N1EUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
6 feörttaii
CHRIS7ELIJK-
HISTORISCH
ilo. 54 1900
VEESCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Karei van der Heijden.
hia" kon'ne
uur in de
jn schuurtje
Leushoek.
van Oranje
M.Pokke 2
182 en 183
t. Wisboom
blad Groote
ihtbank half
Gekroonde
Mo P. Stoffels
Kerkstraat
maaswinkol
10 cA. met
door mr.
t. de Maret
een winkel
root 79 cA.
110 cA. 3o
gde Coosje
achinerieön.
n 2-4 uur.
Indius en den
door not. mr.
I Oesterstraat
Jergenoeging
langedelft A
Itraat A 102.
ïghoeksingel
gang R 23.
mis en erf
i en 15 Febr.
in Bellevue
|de kavoterij
viand in 15
Buitenrust
|not. de Vos
slijpsteen
o, aannemers
h door not.
|a.enii(jk 157
ran M. Nolet.
larot Tak
uur 8 perc.
hofstede J.
lanje half 10
|i, enz. van
lag Dinsdag
Intibus" door
erf en tuin
IcA. weiland
Jijvervreugd.
|4 uur.
rrstanje voor
not. Pilaar
Ider. En een
fitkam doo
kippen en
melkkoeien
gaarden 10—
is, 1 wacht-:
|am half 10
ideljjke goe-
laret Tak aan
Iraat uur
not. Noor-
liur door not.
van S. de
jinge bj) A.
inspan als
not. Mulock
loutse door
|Prins bij v-
.ar, 7 baatge-
5 kalvers, 1
34 kippen
I uitbaggeren
p25 Kfl.Am-
Ipetei1250
l-vereeniging-
tbr. bij den
Poor dhr. Ie
ve schuur bij
Jjjbehoorende
uur. Bestek
B. en W.
ken van een
'sGraven-
J den Slaböe-
lud-Vreeland-
I aansluitende
\ar Baarland,
lp van eenige
[wering daar-
llen. Aan wij-
Jjn aan den
Inlichtingen
bij dhr. G.
jgt ter lezing
[Oesterbeurs,
Vlissingen
ime bij Tim-
Is, Tornouzeu.
elken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maander franco p. p0,95.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Bij dit nummer behoort ©n Bijvoegsel
BföKËND.Vf AKljNGEN.
Coes. Ter secretarie vui de gemeente
zal ge urende dertig dagen t»r inzage liggen
eene opgave van de i.itkomiten d r meting
of schatting van perceelon roor de grond
belasting in deze gemeente.
De verziekschriften om hermeting, her
schatting of vernietiging der gedane meting
of schatting, alsmede de bezwaarschriften,
kunnen binnen dertig dagen na he ten op
ongezegeld papier aan heerenGedeputeerde
Staten dezer provincie worden ingediend.
Van Dinsdag 6 tot en md Vrijdag 16
Februari a. s. 1900 zal ter seoretarie ge
legenheid gegeven worden tot het doen
inschrijven van Leerlingen voor de bewaar-
klasse van school A en de bewaarschool
vooï on- eu minvermogenden
5 Febr. 1900.
Coes. Iu de gemeenteraadsvergadering
van Vrijdag onder voorzitterschap van den
burgemeester was de heet Brij 6e met
kennisgeving afwezig.
De voorzitter spreekt etn woord van
welkom in deze eerste vtrgadering des
jaars, en eindigt, na de beste vensc.ten voor
de raadsleden en voor de gemeente te
hebben uitgesproken zijne rsde met „een
heil en voorspoed aan onza vrienden in
Zuid-Afrika".
De heer Quistals oudste raadslid be
antwoordt deze rede met een wederkeerigen
heilwensch namens den raad aan den voor
zitter voor diens werk in 't belaag der
gemeente.
Van het Gasthuisbestuur was de aanbe
veling ingekomen ter benoeming eener
regentes vacature mej. de Jongh. De aan
beveling luidt mevr. M. Oehtman—Fransen
v. d. Putte enjmevr. M. Houwer—Marteijn,
uit welke eerstgenoemde is gekozen met
10 stemmen.
Aan de orde is een voorstel van B. en W.
tot wijziging in desbetreffende vererde-
FEÜILLETON.
