NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK- sr
HISTORISCH
Bonderdag^Sé Mei
14c jaa^gattg.
VERSCHIJNT
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg".
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Engeland en Transvaal.
Sio. 99. 1900.
LJlD
ELKEN MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers- 0,02s
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van v5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Groen en het Evangelie.
Den laatsten dag, waarop de stervende
Groen sprak, zqide hij„Nu kan ik rustig
heengaan. Heer! waar dan heen? Tot U
alleen. Weg met het aardsche goed! Al
leen aan den voet van het Kruis. Alleen
met U, alleen met U. 'k Wil op Uw bloed
ontslapen."
Set Centrum, naar aanleiding van ons
artikel «Isolement en Samenwerking" merkt
zeer terecht op dat de tijd voorbij is dat
men de Roomsche partij, die toch bij sa
menwerking het grootste gewicht in de
schaal werpt, beschouwt als quantité né-
gligeable.
Nu, wij wenschen naar vermogen er toe
mee te werken, gelijk wij tot dusver de-
don, om dezen leugen uit de electorale sa
menwerking uit te houden.
Wanneer Tiet Centrum maar gelieft aan
te nemen dat de fout niet bij de leiders,
uitsluitend bij de volgelingen schuilt; en
die zijn, met name in Zeeland, vrij hard-
leersch.
In hoever daar partijdige romannetjes,
als van Gerdes, met hunne dronken mon
niken en bloeddorstige rechters, nu schuld
aan hebben, laten wij op 't oogenblik in 't
midden.
Het feit bestaat.
Maar nu een woord over de grenslijn.
Wij hebben samenwerking gepleit met
«dat deel der Roomsche kiezers, dat met
ons de revolutie in Staat en Maatschappij
weerstaat en het nationale credo: Ik geloof
in God drieëenig, als grondslag voor het
huiselijk, zedelijk, maatschappelijk en staat
kundig leven wenscht te hewaren".
Bet Centrum vraagt of wij «in ernst
meenen dat tegenover dit deel der Room
sche kiezers een ander deel staat".
Wij antwoorden: vraagt bet blad hier
ook naar den bekenden weg?
Meent 't werkelijk dat de vreeze Gods
ook in 't staatkundig en maatschappelijk
leven al hare geestverwanten gelijkelijk
bezielt?
Laat de redactie dan maar eens een
kijkje nemen bij de grensbewoners in onze
provincieen onderzoeken of men bet daar
heel nauw neemt, bijv. met de heiligheid van
Gods Naam en Dag; of het woord der
leiders, ook der geestelijke leiders daar
groot gezag heeft, of het Liberalisme daar
wel als de vijand bekend is.
In het district van mr. Hennequin zou
men op dat punt aardige inlichtingen
kunnen bekomen.
Dan zijn ons in onze naaste omgeving
leiders bekend die tot eiken prijs do li
beralen steunen, met name voor de pro
vinciale staten in het kiesdistrict Goes
heeft een zeker clubje in de laatste jaren
herhaaldelijk doorgedreven candideering
van liberalen en één katholiek. Bij do
candidaatstellingen leenen deze heeren
hunne namen voor de liberale candidaten.
Zij komen er zelfs rond voor uit dat zij
zich op politiek gebied niet storen aan de
wenschen der geestelijkheid.
Zou «Het Centrum" inderdaad meenen
dat wij ooit samenwerking zouden zoeken
met zoodanigen?
Wij meenen voorloopig genoeg gezegd
te hebben ter opheldering van hetgeen in
onze conclusie minder helder scheen.
Wij zijn het overigens met «Het Centrum"
eens, bij den grooten afkeer van «Rome",
zelfs onder de goedgezinde Chr. Histori-
schen, een afkeer door Liberalen bij som
mige gelegenheden hard aangeblazen, kan
geen samenwerking aanvaard worden dan
»op loyalen voet, op den grondslag van
gelijkheid".
Over de samenwerking is het laatste
woord nog niet gezegd. Wij blijven sa
menwerking van alle Christelijke partijen en
partijgroepen aanbevelen.
