NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND, CHRISTELIJK- HISTORISCH Ho. 64 1900 DoruMai) 1 flaatt Deerftmite laargang. VERSCHIJNT F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN TIJDVERZEN. Engeland en Transvaal. elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,026. UITGAVE VAN G. M. KLEMKERK, te Goes en va« 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Eenige weken geleden schreven wij De apostelen van het leerplichtontwerp zijn al aan het reizen. Hier en daar zong de vogelaar reeds zijn lied. Hij zingt het lied der nationale eenheid. Wat zou het prettig wezeD, als alle par tijen nu eens wilden saamwerken om den zegen van den leerdwang tot het 13e, 15e of 17e jaar over ons volk uit te breiden. En het lokaas van verhoogd rijkssubsidie aan de Chr. school doet eveneens weer dienst. Na de memorie van toelichting de echo van de memorie van toelichting. Maar men vergeet dat het hier niet alleen geldt eene quaestie van geld cn gemak, maar ook een van beginsel. En op dit laatste zal die hooggeprezen samenwerking aller partijen wel afstuiten. Want dit is de zaak, om met de Neder lander te spreken. „Als deRegeeriug voortgaat op den weg, die ons land zóo lang heeft betreden, maar waarvoor nu een halve eeuw lang de strij ders voor „de school aan de ouders" het hebben gewaarschuwd, mogen dan die strij ders met de Regeering zich plaatsen op dien weg, door hen zeiven als verderfelijk gebrandmerkt. Er is iets, dat meer waard is dan al het overige, nl. onze vrijheid. Wil men oiib die niet verleenen, laat de verantwoordelijkheid dan ten volle blijven lusten op de partij, die ze ons onthoudt. Door met deze Regeering en haar wets ontwerp mee te gaan, winneu we wellicht wat geld. Maar we verliezen voor de toekomst ons recht van spreken." Op dit standpunt staan wij nog. Wij achtten het noodig dit te zeggen, nu wij gereed staan de Kamerdebatten te volgen, en zoo mogelijk een overzicht te geven van 't voor en tegen gesprokene. De laatste berichten uit Znid Afrika hebben een kreet van smartelijke teleur stelling ontlokt. Na Kimberley's ontzei en Rhodes' triom fen, Bullers succes en Cronjé's vervolging komt de tijding van Cronjé's overgave ons ontstellen, en in verband daarmee het be richt dat Roberts tot op slechts twee uren afstands Bloemfontein is genaderd. Wat zal menig hart in Zuid-Afrika angstig kloppen bij het vernemen van dit onge dachte voordeel door de Britten behaald! En dat op den Amajubadag! Den dag door de regeeringen der republieken tot dank- en bededag uitgeschreven. Hoe zullen de gebeden op dien dag ver menigvuldigd zijn. En de grijze Kruger zal ongetwijfeld zijn volk daarin zijn voor gegaan. Mocht ook onder ons, naarmate het lot dreigender, de positie hachelijker wordt, het gebed voor de Boeren verdubbelen. De rechterhand des Heeren, die groote daden doet, is nog niet verkort, dat Hij niet zou kunnen verlossen 1 De Zutphensche Courant tracht „aan te toonen hoe gemakkelijk personen van fana- tieken aanleg, wien men dagelijks voor houdt dat de Bij bei de grondwet en het richtsnoer van hun leven behoort te zijn, in de met bloed geschreven geschiedenis van het oude Israël steun kunnen vinden voor uitspattingen van woesten geloofsijver" als te Appeitern aan het licht kwamen. Hier wordt dan nn eens onbewimpeld het Bijbellezen veroordeeld, en ontkend dat Gods Woord richtsnoer voor ons leven inoet zijn. En stel hier nu eens tegenover al de mis daden die als vrucht van bedorven roman lectuur bij te justitie geboekt staan. Het is nog maar enkele maanden geleden dat in de groote bladen een Amsterdam- sche rechtszaak verteld werd, waarin van twee jeugdige dievon iets voorkomt, vau welke een door het lezen van veel slechte hoelcen wij citeeren hier uit de Nieuwe Rolt. Ot. van 21 Nov. op den slechten weg was geraakt. En herhaaldelijk lezen wij van den schade lijken invloed der romanlectuur op de ka rakters. Menig schrijver van naam heeft 't ver band tusschen slechte lectuur, toonaai, en dergelijke en de misdaad erkend. Zoo lang deze feiten vaststaan, moest men zijn onbewezen aanmerkingen