Er was aan generaal Van der Hegden
in den Jaatsten tijd dit merkwaardige, dat
terwijl zijn persoon, zijn figuur, reeds tot
een vorig tijdperk behoorde, zijn werk juist
weer fonkelde van jeugd. Zijn werk in
Atjeh was herboren. Hij heeft, oud wor
dend, de zeldzame voldoening kunnen sma
ken van gelijk te krijgen van het jongere
geslaoht, iets dat weinig ouderen overkomt.
Door tijdgenooten miskend dat is niet
zeldzaam. Dan post mortem, als de misken
de er geen aardscbe voldoening meer van
kan hebben, in eere hersteld door het na
geslacht dat komt ook vaak voor. Miar
een rehabilitatie tijdens het leven dat
is weinigen beschoren.
Zeker, het is een herziene onverbeterde
uitgave van Van der Heijderis werk, die
door Van Vliet en Van Heutsz is bezorgd.
Maar het is voor verreweg het grootste ge
deelte zijn werk.
Wij behoeven het werk van Van der Heg
den nu niet meer in den breede te verhalen.
Wij willen volstaan met een resumtie in
cijfers een extract uit het algemeen stam
boek van dezen generaal:
1852) Palembai,g-
1860
1861
Z. en O. Afdeeling
Borneo.
1862
1863
1864
1865
1874)
1876
1877
1878)
Atjeh.
ningen tot verhooging der inkoopgelden
van de proveniers en der verplegingsgelden
van zieken in het gasthuis opgenomen.
Ten aanzien van het eerste dezer voor
stellen is nieuwe berekening gemaakt hier
van uitgaande dat de inkoopsommen zoo
danig geregeld moeten zijn dat daarmee
hnn verder onderhoud wordt betaald. Het
tarief in 1876 vastgesteld kan niet meer
gelden, dank zij den lageren rentestan
daard en de thans hoogere voedingskosten.
Hieruit volgt dat óf het Gasthuis óf de
Gemeente, door subsidie, een deel dier
voedingskosten betaalt. De verhooging van
het tarief, waarvan eene Jnieuwe tabel is
opgemaakt, is zoo ingericht dat men op
40 jarigen leeftijd zat betalen f3664,96 in
plaats van f3037,50. Op 50 jarigen leeftijd
f 3015, in plaats van f 2455.75. Op 60
jarigen leeftijd f2356,99 in plaats van
f 1954,50. Op 70 jarigen leeltijd f5105,25
in plaats van f1322. Voor de tusschenin
liggende naar verhouding.
Wat het tweede punt betreft, geven B.
en W. eene breede toelichting waaruit
blijkt dat ook dat tarief reeds sinds jaren
te laag is. Het Gasthuisbestuur berekende
dat de verpleging der gealimenteerden
niet meer 50 maar 74 oent kost per dag,
ongerekend geneeskundige hulp wijl de
geneesheer voor de gealimenteerden door
de armbesturen en de gemeente betaald
wordt. B. en W. stellen nu voor het tarief
voor le en 2e klasse met 50 en voor ie
3e klasse (gealimenteerden) met 10 cent te
verhoogen, zoodat voor deze klasse 60 in
plaats van 50 cent per dag zal worden
gevorderd. Hierdoor zou een groote schrede
gedaan worden om te komen tot vrijmaking
der gemeente van een subsidie aan 't
Gasthuis.
De tarieven voor de verpleging in het
Gasthuis zijn in handen van het Burgerl.
Armbestuur gesteld. Het Gasthuisbestuur
wil de verpleeggelden voor de 2e klasse
op f150 brengen, B. en W. nemen deze
wijziging over.
Het Armbestuur bestrijdt de verandering
in een lijvig rapport, en zegt onder meer
Wat de beteekenis van die feiten aan
gaat, herinnhren wij aan de passage [over
Van der Hegden uit den Atjehschen hel
denzang
Groot was de Imeum van Loeëng. Noch
met goud, noch met staal konden de man-
men der Companie hem verslaan. Pal stond
hg voor de verdediging van zijn land en
zijn moed was ongeschokt.
Maar de de 26 Moekims werden over
wonnen. De éénoogige generaal maakte ze
genrijke tochtbn, zelfs dwars dooi de 22
Moekims, tot verbazing der Bovenlanders
die tot nu Hadden gezwetst.
En toen de Imeum van Loeëng dit zag,
stak hij het zwaard in de schede en hij trok
zich terug in zijn huis.
Een driejarig tijdperk van kust brak
nu aan, want de éénoogige generaal be
vestigde wat hij won. In uiet te stuiten
stroomen spoedde de uit hare dorpen ge
vluchte bevolking naar de hoofdplaats
terng Olek-leh werd tot welvaart gebracht
met de Kafirs verbroederde zich de bevol-
ïng. Len leefde als in een voortdurende
feestviering de krijg-oversten konden
geen volk meer vinden dat hem volgde.
