NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Donderdag SI Mei.
t4c |]h*s*£g**rtg.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg1.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Reclames, verzending of
ontvangst van dit blad betref
fende gelieve men niet te
adresseeren „Bureau de Zeeuw",
maar firma S. J. de Jonge-
Verwest, Goes.
JKo. 102- IDOO.
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG-*en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers- 0,02s
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
'Samenwerking, ook met Roomschen.
Er zijn ook Roomscke anti-revolutionairen.
Wij staan hierbij op het standpunt door
Groen, reeds in 1843, geteokend (Aan de
Hervormde Gemeente in Nederland bladz.
122)
»De plichtmatige afkeer van al hetgeen
zich in do ltoomsche Kerk, als het onuit-
wischbaar merkteeken van afval, in haar
leer en instellingen vertoont", doet ons don
Christeljj ken hand niet vergeten, welke
ons desniettegenstaande met godvruchtige
Roomschen verbindten ook waar zij dien
band miskennen, verlangen wij met dien
zelfden Hervormer (Calvljn) wiens recht
zinnige onwrikbaarheid meer gelasterd dan
zijn Evangolischo onbekrompenheid opge
merkt is, te betuigen dat er ook in do
Roomsche kerk, ook bij do ovcrbeersching
van den leugon, kostbare waarheid, of
schoon bedekt on verduisterd, overig blijft".
Fan Houten gevallen.
In bet kiesdistrict Deventer is gekozen
tot lid dor tweede kamor mr. H P. Mar-
cbant (rad.) met 2830 stemmen. Mr. S.
v. Honten (oud lib.) bad er 818.
Het wetsontwerp-Lely tot verbod van
vervaardiging en invoer van witte phosphor-
lucifers is een dier vele noodzakelijke eons-
ciëntiekreten waarmee eeno rogeering de
klachten van haar volk vertolkt.
Hetzelfde geldt ook voor het ontwerp
drankwet van den minister Borgesius.
Voor beide ontwerpen zijn wij dankbaar.
De vervaardiging van witte phosphor-
lucifers, dat zijn de bekende stiuklucifers
welke onze landbouwers gewoonlijk aan
hun broek aanstrijken, gaat met groote
gevaren voor 't gestel en bet licht der
oogen van die er in arbeiden gepaard.
Het is goed dat deze industrie verdwijne.
Dat gelijktijdig ook de drankwet inge
diend werd, moge een profetie zijn dat
ook de kroegen en brandergen en allerlei
drinkgelogenheden, die reods aan zoo menig
naamchristen een dnistor sterfbed bezorg
den, verdwijnen mogen nit den lande.
Want meer nog dan witte phosphor doet
de drankduivel kwaad.
Gene sloopt slechts bet lichaam, deze
daarentegen verwoest er de ziel bij!
Het is den heer Lohman nog ter elfder
ure gelukt in de wet regelende de ouder
lijke macht en voogdij een bepaling te doen
opnemen die wel de verantwoordelijkheid
niet opheft van de direction, van gestichten,
maar toch onware critiek voorkomt en goede
beoordeeling bevordert.
De wet bedoelde publiek-rechterlijke
aansprakelijkstelling der voogden van zoo
danige stichtingen. Dit is onbillijk. Alleen
de directeur moet kunnen aansprakelijk
gesteld worden, voor schaden door ver
pleegden aan den eigendom van den buur
man berokkend.
Bijaldien de Kamer met het oorspronke
lijke artikel ware meegegaan, zouden stich
tingen als Neerbosch, e. a. moeilijk meer
mannen hebben gevonden, bereid om 't be
stuur uit te maken. En met 'toogdaarop
verdient de aangenomen wijziging van den
heer Lohman toejuiching.
Kan overneming van onderstaand citaat
uit Prof. Fabius' Voortvaren ook nuttig zijn
voor onze lezers, of allicht spreken tot
sommiger consciëntie
>Zal de leeraar zijn roeping naar oisch
kunnen vervullen, dan worde hij niet ge
drongen om door menigvuldige, hom te
veel tijd roovende bezigheid eono bezoldi
ging aan te vullen, die ook bij groote zui
nigheid, toch niet voldoende is om zijn
gezin naar eisch van don stand, waarin
hij is geplaatst, te onderhouden. Hot trac-
tement moet hem in staat stellen zich ge
heel aan zijn ambt te wijden.
