NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Ho. 27 1899.
Deertiende Jaargang.
VERSCHIJNT
G. M. KLEMKERK, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
Engeland en Transvaal.
3aMajj 2 Deeem6et,
ülken MAANDAG-, WOENSDAG- en VRIJDAGAVOND.
Prijs per drie maanden franco p. p0,95.
Ei--h.ele nummers0,025.
UITGAVE VAN
en
van 1 5 regels 25 cent, iedere regel meer 5 cent.
Familieberichten van 1 5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
■WZ 2t_ - -
In het Nederlandsche Landbouwcomité
is met 26 tegen 13 stemmen aangenomen
een voorstel van de commissie, strekkende
om aan de regeering in ernstige overwe
ging te geven represaille-maatregelen te
nemen tegenover die landen welke rij
daarvoor geschikt acht.
Een zeer bescheiden conclusie, maar te
vens een goed begin.
Dat in het Nederlandsch Landbouwco
mité, een instelling van deze regeering, geen
meerderheid voor protectie zou te vinden
zijn, was een voor de hand liggende ver
onderstelling.
Doch zie, langs een omweg komt zij aan
dit station tocb.
Een groote minderheid was nu reeds
beslist er voor, en wel 13 van de 39. Zij
toch steunden het voorstel-Cooien dat hef
fing van buitengewone opcenten vroeg voor
producten uit die landen welke, gelijk
België, willekeurig deö invoer onzer land
bouwproducten en van ons vee bezwaren, be
lemmeren, verhinderen.
Dit voorstel werd gesteund en bestreden
en een slotte met 26 tegen 13 stemmen
verworpen. Gevolg van de aanwerigheid
in 't comité van verschillende tuinbouwlui,
die, bij monde van den heerKrelage, het
voorstel bestrede» op grond van mogelijk
gevaar voor den uitvoer hunner bloem
bollen.
De meerderheid gaf aan 't voorstel-
Coeolen bovengenoemden verzachten kant.
Het Comité zal zich in dien zin bij de
regeering verklaren.
Een bewjj» dat de denkbeelden veld
winnen, dat het dootriuaire idee van „vrij
handel hoe 't ook ga" al meer door de
nuchtere praetijk wordt op zij gezet.
Het is dan ook al te zot. België mag
maar steeds onzen veeuitvoer, onzen peeën-
uitvoer, onzen geheelen uitvoer drukken en
tegelijk van zijn eigen waren ongehinderd
in ons land invoeren.
Tegenover België zijn represaille-maat
regelen geoorloofd en noodzakelijk en het
verblijdt ons dat een comité, zoo dicht bij
da regeering staande, dit begint in te zien.
De eindstemming over de ongevallenwet
zal de verrassing brengen dat lieden die
eerst tegen haar hebben gemurmu
reerd of opgespeeld, haar zullen aannemen
adres sommige oud-liberalen 1 en
anderen die warm voor het beginsel der
ongevallenverzekering zijn er tegen zul
len stemmen met name enk ele vrij-anti-
revolutionaiten 1
Wat de antirevolutionaire party zal doen,
X is ons natuurlgk onbekend.
Doch haar tegen stemmen zou wel nim
mer als een bawys voor haar onwil om
deze belangrijke zaak te regelen kannen
gelden.
Niemand heeft meer en heter en vol-
hardender deze quaestie bestudeerd en toe
gelicht dan dr. Kuyper.
Niemand meer dan hy gepoogd de wet
principieel te verbeteren.
En, 'tmoet gezegd, hier endaar heefthg
deze wet, zoo niet verbeterd, dan toch van
slechte plekken ontdaan.
Maar—gelijk Van Houtens belasting
wet blgft Lely's ongevallenwet er een met
zeer groote schaduwkanten.
Hoezeer ook een principieel slechte
wet worde „verbeterd", principieel blgft zg
slechten aller aanneming onwaardig.
Dr. Kuyper stemde in 1874 tegen een
principieel bedenkelgke wet: wet-Yan
Houten.