Wij weten hoe dat driejarig tüdperk
van rust weer is geëindigd. Generaal Van
der Hegden is teruggeroepen. Tegen ziin
zin Het .s wel goed om dat nog eens te
onderstrepen waar zijn tegenstanders vaak
hebben gepoogd het tegendeel te bewijzen
Van der Heijden achtte zijn taak niet af-
geloopen, en als men ziet wat er thans in
Atjeh gedaan is en nog steeds gedaan wordt
dan is dat toch ook waarlijk wel te be
grijpen. Het kon daar nog lang niet uit
zijn. Van der Heijden had dan ook alléén
gezegd, dat „krijgsverrichtingen op groote
schaal" vermoedelijk niet meer noodig
dat het behalve voor armenzorg, reusach
tige kapitalen ten algemeenen natte heeft
doen strekken. Onder meer de werkver
schaffing aan de schansen tot een bedrag
van f 32601,36 waarvan 't slechts f 330
per jaar gedurende 20 jaar of 1% voor
deel trok,
Het Armbestuur zegt bovendien de ver
hooging van uitgaven groot f591 welke
deze verandering veroorzaakt niet te kun
nen lijden, te meer daar te vreezen is dat
de Herv. diaconie en het R. K. paroch.
armbestuur voor welke de verhooging naar
den huidigen toestand achtereenvolgens
f 120 en f 42 zou bedragen nog meer armen
naar het Burgerl. Armbestuur zouden zenden.
Het Armbestuur voorziet dat op die wijze
de gemeente haar subsidieplicht wel eens
zou kunnen verlegd zien van het Gasthuis
op het Armbestuur. Wel had 't in 1898
nog een vooruitgang van f 1351,65, maar
dit was reeds minder dan vroeger en bij
een administratie als deze is van een
vooruitgang van f 1350 tot een tekort slechts
één schrede, te meer daar eok een veranderde
voeding voor de weezen is ingetreden.
B. en W. beantwoorden dit rapport met
weerlegging van verschillende beweringen,
en met becijferingen aan de hand van de
begrootingen en rel- sningen van 't Ar—be
stuur, waaruit blijkt dat voor de vrees van
het Armbestuur geen voldoende grond be
staat. Daarbij bedenke men wel dat nu de
andere Armbesturen ook iets nader komen
aan het werkelijke bedrag der uitgaven die
voor hun zieke armen gedaan worden. En
iaar nu bij gemeenteverordening de prijzen
zijn vastgesteld waarvoor het Gasthuis
personen moet opnemen, heeft ook de ge
meente door wijziging der tarieven te
waken tegen achteruitgang dier inrichting.
Ook al zou dus de subsidie der gemeente
slechts verplaatst worden, wat B. en W.
niet aannemen, dan nog zou de voorgestelde
maatregel moeten genomen worden, al werd
dan een gedeelte van de bedeeling, vrijma
king van de gemeente van alle subsidies
niet bereikt.
zouden zijn. Herhaald patrouilleeren bleef
echter noodig. Een groote troepenmacht
in Atjeh op de been te houden werd ook
reeds door Van der Hegden, evenals nu
door Van Heutsz, overbodig geacht. En
van dat denkbeeld is hij nimmer afgewe
ken. Nog in 1896, toen de hernieuwde
actie in Atjeh in vollen gang was, ant
woordde hij op een vraag van een onzer
medewerkers, die hem voor „Elsevier's
Geïllustrnerd Maandschrift" kwam intervie
wen, dat hij geen groote macht noodig
achtte voor de duurzame onderwerping van
Atjeh. „Drie colonnes. Zooveel, dat we de
goedgezinden beschermen kunnen. De men-
schen willen wel onder ons bestuur zijn,
maar we moeten ze dan ook beschermen.
We zijn veel te gauw weggeloopen nadat
we ergens geweest witren".
Die wijze meening van Van der Hegden
wordt na in practijk gebracht.
Want Van der Hegden was niet alleen
een dapper Boldaat en een kranig veld
overste, maar ook een wijs bestnurder.
Zeker, zoowel de bestnurspolitiek als de mi
litaire taktiek van Van der Heij len zijn
thans in Atjeh niet dan in gewijzigden,
aangevulden on verbeterden vorm hervat.
