NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. CHRISTELIJK- g- HISTORISCH Ho. 58 1900 Dcpctipucfe Jaargang. VERSCHIJNT F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN Een woningwet. Engeland en Transvaal. MerLg 8 feSmaci. ■1LKEIT MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND. Prijs per drie maanden franco p. p0,95. Enkele nummers0,025. UITGAVE VAN G. M. KLEMKERK, te Goes EN van 1 5 regels 25 centiedere regel meer 5 cent. Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 cent. Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel Of rij noodig is In de groote steden roept men lnide van ja. Of liever, daar spreken de steenen. Gruwelijk is daar, met name ia Amster dam, de toestand van vele arbeiders woningen. Krotten en sloppen en stegen bij heele rijen roepen daar wraak over de slechte woningtoestanden. De gemeenteraad van Amsterdam heeft eenige maanden geleden vijftig perceelen onbewoonbaar verklaard. En als die zoo iets doet, zal het welzoo wezen. Wat zijn 't voor woningen, die daar af gekeurd en ontruimd zijn? De benedenwoningen zijn zeer slecht. Daglicht valt er niet in; tenzij hier en daar steelsgew js eea enkele 3traal. Hoe kan 't ook, de steeg is nauwelijks een meter breed. De vloeren zijn vergaan van de vocht; een dufle kelderlucht komt u tegen. De tegels van den schoorsteen zijn er nit ge vallen; de scheuren met kluiten roet ge vuld. Een vaste kast zonder planken, een bedstede met rotte onderlagenbet raam telt 20 kleine ruitjes, heele, gescheurde en kapotte dooh heele het minst. Geen goot- steen of geheim gemak is er in huis; en zoo er van dit laatste ook een zweem aanwezig is, dan is het een emmer in een kaBtje. Ongedierte kan de bezoeker gratis bij de vleet opdoen. Ook huizen daar ratten. De trap dia tot de bovenwoningen voert is steil en afgesleten en morsig. En de bovenwoningen, kotten van vijf vierkante meter, missen alle geriefelijks, luchten kan men ze niethet licht is er zeld zaam. Ook de hoogte der vertrekken is maar zoo zoo. In sommige kan men rechtop staan. Die kotjes doen nog een gulden in de week. Natuurlijk sedert het uur hunner afkeuring, och, mogelijk ook reeds lang daarvoor, ontving de huisheer er geen huur meer van. Het zon een zegen zijn wanneer derge lijke stegen en sloppen, kweekplaatsen var ziekte en dood, onreinheid en onge rechtigheid met den grond gelijk gemaakt werden. En de gemeente heeft daartoe het recht. Had nu'e wetgever met even willige als vermogende gemeentebesturen te doen, dan zon zulk een wet niet noodig zijn. Maar helaas, de ervaring leert dat vele gemeentebesturen niet willen of niet kun nen in deze toestanden verandering brengen. En ook dan nog blijft het een open vraag of de wet in betrekking tot de af keuring van onbewoonbare woningen wel veel zal kunnen uitrichten. Na heeft de regeering, blijkens hare memorie van toelichting, zelve daarop ook zoo heel veel moed niet. „Waar het kwaad", zoo zegt zij, „het gevolg is óf van financieel onvermogen óf van onwil of gebrek aan doorzicht, zal door de thans voorgestelde maatregelen slechts indirect verbetering mogelijk zijn. Er zijn echter andere oorzaken, die wel geheel of althans grootendeels kannen worden weggenomen". Maar, er is iets anders. „Onder de slechte, geheel ongeschikte woningen zijn er vele, die vroeger vrij goed, misschien zelfs zeer goed zjn ge weest, maar er zijn ook niet weinige, die reeds van den beginne af de kieaa van verdeif in zich hebben gehad en waarvan het was te voorzien dat zij door