Indien de antirevolutionaire party het
nn deed tegen eene principieel slechte wet,
het zou ons spijten noch verbazen.
Liever met de minderheid tegen het
Staatssocialisme en de bnreaucratie, dan
met de meerderheid tegen het particulier
initiatief en de souvereiniteit der kringen;
ook al zou men er den schoonen naam van
Yooruitstrevend democraat mee verspelen.
De antirevolutionaire partg heeft 't groote
amendement-Kuyper gesteunden 't amen
dement-de Beaufort verworpen.
Meten met twee maten, zegt men; wijl
immers Kuyper en de Beaufort hetzelfde
beoogden.
Maar dat is niet waar.
De Beauforts amendement bedoelde uit
sluitend hulp voor de groot-induslrie;
Kuypers amendement beoogde redding van
het particulier initiatief en raakte slechts
van ter zgde en onopzettelijk de quaestie
van groot- of klein industrie.
Het amendement- de Beaufort, door de
regeering zelve klaar gemaakt, eisobte, bij
het voorkomen van een ongeval, storting
der eontante waarde van de toegekende
rente. Dat is bg een rente van 70 pCt.
*an een weekloon van f 10, de betaling in
eens van f 6000.
Onmogelgk voor kleine werkgevers om
daaraan te komen.
Aan het vicienze stelsel dezer wet mocht
geen antirevolutionair door voor dit amen
dement te stemmen, steun bieden.
Het amendement-Kuyper hielp in zoover
ook den kleinen werkgever dat 't hem de
gelegenheid bood in een Bedrijfsvereeniging
te komen en tegelijk alle aansprakelgkheid
ontnam en op eene Maatschappg overdroeg.
(Een en ander is nader ontwikkeld in de
Standaard van heden, waarop wg hopen
terug te komen).
Trouwens minister Lely sprak rondweg
de vrees uit dat bg aanneming van dit amen
dement zoo goed als alle werkgevers er ge
bruik van zouden makendus ook de kleine.
Vergissen w'j ons niet dan hebben ook
wg ons protest gevoegd bg dat der gansche
Nederlandsche pers tegen het plan van den
Duitsclun Keizer, den Boeren vriend van
1896, om nu zijn grootmoeder te gaan be
zoeken.
Het ligt geheel op deze Ign, het is
consequent dat wg ook protesteeren tegen
het spelen van het Engelsche Volkslied
toen deze Monarch met zgn gemalin den
voet op Zeeuwschen bodem zette.
Over de daad der Koninginnen laten wg
ons niet uit.
Men heeft gefantaseerd dat Wilhelm
naar Londen toog om Victoria op haar
plicht te wijzen, en men sprak ook het
vermoeden uit dat onze Koninginnen b j
den Keizer op zyne tussrhenkomst over
Transvaal zonden gaan aandringen.
Aan die praatjes doen wg niet mee. Zg
kunnen waar zgn, zg kunnen ook niet
waar zgn.
Wg weten het niet.
Maar wel weten wg dat het Engelsche
volkslied in een Nederlandsche haven, ten
aanhoore van Nederlandsche Vorstinnen en
het Nederlandsche volk, gespeeld, een belee-
diging voor het nationaal gevoel is geweest.
Het Duitsche Volkslied, uitnemend, maar
het Engelsche, op dit oogenblik, terwyi
groote gruwelen op Nederlandsche stam
verwanten gepleegd, Eagelands koningin en
haar geslacht, haar regeering en volk tot
schande strekkeu dat is te veel.
Reeds Salomo betoogde dat er is een tyd
om te omhelzen en een ty d om verre te
zgn van omhelzen.
God save the gracious Queen I
Gracious, het zg zoo.
God zegenehaar 1 ook goed.
r rf i? °0l£ een zeSei* der vernedering.
Gelyk de Heere Babel en zgn koning van
hun voetstuk wierp, mege Hij het ook En
geland en zgn koningin doen.
Indien het Hem verheerlyken en Engeland
en zij n Vorstin terechtbrengen kon, zouden
wg hun zoodamgen zegen van harte toe-
wenschen.
