schenden en zoo reden we maar de hoofdstraat in. Bij het eerste huis stuift een man op ons af, nl. de Klerk, diezelfde die dank zij de handigheid van Brazelle thans te Kroonstad tot 2 jaar en rechtsgelijkheid op alle punten van het onderwijs, zoowel wat het lager als het hooger onderwijs betreft. Nog een belangrijke beslissing op het stuk van het Hooger Onderwijs is Woens dag door de Tweede Kamer genomen. Tot nog toe mocht, gelijk men weet, het schoolgeld voor do gymnastums, die van Staatswege gesubsidieerd worden, niet hooger dan f100 'sjaars zijn. Ook dit zal veranderen. Voortaan zul len de gemeentebesturen meer dan f 100 mogen heffen, mits zij een evenredig school geld invoeren, dat niet boven den kosten- den prijs mag gaan en voor de laagste klasse van schoolgeldheffing benedon de f100 moet blijven. Ook deze beslissing zal nu kunnen mede werken tot meer sociale rechtvaardigheid. Laten onze gemeentebesturen er eens over denkon of ook voor het lager onder wijs niet hot billijksto stolsel wezen zal dat der evenredige schoolgeldhoffing. Dit moot op middelbaar- maar ook op lagor-onderwijsgcbied alzoo wezen. Eon dominó over zijn collega's. Ds. v. d. Borg v. Eysinga, hervormd predikant te Zutfen, heeft blijkens een verslag in de (liberale) Zutfensche Courant in een protestvorgadering der Zutfensche stoelenmakers, deze menschen „gewezen op do noodzakelijkheid van arbeiders-organi satie op hot standpunt van den klassen strijd," en verder: „om niet te rade te gaan met den pastoor of met geestelijke adviseurs daar deze toch de dienaren van het kapitaal toaren." Wat een predikant straffeloos zooal niet zoggen kan. Natuurlijk is hij sociaal democraat. Het voornemen der regeering om een nieuwe ongevallenwet in te dienen, treedt in te eervoller licht, waar het liberale regeeringsblad Het Vaderland gesproken had van «de bedonkelijkste crisis waar aan nog ooit onze staatsinstellingen heb ben blootgestaan en (waardoor) onze jeug dige Koningin voor eene haast onoplosbare moeilijkheid is gesteld". Of heeft mogelijk dat blad onder don eersten indruk ietwat te hard geschreeuwd? Te Roermond is overleden dr. W. Everts, lid der Tweede Kamer, oud-directeur der r. k. scholen te Rolduc, oud 73 jaren. harde pad is veroordeeld wegens hoogver raad. Dit sujet deelde ons mede dat Voigt op zijn (de K.'s) paard zat, er ontstond een twist, die eindelijk door dr. Matthiclus werd bijgelegd. We gaven de Klerk verzekering dat hij uitbetaald zou worden. We roden verder. Angstig keken de dorpelingen ons aan. Een ander doel van onze zending was de verstrooiing van proclamaties van president Steyn. Deze proclamatie in krachtige woor den gesteld, wees de Yrijstaters op hunne plichten tegenover hun land en landge- nooten, hield eenige woorden in over de proclamaties van Lord Roberts en dreigde een ieder, die zonder noodzaak zijn wapens afgaf met de straf van hoogverraad. Niemand in het dorp durfde eerst de proclamatie aan te vatten. De magistraat en zijn handlangers werden schuw en vertoonden zich niet. Toen kon ik mijn lust niet bedwingen om naar mijn landge- nooten in de ambulance te rijden, en ter wijl ik eenige gezellige oogenblikken door bracht bij ,drs. van Kerckhoff en Buning en hunne assistenten, spraken Brazelle en Voigt de bewoners van het dorp toe. Ge lukkig dat wij goede berichten van Brand- fort en Veertienstroomen konden brengen. De gezichten verhelderden en zelfs de patiënten werden er beter van. Zij zaten allen als het ware gevangen te Petrusburg. Wij vonden een vertrouwbaar persoon die op zich nam commandant Visser in kennis te stellen met de