Aan de bestnurspolitiek is ook een groo-
tere plaats ingeruimd dan vroeger in de
poging tot pacificatie van Atjeh.
Maar al had de „éénoogige koning" niet
zulk een diepe, wetenschappelijke studie
van land en volk gemaakt als dr. Snouck
HurgroDje, hij was een Atjeh-kenner bij
intuitie en door helder inzicht. Zijn ver
houding tot Sjeoh Mah traban heeft dat dui
delijk getoond. Hij had veel van die oude
generaals van Napoleon I, uit den troep
voortgekomen, in den troep opgegroeid en
opgeklommen tot den hoogsten rang, on
gemakkelijk, heftig, hoekig, als generaal
zelfs nog voor alles soldaat, wars van alle
Stellen wij nu, zoo gaan B. en W. voort,
dat bij het werkelijk aanwezige getal per
sonen het nieuwe tarief was ingevoerd dan
zou men hebben te betalen 14 X 365 X
f0,60 of f 3066, wat zon Ier eenige wijziging
van zijn begrooting geschieden kan.
Maar opdat de verandering in de begroo
ting van het Armbestuur zeker niet noodig
zij, stellen B. en W. voor de verhooging
met 1 Juli te doen ingaan.
De financiëele commissie, na kennisneming
der verschillende i tukken, adviseert tot aan
neming van het voorstel van B. en W., en
deelt als haar meening mede dat de vooi-
gestelde verhooging der verpleeggelden zeer
onwaarschijnlijk en slechts in buitengewoon
ongunstige omstandighe len (waarvoor dan
nog tijdelijke maatregelen zonden kunnen
genomen worden) een zoodanige vermeerde
ring van uitgaven ten gevolge zou hebben,
dat het Armbestuur moest gesubsidieerd
worden. Ook de vrees dat de kerkelijke
armbesturen meer armen naar het Armbe-
stnur zouden zenden, deelt zij niet; terwijl
een nog minder bedrag dan nu wordt ge-
vrcagd, namelijk 60cent daags voor geheele
verpleging en geneeskundige behandeling
slechts kan geschieden ten koste van de
degelijkheid daarvan, wat de financiëele
commissie echter niet verwacht van deze
besturen.
Voorts ziet de commissie in den maat
regel een poging om het Gasthuis geheel
onafhankelijk te krijgen van de gemeente.
Moest later blijken dat het Armbestuur
moet worden gesubsidieerd, dan kunnen nog
wijzigingen worden ingevoerd, die met de
alsdan geldende omstandigheden rekening
honden, en zoo kan deze regeling een proef
neming zijn, die tot een gewenschten toe
stand voor alle betrokken besturen leilt.
Het voorstel wordt zonder discussie of
hoofdelijke stemming aangenomen.
Op voorstel van B. ei W. wordt de
jaarwedde van den gemeente-ontvanger, in
verband met diens sedert jaren en ook nu
weer bij de pensioenregeling vermeerderde
werkzaamheden van f 1200 op f 1400 ge
bracht.
elegantie, ongeletterd, onkundig ran veel
dat een academisch beschaafd officier heet
te moeten weten, maar veldheer van ge
boorte en bij de gratie zoo van een helder
oog als van een sterke hand.
Er waren merkwaardige verrassende kan
ten ook aan dit eenvoudige soldatenkarakter.
Als men het zeer goed getroffen portret
ziet, dat de heer H. M. Krabbé voor de
bovenbedoelde aflevering van „Elsevier's"
heeft geteekend, de kleine, nog zoo strijd-
vaardige, fiksche figuur met den ongemak-
kelijken kneep om den mond, den gebie
denden rimpel boven den neus, de vinnige
snor, de krachtige kin, de kleine, energieke
handen en vooral het strenge, gebie
dende oog, dat nog te scherper scheen te
boren door het dichtknijpen vsn het ver
minkte andere.
En als men zich dan daarbij dacht
die korte, droge, militaire stem, une voix
saccadée, zooals de Franschen zeigen, waarin
het geweervuur knetterde en de trompetten
schetterden.... dan kon men zich niet voor.
stellen, dat die ongemakkelijke ijzervreter
geen bloed kon zien.
En toch heeft ij dat toen juist verteld
„Neen, ik kan geen bloed zien. Wel in
het gevecht, zie je, maar als de opwinding
voorbij is, dan maakt het zien van bloed
me beroerd. Ik heb het eens gehad na een
gevecht, dat ik weer tot kalmte kwam en
opeens een gewonde kerel voor ine zag
liggen. Ik viel flauw en toen ze me weer
hadden bijgebracht, was ik er nog zoo
ellendig van, dat ik nog een half uur met
mijn voeten in een badje heb moeten zitten."