»Zal hot wèl zijn, dan behoort do ge
meente er zelfs prijs op te stellen, dat
de kosten voor het studeervertrek den leer
aar niet te zeer bezwaren. En deze
hoeft hij het maken van zijn begrooting
er aan to denkon, dat voor de boekerij,
evenmin als voor 'slleeren koninkrijk slechts
gerekend mag worden op hetgeen over
schiet, nadat voor schoenen en brood en
aardappelen is gezorgd."
Jarenlang hebben de liberalen gevoepen
de openbare school is de volksschool; zij
alleen is in staat aan het volk te geven
wat het volk wenscht; zij is en zal blijven
het plechtanker van ons volksbestaan; do
plaats waar de kinderen van hetzelfde volk,
hoewel verschillend in geloofsovertuiging,
elkaar zullen leeren verdragenin het
kort, de openbare school zal, hoe meer zij
gekend wordt, ook zooveel te meer bloeien.
Of dit alles waarheid bevat?
Wij willen eens een kort statistiekje
mededeelen.
Van elke 100 kinderen die de school
bezochten waren er
in 1858 op de openb. sell. 78op de bijz. 21
1868 77 22
1878 75 24
1888 70 29
1896 68 31
Ziedaar de uitspraak: de openbare school is
de volksschool, is niet bewaarheid geworden.
Zij is falikant uitgekomen. Niet de school
waar over God en godsdienst niet mag ge
sproken worden, is de volksschool; maar
het volk wenscht dit blijkt boven vol
dingend een godsdienstig onderwijs;
en dat godsdienstig onderwijs wint meer en
meer veld.
De verdedigers der neutrale scholen
in de practijk een onmogelijk ding wor
den met den dag geringer in aantal.
De besten onder de liberalen beginnen
in te zien dat de openbare school fiasco
gemaakt heeft.
(Nieuwe Sprokkelaar).
De voogdijwet is afgehandeld. De her
stemming volgt later. Met een zucht zien
wij ook dit schip in zee gaan.
Het bergt veel goeds, maar ook veel
kwaads. Wat. 't voor goeds biedt is toch
geënt op revolutionairen stam en zal met
voorzichtigheid dienen aanvaard te worden.
Lohman en Lucasse eenerzijds, Pijnappel
en Van Deinse andererzij ds hebben met
grooten tact gepoogd de wet te verboteren
of minder onaannemelijk te maken; en dit
is hun op veie punten gelukt.
Zoo komt de wet er allicht met alge-
meene stemmen door.
Maar zij zal een gevaarlijk wapen wor
den in de handen van rechts- en linksge-
leerden, die het niet zoo hoog opnemen
met de heiligheid van 't huwelijk en van
het vaderlijk gezag.
In China is onder de oorspronkelijke
bevolking, de eigenlijke Chineezen men
noemt ze Boxers! een beweging ont
staan tegen de vreemdelingen. Zij zien 't
gevaar dat van die zijde dreigt. De vreem
delingen worden ten slotte geheel en al
baas in China. Plotseling is een opstand
uitgebroken van de Boxers, en zij vinden
steun hij enkele hooggeplaatsten, onder
anderen bij den voormaligen onderkoning
van Kanton (Tan Sjoen Lin).
Tusschen de Boxers en de regeerings-
troepen kwam het reeds tot gevechten.
Wij denken met schrik en vroeze aan de
arme zendelingen in China, vooral in de
binnenlanden wanneer deze opstand zich
uitbreidt.
Er zijn reeds stroken, Len zuiden en
zuidoosten van Peking, waar de Boxers
hoer en meester zijn.
Moge de Ileore hunne raadslagen ver
nietigen, en het roeht, ook in China, snel-
1 ijk doen komen!