bouw en inrichting bestemd waren om reeds spoe dig op de ijst van afgekeurde woningen te worden ingeschreven. Het eerste middel dus om althans inde toekomBt betere woningen te krjgen, is streng toezicht op den aanbouw. Bj ge meenteverordening behoort te worden be paald aan welke eiscben en voorschriften daarbij moet worden voldaan. Aanbouw of verbouw met die voorschriften in strjd moet zjn verboden. Op zichzelf is dit niets nieuws, want ook onder de bestaande wetgeving zjn bouwverordeningen Liet slechts geoorloofd, maar ook voor eenigszins groote gemeenten regel. Dat daaronder zeer goede veorde- ningen voorkomen, inoet dankbaar worden erkend. Tooh is nadere wettelijke rege ling gewenscht. Vooreerst omdat niet in alle gemeenten, waar het noodig is, voor schriften bestaan, in de tweede plaats, omdat tal van verordeningen voor het be oogde doel geheel onvoldoende moeten worden geacht". Gem-anten, die goede verordeningen op het boawen hebben, of de krotten hebben weten op te ruimen, behoeven zich de aanklacht in bovenstaande ministrieele woorden vervat, niet aan te trekken. Het is ook hierwie de schoen past trekt haar aan. Maar er tijn nu eenmaal ook onwillige gemeenten. Tegen deze is het wetsontwerp gericht, ofschoon het aan alle gemeenten behou dens vrijstelling door Gedeputeerde Staten de verplichting oplegt verordeningen te maken op het bouwen en onbewoonbaar verklaren van woningen. Deze verordeningen behoeven de goed keuring van Gedeputeerde Staten. Indien de gemeenten bniten gebreke bij ven, moeten ten slotte Gedeputeerden doen wat des Raads is. Bljkbaar heeft de regeering hier de moeiljkheid gevoeld hoe te onderscheiden tusschen onwillige en onmachtige gemeente raden. Het gaat niet aan deze rubrieken over één kam te scheren. Vandaar zeker de verzachtende mededee- ling er bj dat tot dezen harden, vernede. renden, mot de autonomie der gemeenten spottenden maatregel niet dan na het stellen van een zeer mimen termjn zal worden overgegaan. Hj zal slechts worden toegepast, indien twee jaren na het in werking treden der wet nog geen voorschriften in den zin der wet tot stand zjn gekomen. Ook dat bezwaar van inbreuk op de autonomie der gemeenten heeft de regeeriner gevoeld. Immers zj zegt: „Waie de zaak der volkshuisvesting uit sluitend een zaak van huishoudelyk gemeen- teljk belang, dan zou men in de voorge dragen regeling kunnen zien een inbreuk op gemeenteljke autonomie, maar het geldt hier ook een belang van volksgezondheid, een Rjksbelang, dat als zoodanig door deze wet uitdrukkeljk zal worden erkend. Waar de Staat besluit verbetering van woningtoe standen door wettel jke maatregelen te be vorderen en daarvoor zelfs groote sommen nit te geven, daar kan hj niet gedoogen, dat gemeentebesturen door onvoldoende bou.wpolit.ie of zelfs /loor gemis van eenige regeling op dit punt, het bouwen van slechte woningen in de hand werken en daardoor hef doel, door de regeering beoogd in hooge mate belemmeren." Men kan eigenljk alles toegeven wat de regeering hier aanvoert en toch van oordeel zjn dat de automonie der gemeenten hier een knak er bij krjgt, en dit betreuran. \V j voor ons meenen dat de indiening van dit ontwerp in dezen vorm de aan randing der gemeenteljk# autonomie noodwendig meebrengt. De aangeprezen maatregelen zijn een stelsel waarin de gemeente op een bepaald punt ophoudt haar werk als zelfstandige gemeente te doen om 't te gaan doen als deel van het rjk. Tegen deze schennis van een antirevoluti onair beginsel moeten wj