over menschen die den Bijbel lezen maar voor zich honden. Niemand toch leest den Bijbel zooalsdaar door de Zutphensche Ct. werd voorgesteld. Of zoo hij 't deed, hij zou reeds daardoor blijken het eerste stadium van waanzin al gepasseerd te zijn. Dat men in Roomsche kringen uit den doodslag te Appeitern munt zou slaan voor het Roomsche denkbeeld: geen bijbel in handen van leeken, ligt voor de hand. liet Centrum maakt zich tot tolk van die velen welke ons toeroepen zie je wel waar je met dien bijbel in ieders har.d aan toe komt Het blad schrijft „Het vreeselijk drama, waarvan korte lings een kleine gemeente in ons land getuige was, levert ongetwijfeld een nieuw bewijs van de gevaren, waarmede het lezen der H. Schrift door onontwik kelde menschen, met licht ontvlambare phantasie, dreigt. Aan zichzelven, aan hun eigen oordeel en begrip overgelatet, vervallen zij niet zelden tot de zonder lingste verklaringen en bedenkelykste buitensporigheden. Niet genoegzaam on derlegd, om de noodige onderscheidingen te maken, en nauwelijks voldoende kun nende lezen om den leiter te verstaan, maken zij gevolgtrekkingen, die meer malen bleken de gevaarlijkste buitenspo righeden te bevatten. Het onmisbaar ge zag ontbreekt om hun bekrompen rede te leiden. Een zeker fanatisme krijgt daardoor gemakkelijk de overhand. En wanneer dan nog door omstandigheden van in- of uiiwendigen aard het. kwaad bevorderd wordt, zijn de sohromelijkste gevolgen te duchten." Het Centrum knoopt aan deze beschou wing nog menige andere vast die getuigt van waardeering van het calvinistische standpunt; ditconstateeren wij met genoegen. Edoch tegen de conclusie ten voordeele van de Roomsche leer omtrent het gebruik van den Bijbel moeten wy ernstig opkomen. Niet uit vrees voor fanatisme, want dat is het en niet „godsdienstwaanzin", ge lijk het Centrum beweert, maar uit vrees voor „ketterij" heeft de Roomsche kerk van ouds het lezen van den Bijbel aan de „leeken" verboden- Dat licht weer op den k ndelaar geplaatst is een hartsteek voor Rome's kerk geweest en onderschept alle dwaallicht van on- en bygeloof. Ook de Roomsche kerk leert dat al wat in dezen By bel staat de waarheid is, al wijkt hare Schriftaitlepging op vele punten vzn die der gereformeer le kerk af. Nu wordt in dien Bijbel allerlei van de monen verhaald en ook van duivelen tegen wie de Heiland zelf den strijd aanbond om hunne werken te verbreken. Ook de Roomsche kerk leert de „leeken" bidden „leid ons niet in bekoring maar verlos ons van den kwade." Derhalve kan voor haar niet hierin 't gevaar schuilen dat de „leek" van dat be staan der helsche machten weetimmers zyn „Vaderons" herinnert het hem dagelijks. Maar dan vervalt ook alle recht om op dien grond het- gebruik van den Bijbel aan eenvoudigen te ontzeggen. Het blijft dan ook de groote vraag of 'tgevaar niet veeleer bij de leeraars dan by de eenvoudigen moet gezocht. Het volk moet geleerd worden, niet in den zin van „ontwikkeld" waarop de leer- dwa.igwet doelt; maar onderwezen in den zin van Christus' bevel in Matth. 28 19. Iu „Protestantsciie" landen if dan ook 'tgevaar voor deigelijke Scherffgerichten minder groot dan in „Katholieke". En wij meenen dat veeleer onvolledige kennis en ongeleerde uitlegging der Schrift tot het drama van Appeitern geleid h«eft. Scherff's fanatisme zit niet in zyn ge loof aan 't bestaan van demonen, want dat geloof is juist; maar in zijn kranke voor- stelling dat Hy de Heere Jezus was en nu, niet op Christelijkemaar op Heidensche wijze, deze demonen te lijf ging. Ni>t de Bijbel heeft hier schuld, maar de Kerk van alle eeuwen die in dezen hoek van land hare roeping jegens de eenvou digen verzaakte. Het gebeurde te Appeitern, wel verre van ons naar Rome te dry ven die ons volk den Bijbel uit de h'nd neemt, drijft ons al meer naar de gereformeerde leer der vaderen om den Kerkedienst en de scholen te onderhouden. Wij moeten te Appeitern eensohoolmet den Bijbel hebben. Het opkomende geslacht moet met dien By bel gevoed, en voorts de waarheid aan de ouderen zuiver bediend en gepredikt worden. Dat is het