Voor de aardigheid go ven wij den uitslag
der Kamerverkiezingen in de Bolgische
provinciën, naast den vormoedolijken uit
slag, in ons no. van 22 Mei medegedeeld:
Werkelijke uitslag: Brabant. Katho
lieken 14liberalen 5socialisten 7pro
gressisten 2.
Antwerpen Katholieken 12, liberalen
5; socialisten 1.
West-Vlaanderen. Katholieken 14;
liberalen 4.
Oost-Vlaanderen. Katholieken 18;
liberalon4; socialisten 2chr. democraat 1.
Henegouwen. Katholieken 9; libera
len 6; socialisten 11.
Luik. Katholiekon 4; liberalen 3;
socialisten 7.
Limburg. Katholieken 6.
Namen. Katholieken 4; liberalen 2;
socialisten 2.
Luxemburg. Katholieken 3; liberalen 2.
De voorspelling is vrij goed uitgekomen.
Ziehier de vermoedelijke uitslag uit ons no.
van 22 Mei.
Brabant. Katholieken 11; liberalen
7socialisten 7progressisten 3.
Antwerpon. Katholieken 9; liberalen
6; socialist 1.
Oost-Vlaanderen. Katholieken 19;
liberalen 4; socialist 1; progressist ehris-
tene-democraat 1.
West-Vlaandoren. Katholioken 13;
libcralon 3; christen-domocraat 1.
Henegouwen. Katholieken 8liberalon
7; socialiston 11.
Namen. Katholieken 4; liberalen 2;
socialiston 2.
Luik. Katholiekon 7liberalen 4
socialiston 6progressisten 2.
Limburg. Katholieken 5liberalen 2.
Luxemburg. Katholieken 3; liberalen 2.
Volgons deze berekening zou dus de
aanstaande Kamor samengesteld zijn uit
79 clericalen, 43 vrijzinnigen van elke
richting, 28 socialisten en 2 christon-de-
mocraten.
Zoodat do clericalen zouden beschikken
ovor een geringe meerderheid van 6
stemmen.
't Is echter gunstiger, gelijk men zien
kan. Het is: 85 Katholieken, 1 chr. de
mocraat; 33 liberalen en progressisten;
33 socialisten.
Te Parijs is dezer dagen aangekomen
een 25-jarige Transvaler de heer Kan-
nomeyer, die bij Elandslaagte door do En-
gelschon gevangen genomon, de krijgsge
vangenschap mee maakte, ontsnapte en te
Parijs aankwam, om verslag te doen van
de gruwelijke mishandelingen van Engelsehe
zijde door de krijgsgevangen Boeren onder
gaan.
Aan den correspondent van Het Han
delsblad vertelde hij »hoe zijne medegevan
genen en hij tot tweemaal toe beproefd
hadden een tunnel te graven, welke onder
de dubbele omrastering van ijzerdraad die
het kamp te Simonstown omringde, den
weg naar zee en hun de vrijheid zou geven.
Beide malen werd de tunnel, nagenoeg ge
heel voltooid, door de Engolschen ontdekt.
Na de tweede poging zeide een Engelsch
officier hem op 5 April: Jelui is te dom,
jelui kan niet ontvluch". Den dag daarna
vonden de heer Kannemeyer en 29 zijner
lotgenooten de gelegenheid, terwijl de
schildwachten zich even omdraaiden, te
ontsnappen. Over de eerste lage omraste
ring werd vlug heen gesprongen een schaar
bestemd voor haarknippen was het wapen
waarmee met groote behendigheid een gat
geknipt werd in de tweede omrastering
waaronder men doorkroop. Toen was men
aan het strand, maar daar lag een gewa
pende boot met een maxim welke de kust
bewaakte. Men moest dus uiterst voorzich
tig zijn on plat op de huiken kruipen, 10
minuten lang tot do boschjos van Simons-
towii. Toen do heer K. daar aankwam,
had hij nog slechts ëén metgczol. De ande
ren waren verspreid. Vijftien van de dertig
zijn spoedig weder gepakt, twee zijn daarbij
gedood, van hot lot dor 13 overigen weot
de heer K. zeer weinig. Hot was bijna
donker toen hij de boschjos naderde. Nu
kon men loopen en dit deed men. De
voeding was anders niet zoo ruim geweest
dat men daardoor veel kracht had kunnen
opdoen, 's Middags een stukje brood en een
stukje vleosch was al het eten, 's morgens
en 's avonds een weinig thee, al hot drin
ken geweest. Toch liep men voort en in
den vroegen morgen van 7 April kwamen
do heide vluchtelingen te Kaapstad, zij had
don in den nacht 60 K. M. in 11 uren
afgelegd en daarbij horhaalde voorzorgen
moeten nemen om niet gesnapt te worden.