Te Amsterdam is op 81 jarigen leeftijd
overleden dr. M. J. Yerkouteren, rustend
geneesheer. Hij was een der weinig over
geblevenen uit den Reveil.
Het drietal da Costa - de Clercq - Ver
kouteren is ook bekend uit een gedicht
van eerstgenoemde aan laatstgenoemde bij
de Clercqs dood in Febr. 1845.
De lezer vindt het in «Kompleete dicht
werken van mr. I. de Costa, uitg. J. P.
Hasebroek" 1871 deel III bladz, 114.
Een zoon van da Costa werd een tijd
lang door Verkouteren verpleegd; waaraan
da Costa in zijn lied, bij de aanbieding
van een afbeeldsel van de Clercq herinnerde.
Van dezen dr. Verkouteren is, vergissen
wij ons niet, mr. Verkonteren van den
Chr. Hist. Kiezersbond, oen zoon.
Se Banier betuigt liaar instemming met
het voorstel-Van Kempen ten bate dei-
Zondagsrust voor de posterijen.
Se Vaderlander klaagt dat zij indertijd
gezegd heeft dat wat de heer v. Kempen
verlangt niet nieuw is, en dat zij zeer on
langs een beteren weg aan de hand ge
daan heeft, te weten de Zondagspostzegels.
«Maar daarvan neemt de Banier geen
notitieroept de Vaderlander geraakt uit.
Mogen wij de Vaderlander herinneren
dat door ons reeds voor jaren de Zondags
postzegels aangeprezen zijn, in denzelfden
geest als door haar bedoeld; en dat wij nog
dit jaar, nog voor de Vaderlander haar
denkbeeld aan de hand deed, bet onze in
den breede gemotiveerd hadden herhaald.
Het denkbeeld van positieve Zondags
postzegels, in tegenstelling met de nega
tieve Belgische, is allereerst van ons uit
gegaan.
Dat men, de Standaard uitgezonderd, er
nimmer notitie van nam, hebben wij ech
ter niemand kwalijk genomen. Men kan
immers niet alles lezen.
De Vaderlander, het chr. liberale blad
dat aan de zijde van Dr. Bronsveld staat
en van samenwerking met de antirevolu
tionairen niets weten wil, heeft bij do
jongste herstemming te Haarlem den heer
v. Styrum (oud-liberaal) aanbevolen: lo.
omdat jhr. v. Asch v. Wijck, nota bene
in zijn qualitoit van «oud-gouverneur van
Suriname", haar «geen sympathiek candi-
daat" was; 2o. wijl «de regeering, thans
aan het roer, niet mocht verzwakt worden"
3o. wijl van de Rechterzijde geen vrucht
bare regeering kan verwacht worden"; en
wijl er «hoogst gewichtige en gewenschte
wetsontwerpen van het kabinet-Pierson
zijn".
Hoe de heer v. Asch v. Wijck deze in
den weg zou hebben kunnen staan, beeft
Se Vaderlander er wijselijk niet bij gezegd.
Overigens hadden de «chr. historischen"
toch reeds besloten zijne candidatuur niet
te steunen.
Dit heeft allicht invloed gehad op den
uitslag dor stemming.
De twee honderd stemmen van prof.
Muller hebben de schaal ten gunste van
den liberaal kunnen doen overslaan.
Dit is te betreuren.
ooral in dezen tijd, nu van alle kan
ten geroepen wordt om samenwerking te
gen het liberalisme met zijn zichtbaar ge
vaarlijke uitersten.
Het bestuur van den internationalen
Vredebond heeft, naar uit Bern gemeld
wordt, een laatste poging gewaagd om de
regeeringen te winnen voor den vrede.
Wie de hedendaagsche staatkunde der
Europeesche mogendheden doorziet, zal be
seffen dat deze bond met haar vredezangen
hoegenaamd niets zal uitwerken.
En dan wie verwacht dat het zege
vierende Engeland vrede zal sluiten zon
der voorafgaande inlijving der republieken
En op die voorwaarde is geen vrede
mogelijk.
Engeland is een roofstaat, welks regee
ring zelf, in 1896, tot den inval aanzette,
welke ten doel had Transvaal op te slokken.