Diasdag is bij Modderrivier een groote
slag geleverd die tien uren duurde. De
Engelschen rukten aan op ontzet van Kim-
berley en de Vrgstaters, wetende wat op
het spel stond, trachtten hun dit te beletten.
Veel nieuws omtrent dien slag weet men
niet. Wel weet men dat van beide zijden
met hardnekkigheid gevochten is; dat de
Engelschen vele dooden en gewonden hadden
wel driemaal zooveel als de Vrgstaters;
dat van de Engelsche officieren drie kolo
nels en een kapitein gedood en acht gewond
werdendat van deze laatsten zeer ernstig
gewond werd de graaf Gleichen, een bloed
verwant der Koningin; en dat generaal
Methuen zelf een lichte beenwond bekwam.
Nog deelen 19 officieren dit lot met hunnen
opperbevelhebber, terwgl, nair sommigen
beweren, wel 18C0 Engelschen gedood of
buiten gevecht gesteld moeten zgn; dat is
misschien wel 20 procent van Methuens
strydmacht. Er stonden 8000 Boeren tegen
over 12000 Engelsehen. Het gelukte dezen
laatsten voor een deel de Modderrivier over
te trekken, waar de groote brug schgnt
vernield te zgn en derhalve gewaad moest
worden.
Alle officieren der marinebrigade, met
uitzondering van twee, werden gedood.
Enkele garderegimenten verloren meer dan
de helft der officieren.
Geneiaal Cronjé wacht thans den vgand
af op de hoogten bg Spgtfontein,
In de eerste dagen zal het Engelsche
leger daar wel eenige rust moeten hebben.
Groote inspanning en verliezen, bg gerin
gen mondvoorraad in een Engelsch land
met Hollandsche bevolking maakt den
post voor wie Methuen tgdelyk vervangen
zal moeten dubbel zwaar.
In dien tgd heeft de pers den tgd om
de gebeurtenissen der vorige week wat meer
van naby te bezien.
Uit grootere berichten omtrent den slag
bij Enslin (Graspan) big kt dat de Boeren
daar een hoefgzervormige stelling bezet
hielden op kopjes die een hoogvlakte om
ringden.
De Engelsche cavalierie, op verkenning
getogen, zag overal vyanden en werd heftig
beschoten. De marinebrigade en infanterie
moest een vlakte over om een kopje te be
reiken, waarin zij onder vreeselyke verlie
zen slaagde, waarop de Boeren vluchtten,
eveneens onder zwaar verlies van de En
gelsche artillerie.
Zaterdag reed het negende regiment lan
ders naar een hoeve. De vrouwen buiten
die hoeve richtten een zwaar vuur op hen
en doodden een man. Wat de Engelsche
wreedaards hierop met deze Kenan's ge
daan hebben, meldende berichten niet. Wij
hopen er het beste vandoch vreezen.
Een akeligen aanblifc leverde het ver
overde kopje na den slag.
De kom waarin de kanonnen waren ge
plaatst geweest, was opgebouwd uit yzer-
houdende rotsblokken. Binnen de schans
lagen zadels, overjassen, dekens en patronen
in verwarring dooreen. Het spoor van de
aftrekkende Boeren werd aangewezen door
doode paarden en gekwetste Boeren, die bg
dozgnen door de Engelsche soldaten wer
den opgeraapt. Ook pakjes dumdumpatronen
werden gevonden.
Let wel, dat zegt een Engelsch bericht
gever. Maar wg vragen nog eens: hoe
kwamen die er?
Uit het Oosten komt geen nieuws. Dit
wijst op groote werkzaamheid eu krachts
inspanning.
Buller houdt zgn plannen geheim om een
beslissenden slag te slaan. Reeds zgn 18000
mannen bg Fiére gelegerd, om Ladysmith
te ontzetten. Het zal daar een moorddadige
slag worden, naar wg vreezen, dewyl de
Toegela sterk gezwollen is en de bruggen
vernield zyD. Zouden de Boeren weer op
een Zondag tot den stryd geroepen moeten
worden, gelgk bg Dundee?