Te Kaapstad vonden zij bij vrienden voed
sel en logies en don volgenden dag ging
het verder".
Voor den consul-generaal der Zuid-
Afrikaanseho Republiek heeft do heer Kan
nemeyer, alvorens naar Transvaal terug
te koeren een beëodigde verklaring afgelegd.
Hij zegt onder meer het volgende Toen
ik in hot gevocht te Elandslaagte mjjn
patronen verschoten had, waren de Engel
sehe lanciors op 25 M. afstand van mij,
ik legde, aangezien ik geen patronon meer
had, mijn geweer op den grond en stak mijn
beide armen in de hoogte, evenals mijn
buurman Smit.
Een onderofficier dor lanciors mot drie
stropen op zijn mouw, schoot toen nog met
zijn revolver driemaal op mij, welke scho
ten mij, doordien ik telkens bukte, niet
raakten; mijn huurman Smit werd echter
in deze omstandigheden door een der boenen
geschoten, nadat genoemde onderofficier
tweemaal op hem geschoten had.
Op ongovecr hondord treden rechts van
mij, bevonden zich BlignautenVanAswegen,
dio beiden ook do wapens haddon neerge
legd en de armen hadden opgestoken. Blig-
naut, die vlak bij Van As wegen was, ver
klaarde aan mij, dat oen officier, met een
kroontjo op zijn schouder, in deze omstan
digheden mot zijn sabel Van Aswegen den
schedel kloofde. Robertson, die eveneens
te Elandslaagte krijgsgevangen werd ge
maakt, verklaarde aan mjj, dat hij gezien
heeft dat Engelsehe infanteristen tegen een
ouden gewonden man schreeuwden om op
te staan, hij kon zich nog op zijn knieën
oprichten en viel toen weer neder, waarop
oen der infanteristen hem recht door zijn
hoofd schoot.
Een gedeelto der krijgsgevangenen, waar
onder ook ik, werd naar het station te
Elandslaagte gebracht, waar wij den gehee-
len nacht zonder eenige dekking in den
regen bloven staan. In de richting van het
slagveld werd gedurende dien geheelen
nacht voortdurend schieten gehoord.
Hij verklaarde voorts dat de gepubli
ceerde verhalen omtrent de behandeling der
Boeren-krijgsgevangenen te Ladysmith, Pie
terman; zburg en aan boord van het on-
schoongemaaltte paardentransportsohip, dat
hen naar Simonstown bracht, in hoofdzaak
juist zijn, zoo ook wat betreft de behan
deling der gevangenen aan boord van het
schip „Penelope".
Later werden de gevangenen overge
bracht naar de „Manilla", en kwamen daar
aan boord de herstelde gewonden, in de
zelfde bloedkleederen waarin zij waren
gewond geworden, en die zij aan boord
voor het eerst konden uitwasschen.
Van de „Manilla" werden zij overge
bracht op de „Catolonia" waar zij slechts
eens in de drie dagen water kregen om
het gezicht te wasschen.
Aan boord van de „Oatalonia" was voor
de 450 krijgsgevangenen, op het voor hen
bestemde siuk dek, geen ruimte tot loopen,
zoodat meestal de tijd in staande bonding
werd doorgebracht; bijna dagelijks had een
soort oproer plaats, terwijl de bejaarde
menschen dikke beenen kregen van het
staan, zoo dik, dat zij met beide handen
aan de enkels niet te omspannen waren
daaronder kan ik u noemen Penn en Tomp-
son. Gedurende een week was er geen
dokter aan boord, waarna aan boord kwam
dokter Fischer, die gedurende drie weken
eiken dag dronken was.
