CHRISTELIJK-
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
HISTORISCH
Dinsdag 29 Mei.
Builenlandsch Overzicht.
gtb. toi. 1900.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. F. D'HUIJ, te Middelburg".
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Reclames, verzending of
ontvangst van dit blad betref
fende gelieve men niet te
adresseeren „Bureau de Zeeuw",
maar flrma S. J. de Jonge-
Verwest, Goes.
6. A P
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers- 0,02s
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—s regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
De Revolutie is ««^-Christendom.
Het Christendom kan met de Revolutie
niet worden vermengd.
Geen boeleeren met welke scbakeering
der Revolutie ook, maar steeds beslister
verzet tegen deze macbt in iedere open
baring.
Wordt bet Christendom op eenigerlei
wijze aan baar vastgehaakt, dan is alles
verloren dan is ontkracht de eenige kracht
die in staat is de Revolutie te stuiten, haar
ten onder te brengen.
Hot meest christelijk en het meest an
ti-revolutionair is wie het krachtigst voor
de ordeningen Gods op elk terrein dos levens
opkomt,
Aldus prof. Fabius.
En hij voegt er bij
Daarom waren Christenen en anti-revo-
lulionairen' bij uitnemendheid de „Fransche
en Nederlandsche Calvinisten, die den
marteldood tegemoet zijn gegaan, liever
dan in verzet te raken tegen de ordinan-
tiön Gods". (Groen v. Prinsterer, Ned.
Gedachten V, 78).
De zonneschijn van heden heeft tal van
geleerden uit de gansche wereld, naar
Spanjegelokttothetdoen van waarnemingen,
op de plaats zelve waar de verduistering
geheel viel waar te nemen,
Debeteekenis dier waarnemingen begrijpt
men eerst als men weet, dat de betrekke
lijk nog geringe kennis die de mensch van
de zon bezit, vooral is te danken aan het
gadeslaan der totale eclipsen, o. a. aan de
specteroscopiscue onderzoekingen. Wie
even nadenkt wat de zonnewarmte en het
zonnelicht voor de aardbewoners te beduiden
hebben, zal bevroeden van hoeveel gewicht
die waarnemingen kunnen zijn. Zij kun
nen tot ontdekkingen leiden, die een om
wenteling brengen in de nijverheid en
wellicht het vraagstuk oplossen hoe men
schaarscher wordende brandstoffen kan
vervangen. Yan de warmte die de zon
uitstraalt, onvangt de aarde volgens de be
rekening der geleerden slechts de helft
van een duizend-millioenste deel, en dit
beetje is in een jaar toch nog 600,000 maal
zooveel als de hitte welke de brandstoffen
ontwikkelen die al de locomotieven, stoom-
booten en fabrieken over de geheele aarde
in een geheel jaar gebruiken.
De Middelburgsche Courant heeft het nog
steeds op haar heupen over haar collega
de Zutfensche, die een eereplaats gaf aan
een artikel van H. te D. (dr. Herderschee
te Deventer?) ter bestrijding der candida-
tuur-Van Houten.
H. te D. heeft evenals wij bezwaar te
gen de politieke verheffing van den schrij
ver van God, eigendom, en familie.
Dat er nog zulke modernen zijn, hindert
blijkbaar het Middelburgsche blad.
Wel moet Van Houten bestreden omdat
hij een lastig sta-in-den-weg is voor de
regeering.
Maar niet omdat hij de grondslagen van
godsdienst, recht en zedelijkheid onder
mijnt.
Daarin ligt bij de Midd. Crt. juist eene
reden om hem aan te bevelen.
slemand van beslist vrijzinnige beginse
len, op godsdienstig gebied de moderne
richting toegedaan", zegt zij, mag op gods
dienstige gronden den heer Van Houten
sniet te lijf gaan". Dat is smodern-cleri-
caal" en sriekt zoo erg naar kerkelijk ge
zag, naar autoriteitsgeloof".