En van datzelfde Engeland zou men nu
verwachten dat het op eenmaal zal prijs
geven wat het veroverd heett.
Tenzij God de Saulussen die aan 't roer
zitten, op hun weg naar Damaskus staan
de houdt, verwachten wij niets van al die
vredesvertoogen, noch uit Bern, noch uit
Pretoria.
„liet hoek over Godeigendom en familie"'
is een van de merkwaardige geschriften van
zijn tijd, waardoor mr. Van Houten zich
een zeer goeden naam verwierf; zulk een
standaardwerk van een begaafd man te
stempelen als „befaamd," en aan te wenden
als een politiek wapen tegen mr. Van
Houten, moot men aan zijn felste bestrij
ders, ook op godsdienstig gebied, overla
ten, on is oen libcfaal onwaardig."
Aldus do Middelbargschc Courant.
Eens zijn wij hot or niet moe. Daartoe
is dc strekking van dit beruchte bock van
Van Houton ons to onzedelijk.
Toch waardeoren wij de oprechtheid die
uit de opmerking spreekt.
Van Houten «zakt als een baksteen".
De antirevolutionaire en Roomsche kies-
vereenigingen in het kiesdistrict Deventer
hebben besloten de eandidatuur-Marchant
(radicaal) tegenover die van den anticleri-
calen oud-minister krachtig te steunen.
De deputatie heeft te Washington erva
ren dat ook in Amerika regeering en volk
twee zijn. Welk een verschil, de ontvangst
in Washingtons volksmeeting van Zondag
avond of die in het kabinet van Hay, den
minister van buitenlandsche zaken. Hier
geestdriftige toejuiching en gemeenschaps-
betoon, daar ijskoude bedenkingen en af
wijzing. Hier de warme klopping van 't
broederhart, daar de kille aanraking van
den harteloozen diplomaat.
Hay legde, in overleg met Mac Kinley,
de verklaring af dat de regeering van
Amerika, na de afwijzing van haar bemid
delingsvoorstel door Engeland, volhardt in
haar positie van onpartijdig toeschouwer.
Daarvan af te wijken zegt Mac Kinley
zou in strijd zijn met al onze tradition en
nationale belangen, en zou leiden' tot ge
volgen, welke noch de president, noch het
volk der Ver. Staten gaarne zou zien.
Voorts deelde Hay aan de gedelegeerden
mede, dat de artikelen III en V van de
Haagsche Conventie eonige verdere actie
door de Ver. Staten onder de bestaande
omstandigheden onraadzaam schijnen te
maken.
Ook het antwoord van Mc. Kinley wien
de gezanten daarna een met-officieel be
zoek brachten, was alzoo. De president
ontving hen wel heel hartelijk en toonde
hun van het torras zijner woning het prach
tige gezicht op de Potomac, maar van hulp
bieding was geen'sprake, zei hjj. Hay had
het definitieve antwoord in zijn geest reeds
gegeven. De afgezanten moeten zich daarna
hebben uitgelaten zich op het Amerikaau-
sche volk te zullen beroepen.
En de Senator Wellington had reeds in
de meeting van Zondagavond gezegd dat
de regeering niet lang tegenstand zou
kunnen bieden aan de betuigingen van het
volk.
Laten wij dat hopen.
Ook de Senaat (wij zouden hier zeggen
do Eerste Kamer) heeft (altijd figuurlijk
gesproken) het driemanschap de deur ge
wezen. Het lid Allen stolde namelijk voor
om de drie gezanten te ontvangen en aan
te hooren.
De regeerings-commissajis kwam hier
tegen op, onder anderen met de uitvlucht,
dat, nu 't driemanschap zich bereids door
het volk had doen toejuichen, ontvangst
door de volksvertegenwoordiging een be-
leediging voor haar zou zijn.
Met 36 tegen 23 stemmen werd het
voorstel-Allen verworpen, waarop de teleur
gestelde senator uitriep Onze republikei
nen zijn lafaards, die kruipen voor Enge
land en den Senaat vernederen door hun
schandelijke houding.