proclamatie en in de Van het hierboven aangenomen amende- ment-Lohmann ten gunste der bijzondere gymnasia kan weldra gebruik gemaakt worden door de gereformeorde gymnasi ums te Kampen, Amsterdam en Zetten; en door do r. k. gymnasia te Katwijk, Roer mond, Rolduc, Amsterdam en Nijmegen. Benjamin-af. De jongste onder de Kamerleden de heer Ketelaar is Vrijdag jongste-op-één na geworden, door do beëediging van het nieuwe lid voor Deventer; mr. Marchant. Deze laatste toch is geboren 12 Febr. 1869 en dus ongeveer een jaar boven den grond wottelijken minimum-leeftijd voor het Kamerlidmaatschap. Hollandscho Onderwijzers in Transvaal. Bij den heer H. J. Emous, lid van het Christelijk Nationaal Boeron-Comité en te vens lid van het Comité voor hot uitzenden van Ilollandsche onderwijzers naar do Z.-A. Republiek, is van den consul-generaal dor Nederlanden te Kaapstad, den heer B. H. de Waal, een schrijven ontvangon, waaraan het volgende is ontleend; «Door tnsschenkomst van de «Bank of Africa" ontving ik gisteren voor rekening van het Christelijk Nationaal Boeren-Comité 200 p. s. Reeds heden vond ik aanloiding daarvan 50 p. s. bij te dragen voor kleeren, hoeden, schoenen, dekens en andere zaken, door het cchnité en mij verstrekt aan de gewonden en zieke krijgsgevangenen in het hospitaal te Wijnberg. Daar liggen onge veer zestig man, waarvan eenige zeer zwaar gewond zijn. U zult het mij, met het oog op mijne druitke werkzaamheden, niet euvel duidden, waaneer ik omtrent een en ander niet in verdere details treed, maar toch wil ik u een gesprek mededeelen, dat ik Zaterdag j.l. in datzelfde hospitaal had met zekeren Van dor Merwe, een Boer uit de buurt van Klerksdorp, die zwaar ge wond is en een schot door zijn liezen heeft, waaraan hij veel pijn lijdt. Het gesprek liep over hetgoon Holland on do Hollanders voor hon gedaan haddon v. d. M. vertelde mij toen, dat hij het er nog juist oen paar dagen to voron met zijne lotgenoofen over gehad had, dat hij toch hoopte, dat als de Engelschen hun land namen, zij hunne Hollandsche scholen on onderwijzers zonden kunnon behouden. «Daar hij hom in do buurt hadden zij buurt van Petrusburg to zullen komman deeren. En verder ging de tocht weer het zuiden in naar Fauresmith. Brazelle, die, sukkelde met zijn paard, reed naar een plaats om een ander te kommandeeren. Daar het donker werd konden we elkaar niet terugvinden en zoo bleven we afgescheiden van elkaar in het district werken. Den volgenden morgen dicht bij Rietrivier kre gen we door een kaffer een ongeteekend briefje van Brazelle's hand dat de Engel schen in groote getallen oprukten van het dorp Fauresmith naar Koffiefontein. Dit bericht haalde een leelijken streep door onze voorgenomen plannen. Wel hadden we reeds rechts en links verspreid, maar het leek dat thans een einde gekomen was aan ons rustig werk. 's Nachts reden we, Voigt en ik, naar een afgelegen plaats aan de Rietrivier en den volgenden morgen nog iets verder. We zaten daar 's mor gens half zeven dicht bij een plaats, toen we plotseling een afdeeling Engelschen over een nekje zagen aankomen en van twee andere kanten evenzoo. Goede raad was duur. Te paard er tussohen uit scheen onmogelijk. Toen brachten we onze zadels, met tasschen en geweren enz. in een sloot en liepen hard naar Rietrivier, doorwaadden deze en verstaken ons in de bosschen. De eigenaar van de plaats waar we dichtbij afgezadeld hadden stak een witte vlag op. Van uit onze schuilplaats zagen we alleen die vlag en het bovenste gedeelte van het huis. 