VOOR ZEELAND.
Ho. 82. 1900.
Hontfcrtfag 12 Hptif.
Ueettimife laargang.
CHRISTELIJK-
NIEUWSBL&D
HISTORISCH
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
GRATIE.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. pf 0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Het verzoek van den onden hier Troel-
stra te Leeuwarden aan de Koningin, om
gra'ie voor zijn zoon, ia afgewezen.
Gelijk men weet was r r. Troelstrs., de
lei Ier der sociaal democraten, veroordeeld
tot eeu maand gevangenisstraf wegens be-
lee iiging of smaad van den Leeuwarder
officier van justitie die de veroordeeling der
Hogerhnizen heeft geë scht.
Sommige bladen, ook antirevolutionaire
alB Hollander en Stichtscha Couranthad
den dit veroordeelend vonnis afgekeurd
en liever vrijspraak gewild, dewijl Troel-
itra wel beleedigd had, maar met 't doel
om achter de waarheid en achter het recht
te komen.
Nu de Koningin de gratie geweigerd
heeft, zijn de liberale, Tadicale en soci
ale bladen er vlug bij geweest deze konink
lijke daad af te keuren. De antirevoluti
onaire pers liet zich nog niet uit. Wij
voor ons, die de veroordeeling hebben
toegejuicht, kunnen er ons ook volkomen
in vinden dat geen gratie verleend werd.
Wij st&8n op dit punt aan de zijde der
conservatieve, en oud liberale pers, die
hier den moed heeft een kat een kat te
i
noemen.
Zy zegt en wij zeggen het met
haar, wij zeiden het ook vroeger reeds
dat de straf op mr. Troelstra niet onrecht
vaardig is. Een arme gaat ook de kast
in zells bij eenvoudige beleediging. En
dat zonder gratie. Wat zou dan een man
van zijn positie mogen vrij uitgaan; en
nog wel bij beleediging van een magistraat
is zijn functie.
Een misdaad in het algemeen belang
mag niet worden goedgepraat, moet ook
worden gestraft.
Bovendien „de mogelijkheid om een al
gemeen belang te bevorderen de onschuld
der Hogerhnizen heeft Troelstra zwaar
der doen gelden dan de zekerheid een
even groot algemeen belang te benadeeltn
door de justitie verdacht te maken" wij
zeggen dit het Nieuws van den Dag na.
Geheel anders redeneeren de verder
vooruitstrevende bladen erover; gelijkte
begrijpen is.
Zij verloochenen den gemeenschappelijken
familietrek met de socialisten ook hierin niet.
De sociaal democraat Het Volk
stelt met groote overdrijving de regeering
verantwoordelijk voor het feit dat iemand
die een „ambtenaar beleedigde cm de zaak
van het recht te dienen, als een boef in
de cel wordt gestopt", „de schande van
welk schreeuwend feit op dit ministerie
van sociale rechtvaardigheid als een Kaïns-
merk zal blijven drukken".
Het blad scheldt de gratieweigering
„brutaal geweld".
Een radieaal blad, De Amsterdammer
zegt het minder grof, doch is 't er in den
grond mee eens. Het vindt het „billijk
(noch) nuttig iemand die om in een duistere
zaak licht te ontsteken verder is gegaan
dan de wet gedoogt in een cel te zetten".
Krek als de sociaal democraat geoordeeld
derhalve.
Erkend wordt dat er iets niet in den
haak is; maar de bedoeling was goed.
Verder gaan dan het recht gedoogt, dat
in de definitie voor een misdaad. In dezen
verzachtenden vorm praat men ook moord
en doodslag onder de meest bezwarende om
standigheden goed. In beginsel ligt de
verheerlijking van den dynamietaanval dei
Parsons c. s. te Chicago, en van de politijke
vorstenmoorden der laatste jaren op deze
lijn.
Het I lad knoopt aan zijne afkeuring een
pleidooi vast voor de instelling van jury's.
Nn, van jury's hebben wij al de ellende
in Frankrijk en Duitschland gezien.