Het driemanschap zal wel niet anders
verwacht hebben. Dat het hier te lande
geen ovaties verlangde, alvorens zijn diplo
matiek werk was afgeloopen, spreekt van
zelf. Doch nu onze regeoring en die van het
overig door hen te raadplegen Europa, hen
hardvochtig afstootten, mochten zij ook van
de Amorikaansche regeering niets beters ver
wachten, waarom zouden zij dan ook daar
de spontane goestdriftuiting verbiedenen
de historie in 't- onzekere laten omtrent
de onbevangenheid en oprechtheid der volks
opinie in zake do onafhankelijkheid van
Transvaal. Ziedaar do overtuiging die bij
Fischer, c. s. en tcrocht kan hebben
voorgezoten.
Nadere berichten omtrent Mafekings
ontzet melden: Den 13en Mei voor het
aanbreken van den dag bestormden 250
Boeren, onder bevel van Eloff, de voorpos
ten en drongen door in het Staat- en Pro
tectoraatkamp.
Baden Powell verhinderde de versterkin
gen der Boeren nader te komen, terwijl
't Engelsche ontzettingsleger en hij Eloff
insloten. Het gevecht duurde den gehee-
len dag voort.
Even na het vallen van den avond gaven
twee afdeelingen dor Boeren zich over en
de derde werd onder hevig vuur uit de
Staatrivier verdreven, achterlatende 10
dooden en 19 gewonden en 108 krijgsge
vangenen, onder welke Eloff, 9 officieren,
en vele Franschen en Duitschers, onder
anderen een Fransche prins en een Duitsche
graaf, die opgesloten werden, doch enkelen
ontsnapton woor.
Verscheidene Engelsche krijgsgevangenen
werden door hunne redders bevrijd, ook
die welke nog dienzelfden dag in een voor-
deelig gevecht door Snij man waren genomen.
Hiermede is de aanvalsperiode voor de
Boeren onherroepelijk afgesloten. De ver
dedigingswerken nemen toe. Te Johannes
burg wordt druk gewerkt aan de verde
digingswerken. Op den Katsrand, bij den
Kliprivierberg en achter de renbaan worden
verschansingen en loopgraven aangelegd.
Zes kanonnen zijn van het oorlogsterrein
teruggebracht en in het fort opgesteld.
Dit voorspelt niet veel goeds omtrent het
lot der mijnen. Ook is de uittocht van
Boeren uit Pretoria reeds begonnen. Vrou
wen en kinderen worden met den trein
naar Machadodorp gezonden op weg naar
Lijdenburg, waar de Boeren een lager
zullen vormen.
Wij behoeven niet te zeggen dat wij de
zen uitslag diep betreuren. Toch wenschen
wij te herinneren dat de Engelsche be
richten niet alle even betrouwbaar zijn,
ook wat aangaat de ontmoediging der Boe
ren en het verraad der Vrijstaters. Er zijn
nog wel een 2000 Vrijstaters benoorden de
Vaal aan 't vechten.
Do Boeren zijn zoo ontmoedigd niet.
Het blijkt nu weer uit 't stuk door Olivier
bestaan, namelijk een transport in den
omtrek van Lindley onder bevel van Ha
milton aan te vallen en «tot staan te bren
gen" Engelsche benaming voor «nemen".
De Engelschen verloren daarbij verscheidene
dooden en gevangenen.
Een dergelijk voordeeltje behaalde een
Boerencommando in het oosten, waar Bul-
ler weer een klein échecje leed. Een
escadron van Bethune's bereden infanterie,
66 man sterk, viel in een hinderlaag en
werd gevangen genomen. Bulier had
Bethune met 500 man van New-castle
naar Ngoetoe, den noordwestelijk uitsprin-
genden hoek van Zoeloeland gezonden, om
dan verder noordwaarts op Vrijheid, in
Transvaal, aan te rukken.
Op 10 mijl afstand van die plaats had
't ongeval plaats, nadat Bethune door de
Boeren van daar was teruggedreven, naar
't schijnt, zoodat Bethune weer op de terug
reis naar New-castle was.
Buller heeft derhalve te vroeg geroepen
dat hij den omtrek van Boeren „gezuiverd"
had. Neon, dan is voorloopig Roberts ge
lukkiger.
