NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
flo. 80. 1900.
Sftfccrfag 7 EptiC.
Uccctimife laacgang.
VERSCHIJNT
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
HBT UNIE-RAPPORT.
Bnitenlandsch Overzicht.
elkkn MAANDAG-, WOENSDAG- cn VRIJDAGAVOND
Prijs per drie maande» franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
G. M. KLEMKERK., te Goes
EN
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Bij dit nommer behoort een Bijvoegsel.
Op de Unie-vergadering, 17 April te
houden, zal het Unie-rapport, gelijk 't door
de Commissie gewijzigd werd, in behande
ling en stemming komen.
De vrees dat een broederstrijd oitstaan
zon is niet bewaarheid. Trouwens de vree»
behoefde niet te bestaan, wijl toch de
mannen die zich aan deze zaak gegeven
hebben, werkelijk niet om persoonlijke eer
of voordeel aldua behoefden te handelen.
Lobman, Heemskerk, Noordtzij, Wirtz
en nn wijlen Wiersinga hebben een goed
werk gedaan met de indiening van hnn
eerste rapport.
Dat zij geluisterd hebben naar de bezwa
ren, eert hen nog meer; en het meest eert
nen 'tfeit dat zij zoover en zooveel 'traaar
immer kon aan de bezwaarden hebben toe
gegeven.
Dat ten slotte nog één pnnt onbeslist
bleef, behoeft den gang van bet werk niet
te vertragen.
Wij hebben vroeger reeds breedvoerig
bet oude Unierapport verdedigd; en doen
't derhalve ook 't gewijzigde Rapport.
Wat de quaestie aangaat, welke open
bleet: de schoolgeldquaestie, hierover heb
ben wij ons reeds te voren uitgesproken.
Wg meenden dat 't vrgwel op hetzelfde
neerkwam of bet schoolgeld als belasting
of als betaling zou inkomen. Of ik mijn
verschuldigde sohoolgeldby den onderwijzer,
bij den penningmeester of by den ontvanger
breng, laat mg kond. De quaestie isbe
talen. Niet de persoon die ontvangt, maar
die brengt, is 't op wien de ouderplioht
rust, en die ze dau ook ter dege voelt.
Maar voor 't principiëele bezwaar dat
na 't uitspreken onzer meening, bij de
Commissie voor het Unierapport is ing<-
komen, voelen wg veel.
Gelyk de Standaard het heden uitdrukt
zoo zou 't kunnen worden. „Een vrge
school die elk financiëel contact met de
ouders verliest en van geen ander» gelden
leeft dan die zg, direct »f indirect, van den
Rijksbetaalmeester ontvangt zou niet naar
.den eisoh onzer beginselen zijn".
Wij hopen echter dat eene onvermoeide
yropageering der beginselen van jhet Unie
rapport in de pers, ook op dit punt de ge
dachten wel tot klaarheid zal brengen.
In de eerste jaren komt er van de ver-
•wezenly king der grondgedachte van het
Unierapport: „De vrije sohool voor heel
de natie" toch nieta.
Liberalen en socialisten en ook dr. de
Visser hebben er zich al eens over uitge
laten, dat is waar; doch steeds in dien zin
dat het óf wel zou toelachen als 't bestaande
niet even goed was; óf dat het nog niet ge
noegzaam is ingedachtof ook dat men t
aanvaardt by mislukking van iets anders
dat men beter acht.
De actie zal derhalve van antirevolutio
naire zyde moeten komen. En eer deze
menschen het vertrouwen hebben van „bet
denkend deel", de sohoolstryd is daar om
het te bewyzen, loopt er nog al heel wat
water naar de zee.
Dat in het rapport nu de proportioneele
schoolgeldheffing is vastge egd, verblydt
ons dewgleen struikelblok is weggenomen.
Laten wg hopen dat eene talrijke opkomst,
uit alle deelen des lands, bezieling brenge
in de besprekingen en dat wg met vrij
moedigheid overal kunnen gaan optreden
om de beginselen van her Unierapport te
verdedigen.
Naar onze vaste overtuiging zgn 'i die
beginselen alleen op schoolgebied, welke
moeten zegevieren, wyl zg niet éen partij
maar gansch 't volk bedoelen.
Een vrge school voor den Calvinist, ook
voor den Roomsche, den Luthersche, den
Atheïst, den Sociaal Democraat.