Achtbare burgers, menschen met eenzijdig
rechtsgevoel en zonder rechtskennis, af
hankelijke, vreesachtige, bevooroordeelde
mannen zal men af en toe in den rechter
stoel zetten, om recht te spreken; al naar
de politieke kleur van den delinquent, het
karakter der pleitrede, de indruk van 't
oogenblik zijn, zullen zij rechtspteken.
En dan die jury zal de partijdige
gratie-weigeraarster van Het Loo moeten
vervangen.
Immers dat is het eigenlijk de Koningin
moet 't recht van gratie worden ontnomen.
Ie burgers zullen wel rechtspreken, en
wel zoo dat gratie vragen niet meer noodig
zal zijn.
Niet dat wij op zichzelf tegen de instel-
ling van jury's bezwaar hebban. Mits zij
van olitiek en subjectivisme vrij te houden
zijn, ohten wij hen een goed element in
onze rechtspleging. Het denkbeeld van
jnry's, dat wil zeggen medezeggenschap,
mederech'spraak door leeken in 'tvak der
rechtsgeleerdheid is een Germaa' sch, een
Calvinistisch, een zuiver Democratisch
idee waarmee wij sympathiseeren.
De Germaansche rechtspleging vorderde
juist zulk een deelnemen van de onder
zaten vertegenwoordigd door hunne oudsten.
De gereformeerde natiën, uit hunne ker
kelijke instellingen geleerd, bevorderden
de presbyieriale neigingen ook op burger
lijk terrein. En in alle landen waar men
de valsche Aristocratie, ook die der
Rechtswetenschap, leeds lang heeft aange-
dnrld wij noemen slechts Engeland en
de Noorsche rijken heeft de bloei der
democratie gelijken tred gehouden met
de bevordering der jury's.
Maar wie z l in de hedendaagsche jury's
in de Roma&nsche landen dit germaansch-
calvinistisch-democratisch ideaal onder
kennen 1
Weer anders redeneert het ministriëele
Vaderland, een vooruitstrevend liberaal
blad.
Dat blad komt er tegen op en noemt
het een onwijzen maatregel dat in de zaak
waarvoor gratie gevraagd wordt, ook het
oordeel van den rechter die het straffend
vonnis uitsprak, wordt gevraagd.
Het acht het onmogelijk dat een rechter
die eenmaal een straf beeft opgelegd, tot
de Koningin zegt: de ttraf had eigenlijk
wel wat lichter gekund.
Vervolgens komt het tot de slotsom dat
de Koningin in deze zaak „het recht moet
hebben een woord mee te spreken ei 't
haar volkomen vrij behoort te staan haar
persoonlijken invloed aan te wenden om
den minister van justitie te bewegeD een
besluit van gratie te contrasigneeren, ook
al kon by aanvankelijk tot het verleenen
van gratie niet adviseeren".
Met andere woorden, in alle andere
gevallen heeft het regeerend hoofd van
den Staat, „het individu dat de Kroon
draagt", om met wyien Thorbecke te
spreken, geen persoonlijken wil voorop te
stellen, slechts den sonvereinen volkswil
uit te voeren.
Werktuig, vliegwiel, ornament, van alles
mag hy zijn, mits maar de minister die
de besluiten contrasigneert de man zij die
hem zyn wil oplegt.
Nu nemeD wij den liberalen die leer niet
kwaiyk, 2ij hebben als wy hunne eigene
beginselen waaruit zij leven. Maar laten zij
't daarom ook duideiyk zesgen, wat uit
deze beginselen, ook in hunne beschouwingen
omtrent de Koninklijke macht en reohten
voortvloeit.
Het zgn jniBt de liberalen geweest; die
de persoonlijke macht der Koningin, het
naar buiten doen gelden van den konink-
ïyken wil, anders dan in het bezoeken van
ellendigen, hebben bestreden.
Men denke bij voorbeeld aan de discussies
by de bebsDdeling van het hoofdstak
Buis der Koningin. Er is sl wat gesmaald
op de civiele lyst der Koningin; op die
hofstoet; op die nonactieve officieren van
haar Huis, op het koninklijk kabinet en
deszelfs nietsdoenden directenr.