opkomen. Het had, indien een onzer geestverwanten dit ontwerp had mogen indienen, allicht anders geknnd. De regeering had een uitbreiding van de gemeentewet kannen voordragen, waarbj de gemeentebesturen nadere omschrjving van hunne taak als bouwpolitie ontvingen. Onwillige gemeentebesturen moeten tot hun plicht gebracht, geljk elke ongerech- tige huisvader, of patroon, baas in zjn huis of werkplaats, door de wetten des lands tot reden gebracht worden. Doch dit behoeft niet in den vorm dezer wet die zelfs een zelfstandige commissie boven 't geineeutebestnur staande, tegen over haar wil doen optreden. Overigens verdient dit ontwerp aanbe veling, dew jl het in zekeren zin voldoet aan hetgeen de antirevolutionaire partij in 1897 in haar program van actie heeft, uitgespro ken: inde komende periode zj ook dit re- geeringstaek: maatregelen tot verbetering van woningtoestanden. Door welke middelen zj die verbetering mogeljk acht? Stichting van arbeiderskoloniën. Voorschot van Overheidswege voor wo ningbouw in de steden zelve. On bewoonbaar verklaring. Generaal Joubert is tiaar da Boven Toegela vertrokken, uit het kamp van La- dysmith. Deze stad wordt nog steeds be- schoteudoch in het Boerenkamp moet besloten zjn dat schieten maar te staken en liever te trachten de Kliprivier een paar kilometers beneden de stad af te dammen. Daardoor zullen de kelders onder water loopen en zal de bezetting verplicht zjn „boven water" te komen. Er zjn reeds eenige planken, zandzakken en Kaffers tot dit doel ontboden. In Ladysmith sterven nog dageljks veel soldaten aan koorts. De Portngeesche regeering is strenger ge worden. Voortaan gaat er te Louretigo Marques niemand meer door, die niet voor zien is van een consulaire verklaring dat hj geen dienst wil gaan netuen in het Boerenleger. Do gouverneur heeft den Transvaalschen consul gewaarschuwd dat hj gevaar liep verwjderd te wordeD bjaldien hj voor de Boeren werft of op andere wjs de neu traliteit Bchendt. De krijgsgevangen Boeren zullen nu, bljkens een bericht nit Kaapstad, van Kaappunt naar een kamp te Simonsstad gebracht worden, waar zj gemakkeijker bezoeken kunueu ontvangen. Dr. Jameson isinderdaad ernstig gekwetst door een granaat. Er gain geruchten dat Baller weer op drie plaatsen de Tugela is overgetrokken en er ernstig gevochten werd. Ook dat Joubert bj Ladysmith door een granaat gedood is. Dergeljke praatjes zullen, zoolang het parlement zit, wel de ronde bijven doen, het zjn teudenz-paskwillen, waaraan men niet te veel waarde hechten mag. De Boeren voor Kiinberley hebben 250 Kaapsche Kaffers en Zoeloe's die uit de stad wilden, teruggedreven, doch de Ba- suto's doorgelaten, zeggende dat zj vrienden der Boeren waren. Een lid van het Engelsche parlement, een militair, voorspelt dat de oorlog wel tot September, zoo niet tot 't volgend^ jaar zal duren. De oorlog heeft er toe meegewerkt om een ander licht te doen vallen op het ka rakter der Boeren in 't algemeen. Niet dat ze allen heilige boontjes zjn. Maar ook op wie niet van hua geloof zjn scbjnt beslag te liggen. Treffend is 't in ten telegram van Engelsche jzjde te lezen dat de Boeren Woensdagavond nadat zj de Engelsciien van den Spioenkop verdreven hadden, terstond zich vereenigden in het gemeensohappeljk gebed, en in weerwil van hun 50 dooden en 120 gewonden, den Heere luide dankten en psalmen zongen voor de groote overwinning hun geschon ken. Aanhoudend leest men ook van de groote voorkomendheid waarmede zj de krjgsge vangenen en gewonden van den vijand