Die moet er komen, komen als regel.
Geen nominale neutraliteit op eene Staats-
sc'.oolmaar een fier zeggen wat men denkt,
«VI' kleur bekennen in methodiek en histo
riebehandeling, in alle vakken van onder
wijs en zulks op vrge soholen, waarin niet
de Staat maar de meester schoolmeester is,
tn dan gedragen door en in contact met de
ouders; dat kau een geslacht kweeken dat
zingen kan
Heft, burgers, 'tlied der Vrijheid aan I
Uit Sint Annaland vernamen wg
eenigen tijd geleden, even na de verkie
zing voor een lid der provinciale staten,
een staaltje van wat wg zouden willen
noemen otlicieële partijdigheid.
Daar is, om de oanilidatuur-Wagtho aan
te bevelen opgetreden de heer P.
Nu is deze heer yeweenfesecretaris, en
ter aankondiging van zijn voornem m ge
bruikte hg den gemeentebolo, deze op zgn
beurt klepte de gemeenteklok en kondigde
den saamge8troomden gemeentena-ran, van de
pui van bet gemeente huis aan dat in de
ge>neenteBo\ioo\ door den gemeente-ecretarL
dien avond een lezing zou worden gehou
den ter aanbeieling van den heer Wagtho;
gelijk dan ook geschied is.
Daar wij nieuwsgierig zgn of dit inder
daad zoo geschied is als door onzen zegs
man ons is meegedeeld, geven wij het een
plaatsje in de krant.
Iodien 't alzoo geschied is, dun achten
wij 't noodig de aandacht op dit buiten
zgn boekje gaan van een gemeenteambtenaar
te vestigen.
Dat een gemeenteambtenaar kleur bekent,
achten wg hoogst prijzenswaardig. In de
politiek behoeft niemand nachtdiscipel te
zgn. Maar wat te Sint Annaland moet
geschied zgn, is zeer af te ksuren. Dat is
bet ambt in dienst stellen van de partij.
En dat mag niet.
Een Engelsche Correspond ant
over de Boeren.
De heer H&les, correspondent van de Daily
News, schrijft uit bet hospitaal te Bloem
fontein eenige bjjzonderheden omtrent zgn
gevangenneming, die het navertellen waard
zgn. Hg trach'te met zgn kameraad, een
Anstralisoh oorlogsco respondent, van nabij
een Ëoerenpost weg te galoppeeren
„Eensklaps zag ik mijn makker zgn han
den meteen krampachtige beweging omhoog
steken. Hij rees in zijn sftjgbeageh op en
sprong hoog van het zadelen toeu ik hem
door de lucht zag ronddraaien, zag ik een
bloedstreep op het bleeke gezicM en wist
ik dat de dood hem. plotseling overvallen
had. Weer knalden de geweren en het
lood was dichter bij mg dan een vriend in
tijd van nood ooit zgn zal.
Mijn zwarte pony galoppeerde dapper.
Z >u hg mg veilig buiten deze vuurlinie
brengen
Eensklaps raakte iets mijn rechterslaap,
het was geen slag, geen schok en een
halve seconde behield ik mgn bewust
zijn en wist ik dat ik getroflen was, dat de
teugels uit mgn onmachtige handen geval
len waren en dat ik op den nek van mgn
paard neerhing met mgn hoofd onder zgn
keel. Toen verdween de geheele wereld
nit mgn oogen in een wilde verwarring.
Hemel en aarde schenen elkaar met een
tooverslag te raken. Mgn paard soheen met
mij te stijgen en niet te vallen en toen was
alles chaos.
Den eersten keer daarna dat ik bemerkte
dat ik nog ep deze planeet was, bevond
ik mg weer op een zadel, ryden le tusschen
twee Boeren, die mg steunden wanneer ik
van den eenen kant naar den andere rolde.
Zg hielden stil, een man met vriendelgk
gezicht nam mgn hoofd in het holle van
zgn arm, terwgl de andere water in mgn
keel goot. Daarna droegen zg mg naar een
schadnwrgk plekje onder wat struikgewas
en legden mg neer. Een man boog zich
over mg heen, wieseh het bloed dat op
mgn gezioht gedroogd was en verbond
zorgvuldig mgn gewonden slaap.