Z\j bidt dat swij voor de toepassing van
dergelijke moderne begrippen op politiek
gebied in den grooten strijd die ons het
volgend jaar wacht mogen bewaard blijven."
Het geldt een strijd tegen de clerica-
len die op staatkundig gebied de kerk
willen doen heerschen en 't gezag brengen
in banden van de clericalen die de his
torie ieert het met hun onderling ver
schil van gevoelen over de onzienlijke din
gen, totaal ongeschikt zijn om volgons ker
kelijke principes een land te besturen; on
olk voor zich door zijn oenzijdigheid op
bet gebied van het geloof, do zaken danig
in de war zouden sturen; do vorlickting
en ontwikkeling zooveel mogeljjk tegen
werken".
Moer schrijven wij van dat moois nu
niet over.
Wij zien het weer, voor de zooveelste
maal, bij verkiezingen verliest de Middel
burgsche Courant hare gewone nuchterheid
dan wordt zij abnormaal en praat in en
uit.
Wannoer straks de Deventor-verkiezing
achter den rug en de door haar (en ons)
bestreden candidaat gevallen is, zal zij
onze bondgenoot! om haar eigen nonsens
lachen, met het minst over hare zonder
linge bestrijding, eigenlijk verdediging van
den heer v. Houten en van de tactiek dor
bestrijders van diens candidatuur.
De Vlissingsclie Crt. bevat af en toe een
e««fcrljjke correctie „uit Middelburg" van
berichten van „andere bladen."
Zoo bericht 't blad thans weer dat de
antirev. kiesvereeniging „N. en O." te
Middelburg bet initiatief genomen hooft
tot het houden van een partijdag, vermoe
delijk in Juni, en dat alsdan do provinciale
organisatie tor sprake zal worden gebracht.
Daar de besprekingen tusschen de kies-
vereenigingon van Middelburg, Vlissiugeu
en Goes nog slechts een voorloopig karak
ter dragen, hebben wij van de plannen
door de Flissingsche Crt. ontsluierd geen
melding gemaakt. Nu de zaak al zoover
publiek werd, behoeven wij er echter niet
meer over te zwijgen. Wij berichten alleen
dat de Middelburgsche Kiesvereeniging de
samenwerking der Goesche en Vlissingsche
Kiesvereenigingen heeft ingeroepen; dat 't
bestuur der Goesche Kiesvereeniging met
algemeene stommen de medewerking heeft
toegezegd, doch tegen ter-sprake-brenging
van de provinciale organisatie is, wijl dit
niet tehuis behoort op een partijdag, waar
twee sprekers van elders behooron op te
treden; maar beter in eene afzonderlijke
vergadering in 't najaar te houden, kan
besproken worden. Aan het Provinciaal
Comité niet „het Centraal Comité der
Provincie" zal de leiding worden opge
dragen.
Wij vermelden hierbij nog dat een der
reeds vroeger door ons genoemde sprekers
verhinderd is, en de ander bereid is in
Juni op den Partijdag het woord te voeren.
Wij hopen van harte dat alsnog de po
gingen slagen, maar dan met medewerking
van alle iTntirevolutionaire kiesvereenigin
gen in Zeeland, dus ook Zierikzoe, Neuzen,
Tholen, e. a.
Een der Zuid Afrikaansche krijgsgevan-
genen in het kamp te Groeneput werd den
30 April door een der wachten doodge
schoten. De wacht beweerde dat de ver-
sltfgene, de 21 jarige Cronjê, van Fichs-
burg (Vrijstaat), met anderen buiten de
omheining liep en op de waarschuwing
van. den wacht een ontwijkend antwoord
gaf. Uit vertrouwbare bron blijkt dat de
overledene en anderen bezig waren een
biduur te houden op een plek, waar zij
gewoon waren het alle avonden te houden.
Om te kunnen lezen stond Cronjé bij de
lamp aan de omheining, met zijn rug naar
den wacht, toen hij in den nek geschoten
werd
De ongelukkige stierf binnen enkele uren.