Eerst in het kamp te Simonstown was
behoorlijke geneeskundige hulp
»Na het ontzet van Kimberley kwam als
krijgsgevangen inliet kamp te Simonstown
veldcornet Van Vuren, die door de lanciers
van Fiench gevangen genomen werd. Van
Vuren verklaarde aan mij dat hij krijgs
gevangen gemaakt werd mot twee van zijn
neven, broeders
Nadat zij krijgsgevangen gemaakt waren
worden zij mot hun drieën op een rij ge
zet, en worden zijn beide neven door de
lanciers doodgeschoten. Veldcornet Van
Vuren kreeg gelukkig een kogel wond langs
zijn rechterzijde, en had zijn leven te dan
ken aan het feit dat een officier aankwam
die een einde maakte aan deze moord pat tij.
Veldcornet Van Vuren, hoowjl gewond,
moest voor do paarden uitloopen en word
door de paarden herhaaldelijk op zijn hielen
getrapt, gedurende een tocht van negen
kilometers en kon dientengevolge in geen
drie weken op zijn beenen staan.
Baumann, die bij Kimberley brandwacht
had, en niet wist van het binnenkomen
van French te Kimberley, verklaarde mij,
dat hij bestormd werd door lanciers, zoodat
hij zich met nog een man moest gevangen
geventoen zij krijgsgevangen waren, be
gonnen de lanciers hun gevangenen te
gebruiken, om zich te oefenen in het
»Pigsticking", zijn medegevangene werd ne
dergezet, de lanciers reden vijftig treden
terug en begonnen op hem in te rennen.
Hij kreeg onmiddellijk een steek door
zijn billen en viel neder, waarna hij nog
vier lanssteken ontving. Een der lanciers
steeg af en, zeggende, »I wil put him out
of his misery", schoot hij hem met zijn
revolver dood. Baumann was toen aan de
beurt, doch kreeg verlof met zijn zadelzak
de lanssteken te mogen afweren, en onder
kreten, »bloody boers we will kill all of
you" renden zij op hem in. Hij had het
geluk, tot verveling der lanciers, bijna alle
steken mot zijn zadelzak af te weren en
ontving slechts schampsteken langs zijn
beide beenen, en een steek van vier duim
in zijn bil. Toen pigsticking geen suc
ces had. werd overgegaan tot »lemoncut-
ting". De lanciers trokken hun sabels, en
een der lanciers sloeg met zijn sabel zijn
geheele sehedelhuid, met haar, ter grootte
van een hand, af.
Vreeselijk bloedende uit beide wonden,
moest hij toen voor de paarden uitloopen,
met de bedreiging dat hij zou worden
doodgeschoten. De lanssteek veroorzaakte
hevige pijnen onder het ioopen, en door
het bloedverlies uitgeput viel hij neder,
uitroepende: »you can kill me if you like";
hij bleef liggen tot hij door een ambulance
werd opgenomen. Te Kimberley 111 het
hospitaal liggende, werd hij door een der
officieren bezocht, hij vertelde de toedracht
der zaak, en de officier, zijn schouders op
trekkende, zeide»I can't help it" en
ging verder.
De heer Baumann heeft zorgvuldig be
waard den zadelzak, vertoonende de sporen
der lanssteken.
Toen de ziekten op de schepen met de
krijgsgevangenen met Cronjé uitbraken,
werden uit het kamp te Simonstown 150
krijgsgevangenen naar de besmette schepen
gebracht, terwijl van de schepen een ge
lijk aantal zieke Boeren naar het kamp te
Simonstown werden gebracht.
Ten einde de zieke Boeren beter te ver
plegen, werd een aanbod gedaan door Afri-
kaansche families, tot beschikbaarstelling
van twee dokters met tien pleegzusters,
welk aanbod door de Engelsehe autoriteiten
werd geweigerd.
Het _voedsel voor de zieken en gewon
den, op de schepen en in het kamp, was
hetzelfde, en gevoegd bij de slechte ge
neeskundige hulp, oorzaak van vele sterf
gevallen.