be handelen, en wat hnn schuchteren eerbied en medeljden zj de Engelsche gesnezvel- den bejegenen. Twee voorbeelden Een Engelsch correspondent vertelt van een Boer die na den slag bij Colenso, het ijk van een Engelsch soldaat beroofde. Op eens ziet kj een kruisbeeldje, dat de doideaaneei. ketting om den hals droeg. Hj staarde er een tijd op, legde toen weer op het Ijk wat hj weg had willen nemen, bedekte het gelaat van den doode en ging heen. „De Boer is sterk tegen het Katholicisme maar zjn hoogere gevoelens winnen het van zjn vooroordeel. Hj wou het Ijk niet be- rooven van een man, die in elk geval aan Christus geloofd haL" Een correspondent van hetzelfde blad in het leger van generaal French nit Naauwpoort meldde van den mislukten aanval van het Suffolk-regiment, en dan vervolgt hj„Onze begravers werden door de Boeren vriendelijk ontvangen en geholpen. Zj zongen een psalm om het graf en eenige van de aanvoerders hielden treffende toespraken, daarbj hun afschuw uitende voor den oorlog, de zware verliezen aan weerszjden betreurende en de hoop uitsprekende, dat de oorlog spoedig eindi gen zon." „Men vraagt zich af", zegt de correspondent, „of ooit meer in de krjgsgeschiedenis de overwinnaars in zoo'n geveobt om de gra ven hebben gestaan van de mannen, die zij pas doodgeschoten hadden, psalmen ge zongen en in die plechtige omgeving, op roerende wjze den bloedigen strjd bejam merd en vurig zjn spoedig einde gehoopt hebben. Mysterie van de aardsche dingen, dat w j zulke mannen moeten doodschieten. Wat is helaas 1 de wjsheid der menschen In een ander Engelsch blad schrjft een Amerikaan Easton over zjn verblijf onder de Boeren ondet meer: „Voor de gevangenen te Pretoria zjn de vrouwen vol liefderijke zorgen. Een oud vrouwtje reikte eens een Ierschen sol daat een pakje lekkernjen aan. Easton was er verbaasd over. Maar de oude Boerin zei„De arme jongens wisten niet waar zj voor vochten. Zj moesten wel gehoorzamen, nu zj eenmaal soldaat wa ren". Den officieren wordt niet zooveel toegestopt, maar toch hebben zeker krjgs- gevangenen het nergens zoo goed gehad, 's Nachts wordt de stad door de burgers zelf bewaakt. Het is er zoo veilig als nooit te voren. Eiken Maandagmorgen is er verza-eling van de burgers op de markt; dan worden de geweren nage zien. Te Johannesburg zjn in sommigemjnen wapenen pn levensmiddelen gevonden. EaBt >n heeft met eigen oogen brieven ge zien, die nit een mijn gehaald zjn, en daaruit bleek volstrekt, dat er een samen zwering bestond om althans den Rand tot den Britschen machtskring te trekken De kolenmjnen in het noorden van Na- tal zjn dadeljk in ontginning genomen. Sommige worden alleen watervrj gehou den, andere leveren de steenkool voor de spoor. Moeten Je Boeren nit die streek terugtrekken, dan zullen zj, wetende van welk belang die steenkolenmijnen voor de Engelschen zjn, ze zeker vernielen. In alle steden en dorpen in het bezette deel van Natal hebben de Boeren aanstonds eea burgerijk bestuur gevestigd. Toen de Boeren daar binnentrokken, vonden zj veel win seis en buizen geplunderd. Yooral hebben de koelies (Britsch-Indiërs,) die in die kolenm jnen werkten, dat gedaan. Easton zag zelf bj Elandi laagte een duizendtal van die ktelies langs den weg zittten. Zj beweerden niets te hebben, maar in de buurt vond men hoopen gestolen goed." Het slot van Eastor.'sbeschouwing Inidt: „De Transvaalsche regeesing stelt in haar offieiëele rapporten over de gevechten de feiten jnist voor en ik weet, dat het volk over het