En zoo is 't nn ook met al die jammer
klachten over het „beperkte" gratierecht
maar 't is niet beperkt; hierover later!
over dat „beperkte" gratie-recht der
Koningin.
Dit wil eigeniyk altemsal zeggen dat
het onkreukbare gratierecht behoort in
dienst gesteld te worden van een bepaalde
party. Dat de Koningin in hare opvattingen
omtrent recht en wet de wisselvallige
meeningen des volks heeft te eerbiedigen.
Dat zij niet alleen meer vragen moet naar
het gepleegde misdrijf maar vooral naar de
motieven die tot ,het misdrijf hebben ge
leid. Zoo wordt het recht van gratie
verleenen een schynrecht; een conventi
oneel recht, een door den mensch inge
steld of uanr menscheiyke willikeur ver
vormd recht, in plaats van een recht van
Godswege haar toegekomen.
Het gratierecht is een recht onze Ko
ningin jure suo toekomend.
Hiemit vloeit vanzelf al voort dat op
dit recht niet mag worden afgedongen;
dat het niet met een schijn van zelfstan
digheid mag worden bekleed, terwijl het
ferteiyk naar alle zijden besnoeid wordt.
De Koningin by de gratie Gods oefent
ook de rechterlijke macht nit. En zulks op
grond van de gerechtigheid Gods die zij
heeft te handhaven.
Het doel van jde straf is geen andere
dan wreking der gesehonnen gerechtigheid.
Onderscheid tusschen moord en laster,
aantasting van iemands leven of bevlekking
van zyn naam beBtaat hierby in beginsel
niet.
De gerechtigheid Gods is in beide ge
vallen aangerand en moet derhalve in
eere hersteld worden.
Dit geschiedt door de straf.
De koningin mag en moet hierby echter
met tweeërlei rekenen. Namelijk dat de
scbnldige worde gestraft en dat de straf in
evenredigheid zy tot de rechtskrenking.
Dal zy iich hierby vergissen kan, is
zeker. Maar daartoe heeft zy ook een
tsgenwichtin de onafhankelijke rechtspraak.
Het Openbaar Ministerie, „in naam der
Koningin" tegen den beklaagde optredend
mag zoo zwaar mogelijk een straf tegen
hem eischen in overeenstemming met het
geschonden recht. Doch tegenover hem
staat de rechtbank met volkomen recht van
overweging van alle omstandigheden die
den beklaagde ontlasten kunnen, of ook
om zyn onschuld te bewijzen of vast te
stellen. In dezen is zy ook org-an dersouve-
reine in wier naam zy recht spreekt.
Doch daarna heeft de gevonnisde nog het
recht van gratie vragen. Hy mag dit vra
gen op grond van bewijsbare onschuld of
ontoerekenbaarheid. Men mag dit voor
hem vragen op grond van allerlei gege
vens die door de rechtbank waren over
het hoofd gezien.
Maar de souverein alleen heeft hier de
persoonlijke beslissing over de juistheid der
aargevoerde gronden voor gratie-vraging
over de al- of niet aanwezigheid van termen
om bj hooge uitzondering den schuldige
g°nadig te zynover de al of niet afwe
zigheid van rechtskrenking.
Dit zal dan wel hoofdzakelijk by zeer
strenge straffes te pas komen, by voorbeeld
by doodstraf of zier langdurige vryheid-
berooving; niet zoo zeer by zoogenaamde
kleine vergrijpen. En dan slechts by uit
zondering mag hier de souverein buiten het
advies van denbetrokktn rechter handelen.
Het is een dwaasheid te wanen dat over
gratie kan beslist worden door de Konin
gin zonder raadpleging van den betrokken
rechter.
Immers deie rechter is niet maar een of
ander individn met een toga aanmaar
ambtenaar der Bouvereine die voor, in de
plaats van haar, rechtspraak oefent.
Wat anders, dan met zichzelve te rade
gaan, is 't nn wanneer de Koningin met
dezen haren plaatsvervanger over deze aan
gelegenheid spreekt. Hoe kan men daar
tegen opkomen?