's Middags 4 uur woei de vlag af, een Hollandschen meester uit Wolmarans- stad gekregen; zijn naam is ook «Meester" (de man is onder de krijgsgevangenon on nu te Simonsstad); die had zijn jongste kind in vijf maandon meer geleerd, dan het oudste in twee of drie jaar op do Engol- sche school geleerd had. «Zij hadden gewild, dat de meester thuis zou blijven, maar er was geen houden aan geweest; do meestor moest ook medevechten. Bij mijn eerste bezoek aan de krijgsge vangenen zal ik den meester het verhaal doen. Het deed mij goed het van den armen lijder te hooren en het zal u ook wel aangenaam zijn." Do goudstad en de hoofdstad zijn thans beide door Roberts bezet. Eenige Engelsclie officieren zochten en hadden reeds een onderhoud met mevrouw Kruger, om wier woning thans in plaats van twoe Boeren, twee tommey's heen en weer wandelen. Ruim honderd officieren, te Pretoria ge vangen zittend, nu waarschijnlijk, alvorens te vluchten, door Kruger op hun eerewoord, van niet meer tegen de republieken te vechten, vrijgelaten, zijn door de overwin naars «gevonden". Ook zijn de Engelsclie soldaten, op 900 na, door Roberts «bevrijd". De 900 zijn te Nooitgedacht door de Boeren vastgezet; zij waren reeds bevorens Roberts komst «in veiligheid gebracht". De Engelschen behalen in Transvaal voor deden dit moet worden toegegeven. Doch in Vrijstaat en Kaapkolonie krijgen zij het taai. De Vrij staters hebben in het noorden tweeduizend man en zes stukken geschut. Om te beginnen hebben zij de telegraaf lijn bij Roodewal ten Noorden van Kroon stad, afgesneden, zoodat Roberts niet meer in directe telegrafische gemeenschap staat met zijn basis. Zij zullen er nu verder ook wel voor zorgen, dat het verzenden van levensmid delen, ammunitie en al de verdere benoo- digdlieden, die een groote legermacht, als die onder Lord Roberts, noodig heoft, öf geheel tegengehouden, of tenminste ver traagd wordt. De generaals Kelly-Kenny, Walker, War ren, French zullen nu do handen vol krijgen. Eerstgenoemde zond bereids versterkin gen naar Kroonstad. Walker was zelfs genoodzaakt troepen uit Kaapstad naar den doch wij dachten dat zij afging, omdat de Engelschen weg waren. Ik reik mijn met gezel de hand, zing mijn hoogste lied en stel voor onzo nog natte kleeren in de zon te drogen en er een bad te nemen. Na verrichting van deze werkzaamheden klimmen we op den rivierwal en bespeuren door de eigenaardige ligging van liet huis nog niet dat het tot een rustoord voor de Tommies is geworden. Vlak bij het huis aangekomen staan we plotseling tegenover een zee van khaki's. Mijn revolver schoof ik oogenblikkelijk hoog onder mijn baatje, en loop met een onnoozel gezicht het huis in. 4 Tommies dachten nog een oogenblik ons te ondervragen, maar lieten ons door. Ze verschrokken zeker van ons loaferachtig kostuum. We zaten binnen, maar niet op ons gemak. Al meer en meer Khaki's komen aangereden en tot overmant van ramp zadelt de generaal Clements af vlak bij onze verborgen zadels (onze nog overige proclamaties waren door onze over haaste vlucht daarbij, doch alle andere com- promitteerende documenten waren in onze zakken). De positie was netelig. In het huis blijven konden we moeilijk zonder den bewoner in de oogen der Engelschen te compromitteerenonze zadels bereiken kon ook niet. Gelukkig werd het donker. Voigt en ik dachten er over ons over te geven, maar de vrees dat zij ons met onze doku- menten zouden beschouwen als spionnen, die behoorden gefusileerd te worden, deed ons anders besluiten. We gingen omtrent Vrijstaat te sturen. Warren die zoo mooi opschoot met de Kapenaars, moest in allerijl om versterkingen vragen, teneinde te voor komen dat de