Do Engelschen hebben de brug over de
Vaal tusschen Warrenton en Veertienstroo-
men hersteld. De treinen kunnen er weer
over. Reeds zijn eenige treinen met levens
middelen aangekomen; 27 Transvaalscho
locomotieven werden buitgemaakt.
Da Boeren-betPelhebber De Wet, die
geneigd zou zijn zich over te geven, is
volgens Reuter niet de generaal Christiaan
de Wet, de bekende overwinnaar van San-
nah's Post en Reddersburg, maar de com
mandant Piet de Wet. De gevangen ge
nomen Botha is niet do Generaal, maar
commandant Philip Botha.
Paul Kruger's goede hart.
Het dagblad «Patria" bevestigt het bericht,
dat de regeering der Zuid-Afrikaansche Re
publiek de uitzetting van den heer Deme-
trio Ciunatti, concul-generaal van Portugal
te Pretoria, bevolen heeft, uit hoofde van
de verkrachting der neutraliteit, door Por
tugal ten gunste van Engeland bedreven.
Daar echter mevrouw Cinnatti ernstig
ongesteld was, heeft president Kruger de
welwillendheid gehad toe te staan, dat de
datum van het vertrek van den consul zou
worden verdaagd, ondanks het ernstg on
recht, door zijn land den Boeren aangedaan.
De Historie van Mafeking.
De geschiedenis van Mafeking is niet
lang, maar vol afwisseling. Het plaatsje
komt niet voor op Jeppe's kaart van 1870,
omdat de Bechuana-stammen, de Batlapins
en Barolongs gewoon waren over het ge-
heele district, dat zich toen iritstrekte van
de diamantmijnen te Kimberley tot wat nu
het Westelijk gedeelte van Transvaal tot
Lichtenburg is, heen en weer te trekken.
Toen de blanke mannen kwamen, dron
gen zij de inboorlingen oost- en noordwaarts
terug.
Het proces begon eerst in de Botlazitse
streek tusschen Kimberley en Taungs. Mont-
sioa, het hoofd der Barolongs, vluchtte
voor de Boeren en vestigde zich bij Ra-
mathlabama op de Moloppo-rivier. Hier
ontstond een inboorlingen-stad en die was
het begin van Mafeking. De Boeren breid
den zich langzamerhand ook in die richting
uit. Zij kochten van Machobi, een mede
dinger van Montsioa, weigerde dien verkoop
te erkennen. Er was aan zijn hof een
Engelschman Christopher Bethel, die met
een Barolong-vrouw was getrouwd en zijn
raadsman was. De heer Bethel, iemand
van goede familie, was toen agent van de
Engelsche regeering en zijn tegenwoordig
heid was zeer onaangenaam voor de grens-
Boeren.
Onmiddelijk na het einde van den oorlog
tusschen Engeland en Transvaal ontston
den twisten tusschen de Boeren en Montsia,
die getracht had Potchefstroom te ontzet
ten. In Maart 1881 trok generaal Piet
Cronjé met 400 man op naar Mafeking.
Hij noemde dat een verdedigings-expeditie
de Barolongs zeiden, dat het een inval was.
In 1882 trokken de Boeren Montsioa's
land binnen en vestigden zich te Rooigrond.
De heer Bethel is in een strijd tusschen
hen en de inboorlingen gesneuveld.
Cecil Rhodes sprak toen in de Kaapko
lonie nog vóór de Boeren, maar in 1884
werd op gezag van den toenuaaligen En
gelschen premier Gladstone, Sir Charles
Warren, met een troepenmacht uitgezonden
om Montsioa tegen de Boeren te beschermen.
Met die expeditie begint de geschiedenis
van het tegenwoordige Mafeking. Het was
het verste punt, door Sir Charles Warren
bereikt, en het werd het hoofdkwartier van
de Bechuanaland-grenspolitie. Door den
handel tusschen Transvaal en Rhodesia
geraakte de plaats in bloei.
De aanleg van den spoorweg heeft den
groei der stad niet bevoordeeld, maar Ma
feking is nog een belangrijk handels-centrum
met een bevolking van tweeduizend blan
ken en met verscheidene hotels. Een paar