Waarom anders dan jnist hierom dat de
gevestigde meening omtrent het Koning
schap en de rechtsverhoudingen zoe lijnrecht
tegen de waarheid indrnisenl
Toen wy het bovenstaande geschreven
hadden, werden wy in ons protest ver
sterkt door een tweede schrijven van He
Vaderland, in antwoord op tegen hare leer
ingebrachte bedenkingen.
Het blad schrijft er nn nota bene by
„De hoogere rechter beeft geoordeeld
dat de beklaagde zich aan een strafbaar feit
heeft schuldig gemaaktde hoogste rech
ter heeft zich met die juridische over
wegingen vereenigdde Kroon heeft daar
voor het hoofd te bnigen. Maar zy heeft
te vragen wat de hoogste rechter niet vra
gen mag, of de toegemeten straf voor die
strafbare daad niet onevenredig zwaar ts."
Dit laatste, door ons gecursiveerd, be
amen wy. Maar wat het liberale blad er
dan weer op laat volgen, is onzes inziens
weer heelemaal mis.
„Zy heeft te vragen olhetiecht gediend
wordt als men hem die een ambtenaar be
leedigd heeft m t geen ander doel dan om
te bevorderen wat recht is in zijn oogen
als een boef verwijst naar de cel".
Wat wy hier cursiveerden, is, dunkt ons,
de aap uit de monw. De Kroon moet in
haar rechtsopvatting ondergeschikt gemaakt
aan den eersten den beste die er een eigen
rechtsopvatting op na gelieft te honden.
Afhankelijk, dienaresse, slavin van de wis
selende meeningen der delinquenten: Zoo
worden de socialisten van vroeger tijd in
't ongelijk gesteld die toenmaals opkwamen
tegen de onderscheidende behandeling van
de Brupselsehe prostituee die den Japan-
schen gezant doodschootJeanne Lorette
zoo wordt onrecht gedaan aan elke
party die slachtoffer wordt van allerlei
buitengewone rechtsinzichten. Zei niet de
liberale minister van justitie het indertijd
dat recht is al wat het volk in zijn tijd
als zoodanig wenscht te boeken.
Mag de Kroon daarnaar luisteren, party-
hoold worden?
Wy wenschen er voor te waken.
Zon er een scheuring dreigen in de
Roomscbe staatsparty?
Zou er een vry-Roomsche party Schaep-
man-Koikman in de maak zyn?
Wij weten 't niet; toch broeit er wat.
Lees maar wat de Maas- en Roerbode
schrijft
„Een „scheuring in onze Katholieke
gelederen" is in zich een betrenrenswaardig
verschijnsel en wie er plichtig aan is, draagt
een zware verantwoordelijkheid. Maar z j
schijnt nu eenmaal niet te vermijden, wil
men eeu totale verwarring in den boezem
onzer party voorkomen. Het zon ons
daarom ten hoogste verwonderen, indien
niet spoedig reeds de bestaande crisis tot
eeu nieuwe partijgroepeering aanleiding gaf.
Wat wy dienaangaande van vertrouwbare
zijde als een stellig plan hoordsa aankondi
gen, zal dan ook binnen niet al te langen
tyd wel een feit zyn. Treurig voorzeker,
maar van twee kwaden dient men het minste
te kiezen."
En de Noord-Brabander voegt er bij
„Wij zonden over deze zaak nog andere
mededeeliiigen knnnen doen, maar achten
daartoe den tyd nog niet gekomen. Laten
wij de hoop uitspreken, dat hetgeen thans
in den boezem onzer partij wordt afgespeeld
niet zij een scheuring in de gelederen, maar
dat het zich begrenze tot de uitsluiting van
een enkele die na jarenlange ondervinding
getoi nd heeft, jammer genoeg, niet te paseen
in het partijverband noch als leider, noch
als gewoon lid."
Dia enkele zal wel Dr. Bchaepman zyn.
Het Centrum beantwoordt een en ander
met de opsomming van drie bladekens in
het aartsbisdom die voor het leerplieht-
ontwerp zyn, voorts de meeste Roomsche
onderwijzers, twee leden van het hoofdbe-
s:uur der Lebninnsvereeniging en dan nog
één krant buiten het aartsbisdom met een
oud-hooldredactenr van een ander Roomsch
blad.