beproefde middel tegen on- en bygeloof, en tegen fanatisme. Profaan. Troelstra sprak op tweeden kerstdag te Amsterdam over „De Sociaal-Dem. Arbei ders Party", haar verleden, heden en toe komst. Heldt zegt er van: Troelstra had even goed ze kannen noemen: de Weg, de Waar hei 1 tn het Leven. Dat is pr< faan, zeggen wij. Heidt, de voorzitter van het Algemeen (neuti aal) Nederlandsch Werklieden verband, is de Volksvertegenwoordiger, die indertijd in eene rede in de tweede kamer de uit drukking bezigde dat helpt geen bl waartegen nu wij lea mr. Keuchenius be scheiden protesteerde. Men leest in de Sociaal Democraat: „Met de heilige ontroering, die de heer Borgesius bezielen kan, wanneer hij over sociale toestanden spreekt, noemde hij het diep treurig, dat onderwijzers met vrouw en 5 of 6 kinderen van f 600 moe ten leven. Als de minister daar werkelijk zoo van is doordrongen, had hij beter gedaan de ve.hooging der onderwijzerssa larissen niet te laten ophouden door zijno prullerige leerplichtwet, want al spreekt hy nog zoo mooi, tot de daad van trak- tementsverhooging komt het onder dezen minister zoo min voor de onderwijzers als voor de leeraren. Hij kan met een mooi ontwerp, met eene mooie belofte voor de kiezers komen, als in 1901 dezen het oordeel over zijn rentmeesterschap moeten spreken 1" Maar het is nu eenmaal zoode „spe cifiek liberale wet op den leerplicht moet voorgaan I" De motie van Kempen. Aan de Tweede Kamer der Stateu-Gene- raal, te 'sGravenhage, is het volgende request ingediend: „Geeft met verschuldigden eerbied te ken nen, het Bestaur der Vereeniging van Nederlaiidsche patroons „Boaz" dat het Bestuur by Uwe Vergadering adhaesie wenscht te betuigen met de voor gestelde motie-Van Kempen in zake het doen vervallen.der tweede postbestel ling op den Zondag, en aan Uwe Verga dering wenscht te verzoeken deze motie aan te nemen. De motie-Van Kempen heeft de on verdeelde instemming van de veertien honderd patroons, die door het Be stuur worden vertegenwoordigd. Meerdere Zondagsrust voor de Rijksambtenaren bij de posteryen wordt door hen allen ge- wenscht. Hoe groot toch is het belang der Zon dagsrust, ook voor de Rijksambtenaren bij de posterijen Ook voor hen is de Zondag de dag, dat zij hunne kerkelijke plichten moeten vervollen; de dag, dien zij zoomo gelijk geheel in hun gezin moeten kannen doorbrengen. Vooral voor menschen, die de ganschu week aan den arbeid buitens huis zijn gebonden, is de Zondag de feest dag in het gezin; de zon der dagen, die haar vriendelijk licht over de andere dagen der week uitgiet. Zondagsarbeid befloerst hun leven met een somberen nevel; Zondags rust brengt daarin licht en vroolijkheid. Reden, waarom door de gansche Vereeni- ing van Nederlan ische patroons alle po gingen om meerdere Zondagsrust ook aan de Rijksambtenaren der posteryen toe te kennen van harte worden toegejuicht, en inzonderheid aan de motie-Van Kempen volle adhaesie wordt geschonken. Het Bestuur richt dan ook tot Uwe Vergadering het dringend vsrzoek deze motie aan te nemen, en neemt de vrijheid nog enkele gronden aan te voeren tot on dersteuning van dit verzoek. Van de Nederlandsolie Regeering mag allereerst worden verwacht, dat zy voorga in het toekennen van een ruime mate van Zondagsrust aan de Ryksambtenaren. Waar de Zondagswet allen onnoodigen Zon- dagsarbeid verbiedt, daar mag van de Regeering worden verwacht, dat zij voorga in de onderhouding harer eigene wetten. Waar deze Regeering een Ontwerp van Wet op de arbeids- en rusttijden heeft voorgesteld, waarin de patroons tot het verleenen eener bepaalde mate van geregelde Zondagsrust aan hunne werklieden worden genoopt, daar mag van den grootsten Ne- derlandschen patroon, de Nederlandsche Regeering, met goeden grond verlangd worden, dat zij alle andere patroons daarin voorga. En wai r nu vele Ry ksambtenaren bij de posteryen een niet strikt noodzake lijken Zondagsarbeid verrichten, daar mag toch wel hit billyk verlangen worden uit gesproken, dat de Regeering daarin verbete ring brenge. Van de tweede postbestelling op den Zondag mag met goeden grond