Ook van het Westen geen nieuws. Uit
Mafeking werd Maandag gemeld dat Cronjé
met het grootste deel zijner macht is opge
broken, een afdeeling met zware kanonnen
achterlatende, welbe „natuurlyk" geen
schade aanrichten. De belegerden zgn da-
gelgks bezig hunne verschansingen vooruit
te schuiven.
Ook uit Kimberley geen nieuws, dan
alleen dat de nare Rhodes voortgaat met
de Boeren te tarten. Hg heeft op de bommen
door de De Beers compagnie vervaardigd,
laten merken de woorden „Met de compli
menten van Rhodes".
Ware het niet te wenschen dat Kimber
ley overging alleen om Rhodes te leeren
hoe men zich tegenover een vgand moet ge
dragen
En die man zou nu, volgens den inder
daad nobelen Stead, de edelste Engelschman
zgn en na de Koningin en Salisbury de
grootBte
De berichten omtrent door Engelschen
gepleegde gemeenheden vermenigvul
digen zich.
Zoo komt al meer uit hoe overdreven
dikwgls de Engelschen van de bajonet ge
bruik maken. Hun correspondenten berioh-
ten met welk een duivelseh genoegen zg
die in 't lgf staken van vluohtende een
lingen, of gevallen groepjes, hier en daar
zelfs gewonden en stervenden met dit wapen
doodden. Daarom hebben in den laatsten
tgd herhaaldelgk Boeren, op lgfabehoud
bedacht, niet de witte vlag wantdie hebben
zg niet, maar hun zakdoek opgestoken, ten
te j ken dat zg, als zynde gewond, zich over
gaven.
Nu vertelde een Engelsch correspondent
dat hierdoor bg Kafïerakop twee Engelsche
officieren vielen op 't oogenblik dat zg een
gewonden witgevlagden Boer gingen opne
men. Maar een ander Engelsch berichtgever
meldt dat het niet] deze Boerwas die op hen
schoot. Het gebeurde, zegt hg (correspon
dent van The Standardtoen de gar
degrenadiers den heuvel bereikt had
den en met hoerazonder een schot te
vuren, met de bajonet tegen een vluchtenden
v j and chargeerden en in zgn rgen een groote
slachting aanrichtten. Natuurlgk schoten
toen de Boeren door en dat hunne kogels
ook die twee officieren troffen en doodden
is diep treurig, ja tragisch maar heeft natuur-
lg k niets met misbruik van de witte vlag
te m aken.
Dat zegt deze Engelsche correspondent.
Er zgn derhalve nog onbevooroordeelden
in dat corps.
Nog lezen wg van Engelsche troepen die
zich als Boeren verkleed hadden en de
niets kwaads vermoedende „vrienden"
overvielen.
Aan leugens geen gebrek, ook de leugen
kan wreed zijn. De Boeren worden van al
wat leelgk is beschuldigd. Doch dit is een
oude kwaal, dat deden deRooineks in 1881
ook. Evengoed als dat zg voor twintig
jaar telegrammen vervalschten en hunne
nederlagen tot overwinningen kleurden.
Dat zg toen ook allerlei kwaads van de
Boeren vertelden, big kt onder meer uit de
historische „Afrikaanse Gedigte" van Reitz.
Een: „die slag van Bronkerspsruit" (20
Dec. 1880) werd aldus bezongen
Gaat telegraaf nou o'er di see
Van moord en van verraad
Belaster di Trans vaalse Boer
En vloek syn heldedaad.
Vertel van deurslag, van moeras
Van boome en van bos,
En van 'n grote overmag,
Ja lieg mar vas en los.
Skree luid om wraak, verwens die boer;
Die vloeke deer hom uiet,
Die waarheid sal jul agterhaal,
Tot skande 'n tot verdriet.
Jul eige nasie aal tot spyt,
Die lastertaal weerspreek
En daarmee is 'n heldevolk
Genoegsaam ook gewreek.