Ik begon de dingen duidelyker te zien
een blauwe hemel boven mij, een groep
ruwe hi rde kerels allen met geweien ge
wapend om mg heen. Ik zag dat ik een
gevangene was en toen ik irachtte mij te be
wegen, bemerkte ik spoedig dat ik ge
kneusd was.
Dezelfde jonge man met den gekmlden
baard boog weer over mij. „Voel je je nu
iets beter, oude kerel vroeg hg. Ik keek
den man verbaasd aan want hij sprak En-
gelsch als een welopgevoede Engelscbman.
„Ja, ik ben beter en ik ben een gevangene
is het niet?" „Ja." „Zgtgyeen Engelsch-
man vroeg ik. Hg lachte. „Ik niet,"
zeide hij, „ik ben een geboren Boer en als
Boer opgevoed en ik ben de man die je
omver gekejeld heeft. Wat deed je in he
melsnaam zoo dom zgn om te trachten op
diei afstand van onze geweren weg te rg
den?" „Ik meende dat ik niet welkom
was." „Maak er geen grap van," ant
woordde de Boer ernstig, „dankGod liever
dat ge op het oogenblik nog leeft. Het was
Zijn Hand, die je gered heeft en niets
anders." Hg sprak vol eerbied, er was geen
huichelarij in de gevoelens die hg uitsprak;
zgn gezicht was daar te opon, te mannelijk
te veel zonder vrees voor. „Hoe lang ge
leden is het dat ik omver gegooid bun?"
„Ongeveer drie uur." „Is mgn ka
meraad dood?" „Morsdood", antwoordde
de Boer. „hij werd door een schot door
het hoofd oogenblikkelgk gedood." „Ar
me duivel," m >mpelde ik, „en hij zal zeker
op het open veld moeten wegrotten."
Een blos van verontwaardiging kwam
over het geziobt van den Boer. „Gy be
hoeft ons niet voor wilden aan te zien en
kunt gerust wezen, uw vriend zal behoor-
lgk begraven worden, ff t was zgn rang?
„Oorlogscorrespondent. En de uwe
„Ook oorlogscorrespondent, mgn pipieren
zgn ergens in mgn zak." „Mijnheer",
zei nu de Boeren aanvoerder, „gg zijt ge
heel als een officier gekleed, gy kunt ons
niet verwyten als op u geschoten wordt
wanneer gg met een troep strgd nden tot
vlak voor de loopen onzer geweren rydt."
„Ik verwgt niemand iets, ik heb het
spel verloren en moet hun gelag betalen."
Zg vertelden mg hoe bet paard van Lam-
bie (den gesneuvelden correspondent van de
„Melbourne Argus") tusschen hem en de
Boeren uitgeweken was. Nadat Lambie ge
vallen was, zagen zg mg voorover in het
zadel vallen en wisten zij dat ik getroffen
was. Toen joeg een va" hen een kogel door
het hoofd van het paard en wg vielen
beiden. Toch kwam ik er af met een schamp
schot langs den slaap en een gekneusden
schouder. Waarlgk, zooals de Boer zeide,
Gods hand moet mg beschermd hebben.
Anderhalven dag heb ik in het lager
gelegen, terwgl onze gewonden werden
binnengebracht en hier zou ik de mannen
van Engeland iets willen zeggen. Onze
gewonden worden door de Boeren met
mannelgke zachtheid en vriendelyke op
lettendheid behandeld, Toen we het lager
in een open trolley verlieten, werden wij,
een half dozijn gewonde Australiërs en even
zooveel gewo 'de Boeren naar een klein
hospitaal gebracht. Het was een eenvoudige
boerdery die daarvoor gebruikt werd.
Op onzen weg paseeerden wg vele boer-
deryen en overal kwamen vrouwen en kinders
naar buiten om ons te zien. Geen schimpend
woord, geen spotterny werd ergens gehoord,
De mannen brachten ons koele dranken of
verlegden ons in een betere houding. De
vrouwen verlegden met zachte hand ons
verband, waschten onze wonden of gaven
ons kleine lekkernyen die op zulk een tgd
zooveel genoegen doen, terwgl de kleine
kinderen met traneD in hnn oogen om ons
heen stonden en naar de bloedvlekken op
onze khakikleederen keken.