In het boek der gedachtenis zal ook dit
feit worden opgeteekend. Arm Engeland,
wanneer straks de maat uwer ongerechtig
heden over dit arme Christenvolk zal zijn
volgemeten en hun God wrake doet over
u voor wat gij hetzelve hebt aangedaan!
Pithecanthropus erectus.
Al sedert jaren hield „do pers van Nijgh"
zich onledig met het declineeren van poli
tieke andersdenkenden.
Wij vertrouwen dat zij daarmede opge
houden is; toch wane niemand dat die
pers daarom minder gevaarlijk zou zijn.
In de Wereldkroniekeene uitgave van
diezelfde firma, vonden wij dezer dagen
een portret van een dier, welks naam wij
hierboven afdrukten.
Tracht u dien naam in 't hoofd te pren
ten, want dat lcelijke beest in het
Hollandsch heet 't „aapmenseh" is uw
en mijn stamvader. Hij is de no. 1 van
die diersoort, welke zich uit een lagero 111
een hoogore orde moot hebben opgowcrkt.
Do wetenschap heeft dit uitgemaakt.
En gtj woet die is met een klein
beetje tevree.
Zij beeft geen skelet van dezen aapmenseh
govondon. Zelfs niet de losse deelon van
zoodanig een geraamte.
In de residentie Madioon (Java) zijn go-
vonden het bovenste gedoolto van den
schcdol, doelen van hot gobit en het dij
been. Ziedaar alios.
En toen heeft de wetenschap, goodgc-
loovig als zij is, daaruit afgeleid dat dezo
beenderen aan den pithecantropus hebben
toebehoord, en dat derhalve hot dier er zoo
moot hebben uitgezien, gelijk 'tdaar op 't
prentje wordt afgebeeld.
Men moot maar durven.
Men weet ecktor niet, waarover zich het
meest te verbazen: over de oppervlakkig
heid der wetenschap die uit oen paar
beentjes een heelen persoon weet te con-
strueeren; of over de onkunde der geleer
den die, met hun gelooven op gezag,
elkander maar steeds «napraten wat de
eerste de beste philosoof hun als waarheid
gelieft op te disschen.
Werkelijk, voor dezulken is de benaming
„aapmenseh" niet misplaatst. Neen, niet
bet wilde dier is onze stamvader, maar de
mensch naar Gods beeld geschapen, in
wetenschap als bij intuitie al zijne nage
slachten, ook de mannen der hedendaagsche
dusgenaamde wetenschap verre vooruit.
Zoo ergens, dan komt hier het woord
van De Maistre, don grooten Katholiek uit
het begin onzer eeuw, van pas:
„Niet de wildheid, die inderdaad ver
wildering is, was de eerste staat der
menschhoid. De menschheid is met we
tenschap begonnenzelfs met eene hoogere,
intïutieve wetenschap die den mensch op
de vleugelen van het genie over bergtop
pen deed zweven, gelijk nog de dorst naar
wetenschap wijst op het hoogtepunt, waar
aan de mensch ontzonk."
Nu de »lex-Heinze" van de baan is, komt
do Duitsche Rijksdag weer tot rust.
Dozo wet, die zooveel stormen van ver
ontwaardiging uit den sociaal democrati-
schen hoek deed opgaan, strekte tot ver
scherping en uitbreiding van de strafbe
palingen van het wetboek van strafrecht,
waar deze behandelen de schending van do
openbare zedelijkheid.
Dat deel, hetwelk betrekking had op den
verkoop van aanstootelijke platen en pho-
tographieön, alsmede op de vertooning van
zeden-kwetsende tooneelwerken, is door de
regeering ingetrokken.
Een mededeeling die te betreuren is,
dewijl de Duitsche, en met name de Prui
sische regeering zoo ernstig werk maakt
van de bestrijding der prostitutie.