Maar of deze phalanx den drom zal
weten te keeren? 1
Onnoozele, die het denken zon 1
Eén ding is zeker. Schaepman heeft geen
natunr om zich te schikken in een party
gareel. Op dit punt mogen de beide be
kwame oud-leiders der partijen uit de rech
terzijde Lohman en hij elkander wel
de hand reikpn.
Met hem buiten de party te sluiten, zou
men hem wel eens een dienst kunnnen be
wyzen.
Liefhebbers.
Den 10 Mei is 't stemming voor een lid
der Kamer in het kiesdistrict Haarlem,
ter vervanging van mr. Rethaan Macaré
die advocaat-generaal bij den Hoogen Raad
is geworden.
Liefhebbers voor de opengevallen be
trekking worden met de vleet genoemd.
Prof. Muller van de Chr. historischen
Bijs^pe van de Roomschen, Modoo van de
Socialistenen dan nog 3 liberalen en 1
antirevolutionairterwijl nog twee radi-
o len genoemd worden.
Hoe drukker de werkkring wordt, hoe
gemakkelijker men hem meent te kunnen
vervullen.
Te laat.
Prof. Dr. van Teen zegt in de Nederlander
van Zaterdagavond het altijd te hebben be
treurd en het nog te betreuren, dat men in
1897 de voorkeur gaf aan Mr. van Gilse
boven Mr. Heemskerk.
Z.H.Gel. is overtuigd, dat men thans in
Sneek zoo niet meer handelen zal.
Na de pas gehouden stemming over de
Leeiplichi-wet betreur ik het nog meer
zegt de Professor dat Mr. Heemskerk in
1897 niet gekozen is. Immers, dan zou
hoogstwaarschijnlijk de stemming anders
zyn geweest en de wet ware verworpen.
Het ware wel gewensoht geweest, merkt
de Hollander hiertegen terecht op, indien
Prof. van Veen in 1897 zich openly k had
verzet tegen het fatale advies van Dr. Vos
van Amsterdam aan de kiezers in Sneek om
op een liberaal te stemmen.
Dat zon zeker van invloed zyn geweest;
in ieder geval één kiezer hebben overtuigd.
En men weetMr. Heemskerk had slechts
één stem meer noodig gehad om gekozen
te zyn.
Thans is het te laat. De Leerplioht-wet
is nn aangenomen.
De Hollander heeft gelijk. Zij betalen
dnur leergeld. Maar of het helpea zal
Wy betwijfelen het. Daartoe zijn deze
heeren te eenzijdig anti-Roomsch, en dan
die Kuyper 11
De Boerendeputaten Cornelia Hermanns
Wessel, voorzitter van den Volksraad van
Oranje Vrijstaat, Abraham Fischer, lid van
den uitvoerenden raad van Oranje Vrijstaat,
en A. D. W. Wolmarans lid van den uit
voerenden raad der Zuid-Afrikaansche Re
publiek zyn per stoomschip Kaiser te
Napels aangekomen.
In Engeland circnleert een adres bevat
tende een protest tegen den oorlog.
Het protest gaat uit van bekende, beroemde,
geliefde, knappe mannen en vrouwen.
Zy betuigen in dit protest hartelijke sym
pathie met de Hollanders in Zuid-Afrika;
en gronden voorts huu protest op de
omstandigheid dat Engeland de sterkste
party isop de vredesconferentie waar
aan Engeland deelnamop de goudqnaestie
die de gejchillen beheersc'ite; op den sym
pathieken aard en goede gezindheid der
Boerenop het verraderlijk optreden van
invloedrijke Engelschen sinds 1897op de
zekerheid van weg te nemen grieven der
uitlandersop de prikkelende manier van
onderhandelen aan de zijde van Engeland
op de fouten in Engelands eigen optreden
op de blijkbare bedoeling om de onafhan
kelijkheid der republieken te vernietigen
en op 't belang van Engeland zelf inZuid-
Afrika, dat door de aanstoking van rassen
haat ernstig wordt bedreigd.