worden be weerd, dat zy tot den niet strikt noodzake lijken Zondagsarbeid behoort. Op den Zon dag rusten het landbouwbedrijf, de indus trie, en schier alle ander bedrijf. Aan eene tweede postbestelling op den Zondag kan voor geen enkel bedrijf behoefte bestaan. Overbekend is dan ook, dat het meeste, wat op den Zondag verzonden wordt, óf vroeger had kunnen verzonden zyn, óf later had kunnen verzonden worden, en eenvou dig op Zaterdagavond of Zondagmorgen afgezonden is, omdat door de afzenders om Zondagsrust voor de Rijkspost-ambtenaren niet gedacht wordt. Spoedig zou dit blij ken, wanneer eens een verhoogd tarief voor de postbestellingeu op den Zondag werd inge voerd. Zoodanige maatregel zou de Jpostbe- stellingeu op dien dag ongetwijfeld spoedig tot een minimum reduceeren. Ook voor dea handel kan aan een tweede postbestel ling op den Zondag geen behoefte bestaan. Telegraaf en telefoon bieden zulk «ene snelle communicatie, dat het strikt noodzakelijke in elk geval Zaterdagavond kan worden afgedaan. En de groothandel heeft zich dan ook reeds bij mon'e van de Kamer van Koophandel te Rotterdam uitgesproken, dat de tweede postbestelling op den Zondag onder zekere conditiën zou kunnen verval len. Het voorbeeld van Engeland, het han delstand bij uitnemendheid, waar geen tweede postbestelling op den Zondag wordt gedaan, toont bovendien zonneklaar, dat deze voor den handel volstrekt niet nood zakelijk is. Doch het is onnoodig ons verzoek verder by Uwe Vergadering aan te dringen. Nage noeg alle partijen toch hebben vóór de laatstgehouden verkiezingen den eisoh van Zondagsrust op hun politiek programma gezet. Deze eisch mag beschouwd worden als een eisch van de groote meerderheid van het Nederlandsche volk. En ^an de vertegenwoordiging van ons volk mag met goeden grond verwacht worden, dat zy een open oor hebbe voor het zóó duidelijk uitgesproken verlangen der natie. En het Bestuur twijfelt niet, wanneer de motie-Van Kempen door Uwe Vergade ring mocht worden aangenomen, en het toe kennen van meerdere Zondagsrust aan de Rijksambtenaren der posterijen daarvan het gevolg mocht zyn dat dan daarmede een volkswensch zou zijn vervuld, en daardoor in veler leven meerder licht gebracht, in veler harten dankbaarheid verwekt zou worden". Het request is namens het bestuur getee- kend door de heeren W. Hovy, vice-Voor- zitter, en R. J. W. Rudolph, loco-Secretaris. Aan de Toegela. Geen macht van menschen Of van geschut, Geen paard of wagen Doen Buller nut. Kanonnen donderen; De Methford knalt De Boeren blijven, En Buller valt. Colenso tuigde Des Heeren macht Spioenkep toonde: Slechts God heeft kraoht Wie in geloove Op Hem vertrouwt, Ziet, hoe de Heere Zyn kind aansohouwt. Ten derde male Viel Buller aan; De driften zagen Den Brit verslaan. De Boeren zongen Van Gods gena De boorden juichten Der Toegela. Nog waagde Buller Den harden strijd Weer werd den Britten Een val bereid, Alsof de geesten Van 't hemelheir De Boeren steunden In hnn verweer. 't Is onbegrepen Voor wie daar spot Het stemt tot danken, Wie steunt op God Hij hielp Zyn kindren In hangen nacht Zijn hand verneerde Der Britten macht. Luctoe. Wat de sympathie onmogelijk 'achtte is gisteren morgen geschied, Cronjé heeft zich met zijn dapperen on voorwaardelijk overgegeven, en bevindt zich in Roberts kamp. Roberts seinde dit met groote voldoening avn de regeering te Londen; en voegde erbij dat het juist op den herinneringsdag van Majoeba was. Het was juist 19 jaar geleden dat de Boeren de Engelsohen van den Amajuba heuvel geworpen hadden waarbij generaal Colley soeuvelde. Z o is dan toch de Transvaalsche Leeuw gevallen. Hoe droef te moede hij zal zijn, hegrijpen wij die een en ander om trent zyn karakter en grooten moed ver namen. Hoe de Engelsehen juichen zullen dat zij hem hebben, hem die in 1896 Rhodes en Jameson gevangen nam, begrijpt ook een ieder die de Engelsohen kent. Hier is iets van de blijdschap der Fili stijnen by Simsons gevangenneming; en al steken deze Filistijnen dezen JSimson wel

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1900 | | pagina 1