Onze Tommy's zullen niet lieht iemand
pryzen, indien hg het niet verdient, maar
dit is wat Tommy Atkins van den Boer
zegt: „De Boerin het veld is een ruwe
schobber, hij draagt geen uniform en weet
niet genoeg van excerceeren af om zich
warm te bonden, maar hg kan op zgn eigen
manier vechten, een manier die niet de onze
is. Indien hij op het open veld op onze
wyze wilde vechten, zonden wij hen altijd
klop geven, maar als het op vechten op de
kopjes aankomt, is de Boer een dandy en
als de rest van Europa dat niet gelooft,
moeten zg maar eens hier komen en het
zelf probeeren. Maar zoodra hij je getroffen
heeft, handelt hg als een gezegend Christen
tegenover je en toont niet den minsten haat.
Hy is als i enkokosnoot van de Zuidzee,
van bniten niet V9el byzraders om naar te
kyken, maar wit en zoet van binnen als
je hem kent, en wanneer je gewond en ge
vangen ben krijg je een kans hem te leeren
kennen."
President Steyn heeft Maandag bij
de opening van den Volksraad van den
Oranje Vrystaat te Kroonstad gezegd dat
ha de hoop niet had verloren dat de zaak
zou triomfeeren.
Na hulde te hebben gebracht aan de na
gedachtenis van Generaal Jonbert, verklaar
de de president, dat hg aan de neutrale
mogendheden mededeeling had gedaan van
de verkrachting van de witte vlag van het
Roode Kruis door de Engelsehen. De poging
gedaan om oneenigheid te zaaien tusschen
het volk door het uitvaardigen van de pro
clamatie van Lord Roberts was mislukt.
De president wees voorts op de correspon
dentie met Lord Salisbury. Hg zeide, dat
niet alleen deze pogingen waren aangewend
maar dat de republieken een deputatie had
den gezonden naar Europa en Amerika, ten
einde invloed nit te oefe en op de neutrale
mogendheden, opdat een einde kon worden
gemaakt aan het bloedvergieten.
Hg hoopte zeer, dat de pogingen met
sneces zonden worden bekroond. De re.ee-
ring had een tydelyke leening by de Trans
vaal gesloten.
De reis van koningin Viotoria naar Du
blin was niet byzonder opwekkend en die
van haar zoon naar Kopenhagen ook al niet.
Gelgk men weet reisden deze week de
Prins en Prinses van Wales naar hnnne
Deensche bloedverwanten.
Op zgn doorreis te Brussel terwgl hg
in zgn salonrgtuig gezeten was, trad een
vyftienjarigenknaap op den nog stilstaand en
trein toe, ging staan op de tree van den
salonwagen en loste, terwgl hg met de
linkerhand het portier vasthield, met de
rechter vier revolverschoten op den prins
zonder hem echter te treffen of ook maar
eenigszins te ontstellen.
De stationschef greep den knaap, die door
de politie werd overgenomen, op een vraag
van den chef of de prins ook getroffen was,
antwoordde deze: in 't minst niet, die jon
gen moet gearresteerd worden maar men
mag hem niet te hard staffen.
De jon en is blikelagersknechtje bij zgn
vader en heeft bekend. Hg betreurde 't den
prins niet geraakt te hebben, hg haat
Engeland, zegt hg, en vooral den prini
dien hg als oorzaak beschouwt van de iui-
zenden die in Noord-Afrika zgn afgemaakt
en in Zoid-Afrika vallen. Bovendien is lij
anarchist, dat wil zeggen dat hg den vors
ten en monarchen geen goed hart toedraagt.
Of men de beken'enissen „au sérieux"
zal nemen, en den knaap als een heuschen
vorstenmoordenaar zal straffen? Zgn jeugd
en opgewonden karakter doen het niet
vermoeden. Ook wordt als verschooneude
omstandigheid by ebracht, dat hg 's avonds
te voren een socialistische vredesmeeting
had bygewoond, waar een der sprekers er
op had gezinspeeld dat morgen den prins
van Wales ma&r eens beduid moes' wor
den wat men wilde. Gelgk men ziet zgn
deze woorden door dit kind wel wat al te
letterlgk opgevat.
Voor Engeland» regeering is deze aanslag
een welkome reclame.
De prins wint er door in populariteit
en de ministers hebben een gelegenheid
te meer tegen de Boeren uit te braken.