Strenge wetsbepalingen tot fnuiking der
zonde van openbare ontucht hadden ten
gevolge dat de clandestiene prostitutie,
vooral in Berlijn, schrikbarende afmetingen
nam.
Tal van mannelijke individuen van het
laagste soort leven daar van de exploitatie
der vrouw. En de strafzittingen van de
laatste jaren hebben het bewijs geleverd,
dat het grootste contingent van moorde
naars en dieven geleverd werd door de
kaste der zoogenaamde »Zuhillter".
De stafbepalingen, betrekking hebbende
op deze individuen, moesten noodzakeljjk
worden verscherpt en dat beoogde in hoofd
zaak de lex-Heinze.
Maar deze wilde verder gaan en ook alle
zedekwetsende platen enz. verbieden. En
tegen dezen maatregel kwamen nu alle
partijen die uit do revolutie leven, in den
Rijksdag op. Men achtte dien de dood
voor de kunst, en voor do vrijheid.
Hierin bobben deze tegenstanders mis
gezien. Do realistische kunst op en top,
spoelde al sinds lang mot do heilige roe
ping dor Kunst. Haar te breidelen ware
plicht gcwecet.
Toch zal de rogooring nog wol middelen
woten te vindon, om ook in dit opzicht
haar doel te bereiken. De Belgische regce-
riug hoeft haar reeds voor jaren het bewijs
geleverd dat hot kan.
Het Zuid-Afrikaanscho driemanschap valt
in Amerika een warme ontvangst ten deel.
Do uitnoodigingen zijn zoo vele dat het
die niet alle kan inwilligen. Het zal eenige
dagen er aan vastknoopen maar dan on
voorwaardelijk naar Zuid-Afrika terug kee-
ron. Jammer dat deze zending mislukte.
Maar de poging is gewaagd't uiterste
diende beproefd om vorsten en volken do
oogen te openen voor 't gevaar dat van
't Engelsche caosarismo droigt.
Overigens bespeurt men bij don koning
van Portugal geen zweem van berouw over
zijn schending van hot volkenrecht, door
de Engelschen te veroorloven door zijn
grondgebied te trekken, teneinde Rhodesia
te bezetten. Eene misdaad die 't ontzet van
Mafeking heeft ten gevolge gehad.
Volgens de laatste berichten uit Afrika
zal het grootste gedeelte van de troepen
van generaal Carrington, die door Beira,
Rhodesia zijn binnengedrongen, de colonnes
van de generaals Hunter en Methuen ver
sterken, om het Oostelijk gedeelte van de
Transvaal te overmeesteren, het zwakste
punt van de Republiek.
225.000 man Engelsche troepen waren
nog niet voldoende om de Boeren te over
winnen, er ontbrak nog aan, dat zij werden
bijgestaan door een trouweloosheid van den
Koning, die, als ware er niets gebeurd, op
't oogenblik met zijn familie te Ovar is om
in het labaritorium de zonsverduistering te
gaan zien.
In Frankrijk blijft de »Afifairo" de harten
verontrusten. Soms meende men dat 't
monster de kop was ingedrukt; doch tel
kens weer komt 't boven.
Minister de Gallifet heeft den Augilis-
stal niet vermogen te redderen hij heeft
er de spons door gehaald; en dat heeft
natuurlijk niet geholpen.
In den Senaat moest de minister nog de
verklaring afleggen dat belangrijke papieren
op do zaak-I)reyfus betrekking hebbende,
waren gestolen door officieren. Het waren
documenten waarvan de minister zelf niet
eens wist dat zij bestonden.
De mededeeling veroorzaakte eonig ge-
sehermutsel in den Sonaat; en de zaak
zelve wordt er niot helderder op.
Eenige weken geleden bad de kanton
nale raad van Bazel een wet aangenomen
tot verzekering tegen werkeloosheid.
Nu vordert de Zwitserscbe wetgeving
dat zoodra de volksvertegenwoordiging een
wet heeft aangenomen, het volk bij stem
ming uitspraak doet.