Het was de geweldige vechtgeneraal die
zoo sprak 1
En eenige oogenblikken later redeneerde
hij gemoedelijk en met den meesten ernst
over Bronbeek, over zijn invaliden en over
de huishouding die hij te besturen had
n'k Weet niet hoeveel andijvie en boon-
Aan de weduwe van den bode J. Visser
Az. wordt op haar verzoek een gratificatie
verstrekt en deze bepaald op f 50.
Een voorstel tot nieuwe regeling der
jaarwedden van de ambtenaren ter secre
tarie mogelijk geworden, door de vaca
ture-Visser, komt in bespreking. Een
nieuwe regeling van werkzaamheden zal
met deze verandering gepaard gaan.
De '>eer Coenen constateert met leedwe
zen dat bij deze regeling een ambtenaar die
19jaren de gemeen!e trouw gediend heeft
is vergeten; hij acht 't billijk bode Van
Houten in de nieuwe schikking te doen
deelen en stelt derhalve voor diens tracte-
raent te brengen op f 400 met 4 jaarlijk-
sclie verhoogingen van f 25 tut 't salaris
f 500 bedraagt.
De voorzitter bestrijdt dit voorstel wijl
't tractement van dezen bode hoog is in
vergelijking met dat van den adjunct com
mies, en sijn werkzaamheden, tengevolge
der nieuwe regeling van werkzaamheden
ter secretarie, zullen verminderen.
De heer v. d. Peijl is van cordeel dat
ook bij deze nieuwe regeling deze ambte
naar met allerlei werk overladen blijft en
voor verhooging van diens salaris alleszins
grohd bestaat.
Het voordel wordt verworpen met 7 tegen
5 stemmen, de heereu v. d. Leeuw, v. d.
Peijl, Coenen, Houwer en Van den Bout.
Aan de orde komt het afwijzend voor
stel op een verzoek van de herbergiers,
om gen danstenten op de kermis toe te
laten.
De heer Coenen steunt het verzoek daar
hij niet meegaat met het rapport waarin
gezegd zou worden dat een danstent het
zedelijk peil zou verhoogen.
De voorzitter leest het rapport voor, waar
in van geen zedelijk peil gesproken wordt.
De Voorzitter verdedigt nader het voor
stel van B. en W., hetwelk hiervan uitgaat
dat, nu de kermis er eenmaal is, er alles
op moet worden toegelaten, behoudens de
wetten van zedelijkheid, en de raad zich
niet op dien weg moet begeven om ten
gerieve van neringdoenden, welke ook, ten
ten te weren, immers dan zouden de win
keliers in galanterieën en koekbakkers enz.
eveneens kunnen komen en zonden de cj-
medies ook moeten geweerd worden.
De heer Van der Leenw is er voor het
verzoek in te willigen, daar deze danstenten
een doodelijke concurrentie aandoen aan de
herbergiers. De koek- en galanteriekramen
doen niet zooveel schade, omdat ieder weet
dat men in een winkel beter kan koopen,
daar de artikelen in een kraam niet zoo
frisch zgn.
tjes ik nou al ingemaakt heb. Znnrkool nog
niet, want de kool was niet best van 't
jaar".
Dat was de geweldige vechtgeneraal, de
legendarische Koning Éénoog, die keuvel
de als een zorgzame ^huishoudster over de
voeding van zijn krijgshaftige pensionnsires
met armen en beenen van hout mis
schien, maar r et karakters van bloed
en ijzer.
Karei van der Hegden, de soldaat, de
beheerscher en temmer van wat ontem
baar heette, was naïef en eenvoudig als
een kind.
De verdienste van generaal Van der
Hegden is, buiten zijn heldenfeiten als sol
daat, deze geweest, dat hij in Atjeh den
rechten weg heeft gewezen, dat hjj door
daden getoond heeft wat mogelijk was.
Na hem is het gebaande pad weer dicht
gegroeid. Maar niet zoo of zijn sporen zijn
gebleven, het pad was nog terng te vinden.
En men heeft het gelukkig weer openge-
kapt en het verder, veel verder voort-
gebaand.
Zijn werk is dus in eere hersteld en
blijft leven.
Ziji eigenaardige figuur echter is niette
vervangen.
Het Eg ksz waard was in zoo goede handeul
(Handelsblad.)