opstandelingen in Griqnaland hem de baas worden. De oorlog zal derhalve vooreerst nog niet uit zijn. Én wanneer de Boeren eenige voordeelen kunnen behalen, zullen zich wel meerderen bij lien aansluiten. Roberts en Buller zullen dan een ge deelte hunner troepen naar die plaatsen moeten zenden, om daar met de troepen der bovengenoemde generaals samen te werken. Buller kan daartoe geen anderen weg nemen dan langs het zuiden om, over Dur ban of Oost-Lonilen en dat kost tijd. En dat alleen reeds is voor de Boeren veel gewonnen. Het is te hopen dat zij nu in staat zullen blijven den vijand afbreuk te doen en do communicatie af to snijden, hetgeen Lord Roberts in een hoogst onaangename positie zal plaatsen en tovens demoraliseerend wer ken moet op de Engelsclie troepen, terwijl het weer nieuw leven geeft aan de bond- genooten, zoowel ten Zuiden als ten Noor den van de Vaalrivier. Een geheimzinnig bericht dat Buller en C. Botha een wapenstilstand van drie dagen zouden gesloten hebben, eisclit bevestiging. Men vraagt zich af waartoe zulk een wa penstilstand wel zou hebben moeten dienen. Wel verklaart zich het bericht van Buller dat hij de stellingen van Langsnek be- lieerscht. Natuurlijk, de Boeren zullen ingezien hebben dat 't beter is, vóór de gelegenheid daartoe hun afgesneden wordt, naar het Lijdenburgsche de wijk te nemen, en zoo vond Buller gelegenheid het door hen verlaten of ontbloote gebied te bezet ten; zooals hij indertijd Ladysmith «ont zette" bij gebrek aan belegeraars. De krijgsgevangenen door de Boeren bij Lindley gemaakt, zullen nu ook wel spoedig worden «bevrijd". Hot zal noodig worden dat de Boeren nu verder geen krijgsgevangenen meer maken. Doodschieten of loslaten op eere woord, en dan bij vernieuwde gevangen neming doodschieten schijnt do door de omstandigheden geboden taktiek te zullen moeten worden. De bezetting van Pretoria is echter nog geen bewijs dat veel grondgebied door de Engelschen bezet is. Daartoe is Transvaal te uitgestrekt. De afstand van do hoofd stad tot de oost- en noordgrens bedraagt onderscheidenlijk ongeveer 400 en 450 7 uur uit het huis en gezelsden een beetje op den stoep. Liepen toen langs de schild wachten naar de veekraal, net doende of wij de bewoners van de plaats waren en toen naar de stroohut van het volk en zoo geraakten we buiten de wachten. We gingen toen met een grooten bocht om het Engelsclie kamp heen en liepen de Riet rivier langs (rivier op). Eindelijk kwamen wij bij dichte bosschen en gingen daar slapen, of liever trachtten te slapen, want de kou en honger, we hadden geen stukje kombaars of kost bij ons, kwelden ons zeer. Tegen dagbreek zochten we een nog veiliger plek vlak aan de rivier in een dicht kreupelbosch. Omtrent 11 uur voormid dags hoorde ik hoefslagen en kort daarop passeeren ons twee van onze beminnelijke vijanden. De hoeren waren in druk gesprek en hadden geen oog voor die bandieten, wier opsporing het waarschijnlijke doel van hun tocht was. Dat was weer voorbij. Edoch om 2 uur hooren we plotseling men- schelijke stemmen. Deze kwamen van twee voetgangers en 1 paardenruiter die blijkbaar ook al op mensclienjacht uit waren. Daar klinken schoten en de kopjes en hooge wal len van de rivier daveren van de echo's. Toen dit schieten een half uurtje heeft aangehouden, stappen de drie op en loopen en rijden vlak langs de rivier in onze richting. Die kerels hun oogen moeten be paald tijdelijk gestoord zijn geweest, want anders hadden ze ons moeten ontdekken. De ruiter passeerde mij op twee tree, een

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1900 | | pagina 1