Hamilton zei 't immers al: te Brussel woont
Leyds uit wiens omgeving zooveel leugen-
en lastertaal tegen Engeland,over Europa's
continent (vastland) wordt verspreid.
En de pers laat niet na er op te wyzen
dat gelgk de geest van dezen jongen, de
geest van den ganschen Hollandschen stam is,
niet het minst in Zuid-Afrika.
Bipido heet de jongen.
Door hem met Leyds in éen adem te
noemen, en zgn misdryf met den „opstand"
der Boeren te vereenzelvigen, heeft ge
noemde minister niet hen maar ziehzelven
unteerd.
De Belgische Kamer vergaderde juist
dien dag. De voorzitter, Snoy, de minister
van buitenl&ndsche zaken, de leider der
clericalen, Woeste, die der sooialisten, Van
de Velde en die der radioalen, Lerand,
protesteerden ernstig tegen den schandelijken
aanslag; de beide laatsten voegden er even
wel aan toe een protest tegen den oorlog
en een huldebetoog aan de Boeren.
De reis naar Ierland werd niet door
incidenten bedorven. Tooh was de invloed
van de anti-Engelsehe gezindheid en van
de oorlogsrampen niet onmerkbaar.
Dit zouden de duizende aanplakbiljetten
ter demonstreering tegen de Koningin, kun
nen bewgzen. En dan
Wel werd de Koningin te Kiagstown,
by aankomst van het koninklyk jacht luide
toegejuicht, doch van de 60 raadsleden die
haar moesten begroeten, waren er sleohts
26 aanwezig, in hnn scharlaken met bont
bezette kleeding met den mayor in bet
front, waartegenover een eerewacht van 100
man van de Royal Inniskilling Fusiliers
met bun vaandel, die luide werden toe
gejuicht.
De Ulster en de Athlone wapenkoningen
draafden in bun krygshaftige kleeding heen
en weerlaatstgenoemde stond aan de poort;
eerstgenoemde liep bedillend heen en freer.
Alles ging even offiicieel en naar de oud-
Iersche zede.
Plotseling blies de hoornblazer boren op
den toren een fanfare en riep uitAthlone'e
wapenkoning is nu aan de pooit, heer. De
poorten werden geopend en blootshoofds kwam
Athlone naar binnen. „Ik vraag aan de
stad Dublin vergunning voor Hars geëer
biedigde Majesteit de Koningin om toege
laten te worden", zeide hij.
De Lord Mayor antwoordde, dat hij een
bartely ke ontvangst zon voorbereiden en da t
by de aankomst van Hare Majesteit de
poorten zonden worden geopend. Toen de
poorten geopend waren, kwam de Lijfgarde
binnen, renzen in 't rood en in 't staal, en
werd luide toegejuioht. Daarna verschelen
de rij tuigen met de prinsen en andere
grooten er in; entoen 't rij tuig der koningin
met twee harer dochteis; voor dezewasde
geestdrift het grootst. Dadelijk trad de stade
secretaris naar vorsn om den Lord Mayor
voor te stellen, die daarna op syn beurt
eerst de stadsBleotels en daarna hef stadss waard
overhandigde. De Koningin rukte deze
insignes aan, waarna zg bednidde dat dt
Mayor ze terug zou nemen. De stadsklerk
las hierop het welkomstadres voor, hetwelk
door de Koningin met de overhandiging van
een schriftelijk gesteld stak beantwoord
werd. Daarna zette de stoet zich in beweging.
Ziedaar in 't kort iets van de ontvangst.
De thuisgebleveuen hebben sokter de
opgekomenen ver overtroffen. Onder de op-
gekomenen waren er zelfs nog versoheidens
die met hun Iersche Volkslied het „God
save the Queen" overschreeuwden.
Koningin Victoria beefi dit niot aan de
Ieren verdiend; maar de Engelsohe natie
wel. Groen Ierland is onder 't Engelsoh
bestuur allengs Arm Ierland geworden.
Engeland heeft Ierland al sedert eeuwen»
door beperkende wetten gedrukt.
Ierland bezit uitgestrekte steenkolen
velden, maar direct in de nabijheid dier
my nen wordt Engelsche steenkool verbruikt,
terwijl de Iersehe steenkool ongemiind
blijft.