geheel, zoowel thuis als in de lagers, die rapporten het volste vertrouwen stelt. Op die manier is er een opmerkel jke afwezigheid van wilde geruchten die de burgers zonden kunnen opwinden. Eik te legraafkantoor door de heele republiek plakt zoodra er een gevecht geweest is, een bulletin aan, en in vele gevallen is het beloop van van een veldslag in hoofd zaak spoedig na de gebeurtenis te Pretoria bekend. De tjding van een groote over winning wordt te Pretoria eenvoudig op genomen als iets natuurljks, waarvoor lof en dank wordt gegeven.] Persoonljk too. nen de burgers zelfs te velde geen geest drift van de gewone militaire soort na een groote overwinning. Zj zjn gewoon ver baasd, als zj merken dat gj aan den uit slag getwjfeld hebt". Wat de lezers van dat Engelsch e blad de Daily Mail over zulke taal zeggen zullen De nieuwe aanvullende Ijst van verlie zen, door de Engelschen van 20 tot 25 dezer benoorden de Toegela geleden, brengt het totaal op 65 officieren en 1900 manschap pen gedood, gewond of vermijt. Uit de Kaapkolonie komt het belangrijk bericht, dat de Engelsche generaal Kelly- Kenny, met een gedeelte van de zesde di visie het station Theebus, ten westen van Steynsburg bezet heeft, hoe hj daar geko men is, weet men nog niet, maar .raarschjn- lijk heeft hj zjn tegenwoordige stelling over Middelburg bereikt. Zoo wordt, hoewel de Boeren tot dusver ook in dit gedeelte van het oorlogsterrein de Engelsche legerafdeelingen onbeweegljk gemaakt hebben,een nieuwe schakel gevormd in de keten die van Modderrivier tot bj Basoetoland de zuideljke en znid-oosteljke grens van den Oranje-Vrjstaat omspant: Modderrivier, Oranjerivier, De Aar, flens burg, Theebus, Sterkstroom. De positie van Kelly is van belang omdat ze van halfweg tusschen die van Gatacre en French ligt, en de westeljke fiauk van de stelling der Boeren te Storm berg bedreigt. Maar bet terrein ten noorden van Theebus moet zeer moeiljk wezen. Behalve in de aankomst van generaal Kelly-Kenny in het noorden van de Kaap kolonie meent men nog andere teekenen te bespeuren van Lord Roberts besluit om voorshands geen versterkingen meer te zenden aan generaal Buller maar troepen bjeen te trekken voor een rechtstreekschen aanval op den Vrjstaat. De commandanten van twee transportschepen met artillerie en cavalerie, die van Kaapstad naar Dnrtan gezonden waren, hebben bevel ontvangen, dadeljk terug te keeren. Er zjn nog eenige transportschepen aan de Kaap aangekomen, met troepen. Er schijnt dus, na dezen misl kten „wan deltocht naar Pretoria" een wandeltocht „naar Bloemfontein" onder bevel van Roberts op til te zjn misschien wel met hetzelfde succes. De Fransche overste Viilebois Ma- reuil die eerst aan Joubert bj de Tugelais toegevoegd geweest, en diens rechterhand genoemd wordt om zjn uitnemende ditnst n bj de leiding der artillerie bewezen, is na melijk deze week van Colenso naar Coles- berg gegaan. Daar in die streken zal mis schien wel iets voorvallen. Maar tot hiertoe, weet men, is generaal French nog niet bijzonder gelukkig in de buurt van Colenso. Van zjn zware ver liezen deze week geleden verhaalden w j reeds. Wj zullen verder afwachten. De generaals Olivier en Snjman hebben Barklywest bezochten alle beschikbare man schappen meegenomen naar Dordrecht. De Boeren commandeeren Jan en Alleman in het geheele district. Olivier zegt dat een „koninkljke" Hollander een onding is allen moeten strjden voor het vaderland'

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1900 | | pagina 1