Dit heet referendum.
Zulk een referendum brengt in Zwitser
land nogal eens verrassingen.
Het stemt somwijlen juist falikant anders
dan de vertegenwoordigende raden.
Zoo werd ook de wet tot verzekering
tegen werkloosheid door het volk met
5458 tegen 1119 stemmèn verworpen.
Een dergelijk lot trof de wet op de ver
zekering tegen ziekte en ongevallen.
Deze wet, jarenlang voorbereid, op zelf
bestuur aangelegd en aanpassend zooveel
mogelijk aan bestaande toestanden, werd
door den Nationalen Raad aangenomen;
en nu zou het referendum, het vrije volk
uitspraak doen.
En zie, dit volk verwierp de wet met
340000 tegen 145 duizend stemmen.
Wannoer de Nederlandsche regeering het
volk ook eens bij referendum had laten
uitspraak doen of 't de leerplichtwet be-
georde, met hoe verpletterende meerder
heid deze wet zou zijn verworpen.
Zoo iets gebeurt meer, dat door een
partijmeerderheid, door volksleiders of
journalisten eene wet wordt doorgedreven,
die blijkt tegen den volkswensch in te gaan
en soms ook wel tegen het volksbelang
Gisteren hadden in Belgiö de verkiezin
gen plaats voor de beide Kamers volgens
het evenredigheidsstelsel.
De voorloopige berekeningen verzekeren
aan de regeering een meerderheid van
minstens tien stemmen in de Kamer.
Dit is maar goed ook.
Immers zij heeft in de zeventien jaar
van haar bestuur hare sporen verdiend.
En wat zou eene in zich zelf verdeelde
revolutionaire meerderheid, geflankeerd
door oen linkerzoom der rechterzijde, gelijk
in Nederland door een rechterzoom van
de rechterzijde.
T IJ D VERZEN.
De ongevallenwet.
Waar of de Lely-wet toch zit?
Me dunkt, ze wacht wat mal,
Of hoeft ze een ongeval:
Viel ze in de handen van den Brit,
En koos die haar tot Maxim-wit?
Was 't waar, 't was niemendal.
Staken.
Te staken is hot heilig recht
Van eiken handwerksman,
Maar 't dient slechts spaarzaam toe
gepast
Men wordt vaak min er van.
Geen wonder, meest is stakerij
't Pistool op den patroon gericht,
Die voor zijn overmacht slechts zwicht,
En lijkt ze op rooverij.
Kamers van Arbeid.
O kamer van arbeid, 't is of ge er niet zijt,
Wat is er uw invloed gering:
Men staakt er en dreigt er, maar U merkt
[men niet,
Wat zijt ge dan toch voor een ding?
Of is slechts Uw taak, dat ge 't feit con
stateert?
Maar dat kan een kind, die zijn oogen
[probeert.
De Standaard.
Zoo is de Standaard weer in vollen glans
[verschenen;
Men meende, dat ons volk het zonder
[Standaard kon,
Maar ieder, die ze mint, zag of zijn
[Standaard reze,
Om zich te koestoren in het licht der
[Standaardzon.
Nu staat ze weer omhoog; het hart is rui-
[mer weer;
Ze blijve opgoroclit en duike nimmer-
[meer.
Nieuwe Scholen.
»Bouwt scholen", zong de bard,
Geschikt voor 't christenkind,
»Waar 't jonge hart het Woord
»Zijns Zaligmakers vindt!"
En Middelburg verstond
Da Costa's zienerslied,
Het bouwde school op school
En achtte moeite niet.
Zweef zoo van de oude vest
Langs al de Zeeuwsche stroomen
Een nieuwe christengeest,
Die scholen voort doet komen,
Waar Jezus wordt gediend,
En 's Hoogsten eer geprezen,
Opdat het nieuw geslacht
Den Heere zoeke en vreeze.
LUCTOR,