Vraag die soldate wat nog leef
Hoe water is gehaal;
Hoe di gewonde is verpleeg,
En stuit jul lastertaal.
Vraag hoe hul na Pretoria
Is saggies weggevoer;
En hul sal praat van Moed en Trouw
Van die Transvaalse Boer.
Met leugens is die Britse volk,
Nou lank genoeg bedrieg;
Nou kom di waarhtid an di dag,
Hoe snood daar is gelieg.
Wg herinneren ook aan een ander, na di
slag van Langnek (21 Jan. 1881):
Bloos nou, als jul nog skaamte het
Bloos, vuige lasteraars, bloos 1
Praat nou van moord en van verraad,
Of swyg tog ver altoos.
Was dit nie wee* die „lafaard Boers"
„Wat met 'n vredevlag
„Barbaars gemoord het en geroof"
In Lange Nek sgn slag
Was daar nie weer, soos Bronkersspruit,
„Veel boome en moeras ?u
Was nie di wagens ergens daar,
„Weer in die deurslag vas?"
Versprei op nuw (i) mar lastertaal,
Om sympathie te win!
Toe, stuur maar na die krante op
Rapporto na jul sin 1
Maak sleg die „Boer" so ver jul kan,
Die mensdom moet dit weet:
Daar is op heel die wereldrond
Geen volk bo 1 a f, so w r e e d 1
Di nageBlag sal uitspraak doen,
Di waarheid segepraal;
Hoe ook berichte werd verspreid
Vol helse lengentaal.
Waar da de spreek, moet woorde swgg
Want feite die spreek luid
Sowel die slag van Lange Nek,
Ai die van Bronkersspruit.
Wg besluiten met eene eenigizini co-
mische onthulling.
Volgens een Pruisisch blad de Kreuz
zeitung is de bewapening der Boeren sol
daten meerendeels geleverd door de En-
gelachen, en wel door een der grootete
firma's de firma Kynoch Co. te Londen,
waarvan chef Chamberlain, broeder
van den minister die den oorlog op zyn
geweten heeft.
Voor Zuid Afrika zgn bgvoorbeeld in
't begin van dit jaar twee groote barkeh uit
Elstieth (Oldenburg) vertrokken; ee.i naar
Oost Londen, aanvoerplaats van Bloemfon
tein; en een voor Durban de aanlegplaats van
Pretoria. Zg hadden „y zerkramerij en" bg zioh
en werden als zoodanig doorgelaten. Maar het
waren kogels, enz. door bovengenoemde
firma geleverd. Tegelyk bracht een ander
Dnitsch schip nog dergelyke „kramergen"
rechtstreeks van Londen in Zuid Afrika
aan met bestemming naar Transvaal.
De secretaris van het Duitsch Verbond
meet dit feit dezer dagen op een vergadering
van genoemd Verbond heoben vastgesteld.
En hg voegde er bg dat dit in Engeland
gewoonte is. Leverantie van oorlogswapenen
aan die volken, waarmee 'tin oorlog ztil
komen.
Dit doet denken aan de Nederlandsche
kooplni, tydens den 80-jarigen oorlog die
aan de Spanjaarden kruit en lood verkoch
ten om den oorlog gaande te honden;
en spgt er van hadden dat de vrede van
Munster hun handel fnuiken kwam.
Een Engelsch soldaat die aan de ramp
van Nicholson's Nook is ontkomen, is in
Kaapstad aangekomen en heeft daar verteld
dat bg van de verliezen der Boeren niet
het minste begrip heeft „daar de Engelschen
nooit een Boer zien, voordat zg zich hebben
overgegeven."
Deze mededeeling wordt berestigd door
het verhaal van een van kolonel Gough's
mannen, die de verkenning uit Hopetown
medemaakte. Ook deze [verklaarde dat hg
geen enkele maal een Boer zag„Van tgd
tot tgd tuimelde een soldaat dood of ge
wond van zgn paard en steeds liepen de
meeningen over de richting waaruii het
schot was gekomen hopeloos uiteen".
Merkwaardig blykt de steeds overgeseinde
nieuw.